Weet hoe te antwoorden
SOMMIGE vragen zijn net ijsbergen. Het belangrijkste deel bevindt zich onder de oppervlakte. Vaak ligt er een strijdpunt aan ten grondslag dat belangrijker is dan de vraag zelf.
De vragensteller mag dan nog zo geïnteresseerd zijn in het antwoord, weten hoe te antwoorden kan bepalend zijn voor hoeveel je zegt en vanuit welke hoek je het onderwerp benadert (Joh. 16:12). In sommige gevallen, zo gaf Jezus zijn apostelen te kennen, vraagt iemand wellicht informatie waar hij geen recht op heeft of die hem in werkelijkheid geen goed zou doen. — Hand. 1:6, 7.
De Schrift geeft ons de raad: „Uw spreken zij altijd minzaam, gekruid met zout, opdat gij weet hoe gij een ieder een antwoord behoort te geven” (Kol. 4:6). Alvorens te antwoorden moeten we dus niet alleen overwegen wat we gaan zeggen maar ook hoe we het gaan zeggen.
Onderscheid het standpunt van de vragensteller
De Sadduceeën trachtten Jezus in de val te lokken met een vraag over de opstanding van een vrouw die verscheidene malen getrouwd was geweest. Jezus wist echter dat zij in werkelijkheid niet in de opstanding geloofden. In zijn reactie op hun vraag ging hij dus in op de verkeerde zienswijze die aan die vraag ten grondslag lag. Meesterlijk redenerend en met gebruikmaking van een vertrouwd bijbelverslag wees Jezus op iets waar ze nooit eerder bij stil hadden gestaan — een duidelijk bewijs dat God inderdaad de doden een opstanding gaat geven. Zijn antwoord verbaasde zijn tegenstanders dermate dat ze hem geen vragen meer durfden te stellen. — Luk. 20:27-40.
Om te weten hoe je moet antwoorden, moet jij evenzo kunnen onderscheiden wat de zienswijze van je vragenstellers is en wat hen bezighoudt. Zo kan een klasgenoot of een collega je vragen waarom je geen Kerstmis viert. Waarom vraagt hij het? Is hij echt in de reden geïnteresseerd, of vraagt hij zich gewoon af of je je weleens mag vermaken? Om daar achter te komen moet je misschien vragen naar de aanleiding voor de vraag. Dan kun je in overeenstemming daarmee antwoorden. Je zou ook de gelegenheid te baat kunnen nemen om te laten zien hoe het opvolgen van bijbelse richtlijnen ons beschermt tegen die aspecten van het feest die een frustratie en een last voor mensen zijn geworden.
Veronderstel dat je voor een groep leerlingen over Jehovah’s Getuigen mag spreken. Na je presentatie kunnen er vragen worden gesteld. Als de vragen serieus en oprecht lijken, vormen eenvoudige en rechtstreekse antwoorden wellicht de beste reactie. Als de vragen een weerspiegeling zijn van plaatselijke vooroordelen, bereik je misschien meer door eerst iets te zeggen over wat bepalend kan zijn voor de algemene zienswijze over zulke kwesties en waarom Jehovah’s Getuigen verkiezen de bijbel hun maatstaf te laten zijn. Vaak helpt het om in zulke vragen onderwerpen te herkennen die mensen bezighouden en ze niet als uitdagingen te beschouwen — ook al zijn ze dan wellicht in die vorm naar voren gebracht. Je antwoord biedt je dan de gelegenheid om de kijk van je toehoorders te verruimen, hun nauwkeurige informatie te verschaffen en de schriftuurlijke basis voor onze opvattingen uiteen te zetten.
Wat ga je zeggen tegen een werkgever die niet bereid is je vrij te geven voor het bezoeken van een congres? Bekijk allereerst de zaak vanuit zijn standpunt. Zou een aanbod van jou om een andere keer over te werken, iets uithalen? Zou het de zaak anders maken als je hem uitlegt dat het onderricht op onze congressen ons helpt eerlijke, betrouwbare werkers te zijn? Als je laat zien dat je zijn belangen in aanmerking neemt, zal hij misschien ook welwillende aandacht schenken aan wat, naar hij nu beseft, voor jou belangrijk is. Stel dat hij je iets oneerlijks wil laten doen. Met een helder geformuleerde afwijzing gekoppeld aan een gedachte uit de Schrift maak je je standpunt duidelijk. Maar zou er meer bereikt kunnen worden als je eerst met hem beredeneert dat iemand die bereid is voor hem te liegen of te stelen, ook tegen hem zou kunnen liegen of van hem kan stelen?
