De zienswijze van de bijbel

Is vlees eten verkeerd?

„ZIET, IK HEB U ALLE ZAADDRAGENDE PLANTENGROEI DIE OP DE OPPERVLAKTE VAN DE GEHELE AARDE IS, EN ELKE BOOM WAAR ZAADDRAGENDE BOOMVRUCHT AAN ZIT, GEGEVEN. U DIENE HET TOT VOEDSEL.” — Genesis 1:29.

DE ACHTTIENJARIGE Sujata, uit een vegetarische hindoe familie, was het volkomen eens met Gods voedingsvoorschrift aan de eerste mens, Adam. Maar zij vroeg onmiddellijk: „Waarom doden mensen dieren dan voor consumptie terwijl er zo veel andere dingen te eten zijn?”

Veel mensen overal ter wereld vragen zich hetzelfde af. Honderden miljoenen in het Verre Oosten eten vleesloos. Daarnaast stijgt het aantal vegetariërs in het Westen. Alleen al in de Verenigde Staten zeggen ongeveer 12,4 miljoen mensen vegetariër te zijn, zo’n 3 miljoen meer dan tien jaar geleden.

Waarom geven zo veel mensen de voorkeur aan vleesloos eten? Wat is de juiste kijk op het dierenleven? Is vlees eten een blijk van gebrek aan respect voor het leven? Is het met het oog op wat in Genesis 1:29 staat, verkeerd vlees te eten? Laten wij eerst eens bekijken waarom sommigen geen vlees eten.

Waarom eten sommigen geen vlees?

Sujata’s eetpatroon stoelt op haar godsdienstige overtuiging. „Ik ben opgegroeid als hindoe en geloof in de reïncarnatieleer”, legt zij uit. „Omdat een menselijke ziel als dier terug kan komen, beschouw ik dieren als mijn gelijken. En dus lijkt het me verkeerd ze te doden voor consumptie.” Ook andere godsdiensten staan een vegetarisch eetpatroon voor.

Er zijn nog andere factoren dan een godsdienstige overtuiging die van invloed zijn op iemands voedselkeuze. Dr. Neal Barnard bijvoorbeeld beweert onomwonden: „De enige redenen om vlees te eten, zijn gewoonte en onwetendheid.” Zijn uitgesproken mening is gebaseerd op zijn denkbeelden over de gezondheidsrisico’s van vlees eten, zoals hartkwalen en kanker.a

In de Verenigde Staten zijn tieners naar verluidt de snelst groeiende groep vegetariërs. En bezorgdheid voor dieren is daarbij één reden. „Jongeren houden van dieren”, zegt Tracy Reiman van een organisatie die zich inzet voor de ethische behandeling van dieren. „Wanneer zij erachter beginnen te komen wat er met dieren gebeurt voordat ze gedood worden voor consumptie, versterkt dat alleen maar hun medelijden.”

Veel milieubewuste personen leggen ook verband tussen hun eetpatroon en de aanslagen die er op natuurlijke hulpbronnen worden gedaan bij het fokken van dieren voor consumptie. De produktie van slechts één kilo rundvlees kost bijvoorbeeld zo’n 3300 liter water en die van een kilo kip 3100 liter. Voor sommigen wordt dit dan een reden om van vlees af te zien.

En u? Zou u af moeten zien van het eten van vlees? Bekijk alvorens die vraag te beantwoorden, de zaak ook eens vanuit een ander standpunt. In Psalm 50:10, 11 staan de volgende woorden van Jehovah God, de Maker van alle dingen: „Aan mij behoort al het wild gedierte van het woud toe, de beesten op duizend bergen. Ik ken elk gevleugeld schepsel van de bergen heel goed, en het gewemel van dieren op het open veld is bij mij.” Daar alle dieren in feite God toebehoren, is het belangrijk te begrijpen hoe de Schepper denkt over het dierenleven en over het gebruik ervan door de mens voor consumptie.

Is het verkeerd dieren te doden?

