De pracht van grijsheid
WAT zou het opwindend zijn om met getrouwe mannen en vrouwen uit de oudheid te spreken! Stel u eens voor met mannen als Noach, Abraham, Mozes en Johannes de Doper, of met vrouwen als Sara, Rachab, Ruth en Debora te praten! Zou u niet geboeid zijn als u hen ooggetuigenverslagen hoorde vertellen van opmerkelijke gebeurtenissen uit lang vervlogen tijden?
Zou u zelfs in deze tijd niet graag naar getrouwe ouderen luisteren als zij ervaringen vertellen over de manier waarop zij en anderen hun rechtschapenheid jegens God hebben bewaard onder beproevingen, met inbegrip van verbodsbepalingen, afranselingen en gevangenzettingen ter wille van de rechtvaardigheid? Zeer beslist! Onze liefde voor God en onze achting voor hen zou groeien terwijl zij ons over hun gevoelens en vooral over hun oprechte waardering voor Jehovah’s liefdevolle zorg vertelden.
Onder Gods volk zijn getrouwe oudere mannen en vrouwen altijd gerespecteerd wegens hun ervaring, kennis en wijsheid. In de Wet die God aan de Israëlieten gaf, was zelfs het volgende gebod opgenomen: „Voor het grijze haar dient gij op te staan, en gij moet de persoon van een oud man consideratie betonen, en gij moet vrezen voor uw God. Ik ben Jehovah” (Leviticus 19:32). Het Hebreeuwse woord voor leeftijd of hoge leeftijd is afkomstig van een grondwoord dat „grijs worden” betekent en wordt ook wel met „grijsheid” weergegeven. Van de Israëlieten werd dus verwacht dat zij als teken van respect voor een oudere opstonden, uit eerbiedige vrees voor God.
Bestaat die respectvolle houding ook in deze tijd? Houden jonge mensen bijvoorbeeld vriendelijk de deur open voor bejaarden? Offeren jongeren of jonge volwassenen gewoonlijk hun plaats in een volle lift op voor een oudere? Of staan jongere personen over het algemeen hun zitplaats in een drukke bus of trein aan bejaarden af? Zelfs christenen blijken hierin soms te kort te schieten.
Om Jehovah God te behagen, moeten christenen echter in overeenstemming met zijn zienswijze handelen en de denkwijze, spraak en daden vermijden van hen die ’zichzelf liefhebben, ongehoorzaam zijn aan ouders, ondankbaar en zonder liefde voor het goede’ (2 Timotheüs 3:1-5). Wat zegt Gods Woord dan over jeugdigheid in verhouding tot grijsheid?
De kracht van de jeugd
De bijbel erkent de kracht van de jeugd en de voordelen daarvan, met de woorden: „De luister der jongelingen is hun kracht” (Spreuken 20:29). In het oude Israël werd de kracht van jonge levieten in de tempel gebruikt, vaak voor een groot deel van de zwaardere taken. In deze tijd wordt veel van het werk in drukkerijen, in Bethelhuizen en bij bouwprojecten van het Wachttorengenootschap door jonge mannen en vrouwen verricht die hun kracht en bekwaamheden hebben aangeboden om de Koninkrijksbelangen te bevorderen (Mattheüs 6:33). Daardoor genieten zij schitterende voorrechten in Gods dienst.
De zojuist aangehaalde spreuk besluit met de woorden „en de pracht der ouden is hun grijsheid”. Wanneer jeugdige kracht wordt gecombineerd met de ervaring en wijsheid van de jaren, levert dit een bijzonder sterke combinatie op.
Ter illustratie: Een jonge timmermansleerling die gevraagd is om een lambrizering aan te brengen, probeert de opdracht met jeugdige energie uit te voeren. Een oudere, meer ervaren timmerman ziet dat de jonge helper, in weerwil van zijn kracht, verscheidene keren op een spijker moet slaan voordat die er helemaal ingeslagen is. De oudere werkman raadt de jongeman aan de hamer aan het eind van de steel vast te houden in plaats van dicht bij de metalen kop. Daardoor kan de jongeman de spijkers met meer kracht raken, wat tijd en energie spaart.
Zo zou ook een jonge, energieke vrouw door ondervinding kunnen leren dat men sommige weefsels kan verknoeien door ze niet volgens de instructies te wassen. Maar een ervaren vrouw weet dat het nuttig is er de tijd voor te nemen de kleding te sorteren en sommige kledingstukken apart te wassen. Zij heeft ook geleerd dat zij minder hoeft te strijken als zij de kleren opvouwt wanneer zij ze van de lijn of uit de droger haalt.
Van ervaren mensen leren kan het leven gemakkelijker maken. Niettemin komt er een moment waarop zelfs een meer ervaren persoon bepaalde karweitjes niet meer aankan die hij of zij een paar jaar daarvoor gemakkelijk kon verrichten. Een schrijver merkte terecht op: „Als de jongeren het maar wisten en de ouderen het maar konden.” Maar wat is het goed als oudere mensen de kracht van de jongeren waarderen en geduldig de ervaring met hen delen die zij door de jaren heen hebben opgedaan — en als jongeren nederig suggesties aanvaarden! Op die manier trekken beide leeftijdgroepen er voordeel van.
