Een betere wereld is nabij!
„HET heimwee naar het paradijs is een van de krachtigste verlangens die de mens voortdurend lijken bezig te houden. Het is misschien wel het krachtigste en hardnekkigste verlangen. Een zekere hunkering naar het paradijs is op elk niveau van religieus leven te bespeuren”, zegt The Encyclopedia of Religion.
Alle culturen schijnen het verlangen om in een betere wereld te leven, gemeen te hebben, alsof er om een oorspronkelijk ideaal wordt gerouwd dat niet meer bestaat. Dit duidt op de mogelijkheid van een oorspronkelijk paradijs, maar waar? Een psychoanalyticus zegt misschien dat dit krachtige verlangen de wens onthult de verloren veiligheid van de moederschoot terug te vinden. Toch kan deze uitleg de geleerden die de geschiedenis van de religie bestuderen, niet overtuigen.
„Heimwee naar het paradijs” — Waarom?
Bestaat zo’n verlangen alleen omdat men, zoals sommigen opperen, de moeilijkheden en de voorbijgaande aard van het menselijk bestaan draaglijker wil maken? Of is er een andere verklaring voor?
Waarom hunkert de mens naar een betere wereld? De bijbel geeft een verklaring die zowel duidelijk als eenvoudig is: De mens komt uit een betere wereld! Er heeft echt een oorspronkelijk paradijs bestaan. Gods Woord beschrijft het als „een tuin” die in een duidelijk omschreven gebied in het Midden-Oosten lag, gezegend met „allerlei geboomte . . ., begeerlijk voor het gezicht en goed tot voedsel”. God vertrouwde deze tuin aan de zorg van het eerste mensenpaar toe (Genesis 2:7-15). Het was een ideale omgeving waar de mensen werkelijk gelukkig hadden kunnen zijn.
Hoe kwam het dat die paradijselijke omstandigheden niet zijn blijven bestaan? Doordat eerst een geestelijk schepsel en vervolgens het mensenpaar in opstand kwam (Genesis 2:16, 17; 3:1-6, 17-19). Bijgevolg verloor de mens niet alleen het paradijs maar ook zijn volmaaktheid, zijn gezondheid en zijn leven, dat oneindig had kunnen voortduren. De omstandigheden die sindsdien zijn ontstaan, hebben het leven van de mens beslist niet verbeterd. Integendeel, het is geleidelijk gedegenereerd tot het huidige, niet eerder bereikte lage peil. — Prediker 3:18-20; Romeinen 5:12; 2 Timotheüs 3:1-5, 13.
Op zoek naar het paradijs — De geschiedenis van een denkbeeld
Zoals u zich wellicht kunt voorstellen, heeft „het heimwee naar het paradijs” een zeer lange geschiedenis. De Soemeriërs spraken over een tijd dat er in het hele universum eendracht heerste: „Eens . . . was er geen vrees, geen angst, de mens werd door niemand bedreigd. . . . Het gehele heelal, het volk in eenklank, zong de lof van Enlil met één tong”, bracht een oud Mesopotamisch gedicht in herinnering. Sommigen, zoals de Egyptenaren uit de oudheid, hoopten na hun dood een betere wereld te bereiken. Zij geloofden dat de onsterfelijke ziel terecht zou komen in wat men de velden van Aaroe noemde. Maar deze hoop was, oorspronkelijk althans, alleen weggelegd voor de aristocratie; de armen hoefden er niet aan te denken dat zij in een rechtvaardige wereld zouden komen.
Aanhangers van een andere religieuze richting, hindoes, wachten al eeuwen op de komst van een door een betere wereld gekenmerkt tijdperk (yuga). Volgens hindoeleringen herhalen vier yuga’s zich in een voortdurende cyclus, en wij leven momenteel in het ergste yuga. Helaas zal dit kaliyuga (donkere tijdperk), met al zijn lijden en goddeloosheid, volgens sommigen wel 432.000 jaar duren. Niettemin verwachten getrouwe hindoes het gouden tijdperk, het kritayuga.
De Grieken en Romeinen daarentegen droomden ervan de mythische eilanden der gelukzaligen in de Atlantische Oceaan te bereiken. En veel schrijvers, zoals Hesiodus, Vergilius en Ovidius, spraken over een schitterend oorspronkelijk gouden tijdperk en hoopten dat dat eens terug zou komen. Tegen het einde van de eerste eeuw v.G.T. voorspelde de Latijnse dichter Vergilius de ophanden zijnde komst van een nieuwe en blijvende aetas aurea (gouden tijdperk). In de eeuwen daarna „beweerden maar liefst zestien Romeinse keizers dat hun regering het Gouden Tijdperk had hersteld”, zegt The Encyclopedia of Religion. Maar zoals wij nu heel goed weten, was dat slechts politieke propaganda.
Veel Kelten verlangden naar wat zij zich voorstelden als een schitterend gebied op een eiland (of archipel) aan de andere kant van de zee, waar mensen, zo geloofden zij, in volmaakt geluk leefden. Volgens één legende bleef koning Arthur, hoewel hij dodelijk gewond was, in leven nadat hij het prachtige eiland Avalon had gevonden.
