„Een goede gezondheid” en christelijke redelijkheid

DE APOSTEL Paulus schreef aan christenen in het oude Filippi: „Uw redelijkheid worde aan alle mensen bekend.” Op die manier moedigde hij hen, en alle christenen die sindsdien hebben geleefd, ertoe aan een geest van gematigdheid en verstandig evenwicht aan de dag te leggen. — Fil. 4:5.

Wij dienen met betrekking tot onze gezondheid redelijk te zijn. Zo moeten wij het bijvoorbeeld vermijden te veel te eten of extreem te zijn in onze eetgewoonten, en wij moeten voor voldoende lichaamsbeweging en rust zorgen. Onze houding tegenover geneeswijzen moet eveneens van redelijkheid getuigen, waarbij wij ervoor oppassen meegesleept te worden in de een of andere gezondheidsrage. Redelijkheid is ook nodig om het juiste evenwicht te vinden tussen onze geestelijke gezondheid en onze lichamelijke gezondheid; wij dienen ons ’van de belangrijkere dingen te vergewissen’, opdat wij niet zo met onze gezondheid bezig zijn dat Gods koninkrijk naar de tweede plaats wordt verdrongen. — Fil. 1:10.

Wees selectief bij het kiezen van een behandeling

Bij beslissingen in medische of gezondheidszaken is het goed te beseffen dat zelfs bij zulke kwesties populariteit of rages een rol spelen. Misschien herinnert u zich ook wel behandelingsmethoden die eens populair waren maar nu heel anders worden bezien. Herinnert u zich nog dat dokters röntgenstralen toepasten bij acne, om onbeduidende redenen de amandelen bij kinderen wegnamen of voor bijna elke infectie de nieuwe sulfapreparaten of penicilline voorschreven? Daarin is verandering gekomen. Hoewel deze therapieën in sommige gevallen geschikt kunnen zijn, hebben de praktijk en de research enkele ongewenste bijwerkingen aan het licht gebracht of is duidelijk geworden dat ze heel selectief toegepast moeten worden.

Als artsen die geschoold zijn in de „wetenschappelijke methode” en getraind om voorzichtig te zijn met nieuwe geneesmiddelen of therapieën, beïnvloed kunnen worden door de heersende opinie, hoeveel gemakkelijker kunnen dan leken het juiste evenwicht verliezen met betrekking tot gezondheidsrages. Het is miljoenen mensen overkomen. Vaak zijn zij begonnen met een behandeling die wel een beperkte therapeutische waarde had maar die door onbevoegden op grote schaal te pas en te onpas werd gebruikt. Andere „geneeswijzen” die populair werden, waren in feite volkomen zinloos omdat het puur bedrog was.a Ze werden gepropageerd door mensen die zieken graag van hun geld wilden afhelpen. En bij sommige van de populaire geneesmethoden schijnen — en dat is voor christenen erg belangrijk — ’bovennatuurlijke krachten’ of spiritisme een rol gespeeld te hebben, iets wat de bijbel veroordeelt. — Jes. 1:13; Deut. 18:10-12.

’Maar’, vragen sommigen zich af, ’hoe kan ik weten of een geneeswijze op bedrog berust?’ Dat kan moeilijk zijn, want veel van de vroegere geneesmethoden waarvan nu praktisch iedereen erkent dat ze waardeloos waren, hadden wetenschappelijk klinkende namen. En de literatuur die erover verspreid werd, bood verklaringen die sommigen aannemelijk vonden. Waar kunnen wij dan hulp vinden?b

Zich door redelijkheid laten leiden

De discipel Jakobus schreef dat ’de wijsheid van boven redelijk is’ (Jak. 3:17). Ook al is een christen geen deskundige op gezondheidsgebied, zijn streven om redelijk te zijn, kan hem helpen de waarde van diagnose- of onderzoekmethoden en therapieën te bepalen.

