Het probleem voor ongehuwden

VROUW ZOEKT MAN — Zoek kennismaking met lieve man die serieus huwelijk overweegt, met gelijkmatig humeur en goede baan, leeftijd 27-40. Oprecht en eenzaam. Brief met foto s.v.p. onder nr. 312456 van dit blad.

Hoewel maar betrekkelijk weinigen ertoe komen zo’n huwelijksadvertentie te plaatsen, kunnen velen zich wel heel goed in het probleem van deze vrouw inleven. Ook zij hebben, vaak op subtielere wijze, „geadverteerd” en ontdekt dat het zoeken van een huwelijkspartner in de hedendaagse tijd een vaak frustrerende en moeilijke zaak is.

Elaine, een eenzame vrouw van in de dertig, vertelt hoe zij op een bepaald moment een wanhoopsstadium bereikte: „Er was niemand met wie ik echt kon praten. Ik at niet meer en begon af en toe zonder reden te huilen. Ik kon niemand in vertrouwen nemen, want mijn gevoelens waren zo heftig, dat ik me voor mezelf schaamde. . . . Ik geloof dat ik wat trouwen betreft ben afgeschreven.” — New York Post.

Gewoonlijk echter is het probleem dat mannen en vrouwen als Elaine zich wel voortdurend zorgen maken over hun situatie, maar nog nooit het waarom ervan hebben onderzocht. Zij zijn vaak niet op de hoogte van de sociologische onderzoeken die hebben aangetoond dat het steeds moeilijker wordt een goede huwelijkspartner te vinden, en dat dit te wijten is aan allerlei factoren, zoals de massale trek van het platteland naar de grote stad en de daarmee gepaard gaande „morele revolutie” die elke zekerheid in de man-vrouwverhouding op losse schroeven heeft gezet.

De meesten weten wel dat er een snelle stijging is in het aantal echtscheidingen. Zij zijn op de hoogte met de stroom van tegenstrijdige raad die wordt gegeven en de hemelsbrede verschillen welke er bestaan in de benaderingen die hun alleenstaande vrienden of vriendinnen toepassen om een partner te zoeken. De verwarring is tastbaar.

Bestaat er een uitweg uit de moeilijkheden? De keuze van een huwelijkspartner is natuurlijk een privé-aangelegenheid van de eerste orde, maar zijn er geen richtlijnen of beginselen die zowel jongeren als ouderen kunnen toepassen? Zijn er duidelijke valkuilen die vermeden moeten worden?

De ’huwelijksmythen’

Natuurlijk verschillen de omstandigheden en behoeften van een weduwe met kleine kinderen hemelsbreed van die van een oudere, gescheiden man of een jonge volwassene. Toch hebben ongehuwden van alle leeftijden te worstelen met bepaalde populaire „mythen” omtrent de gehuwde staat die hun probleem alleen maar vergroten. Een onderzoek naar de waarde van enkele van deze mythen zal beslist al een gedeelte van de bestaande verwarring wegnemen.

Een veelgehoorde mythe is dat ’tegenovergestelden elkaar aantrekken’ en dat daarom iemand die geheel anders is dan uzelf, een interessante huwelijkspartner zal vormen. Maar hoe interessant het ook is om met iemand in contact te komen uit een geheel andere omgeving en met een geheel andere religie of nationaliteit, de resultaten van wetenschappelijke onderzoekingen omtrent verkering geven niettemin overduidelijk te kennen dat zulke verbintenissen een veel hoger echtscheidingscijfer kennen. „De conclusie van alle belangrijke onderzoekingen lijkt erop te duiden dat [religieus] verdeelde huwelijken een grotere kans op echtscheiding lopen”, aldus Dr. Dominian in het boek Marital Breakdown (Huwelijksverbreking).

Bent u daar niet van overtuigd? Vraag u dan eens af wie uw vrienden zijn. Het gezonde verstand antwoordt u al dat dat personen zijn met wie u gemeenschappelijke interesses en belangen deelt. Hoe zult u dan kunnen opschieten met iemand die constant een andere kant uit wil en misschien een afkeer heeft van de dingen waar u van geniet? De bijbel vermeldt in Genesis hoofdstuk 2 dat de vrouw werd geschapen om een „hulp” of ’helper’ voor de man te zijn. Is het niet logisch dat u en uw helper alleen in gelukkige harmonie zullen kunnen samenwerken, wanneer u beiden gemeenschappelijke belangen, doeleinden en morele maatstaven bezit?

Men kan zelfs stellen dat hoe meer een echtpaar overeenstemt met betrekking tot de dingen die zij gewoonlijk als het belangrijkste in het leven beschouwen, hoe soepeler en gemakkelijker hun dagelijks leven zal verlopen. Verschillen kunnen wel een poosje opwindend zijn, maar evengoed na korte tijd een bron van frustratie gaan vormen.

