De zienswijze van de bijbel
Is Kerstmis Gods geschenk aan u?
KUNT u zich een jaar zonder Kerstmis voorstellen? Of een 25 december zonder geschenken? Zelfs soldaten aan het front hebben met Kerstmis de strijd onderbroken om geschenken uit te wisselen! Miljoenen mensen geloven dat Kerstmis Gods geschenk aan ons is. Maar is Kerstmis dat werkelijk?
Naar verluidt zouden wereldwijd meer dan drie op de vier personen op deze vraag nee antwoorden. Ook u zou daaronder vallen als u een hindoe, een boeddhist, een moslim, een jood, een agnosticus of een atheïst bent — en dan gelooft u evenmin dat Christus Gods Zoon is, en dat Kerstmis de viering zou zijn van Christus’ geboorte, dus ’Christus-mis’. Doch de toekomst van een ieder — christen of niet-christen — houdt verband met geloof in hem.
Gods werkelijke geschenk aan de mensheid
Meer dan een miljard mensen beweren Jezus Christus te erkennen als de Redder der mensheid. De bijbel leert dit ook: Jezus was een volmaakt man. Hij leidde een zondeloos leven, zodat er niets was wat zijn dood kon rechtvaardigen. Hij bezat derhalve het recht om voor eeuwig te leven en zelf een volmaakt mensengeslacht te verwekken.
Maar hij eiste dat recht niet op. In plaats daarvan stierf hij als „een losprijs in ruil voor velen” van de bestaande mensheid, hun een erfenis nalatend van menselijke volmaaktheid en eindeloos leven. Daarom is Jezus Gods geschenk aan de mensheid. — Matthéüs 20:28; 1 Petrus 2:21, 22; Hebreeën 2:9, 10.
Wanneer u dit geschenk aanvaardt, kan dat u blijvende voordelen brengen. De bijbel verklaart dat „God . . . de wereld zozeer [heeft] liefgehad dat hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat een ieder die geloof oefent in hem, niet vernietigd zou worden, maar eeuwig leven zou hebben” (Johannes 3:16). Het doet er dus wel degelijk toe of u in Christus gelooft; uw toekomstige leven hangt ervan af. Geen wonder dat ongeveer een vierde deel van de mensheid met Kerstmis zijn geboorte herdenkt. Maar werd hij werkelijk op de kerstdag geboren?
Wanneer werd Jezus geboren?
Toen Jezus in Bethlehem geboren werd, „waren er in diezelfde landstreek ook herders, die buitenshuis verbleven en ’s nachts de wacht hielden over hun kudden” (Lukas 2:8-11). Maar in die streek van Palestina bedraagt de gemiddelde nachttemperatuur in december 7° Celsius. Op sommige dagen zijn er kille regens. Die herders zouden ’s nachts niet met hun kudden buiten zijn geweest. Zij waren gewoon hun kudden in beschutte stallen onder te brengen.
Daar komt bij dat Jezus’ ouders naar Bethlehem waren gegaan omdat Caesar Augustus het bevel had gegeven dat iedereen in het keizerrijk zich moest laten inschrijven, „en alle mensen gingen op reis . . . een ieder naar zijn eigen stad” (Lukas 2:1, 3). Zou de Romeinse heerser een koude, regenachtige maand hebben uitgekozen om zijn vaak opstandige onderdanen een lange, moeizame reis te laten maken? Stellig niet!
Wanneer werd Jezus dan geboren? Er zijn krachtige bewijzen dat de geboortedatum vroeg in oktober lag. De profeet Daniël had voorzegd dat de Messías (Christus) zou verschijnen aan het begin van een zevenjarige „week” en in het midden daarvan, of na 3 1⁄2 jaar, zou worden „afgesneden” wanneer hij zijn offerandelijke dood zou sterven (Daniël 9:24-27). Jezus was „ongeveer dertig jaar” toen hij zijn bediening als de Christus opnam. Hij was dus ongeveer 33 1⁄2 jaar toen hij omstreeks begin april, op de paschadag, stierf (Lukas 3:21-23; Matthéüs 26:2). Hij zou ongeveer zes maanden later, in oktober, 34 jaar zijn geworden. Klaarblijkelijk was hij niet in december geboren!
Wordt Christus erdoor geëerd?
Maar waarom dit soort haarkloverijen over de datum zo lang Christus wordt geëerd en men handelt in de geest van Kerstmis? Het feest is immers heilig voor vrome aanbidders. Het is een tijd voor kerstliederen en -gezangen, een tijd voor geschenken en familiebijeenkomsten. Het is een tijd vol nostalgie, een tijd om aan terug te denken. Niettemin kan dat juist het probleem zijn.
Vaak betreffen die herinneringen persoonlijke genoegens die niets met Christus te maken hebben. Geschenken drukken niet altijd de vreugde uit die voortspruit uit geven, maar veeleer het genoegen iets te ontvangen. Dan zijn er nog de overmatige brasserijen en de toenemende commercialisering van de gelegenheid. Dit is de geest die Kerstmis populair maakt, maar Christus wordt er niet door geëerd.
Daarom rijst de vraag: Is Kerstmis zelfs wel christelijk?