Natuurlijk moeten wij ons realiseren dat er bij veel gezondheidskwesties verschillende benaderingen mogelijk zijn; een actief christen kan zich niet van al die mogelijkheden op de hoogte stellen. Maar wanneer hij een behandeling moet ondergaan en hem een aanbeveling wordt gedaan, kan hij zich afvragen: ’Lijkt de voorgestelde therapie redelijk, klopt ze met wat wij over het lichaam en de ziekte weten? Of lijkt ze vreemd, zelfs spectaculair in haar aanspraken? Proberen slecht ingelichte personen of mensen die er financieel voordeel bij hebben mij ertoe over te halen deze behandeling te aanvaarden? Als ik er mijn twijfels over heb, moet ik dan wachten tot er meer feiten bekend zijn?’

Deze vragen kunnen simpel klinken, maar het feit dat sommige bizarre geneeswijzen in het verleden populair zijn geworden, toont aan hoe waardevol het is deze vragen te beschouwen. Dit zou ook door een recente ervaring geïllustreerd kunnen worden: Een vrouw met een normale opleiding en werkzaam op een kantoor, ging naar een genezer die een zeer extreem dieet voorschreef. Later vertelde zij aan kennissen dat haar „flessen met tumors die patiënten hadden uitgescheiden” waren getoond, waaronder ook een „hersentumor”. De redelijkheid zou u op de gedachte kunnen brengen: Weet de gemiddelde mens hoe een echte tumor eruit ziet, en hoe zou hij dan een echte tumor kunnen identificeren, hoe die dan ook zogenaamd „uitgescheiden” mag zijn? Hoe zou iemand bovendien, daar de hersenen ingesloten liggen, via het darmkanaal of op een andere manier een hersentumor kunnen „uitscheiden”?

Tot slot zijn veel van de vroegere onderzoek- of geneesmethoden die waardeloos zijn gebleken, gepropageerd met beweringen over „wondermiddelen”, ongewone „lichaamskrachten” of vreemde methoden die een genezer toepaste om iets ’af te lezen’, misschien aan de hand van een slinger of een lichaamsdeel dat niets te maken scheen te hebben met de diagnose die werd gesteld. Er werd een beroep gedaan op emoties, het mysterieuze of zelfs op spiritistische krachten, en niet op het gezonde verstand. — Vergelijk Leviticus 19:26.

Wat valt er over getuigenverklaringen te zeggen?

Nog een hulp is het volgende: „Iedereen die onervaren is, hecht geloof aan elk woord, maar de schrandere geeft acht op zijn schreden.” — Spr. 14:15.

Dat is een goede raad, want de meesten van ons hebben wel eens gehoord van geneesmethoden die werden aanbevolen met verklaringen in de geest van: ’De dokters zeiden tegen meneer Jansen dat hij nog maar vier maanden te leven had, maar hij heeft ——— genomen en nu mankeert hij niets meer.’ Of „meneer Jansen” die ziekte nu werkelijk had of niet, u weet vast wel dat veel gevallen van bedrog op het gebied van de geneeskunde aanbevolen werden door middel van getuigenverklaringen. Dit wil beslist niet zeggen dat wij ons kritisch moeten opstellen als een kennis een persoonlijke ervaring vertelt. Bij het nemen van belangrijke beslissingen met betrekking tot onze gezondheid moeten wij echter meer doen dan ’geloof hechten aan elk woord van een getuigenverklaring’.

U kunt u bijvoorbeeld afvragen: Zelfs al leed „meneer Jansen” aan een ziekte en is hij genezen, wat was dan de oorzaak van zijn herstel? Een krachtige invloed bij geneeswijzen, ook bij de conventionele geneeskunde, is het „placebo-effect”. Onderzoekingen hebben aangetoond dat circa 30 tot 40 procent van de patiënten vooruitging na een behandeling met onwerkzame pillen of waterinjecties. Science Digest (september 1981) bericht: „Geloof, hoop en vertrouwen, allemaal belangrijke bestanddelen van het placebo-effect, kunnen soms wonden genezen, de scheikundige processen in het lichaam wijzigen en zelfs het verloop van de hardnekkigste ziekten veranderen.” Als u dus overweegt hoeveel ’geloof u zult hechten aan elk woord’, denk dan aan het „placebo-effect” en vraag u af: Is door grondig onderzoek en uitgebreide proeven bewezen dat de geneeswijze zelf doeltreffend is?