En wat de andere mythen betreft, het grootste deel heeft ongetwijfeld te maken met de blinde verliefdheid, die men ook zou kunnen omschrijven als een „dwaze bewondering” of idealisering van iemand die u in werkelijkheid niet kent. De mythen van ’de enige ware’ en van ’liefde op het eerste gezicht’ houden hier beide nauw verband mee.

Mensen die een partner zoeken in de geest van mijnheer of mevrouw Volmaakt, koesteren de verwachting dat plotseling de op maat gesneden partner hun pad zal kruisen. En als dan bepaalde personen hen op het eerste gezicht meer aantrekken dan anderen — vanwege hun uiterlijk, hun manier van doen, afhankelijk ook van de eigen stemming op dat moment — bestaat het bijzonder grote gevaar dat zij zo’n persoon de mystieke en ideale eigenschappen van de prins (of prinses) van hun dromen gaan toedenken en na korte tijd een sterk verlangen naar die persoon gaan krijgen, in de verwachting dat zij met hem of haar „nog lang en gelukkig” zullen leven.

Ja, goed, zult u nu misschien denken, dat is dan in het begin misschien wel zo, maar als de verkering wat verder is, gaat die blinde verliefdheid toch over en zal men de ander gaan zien zoals hij of zij werkelijk is. Maar hoe mooi dit ook zou zijn, het is droevig genoeg lang niet altijd waar. De blinde verliefdheid kan tot in het huwelijk voortduren. Wat gebeurt er namelijk wanneer een verhouding vanaf het allereerste moment zo emotioneel geladen begint? Dan leidt dat heel vaak tot een erg lichamelijke relatie. Verschillen zullen al vrijend worden ’weggezoend’, met het droevige resultaat dat twee personen die bijna vreemden voor elkaar zijn, de meest intieme verbintenis van het leven aangaan.

„De gedachte dat ergens in het universum de ’enige ware’ op iemand wacht, is diep in de verbeelding en traditie ingeworteld”, aldus het boek Making the Most of Marriage (Het beste van het huwelijk maken). En het vervolgt: „Een praktischer zienswijze zou zijn dat een goed aangepaste persoon met een heleboel mensen kan trouwen en gelukkig kan zijn, terwijl de slecht aangepaste mens met niemand een succesvol huwelijk kan aangaan.” De waarheid hiervan lijkt te worden ondersteund door de weduwen en weduwnaars die uiteindelijk opnieuw zijn getrouwd en weer het geluk hebben gevonden.

Is alleen zijn „abnormaal”?

Helaas zijn er ook huwelijksmythen die alleenstaanden onder zware druk zetten. Twee daarvan, die vaak door familieleden en vrienden te berde worden gebracht, luiden: ’Wanneer je niet trouwt, is er iets mis’, en: ’Iemand is beter dan niemand.’ Zulke gezegden verkondigen in feite dat alleen zijn zonder meer slecht is. De persoon krijgt het idee aangepraat dat hij „abnormaal” is of, misschien zelfs, latent homoseksueel.

Het is echter heel iets anders of iemand wel de behoefte heeft om te trouwen maar dat niet doet omdat hij het huwelijk vreest, òf dat iemand eenvoudig die behoefte om te trouwen niet bezit. „Wanneer iemand meent dat alleen blijven voor hem of haar de weg tot groter geluk in het leven is, dan dient hij of zij ook beslist alleen te blijven. . . . Er zijn goed aangepaste alleenstaanden; er zijn ook ’oude vrijsters, en ’verstokte vrijgezellen’ onder gehuwden”, aldus onderwijsdeskundige Dr. H. Bowman.

Ja, in plaats van angstig een ongewenst huwelijk ’in te vluchten’, is het beter om stil te staan bij hetgeen de wijze leraar Jezus Christus omtrent mensen wist en opmerkte. Hij verklaarde dat sommigen de „gave” of het vermogen hadden alleen gelukkig te zijn en gaf christenen die deze „gave” bezaten, de aanmoediging hieraan vast te houden en haar in de dienst voor God te gebruiken. — Matth. 19:10-12.

Een mythe is een fantasie, een populaire leugen. En het zal ons zonder meer duidelijk zijn hoe de mythen die we hierboven besproken hebben, gemakkelijk grote verwarring kunnen stichten in de geest van degenen die overwegen of ze zullen trouwen of alleen zullen blijven. Veel moderne jongeren zullen ons echter zeggen dat er voor fantasie geen enkele angst hoeft te bestaan. Laat je gevoelens maar de vrije loop, zo zeggen ze. Ga niet tobben over eventuele fouten die je maakt. Leef gewoon een tijdlang samen en wanneer dan ’de liefde blijft’, ga je trouwen. Is zo’n „proefhuwelijk” echter de uitweg uit het dilemma, of is het slechts een nieuwe mythe?