Een ander voorbeeld: Je zit op school en wilt niet deelnemen aan bepaalde onschriftuurlijke activiteiten. Bedenk dat de leraar je zienswijzen waarschijnlijk niet deelt en dat hij de discipline in de klas te handhaven heeft. De uitdagingen waar jij voor staat zijn (1) te laten blijken dat je oog hebt voor wat zijn verantwoordelijkheid is, (2) respectvol je standpunt uit te leggen en (3) vast te houden aan wat naar je weet Jehovah behaagt. Voor de beste resultaten zal wellicht meer nodig zijn dan een eenvoudige, rechtstreekse formulering van wat je gelooft (Spr. 15:28). Als je nog jong bent, zullen je vader en moeder je er ongetwijfeld bij helpen iets voor te bereiden.
Soms moet je je misschien verweren tegen beschuldigingen van de zijde van iemand in een officiële positie. Een politieman, een regeringsfunctionaris of een rechter kan verlangen dat je antwoord geeft op vragen over het gehoorzamen van een bepaalde wet, je standpunt van christelijke neutraliteit of je houding ten aanzien van deelname aan patriottische ceremonies. Hoe dien je te antwoorden? „Met zachtaardigheid en diepe achting”, zegt de bijbel (1 Petr. 3:15). Vraag je ook af waarom deze kwesties hem zorgen baren en laat respectvol blijken dat je die bezorgdheid kunt begrijpen. En dan? De apostel Paulus refereerde aan waarborgen die in de Romeinse wet besloten lagen, en je kunt dus wellicht wijzen op wettelijk gewaarborgde rechten die in jouw geval van toepassing zijn (Hand. 22:25-29). Misschien dat feiten omtrent het standpunt van de eerste christenen en van Jehovah’s Getuigen wereldwijd, de functionaris een bredere kijk geven. Je zou er ook op kunnen wijzen dat erkenning van de autoriteit van God mensen juist motiveert om consequenter gehoorzaam te zijn aan goede menselijke wetten (Rom. 13:1-14). Tegen zo’n achtergrond zal een formulering van schriftuurlijke redenen voor jouw standpunt misschien een gunstig gehoor vinden.
De kijk van de vragensteller op de bijbel
Als je bepaalt hoe je zult antwoorden, zul je misschien ook in aanmerking moeten nemen hoe je vragensteller tegenover de bijbel staat. Jezus deed dat toen hij de vraag van de Sadduceeën over de opstanding beantwoordde. In de wetenschap dat zij alleen de geschriften van Mozes aanvaardden, baseerde Jezus zijn redenatie op een verslag in de Pentateuch en leidde hij zijn opmerkingen in met: „Maar dat de doden worden opgewekt, heeft zelfs Mozes onthuld” (Luk. 20:37). Jij zult het wellicht ook nuttig vinden te citeren uit gedeelten van de bijbel die je luisteraar aanvaardt en waarmee hij vertrouwd is.
En als voor je luisteraar de bijbel nu geen gezag heeft? Merk op wat de apostel Paulus deed in zijn toespraak op de Areopagus, opgetekend in Handelingen 17:22-31. Hij bracht schriftuurlijke waarheden over zonder direct uit de bijbel te citeren. Waar nodig kun jij dat ook doen. In sommige gebieden moet je wellicht enkele gesprekken met iemand hebben voordat je rechtstreeks naar de bijbel kunt verwijzen. Wanneer je dan de bijbel introduceert, doe je er mogelijk verstandig aan eerst wat redenen te geven waarom het boek aandacht verdient, in plaats van met stelligheid te verklaren dat het Gods Woord is. Je doel moet echter zijn een duidelijk getuigenis te geven van wat Gods voornemen is en, mettertijd, je luisteraar met eigen ogen te laten zien wat de bijbel zegt. De bijbel heeft veel meer overredingskracht dan alles wat wij persoonlijk zouden kunnen zeggen. — Hebr. 4:12.