Zelfs als een rapport verder gaat dan louter een getuigenverklaring, is het goed te overwegen of de therapie in moreel of religieus opzicht aanvaardbaar is. The Journal of the American Medical Association bevatte een verslag over een 28-jarige vrouw die lupus erythematodes had gekregen, een ernstige auto-immuunziekte die aan de hand van talrijke klinische proeven te identificeren is. Zij wees een geneeskundige behandeling af en ging naar een medicijnman, die „de over haar uitgesproken vloek wegnam”. Zij kwam zonder ziektesymptomen terug, klaarblijkelijk genezen. In het JAMA-verslag werd de vraag opgeworpen hoe een Aziatische medicijnman haar door ’een boze geest te verwijderen’ had kunnen genezen. De behandeling was klaarblijkelijk doeltreffend, maar christenen zouden deze of andere geneeswijzen waarvan zij menen dat er een vorm van spiritisme bij betrokken is, vermijden. — Vergelijk Matthéüs 7:22, 23.

Zoek bekwame hulp

Het spreekt vanzelf dat wij in veel gevallen de raad van een deskundige nodig hebben in verband met geneesmethoden en gezondheidskwesties. In wie kunnen wij vertrouwen stellen? De Schrift maakt de volgende wijze opmerking: „Hebt gij een man aanschouwd, vaardig in zijn werk? Voor het aangezicht van koningen zal hij zich stellen.” — Spr. 22:29.

Een man die een onderwerp heeft bestudeerd en zich daarin heeft bekwaamd, wordt als kundig erkend, zelfs als een expert op zijn terrein. Dit geldt ook op gezondheidsgebied. Wanneer u dus een aanbeveling van een arts of medisch adviseur in overweging neemt, zou u zich kunnen afvragen: Wat voor papieren heeft hij? Het antwoord hangt misschien niet alleen af van zijn titels of de afkortingen achter zijn naam. Veel mensen hebben zich titels aangemeten om belangrijk te lijken. (Vergelijk Matthéüs 23:6, 7.) Sommigen die graag „dokter” worden genoemd, kunnen een diagnose stellen of een behandeling geven (gratis of tegen betalingc) ook al hebben zij alleen een paar boeken gelezen of enkele „lessen” gevolgd.

Ook kunt u in aanmerking nemen hoe uitgebreid en van welke kwaliteit zijn opleiding is. Wordt hij door deskundigen gerespecteerd, als bekwaam beschouwd? De discipel Lukas had klaarblijkelijk gestudeerd en voldoende ervaring opgedaan, zodat toen de apostel Paulus over hem sprak als „Lukas, de geliefde geneesheer”, zijn bevoegdheden werden gerespecteerd. — Kol. 4:14.

Natuurlijk komt het ook wel voor dat personen die een goede opleiding in de geneeskunde hebben genoten, slechte raad geven of een verkeerde behandeling toepassen. Hoe komt dat? Soms doordat zij zich niet echt voor hun patiënten interesseren. Misschien hebben zij een bijzondere gezondheidstheorie ontwikkeld. Of zijn zij op medisch gebied niet up to date gebleven en missen daardoor de noodzakelijke specialistische kennis. Ook hier kan de bijbel ons helpen.

De bijbel zegt: „Plannen zijn tot mislukking gedoemd waar geen vertrouwelijk gesprek is, maar in de veelheid van raadgevers komt iets tot stand” (Spr. 15:22). Hierdoor wordt onderstreept hoe waardevol het is de mening van een tweede of derde persoon te vragen. Veel patiënten stellen vertrouwen in hun arts en hebben daarom geen andere mening nodig bij elke aanbeveling die hij doet. Maar als het om ernstige kwesties gaat of als u toch uw twijfels hebt over de ontvangen raad, is het redelijk de mening van iemand anders te vragen. Zorg er echter voor dat u de mening vraagt van iemand van wie u zeker weet dat hij u onbevooroordeeld zal adviseren. Ook al is het advies afkomstig van iemand die het probleem misschien anders benadert, het moet een deskundig advies zijn. Op die manier zal de „veelheid van raadgevers” u helpen uw gezondheid te verbeteren.