Sommigen die, zoals Sujata, dieren als de gelijken van de mens beschouwen, zijn er vast van overtuigd dat het onjuist is een dier met welk doel dan ook van het leven te beroven — en dat te meer als het voor consumptie is. Niettemin geeft de Schrift te kennen dat God onderscheid maakt tussen dierlijk leven en menselijk leven en toestaat dat dieren om diverse redenen worden gedood. In Israël kon een dier bijvoorbeeld gedood worden wanneer het een bedreiging vormde voor mensenlevens of iemands vee. — Exodus 21:28, 29; 1 Samuël 17:34-36.

Vanaf de vroegste tijden heeft God het offeren van dieren bij de aanbidding goedgekeurd (Genesis 4:2-5; 8:20, 21). Hij gaf de Israëlieten ook opdracht hun exodus uit Egypte te gedenken door jaarlijks het Pascha te vieren, waarbij het offeren van een lam of een bokje en het eten van het vlees ervan hoorde (Exodus 12:3-9). En onder de Mozaïsche wet waren er nog meer gelegenheden waarbij dieren werden geofferd.

Toen een zeventigjarige hindoe vrouw voor het eerst de bijbel las, vond zij de gedachte aan dierenoffers onaangenaam. Maar naarmate zij toenam in kennis van de Schrift, ging zij beseffen dat door God bevolen offers een doel hadden. Ze wezen vooruit naar het offer van Jezus Christus, dat gebracht werd om aan het wettelijk vereiste voor vergeving van zonden te voldoen (Hebreeën 8:3-5; 10:1-10; 1 Johannes 2:1, 2). In veel gevallen dienden de offers ook als voedsel voor de priesters en soms voor de aanbidders (Leviticus 7:11-21; 19:5-8). God, aan wie elk levend schepsel toebehoort, was gerechtigd een dergelijke regeling met een doel in te voeren. Natuurlijk waren de dierenoffers toen Jezus eenmaal gestorven was, niet langer nodig bij de aanbidding. — Kolossenzen 2:13-17; Hebreeën 10:1-12.

Het gebruik van dieren als voedsel

Hoe staat het echter met het doden van dieren voor consumptie? Het is waar dat het oorspronkelijke voedsel van de mens vegetarisch was. Maar Jehovah breidde het later uit met dierenvlees. Ongeveer 4000 jaar geleden — in de dagen van de rechtvaardige Noach — bracht Jehovah een wereldomvattende overstroming teweeg en maakte hij een eind aan de toen bestaande goddeloosheid op aarde. Noach, zijn gezin en de levende have die hij in de ark opnam, overleefden de Vloed. Nadat zij uit de ark waren gekomen, verklaarde Jehovah voor de eerste maal: „Al het zich bewegende gedierte dat leeft, mag u tot voedsel dienen. Zoals in het geval van de groene plantengroei, geef ik dit alles werkelijk aan u” (Genesis 9:3). Tegelijkertijd vaardigde God echter de wet uit: „Al wie het bloed van een mens vergiet, diens eigen bloed zal door de mens vergoten worden, want naar Gods beeld heeft hij de mens gemaakt” (Genesis 9:6). Het is duidelijk dat God dieren niet gelijkstelde met mensen.

In feite was Sujata’s overtuiging ten aanzien van dieren gebaseerd op haar geloof in de reïncarnatieleer. Op dat punt verklaart de bijbel dat hoewel mensen en dieren zielen zijn, de ziel niet onsterfelijk is (Genesis 2:7; Ezechiël 18:4, 20; Handelingen 3:23; Openbaring 16:3). Als zielen sterven zowel mensen als dieren en houden op te bestaan (Prediker 3:19, 20). Mensen hebben echter een schitterende hoop op een opstanding in Gods nieuwe wereld (Lukas 23:43; Handelingen 24:15).b Ook dat duidt erop dat dieren niet de gelijken van de mens zijn.

„Maar vanwaar de verandering in voeding?”, wilde Sujata weten. Het klimaat op aarde had kennelijk drastische veranderingen ondergaan door de Vloed. Of Jehovah de toevoeging van vlees aan de menselijke voeding invoerde omdat hij de behoeften voorzag van toekomstige generaties die in de streken zouden wonen waar de plantengroei schaars zou zijn, zegt de bijbel niet. Maar Sujata kon accepteren dat de Eigenaar van al wat leeft het recht had om een verandering in te voeren.