In de oudheid en in de middeleeuwen dachten velen dat er nog steeds ergens, „boven op een ontoegankelijke berg of aan de overkant van een onbevaarbare oceaan”, zoals de historicus Jean Delumeau uitlegt, een tuin van letterlijke geneugten bestond, de tuin van Eden. Hoewel de Italiaanse dichter Dante in een hemels paradijs geloofde, veronderstelde hij dat er boven op de berg van zijn vagevuur, bij de antipoden van de stad Jeruzalem, nog steeds een aards paradijs bestond. Sommigen geloofden dat het paradijs in Azië, in Mesopotamië of in de Himalaja te vinden was. En middeleeuwse legenden over een Edens paradijs waren werkelijk talrijk. Velen geloofden dat er dicht bij dat paradijs een fabelachtig koninkrijk lag dat door de vrome priester Johannes werd geregeerd. Dank zij de nabijheid van het aardse paradijs was het leven in het koninkrijk van priester Johannes naar verluidt lang en zalig, een eeuwige bron van overvloed en rijkdom. Anderen waren, denkend aan de oude Griekse legenden, nog steeds van mening dat de paradijselijke eilanden in de Atlantische Oceaan te vinden waren. Middeleeuwse kaarten laten zien hoe vast dat geloof in het bestaan van de tuin van Eden was, want daarop is zelfs de veronderstelde ligging ervan aangegeven.
In de vijftiende en zestiende eeuw waren zeevaarders die de Atlantische Oceaan overstaken in feite op zoek naar een wereld die tegelijkertijd zowel nieuw als oud was. Zij dachten dat zij aan de andere kant van de oceaan niet alleen Indië maar ook de tuin van Eden zouden aantreffen. Christophorus Columbus bijvoorbeeld zocht Eden in de bergen in de gematigde en tropische klimaatzones van Zuid- en Midden-Amerika. Europese ontdekkingsreizigers die in Brazilië arriveerden, waren ervan overtuigd dat daar het verloren paradijs moest zijn vanwege het milde klimaat en de overvloed van voedsel en plantengroei. Maar al gauw waren zij gedwongen de grimmige realiteit onder de ogen te zien.
Utopia’s — Ideale plaatsen?
In plaats van te proberen in een of ander afgelegen deel van de aarde naar de ideale wereld te zoeken, hebben anderen getracht zo’n wereld te ontwerpen. Zo beschreef de Engelse humanist Thomas More in 1516 het eiland Utopia, een prachtige, vredige plaats waar verdraagzaamheid heerste, totaal anders dan de ontaarde wereld die hij kende. Ook anderen hebben geprobeerd een betere wereld, een rechtvaardiger wereld, te ontwerpen: in de zesde eeuw v.G.T. Plato met zijn Republiek; in 1602 de Italiaanse monnik Tommaso Campanella en zijn zeer goed georganiseerde Città del Sole (Zonnestad); slechts enkele jaren later de Engelse filosoof Francis Bacon, die „de gelukkige en welvarende toestand” van zijn Nova Atlantis (Nieuw Atlantis) beschreef. In de loop der eeuwen hebben allerlei denkers (of zij nu gelovig waren of niet) tientallen en nog eens tientallen Utopia’s beschreven. Men nam echter weinig of geen daarvan serieus.
Er zijn zelfs personen geweest die hebben geprobeerd hun eigen Utopia op te bouwen. De vermogende Engelsman Robert Owen bijvoorbeeld besloot in 1824 naar Indiana (VS) te emigreren om zijn utopische ideeën te realiseren in het dorp dat hij New Harmony (Nieuwe Eendracht) noemde. Hij was ervan overtuigd dat mensen onder de juiste omstandigheden zouden verbeteren, en hij gebruikte bijna al zijn middelen om te verwezenlijken wat hij als een nieuwe morele wereld zag. Maar de resultaten toonden aan dat nieuwe levensomstandigheden niet voldoende zijn om nieuwe mensen voort te brengen.
Bijna alle politieke ideologieën verkondigen dat de mens overeenkomstig zijn eigen kennis en zijn eigen gevoel van wat waar is, de wereld moet organiseren om het paradijs van zijn dromen op aarde te brengen. Toch hebben de pogingen om zulke verlangens te realiseren paradoxaal genoeg tot oorlogen en revoluties geleid, zoals de Franse Revolutie in 1789 en de Russische Revolutie in 1917. In plaats van paradijselijke toestanden te brengen, hebben deze pogingen vaak nog meer pijn en lijden veroorzaakt.
Verlangens, plannen, utopieën en pogingen ze te realiseren — het is een verhaal van de ene teleurstelling na de andere. In deze tijd spreken sommigen van een „uiteengespatte droom” en het „einde van het tijdperk van utopieën”, en zij vragen ons te leren „zonder utopieën te leven”. Bestaat er enige hoop op de komst van een betere wereld, of is die gedoemd slechts een droom te blijven?