Pracht verkrijgen
Louter ouderdom is niet genoeg. „Niet slechts de hoogbedaagden blijken wijs te zijn, noch verstaan enkel de ouden het recht”, zei de jongeman Elihu (Job 32:9; Prediker 4:13). Om wegens zijn grijsheid werkelijk gewaardeerd te worden, moet een oudere meer met zijn leven hebben gedaan dan lui zijn dagen doorbrengen met tv-kijken, sportevenementen bijwonen of op een andere manier alleen maar plezier maken. En zelfs op latere leeftijd moeten bejaarden blijven leren.
Sommige mensen pochen dat zij de dingen op hun eigen manier doen, of zij zeggen: „Ondervinding is de beste leermeester.” Toch geeft Gods Woord de raad: „Een wijze zal luisteren en meer onderricht in zich opnemen, en een man van verstand is degene die bekwaam beleid verwerft” (Spreuken 1:5; vergelijk 1 Korinthiërs 10:11). Ondervinding is niet altijd de beste leermeester, want wij kunnen van de fouten van anderen leren zonder zelf die fouten te hoeven maken. Bovendien zou een christen in gedachte willen houden dat „grijsheid . . . een luisterrijke kroon [is] wanneer ze op de weg der rechtvaardigheid wordt gevonden” (Spreuken 16:31). Een leven van getrouwe dienst voor Jehovah is in zijn ogen luisterrijk en verdient als een goed voorbeeld het respect van anderen. Natuurlijk kan het verkrijgen van kennis omtrent God en het opdoen van ervaring „op de weg der rechtvaardigheid” al vroeg in het leven aanvangen, en dat dient een altijddurend proces te zijn. — Romeinen 11:33, 34.
Dit kan geïllustreerd worden met een ervaring over een zevenjarige jongen in Zweden. Hij vroeg de opziener van de theocratische bedieningsschool in de gemeente of hij op de school ingeschreven mocht worden. De opziener vroeg: „Waarom?” Daarop antwoordde het kereltje: „Je kan toch niet je hele leven niks blijven doen!” (Prediker 12:1) Wat een positief voorbeeld voor zowel jong als oud!
Grijsheid eren
Een verontrustende tendens in de hedendaagse maatschappij is de neiging om grote waarde te hechten aan lichamelijke conditie en atletische vermogens, en neer te kijken op bejaarden. Wat voor houding dient een christen te hebben tegenover de ouderen in de gemeente?
In plaats van bejaarde christenen over het hoofd te zien, dienen wij rekening met hen te houden en tijd met hen door te brengen. Doet u er bijvoorbeeld op de wekelijkse vergaderingen van Jehovah’s Getuigen in de Koninkrijkszaal moeite voor de ouderen te begroeten? Zij stellen de begroeting door jongeren en anderen werkelijk op prijs. En wat vinden bejaarden het fijn om bij gezellige bijeenkomsten van medegelovigen uit verschillende leeftijdgroepen te zijn! Hoewel een jong echtpaar misschien meer gemeen heeft met andere getrouwde mensen van hun leeftijd, zou het de moeite waard zijn ook ouderen voor zulke vrolijke bijeenkomsten uit te nodigen. — 1 Thessalonicenzen 3:12; 5:15.
Wat is het belangrijk attent te zijn wanneer wij met bejaarden spreken! Toen een oudere broeder die Jehovah al veertig jaar diende eens met een andere ouderling sprak over de manier waarop hij in de gemeente gebruikt zou kunnen worden, zei de jongere man: „U hebt erg weinig te bieden.” Wat een onvriendelijke opmerking! De oudere broeder had minder energie dan vroeger, zijn aandeel aan de velddienst was iets minder geworden en sommige voorrechten van opzicht waren blijkbaar te veel voor zijn huidige mogelijkheden; toch had hij veel te bieden. Hij had jarenlang wijsheid vergaard en ervaring opgedaan op de weg der rechtvaardigheid. Doordat zulke bejaarden hard hebben gewerkt in de Koninkrijksprediking, vervolging hebben verduurd, zware vrachten van christelijke verantwoordelijkheid hebben gedragen en anderen hebben opgeleid, heeft Gods volk nu een sterke organisatie die gesteund wordt door zijn geest. Mogen wij daarom respect tonen voor deze ouderen als wijze raadgevers, liefdevolle herders en doeltreffende onderwijzers.