Wat aan Kerstmis ten grondslag ligt
Een overeenkomstige viering werd gehouden door polytheïstische zonaanbidders. Volgens The Encyclopedia Americana hadden zulke mensen in Noord-Europa „hun voornaamste feest, het joelfeest, tijdens de winterzonnewende om de wedergeboorte van de zon te vieren . . . Ook de Romeinse Saturnalia . . . vonden op deze tijd plaats, en sommige kerstgebruiken zijn naar men denkt geworteld in deze oude heidense viering. Sommige geleerden zijn van mening dat men de geboorte van Christus als het ’Licht der Wereld’ heeft uitgelegd als overeenkomend met de wedergeboorte van de zon ten einde het christendom meer betekenis te geven” voor bekeerlingen die voorheen hun eigen mythische goden door zulke feesten hadden geëerd.
Onder Jezus’ volgelingen bestond in het geheel geen herdenking van Christus’ geboortedag — niet op 25 december, en zelfs niet in oktober. En dit bleef zo tot ongeveer het midden van de vierde eeuw. Orígenes, een derde-eeuwse historicus, schreef dat „van niemand van de in de Schrift genoemde heilige mensen wordt gezegd dat hij een . . . verjaardag vierde. Alleen zondaars (zoals Farao en Herodes) verheugden zich zeer over de dag waarop zij geboren werden” (Genesis 40:20-23; Markus 6:21-28). Volgens de Cyclopedia van McClintock en Strong beschouwden joden uit bijbelse tijden „verjaardagsvieringen als een onderdeel van afgodenaanbidding”.
Zou Christus geëerd kunnen worden door vieringen die oorspronkelijk bedoeld waren voor mythische goden en afgodenaanbidding? De bijbel antwoordt: „Komt niet onder een ongelijk juk met ongelovigen. Want . . . welke overeenkomst heeft Gods tempel met afgoden?” (2 Korinthiërs 6:14-16) Als aan afgodische feesten een christelijke naam wordt gegeven, brengt dat ze nog niet in harmonie met Christus.
Werkelijke waardering voor Gods geschenk
Geen wonder dat Jezus niet gebood zijn geboorte te herdenken. Maar hij stelde wel een door zijn volgelingen te onderhouden Gedachtenisviering van zijn dood in (1 Korinthiërs 11:23-26). Hij stierf opdat u zou leven. En u kunt hier waardering voor tonen en hem werkelijk eren door niet buiten zijn instructies te gaan. Het is zoals hij zei: „Wie mijn geboden heeft en ze onderhoudt, die is het die mij liefheeft. En wie mij liefheeft, zal door mijn Vader bemind worden.” — Johannes 14:21.
Een dergelijke gehoorzaamheid is des te belangrijker omdat Jezus nu geen baby meer is en evenmin een dode Redder. Hij werd op de derde dag na zijn dood tot onsterfelijk leven opgewekt en hem is „alle autoriteit in de hemel en op aarde” gegeven. Als ’s mensen rechtmatige Regeerder zal hij binnenkort alle oorzaken van verdriet wegnemen zodat degenen die hem werkelijk liefhebben de gave van eeuwig leven op een paradijsaarde kunnen ontvangen. — Matthéüs 28:18-20; Handelingen 2:22-36; Romeinen 6:23; Openbaring 21:1-5.
Ja, Christus, en niet Kerstmis is Gods geschenk.
[Kader op blz. 22]
Geworteld in mythologie
◻ Verjaarsfeesten waren gebruikelijk in veel polytheïstische culturen. Afgodische riten werden verricht ter ere van de beschermgoden van elke afzonderlijke geboortedag en ook de geboortedagen van de mythische goden zoals Saturnus en Apollo werden gevierd. Dr. John C. McCollister verklaart in zijn boek The Christian Book of Why: „Christenen uit de eerste eeuw vierden het feest ter ere van Jezus’ geboorte niet — om dezelfde reden waarom zij geen andere verjaardag vierden. Destijds waren alle christenen van mening dat de viering van alle verjaardagen (zelfs die van de Heer) een heidens gebruik was.”
◻ Oude volken dachten dat bepaalde altijdgroene planten zoals de maretak en de hulst grote magische krachten hadden. Zij versierden hun huizen hiermee om boze geesten en heksen af te schrikken. Uit deze praktijk zijn de kerstdecoraties ontstaan.
◻ Bomen werden in de meeste polytheïstische culturen vereerd. Heilige wouden werden naar men geloofde bewoond door geesten van voorouders, en men bood hun geschenken aan in ruil voor gunsten. Dit wordt in West-Afrika nog steeds gedaan.
◻ Het Europese kerstgebruik een enorm . . . houtblok in de haard te verbranden kan teruggevoerd worden tot de Scandinaviërs die enorme vuren ontstaken ter ere van hun god van de donder, Thor.
◻ Het geven van geschenken is in plaats van te zijn gevormd naar de geschenken die de zogenaamde wijzen of astrologen aanboden, in werkelijkheid gebaseerd op het heidense Romeinse gebruik van het geven van geschenken tijdens de Saturnalia (het feest ter ere van de god Saturnus) en de vieringen van de eerste dag van de (nieuwjaars)maand.
[Illustratie op blz. 21]
Kent u de oorsprong van deze kerstgebruiken?