Geestelijke en lichamelijke gezondheid met elkaar in evenwicht brengen

Bij alle discussies over gezondheid en geneeswijzen moeten toegewijde christenen het volgende in gedachte houden: Hoe belangrijk onze lichamelijke gezondheid ook mag zijn, onze geestelijke gezondheid is veel belangrijker!

Jezus gaf de raad: „Weest niet langer bezorgd voor uw ziel, met betrekking tot wat gij zult eten, of voor uw lichaam, met betrekking tot wat gij zult aantrekken.” Ja, wij moeten op onze hoede zijn dat wij ons niet al te bezorgd maken over voedsel, kleding of zelfs medische verzorging. Wat zou het droevig zijn als een christen zich zo druk maakt om zijn lichamelijke gezondheid dat hij zijn geestelijke gezondheid verwaarloost! Hij zou in dezelfde strik kunnen vallen als de rijke man in Jezus’ illustratie, tot wie God zei: „Nog deze nacht eist men uw ziel van u op. Voor wie zullen dan de door u opgeslagen dingen [met inbegrip van uw gezondheid] zijn?” En Jezus voegde eraan toe: „Zo gaat het met iemand die schatten vergaart voor zichzelf, maar niet rijk is met betrekking tot God.” — Luk. 12:20-22.

Natuurlijk willen wij onze gezondheid in acht nemen, opdat wij ons leven in de dienst voor God kunnen gebruiken. Maar berichten uit verschillende gebieden geven te kennen dat sommige christenen zich al te zeer om hun lichamelijke gezondheid zijn gaan bekommeren. Als slechts één aanwijzing daarvoor moge dienen wat een Getuige in het midwestelijke deel van de Verenigde Staten schreef: „Heel velen schijnen zich overdreven met hun gezondheid bezig te houden. Zij zijn er in hun geest constant mee bezig [zoals uit hun gesprekken blijkt].” In de brief werd uiteengezet dat velen zich daar blijkbaar zo buitensporig mee bezig waren gaan houden nadat hun verteld was dat zij kanker hadden. Dit was hun verteld door personen die amateurs zijn, maar die menen dat zij kunnen zien of iemand kanker heeft en die dan diëten en aanvullende voedingsstoffen voorschrijven. De Getuige hoorde een bezoeker uit Californië zeggen: „Wij [met deze gezondheidsgewoonten] gaan niet om met degenen in onze gemeente die er de voorkeur aan geven onwetend te blijven en naar hun dokter gaan.”

Dit is vanuit een aantal standpunten bezien schadelijk. Christelijke vergaderingen en congressen zijn geen gelegenheden om op grote schaal over gezondheid te spreken, noch voor pogingen om bij anderen een diagnose te stellen of geneeswijzen te propageren. Zulke bijeenkomsten zijn juist bedoeld voor hartelijke, op geestelijke zaken afgestemde omgang. Ouderlingen moeten erop toezien dat de Koninkrijkszaal geen centrum wordt voor het propageren van verschillende geneesmethoden of zienswijzen, maar een plaats van eenheid en ware aanbidding blijft. — Vergelijk Johannes 2:16, 17.

In het huidige samenstel van dingen is een volmaakte gezondheid onmogelijk. Zo’n gezondheid zal pas mogelijk zijn wanneer het nieuwe samenstel van dingen komt. Dan zal „niemand die daar woont, . . . zeggen: ’Ik ben ziek.’” En dat zal komen doordat hun dwaling en zonden vergeven zijn (Jes. 33:24). Laten wij ons dus niet onredelijk bezorgd maken om onze huidige gezondheid, alsof wij nu al naar lichamelijke volmaaktheid streven. Laten wij veeleer van wijsheid en redelijkheid blijk geven door ons op onze geestelijke gezondheid te concentreren.

