Jonge mensen vragen . . .

Kan ik schade ondervinden van de druk van leeftijdgenoten?

WAAROM kruipen drie jonge mannen in de kofferbak van een auto en slaan zij tijdens een korte rit op een winteravond een fles wijn, zes blikjes bier en een halve liter whisky achterover? Had iemand hun leven bedreigd als zij weigerden? Nee. Zij wilden toegelaten worden tot het meest elitaire studentengezelschap van hun universiteit, en waren bereid dit ontgroeningsritueel te ondergaan. Dit moest hun de goedkeuring opleveren van de groep waartoe zij wilden behoren.

Aan het eind van de avond waren alle drie bewusteloos, terwijl een van hen een blauwachtige kleur kreeg. Weldra was de negentienjarige Chuck gestorven aan acute alcoholvergiftiging. Er werd beweerd dat Chuck door niemand was gedwongen om meer te drinken dan de paar biertjes die hij gewend was. „Maar als je onder zo’n zware druk staat omdat zo’n hele groep op je inpraat, wordt alles anders”, berichtte zijn moeder. „Iedereen heeft een hekel aan lafaards.” In het geval van Chuck kostte het veroveren van de goedkeuring van zijn medestudenten hem het leven.

Nu denk je misschien: ’Dat is een extreem voorbeeld. Dat zou mij nooit kunnen overkomen.’ Toch geeft het een levendig beeld van de kracht die er achter de druk van je omgeving, je leeftijdgenoten zit. Als je ooit voor het dilemma hebt gestaan je te moeten inspannen om het oude vrienden naar de zin te maken of je aan te passen bij nieuwe, dan weet je dat die druk een realiteit is. Onderzoekingen hebben aangetoond dat een van de voornaamste invloeden in ons leven verband houdt met het behoren tot een groep. Daarom is het bij het volwassen worden van levensbelang om te weten hoe je moet reageren op die druk van de jongeren om je heen.

Een onderdeel van je groeiproces

Wij allen staan voor de noodzaak ons te voegen naar juiste gedragsnormen die door de samenleving worden opgelegd. Ten gevolge van hun onervarenheid hebben jonge mensen onvermijdelijk wat „ruwe kantjes” aan hun persoonlijkheid, die moeten worden bijgeslepen. De bijbelspreuk (27:17) werkelijk praktisch: „Door ijzer wordt ijzer zelf gescherpt. Zo scherpt de ene man het aangezicht van de ander.” Net zoals een ijzeren vijl de bot geworden snede van een mes kan slijpen, zo kan jouw kameraadschap met anderen jouw persoonlijkheid ’slijpen’. Die wisselwerking met anderen kan je niet alleen tot een betere persoon maken, maar kan je ook verkwikken. De steun van een leeftijdsgroep die een gezonde invloed heeft, kan zelfs het gemis van een ouder of behoorlijke aandacht van thuis helpen compenseren.

Natuurlijk zul je, naarmate je ouder wordt, je er sterker van bewust zijn hoe anderen jou bezien. Je wilt erbij horen. Je komt er al spoedig achter dat degenen die populair zijn het meeste plezier schijnen te hebben. „Het wordt zo ontzettend belangrijk voor je, dat je door andere jongeren wordt geaccepteerd”, zei Debbie. „Toen ik achttien was, was ik doodsbang dat ik impopulair zou kunnen zijn, want dan zou ik niemand hebben die me mee uit zou nemen voor een leuk avondje. Ik was bang dat ik overal buiten zou staan en niet mee zou kunnen doen met de pret, of dat ze me een stijve hark zouden vinden, die niks kon.”

Wie veroorzaakt de zwaarste druk?

„De mensen wier gedrag, wier stijl ons bevalt en de groep waarvan wij deel willen uitmaken, hebben de grootste invloed op ons”, merkte professor James Comer van het Yale Child Center op. Vanuit die hoek is de druk op ons het grootst.

Zo zette Debbie bijvoorbeeld uiteen, dat er, toen zij nog op school zat, jongelui waren die nergens om gaven, ook niet om hun cijfers. Anderen keken op hen neer. „Wat zij van je dachten, kon je helemaal niets schelen”, gaf Debbie toe. „Maar er waren er ook die uitblonken op school, en bij hen wilde ik in de smaak vallen. Als die op mij neerkeken, wilde ik wel in een hoekje wegkruipen en er nooit meer uitkomen. Dan voelde ik me nutteloos, waardeloos. Het was alsof ik geen knip voor de neus waard was en helemaal niets goed kon doen.”

Een tijdlang deed Debbie dingen om door die leeftijdgenoten geaccepteerd te worden en in hun groep te passen. Misschien weet je wel hoe ze zich voelde. Heb jij ooit kleren gedragen die je niet echt fijn vond, alleen maar om bij andere jongeren in de smaak te vallen? Is jouw spraak of de verzorging van je uiterlijk ooit beïnvloed? Dan heb jij ook ervaren wat druk van leeftijdgenoten is.