Christenen en een betere wereld
Een nieuwe wereld is beslist geen droom — het is een betrouwbare hoop! Jezus Christus, de Stichter van het christendom, wist dat deze huidige wereld niet de best mogelijke wereld is. Hij leerde dat de zachtaardigen de aarde zouden beërven en dat Gods wil op aarde zou geschieden (Mattheüs 5:5; 6:9, 10). Hij en zijn discipelen wisten dat de huidige wereld door Gods vijand, Satan de Duivel, wordt beheerst en dat dit de belangrijkste oorzaak is van de vele problemen van de mensheid (Johannes 12:31; 2 Korinthiërs 4:4; 1 Johannes 5:19; Openbaring 12:12). Getrouwe joden verwachtten de dag waarop God de aarde eens en voor altijd zou vrijmaken van oorlogen, pijn en ziekte, om haar te bevolken met mensen die vrede en gerechtigheid liefhebben. Evenzo verwachtten de eerste-eeuwse christenen vol vertrouwen dat deze huidige wereld vervangen zou worden door een nieuw samenstel van dingen, door „nieuwe hemelen en een nieuwe aarde”. — 2 Petrus 3:13; Psalm 37:11; 46:8, 9; Jesaja 25:8; 33:24; 45:18; Openbaring 21:1.
Toen Jezus Christus aan de martelpaal hing, herhaalde hij de belofte van een betere wereld tegenover een boosdoener die een bepaalde mate van geloof in Hem toonde. „[Jezus] zei tot hem: ’Voorwaar, ik zeg u heden: Gij zult met mij in het Paradijs zijn’” (Lukas 23:40-43). Hoe begreep die boosdoener deze woorden? Suggereerde Jezus dat de boosdoener nog diezelfde dag in de hemel ’met hem zou zijn’, zoals sommige katholieke en protestantse bijbelvertalingen te kennen schijnen te geven? Nee, dat was niet wat Jezus bedoelde, want na zijn opstanding zei Jezus tot Maria Magdalena dat Hij ’nog niet naar de Vader was opgestegen’ (Johannes 20:11-18). Zelfs zijn apostelen, die drie en een half jaar lang door Jezus waren onderwezen, dachten vóór Pinksteren in 33 G.T. niet aan een hemels paradijs (Handelingen 1:6-11). Die boosdoener begreep wat de overgrote meerderheid van de joden in die tijd begrepen zou hebben: Jezus beloofde dat er een betere wereld op een paradijsaarde zou komen. Een Duitse geleerde gaf toe: „De leer van vergelding in een hiernamaals komt eenvoudig niet in het Oude Testament voor.”
Dat er op onze aarde een paradijs zal zijn, wordt bevestigd door de apostel Paulus in zijn brief aan de Hebreeën. Wanneer hij zijn medegelovigen aanmoedigt niet ’de grote redding te veronachtzamen, die aanvankelijk werd verkondigd door bemiddeling van Jezus Christus’, geeft Paulus de verzekering dat Jehovah God Jezus autoriteit over de „toekomende bewoonde aarde [Grieks: oi·kouʹme·ne]” heeft gegeven (Hebreeën 2:3, 5). In de christelijke Griekse Geschriften wordt met de term oi·kouʹme·ne altijd gedoeld op onze door mensen bewoonde aarde, niet op een hemelse wereld. (Vergelijk Mattheüs 24:14; Lukas 2:1; 21:26; Handelingen 17:31.) Gods door Christus Jezus geregeerde koninkrijk zal derhalve heerschappij uitoefenen over de bewoonde aarde. Dat zal werkelijk een ideale plaats zijn om in te leven!
Hoewel het Koninkrijk zelf hemels is, zal het zich toch mengen in de aardse aangelegenheden. Wat zullen de resultaten zijn? Gebreken, wreedheden, armoede en de dood zullen een vage herinnering worden. Zelfs frustratie en ontevredenheid zullen verdwijnen (Openbaring 21:3-5). De bijbel zegt dat ’God zijn hand zal openen en de begeerte zal verzadigen van al wat leeft’ (Psalm 145:16). Voor problemen zoals werkloosheid en vervuiling zal een praktische en blijvende oplossing komen (Jesaja 65:21-23; Openbaring 11:18). Maar bovenal zal er, dank zij de zegen van God, een overwinning zijn van waarheid, gerechtigheid en vrede — hoedanigheden die bijna verdwenen lijken te zijn! — Psalm 85:7-13; Galaten 5:22, 23.
Is dit alles een droom, een utopie? Nee, de tijd waarin wij leven, de meest kritieke van alle tijden, toont aan dat wij ons in „de laatste dagen” van deze wereld bevinden en dat de nieuwe wereld derhalve nabij is (2 Timotheüs 3:1-5). Zou u daar graag willen leven? Verneem hoe dat mogelijk is, door met Jehovah’s Getuigen de bijbel te bestuderen. Een betere wereld, veel beter dan wij ooit hebben gedroomd, is nabij. Dat is geen utopie — het is een realiteit!
[Illustratie op blz. 7]
Een betere wereld — binnenkort een realiteit