Jezus gaf te kennen waarop onze aandacht gericht moet zijn: „Dit goede nieuws van het koninkrijk zal op de gehele bewoonde aarde worden gepredikt tot een getuigenis voor alle natiën, en dan zal het einde komen” (Matth. 24:14). Wij moeten ons niet van deze goddelijke toewijzing laten afleiden; gezondheidskwesties mogen ons er niet van afbrengen het Koninkrijk van ganser harte te ondersteunen. ’Eerst het Koninkrijk zoeken’, is de verstandige en redelijke handelwijze die ons de „vrede van God” zal geven en zo zelfs onze huidige gezondheid kan verbeteren. Nog belangrijker echter is dat wij daardoor Gods goedkeuring verwerven, die van onschatbare waarde is, met alle geweldige vooruitzichten die pas werkelijkheid zullen worden wanneer Christus’ loskoopoffer ten behoeve van de mensheid wordt aangewend. — Fil. 3:8-11; 4:6, 7; Matth. 6:33.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 28]

Hoe kunt u honderd jaar worden?

De Commissie voor een langere levensduur interviewde 1000 personen die de leeftijd van 100 jaar hadden bereikt. Wat hadden velen van hen gemeen? Een krant vatte het als volgt samen:

„Ga je nooit aan iets te buiten. Sta vroeg op. Leid een geestelijk leven. Blijf bezig. Wees tevreden.”

Andere dingen die meestal werden opgemerkt: Gewoonlijk gingen zij vroeg naar bed. Slechts een enkeling was dik. De meesten bleven actief, waren geen dromers.

[Kader op blz. 29]

Een alles overheersende bezorgdheid om de gezondheid

In een onlangs verschenen best-seller merkte Dr. Lewis Thomas, president van het Memorial Sloan-Kettering Cancer Center in New York op:

„Voor ons als volk is Gezondheid een obsessie geworden. Daar zit iets fundamenteel, wezenlijk ongezonds aan. We schijnen veel meer op te gaan in het voorkómen van fiasco’s, het uitstellen van de dood, dan in het leven zelf. Wij hebben alle vertrouwen in het menselijk lichaam verloren. De nieuwste algemene zienswijze is dat wij slecht in elkaar zitten, intrinsiek zwak zijn, kwetsbaar voor een menigte vijandige invloeden binnenin en rondom ons, en slechts ternauwernood in leven blijven. Wij lopen gevaar op elk willekeurig moment uit elkaar te vallen . . .

Het probleem is dat wij ons door propaganda om de tuin laten leiden . . . We zijn in werkelijkheid een redelijk gezond volk. We zijn helemaal niet zo maar in elkaar geflanst, maar juist verbazingwekkend taaie, duurzame organismen, door en door gezond, op de meeste onvoorziene gebeurtenissen berekend. Het nieuwste gevaar voor ons welzijn is, dat als wij naar al dat gepraat blijven luisteren, wij een natie van gezonde hypochonders worden, behoedzaam en voorzichtig levend en onszelf half dood tobbend.

En voor dat soort dingen hebben wij geen tijd meer; wij kunnen het ons niet veroorloven ons daardoor van onze andere, aanzienlijk dringender problemen te laten afleiden. Wij moeten ons er juist zorgen om maken dat het feit dat wij ons in beslag laten nemen door onze persoonlijke gezondheid, een symptoom kan zijn dat wij het laten afweten, . . . terwijl vlak voor onze deur de gehele maatschappij te gronde gaat.” — The Medusa and the Snail (1979), blz. 36-40.

[Illustratie op blz. 26]

MICRODYNAMETER: Kon, zo zei men, ’bij bijna elke bekende kwaal de diagnose stellen’

[Illustratie op blz. 27]

De Zwitserse „abt” Mermet gebruikte een slinger om diagnosen te stellen en vermiste personen op te sporen