Respect voor het dierenleven

Sujata vroeg zich echter wel af: ’Moeten wij niet op z’n minst enig respect tonen voor het dierenleven?’ Dat zeker. En de Schepper van alle dingen heeft ons verteld hoe wij dat kunnen doen. „Alleen vlees met zijn ziel — zijn bloed — moogt gij niet eten”, luidt zijn verordening in Genesis 9:4. Vanwaar de restrictie op het eten van bloed? „Want de ziel [het leven] van het vlees is in het bloed”, zegt de bijbel (Leviticus 17:10, 11). Jehovah heeft bepaald: ’Gij dient het bloed van het geslachte dier als water op de aarde uit te gieten.’ — Deuteronomium 12:16, 24.

Dat wil niet zeggen dat deze voorziening, het eten van vlees, een machtiging is om zich te buiten te gaan aan het nodeloos vergieten van dierlijk bloed om de pure opwinding van de jacht of om te pronken met persoonlijke vaardigheden. Dat deed Nimrod kennelijk. De bijbel identificeert hem als „een geweldig jager gekant tegen Jehovah” (Genesis 10:9). Ook nu kan zich bij sommigen gemakkelijk enthousiasme over de jacht en het doden van dieren ontwikkelen. Maar zo’n geest gaat hand in hand met lichtzinnige minachting voor het dierenleven, iets wat God niet goedkeurt.c

Deernis met dieren

Sommige vegetariërs zijn thans ook oprecht begaan met het lot dat dieren in de moderne vleesindustrie ten deel valt. „De bio-industrie is weinig geïnteresseerd in de natuurlijke instincten van dieren”, stelt The Vegetarian Handbook. „De dieren worden nu opgefokt in verschrikkelijk kleine ruimten en een onnatuurlijke omgeving”, merkt het boek op, „en worden zo erger uitgebuit dan ooit eerder met dieren het geval is geweest.”

Hoewel het gebruik van dieren voor consumptie niet strijdig is met de wil van God, is hun wrede behandeling dat wel. „De rechtvaardige zorgt voor de ziel van zijn huisdier”, zegt de bijbel in Spreuken 12:10. En de Mozaïsche wet schreef een goede verzorging van huisdieren voor. — Exodus 23:4, 5; Deuteronomium 22:10; 25:4.

Moet een christen vegetariër zijn?

Zoals uit het voorgaande blijkt, is vegetariër worden — of blijven — een strikt persoonlijke beslissing. Uit het oogpunt van gezondheid, economie, ecologie of medelijden met dieren kan iemand verkiezen een vegetarisch dieet te volgen. Maar hij moet dat bezien als slechts één manier van eten. Hij mag geen kritiek hebben op personen die verkiezen wel vlees te eten, net zoals iemand die vlees eet een vegetariër niet mag veroordelen. Vlees eten of afzien van vlees maakt iemand niet tot een beter mens (Romeinen 14:1-17). Evenmin mag iemands eetpatroon de voornaamste interesse in zijn leven worden. „De mens moet”, zo zei Jezus, „niet van brood alleen leven, doch van elke uitspraak die uit Jehovah’s mond voortkomt.” — Mattheüs 4:4.

Wat wreedheid tegenover dieren en het misbruiken van de hulpbronnen van de aarde betreft, Jehovah heeft beloofd dat hij een eind zal maken aan dit verdorven en hebzuchtige samenstel van dingen en het zal vervangen door de nieuwe wereld van zijn makelij (Psalm 37:10, 11; Mattheüs 6:9, 10; 2 Petrus 3:13). In die nieuwe wereld zullen mens en dier voor altijd in vrede met elkaar leven, en Jehovah zal ’de begeerte van al wat leeft, verzadigen’. — Psalm 145:16; Jesaja 65:25.

[Voetnoten]

[Illustratieverantwoording op blz. 18]

Punch