Maar er zijn veel tieners die bezwaar maken tegen de gedachte dat hun handelingen worden bepaald door de druk van leeftijdgenoten. Velen denken net zoals de zeventienjarige Susie: „Andere jongeren kunnen je niet echt iets laten doen wat je niet wilt.” Maar de druk van de groep om je heen kan zo subtiel zijn, dat die niet direct als zodanig wordt herkend. Een bijbels voorbeeld van een man met hoge beginselen, die bezweek onder de druk van metgezellen, maakt de verraderlijke maar meedogenloze kracht ervan duidelijk.

De apostel Petrus laat zich beïnvloeden

De apostel Petrus was een van de steunpilaren van het christendom. Hij was een rondborstig man met sterke overtuigingen. Aanvankelijk bestond het christendom uitsluitend uit personen die natuurlijke joden waren, zoals Petrus, of uit joodse proselieten. Die personen vermeden de omgang met niet-joden, of heidenen, op wie zij zelfs neerkeken. God onthulde echter in een visioen aan Petrus dat niet-joodse personen uit alle natiën en rassen christenen konden worden en daardoor aanvaardbaar konden worden voor God. Daarom wijzigde Petrus zijn denkwijze. In plaats van niet-joden te mijden, hielp hij hen in geestelijk opzicht en at hij zelfs met hen. Later verdedigde hij zijn handelwijze op gloedvolle wijze ten overstaan van de leiders van het vroege christendom. — Hand. 10:28; 11:1-18.

De tijd verstreek, en Petrus kwam terecht in een stad waar vele niet-joden christenen waren geworden. Terwijl hij daar in Antiochië verbleef, ging hij onbevangen met deze niet-joodse christenen om, en gebruikte de maaltijd met hen. Maar op een dag brachten enige afgevaardigden van de gemeente te Jeruzalem een bezoek aan Antiochië. Deze mannen, joodse christenen, vonden het nog steeds onaangenaam omgang te hebben met niet-joden, of heidenen. Petrus kende hun gevoelens. Hoe zou hij erop reageren?

Toen zij kwamen, trok Petrus zich terug van de niet-joodse christenen en at niet langer met hen. Hij ging lijnrecht in tegen de beginselen die hij eerder had verdedigd! Waarom? Omdat Petrus bang was die bezoekers aanstoot te geven. Kennelijk hechtte Petrus waarde aan hun mening over hem. Hij heeft misschien gedacht: ’Ik doe gewoon een beetje water bij de wijn zolang zij hier zijn, en als ze weer weg zijn ga ik wel weer met de niet-joden eten. Waarom zal ik voor zo’n kleinigheid mijn verstandhouding met hen bederven?’ — Gal. 2:11-14.

Wat verschrikkelijk subtiel! De bijbel zegt dat Petrus en anderen die door zijn slechte voorbeeld werden beïnvloed, een „schijn” aannamen, of voorgaven iets te doen waarin zij niet werkelijk geloofden. Met andere woorden, de druk van anderen had Petrus tot een veinzer gemaakt die zijn eigen beginselen verloochende.

Als dit een rijpe christen, een van de twaalf apostelen, kon overkomen, zou het jou dan niet ook kunnen gebeuren? Petrus werd door de apostel Paulus — in het openbaar — gevoelig terechtgewezen, omdat hij „te laken was”. Stel dat jij je in een ogenblik van zwakte door druk van leeftijdgenoten zou laten beïnvloeden. Als je iets verkeerds doet, hoe zou je je dan naderhand voelen? Zou je geweten je niet veroordelen? Misschien word je zelfs wel betrapt en lijdt je reputatie schade. Is het dat waard?

Toch is niet alle druk van leeftijdgenoten verkeerd. Hoe kun je voordeel trekken van de goede druk van leeftijdgenoten en de slechte mijden? Het volgende nummer van Ontwaakt! zal enige antwoorden verschaffen die je daarbij behulpzaam kunnen zijn.

[Illustratie op blz. 25]

Net zoals een ijzeren vijl de ruw kantjes van een mes kan bijslijpen, zo zijn er kwaliteiten in onze persoonlijkheid die kunnen worden versterkt door de goede invloed van leeftijdgenoten

[Illustratie op blz. 26]

De druk van leeftijdgenoten kan de manier waarop wij ons kleden en ons uiterlijk verzorgen, beïnvloeden. Het is noodzakelijk dat wij ons eigen denkvermogen ontwikkelen

[Illustratie op blz. 27]

Zelfs de apostel Petrus liet zich door anderen beïnvloeden. Zou de druk van leeftijdgenoten ook op jou een nadelige invloed kunnen hebben?