„Proefhuwelijk” — Een bevredigende oplossing?

Natuurlijk bevat het idee van twee mensen die samen gaan leven zonder eerst getrouwd te zijn, niets nieuws. Wat nieuw is, is het grote aantal personen dat dit nu openlijk doet. In de Verenigde Staten blijkt uit een regeringsrapport dat er tussen 1960 en 1970 een toename van 700 percent is geweest in het aantal ongehuwd samenwonende paren. En recentere rapporten laten zelfs een nog grotere toename zien.

Behalve natuurlijk het conflict dat zo’n situatie oplevert voor het christelijke geweten, rijst ook de vraag: Genieten deze personen werkelijk van een „huwelijk”? Zal deze manier van samenwonen aan hun verwarring een eind maken en een zinvolle blijvende relatie tot stand brengen?

De waarheid is dat hoewel bepaalde ongehuwde paren hun leven lang bij elkaar zijn gebleven, deze betrekkingen in het algemeen van korte duur zijn, terwijl het eindresultaat vaak even bitter en emotioneel verwoestend is als een echtscheiding. Waarom?

Denk daar eens een moment eerlijk over na. Wat is dat in feite voor een verhouding waarin de ’vrijheid om weg te gaan’ gesteld wordt boven een werkelijke verbondenheid met elkaar? Ook al mag een bij elkaar wonend paar dan nog zo beweren dat ze niet slechts bezig zijn zelfzuchtig te ’nemen’, maar vreugde met elkaar ’delen’, is het dan redelijk zo iets kostbaars en intiems zonder enige verbintenis aan te gaan?

Een van de definities van „proef” is „experiment”. Kan iemand een experimenteel huwelijk beginnen? Per slot van rekening spreken we hier niet over het samen delen van een kledingstuk. Als dat gescheurd of versleten is, koopt men eenvoudig een nieuw exemplaar. Maar van het emotionele ’littekenweefsel’ van een verbroken intieme relatie, raakt men niet zo gemakkelijk af; sommigen zijn er zelfs door tot zelfmoord gebracht.

En ook die paren die oprechte zorg voor elkaar koesteren, leven met een emotioneel uitputtend probleem: onzekerheid. Toen een familielid aan een ongehuwd samenwonend stel vroeg waarom zij uiteindelijk toch gingen trouwen, gaven ze hem ten antwoord: „Omdat we dat willen — we willen de zekerheid van een verbintenis.”

Hoe staat het echter met het argument dat ’je toch niet weet met wie je trouwt voor je het uitgeprobeerd hebt’? Eén schrijver merkte daar terecht over op: „Geschiktheid voor een huwelijk kan niet worden uitgeprobeerd in een situatie waarin beide personen op zichzelf staan. Zij die een proef doen, ook al lijkt die succesvol, hebben nog altijd niet bewezen dat zij ook in een huwelijk gelukkig met elkaar zullen zijn.” Mensen die al verschillende ongehuwde seksuele relaties achter de rug hebben, bezitten bovendien niet het extra inzicht dat men zou verwachten. Het weinige dat ze hebben geleerd, wordt verre tenietgedaan door de emotionele prijs die zij daarvoor hebben moeten betalen en waardoor ze gewoonlijk minder in staat zijn aan problemen het hoofd te bieden en minder snel bereid zijn zichzelf te geven of vertrouwen te schenken.

Zeker, de oude deugd „zelfbeheersing” staat heden ten dage niet in al te hoog aanzien. Men beschouwt haar als remmend en schadelijk voor de persoonlijkheid. Niettemin geeft ook het boek Marriage for Moderns op de vraag: „Is seksuele beperking schadelijk?”, het antwoord: „Seksuele onthouding vóór het huwelijk biedt minder lichamelijke, psychologische en sociale risico’s dan seksuele bevrediging.”

Een „proefhuwelijk” is dus net als de andere huwelijksmythen, een gevaarlijk en wankel fundament om op te gaan bouwen. „Goed”, zal iemand nu wellicht denken, „dit heeft me geholpen bepaalde denkbeelden te vermijden, maar welke ’positieve’ beginselen blijven er dan over? Hoe weet ik of ik gereed ben voor een huwelijk? En hoe kan ik verstandig een huwelijkspartner kiezen?”

Op zulke moeilijke vragen bestaan geen ’pasklare antwoorden’. Maar wel zijn er betrouwbare richtlijnen waar iemand die zich graag ’bezint eer hij begint’, zijn voordeel mee kan doen. We zullen ze in het volgende artikel bespreken.