Ook bestaat er een goede reden om serieuze aandacht te schenken aan suggesties die oudere mensen doen. Een ervaren broeder deed bijvoorbeeld de suggestie de deur van een bepaalde Koninkrijkszaal niet aan de westzijde van het gebouw te plaatsen. Jongere broeders, die zich meer zorgen maakten om de vermeende schoonheid van het gebouw, volgden zijn suggestie niet op. Na verscheidene jaren moest de deur echter worden verplaatst omdat ze door de voortdurende wind en regen uit het westen was beschadigd. De praktische wijsheid van ervaring woog ruimschoots op tegen de esthetische factoren. Als jongere personen ouderen eren door naar hun mening en hun praktische wijsheid te luisteren, zou dat heel goed tijd en geld kunnen sparen. Zelfs als de suggestie van de oudere niet wordt opgevolgd, kunnen wij hem eren door hem te laten weten dat erover nagedacht is, maar dat andere factoren tot een andere beslissing hebben geleid. — Vergelijk Spreuken 1:8.
Kijk vooruit, niet achterom
Sommige ouderen denken steeds aan „de goede oude tijd”, toen zij nog jong waren. Maar zulke bejaarden kunnen worden aangemoedigd om niet stil te staan bij voorbije tijden, maar vooruit te kijken naar de dag waarop zij óf hun hemelse beloning zullen ontvangen óf onder de heerschappij van Gods koninkrijk weer jeugdige vitaliteit zullen krijgen. Tot die tijd moeten zij zich bewust zijn van hun beperkingen tengevolge van hun leeftijd. Dit besef en een goed gevoel voor humor zijn van onschatbare waarde wanneer een oudere in verband met dienstvoorrechten schijnbaar over het hoofd wordt gezien.
Een oudere broeder kan bijvoorbeeld jaren geleden regelmatig zijn gebruikt om op districtscongressen een aandeel aan het programma te hebben. Nu zijn er veel bekwame ouderlingen en is er een grotere keus aan mannen met onderwijsbekwaamheden. Sommige van deze ouderlingen hebben, hoewel zij betrekkelijk jong zijn, een beproefde ijver en bekwaamheid, kunnen goed onderwijzen en vriendelijk vermanen, en zijn in staat anderen aan te moedigen (1 Thessalonicenzen 5:12, 13; 1 Timotheüs 5:17). Als gevolg daarvan zou een oudere broeder die geen aandeel aan het congresprogramma krijgt, zich gepasseerd kunnen voelen en er wellicht niet blij mee zijn dat de voorrechten aan jongere ouderlingen zijn gegeven. Toch kunnen zulke negatieve gevoelens, die voortspruiten uit menselijke onvolmaaktheid, overwonnen worden. Bovendien kunnen allen in de gemeente helpen door de ouderen te laten weten dat zij nodig zijn, dat zij om hun getrouwheid bemind worden en dat hun mening op prijs wordt gesteld.
Natuurlijk moet een oudere niet vergeten dat medeaanbidders geëerd moeten worden net zoals hij zelf graag geëerd zou willen worden (Mattheüs 7:12; Romeinen 12:10). In plaats van zich aan de kant geschoven te voelen en gebukt te gaan onder een negatieve zienswijze, dienen ouderen zich te verheugen over hun jaren van getrouwe dienst. En natuurlijk dienen wij allemaal dankbaar te zijn dat er als gevolg van Jehovah’s zegen een toenemend aantal bekwame opzieners is die de lading werk onderling kunnen verdelen en gemeentelijke verantwoordelijkheden op zich kunnen nemen terwijl er menigten „andere schapen” naar de christelijke organisatie stromen. — Johannes 10:16; Jesaja 60:8, 22; 2 Timotheüs 2:2.
Door pijn, een verslechterende gezondheid of andere factoren worden bejaarden soms prikkelbaar. Dit vraagt om begrip en empathie van de zijde van andere gezins- of gemeenteleden. Het maakt het ook nodig dat de ouderen hun best doen om een positieve instelling te behouden en jong van hart en geest te blijven. Toen de jongere kamergenoot van een lid van het Besturende Lichaam een paar jaar geleden van Bethel wegging, vroeg de oudere broeder hem of hij een suggestie had voor een goede opvolger en zei dat hij aan een jongere rijpe broeder de voorkeur gaf zodat hij geholpen zou worden jong en actief te blijven. De oudere gezalfde broeder was niet van plan met pensioen te gaan of het rustiger aan te gaan doen, want er moest werk verricht worden. Wat een voortreffelijk voorbeeld van vooruitzien en een positieve instelling bewaren!
Zonder twijfel is „de luister der jongelingen . . . hun kracht, en de pracht der ouden . . . hun grijsheid”. Wat is het heerlijk als jonge mensen hun energie gebruiken en ouderen hun wijsheid aanwenden bij het volgen van de weg der rechtvaardigheid! Zowel oude als jonge christenen ervaren grote vreugde terwijl zij verenigd de ware aanbidding bevorderen van Jehovah God, „de Oude van Dagen”. — Daniël 7:13.
[Illustratie op blz. 28]
Bejaarde christenen hebben veel te bieden tot nut van anderen