„Altijd minzaam”
Hoe passend dat dienstknechten van Jehovah, die zelf goedgunstig is, gezegd wordt hun spreken ’altijd minzaam en gekruid met zout’ te laten zijn! (Kol. 4:6; Ex. 34:6) Dit betekent dat we vriendelijk moeten zijn in ons spreken, ook al lijkt dat niet verdiend. Onze spraak dient van goede smaak te getuigen en niet ruw of tactloos te zijn.
Veel mensen verkeren onder enorme druk, en staan dagelijks bloot aan verbaal geweld. Wanneer we bij zulke mensen aan de deur komen, kunnen ze behoorlijk scherp zijn in hun uitlatingen. Hoe dienen we te reageren? De bijbel zegt: „Een zacht antwoord keert woede af.” Zo’n antwoord kan ook iemand milder stemmen die een totaal ander standpunt huldigt (Spr. 15:1; 25:15). Voor mensen die dagelijks ruwheid meemaken, kan vriendelijkheid in manieren en stem zo aantrekkelijk zijn dat ze willen luisteren naar het goede nieuws dat we brengen.
We hebben er geen belang bij te argumenteren met mensen die geen respect voor de waarheid tonen. Het is veeleer onze wens aan de hand van de Schrift te redeneren met mensen die ons daartoe de gelegenheid bieden. Ongeacht wat voor situatie we tegenkomen, we houden in gedachte dat we vriendelijk moeten antwoorden, in de overtuiging dat de kostbare beloften van God betrouwbaar zijn. — 1 Thess. 1:5.
Persoonlijke beslissingen en gewetenszaken
Hoe moet je antwoorden als een bijbelstudent of een medegelovige vraagt wat hij in een bepaalde situatie moet doen? Je weet misschien wat je zelf zou doen. Maar iedereen is verantwoordelijk voor zijn eigen beslissingen (Gal. 6:5). De apostel Paulus legde uit dat hij onder degenen tot wie hij predikte, aanmoedigde tot „gehoorzaamheid door geloof” (Rom. 16:26). Dat vormt een voortreffelijk voorbeeld voor ons. Iemand die met zijn beslissingen voornamelijk zijn bijbelleraar of een ander mens wil behagen, is mensen aan het dienen en laat zich niet door geloof leiden (Gal. 1:10). Een eenvoudig, rechtstreeks antwoord is dan ook misschien niet in het belang van degene die de vraag stelt.
Hoe kun je dan antwoorden op een manier die in overeenstemming is met de bijbelse richtlijnen? Je zou de aandacht kunnen vestigen op toepasselijke bijbelse beginselen en voorbeelden die in het bijbelverslag te vinden zijn. In sommige gevallen kun je hem misschien laten zien hoe hij nazoekwerk kan verrichten om zelf die beginselen en voorbeelden te vinden. Je zou zelfs de beginselen en de waarde van de voorbeelden kunnen bespreken maar dan zonder ze op de onderhavige situatie toe te passen. Vraag hem of hij er iets in aantreft wat hem zou kunnen helpen een verstandige beslissing te nemen. Moedig hem aan om in het licht van deze beginselen en voorbeelden te overdenken welke handelwijze Jehovah zou behagen. Zo help je hem ’zijn eigen waarnemingsvermogen te oefenen om zowel goed als kwaad te onderscheiden’. — Hebr. 5:14.
Commentaar geven op gemeentevergaderingen
Vergaderingen van de christelijke gemeente bieden ons vaak de gelegenheid voor een openbare bekendmaking van ons geloof. Dat doen wij onder meer met onze commentaren op gestelde vragen. Hoe moeten we commentaar geven? Met de wens Jehovah te zegenen, oftewel goed van hem te spreken. Dat is wat de psalmist David deed „onder de bijeengekomen menigten” (Ps. 26:12). Ons commentaar moet ook gegeven worden op een manier die medegelovigen aanmoedigt en hen aanzet „tot liefde en voortreffelijke werken”, zoals de apostel Paulus schreef (Hebr. 10:23-25). Lesmateriaal van tevoren bestuderen kan ons helpen dat te bewerken.
Houd als je een beurt krijgt je opmerkingen eenvoudig, duidelijk en kort. Bestrijk niet de hele paragraaf; ga maar op één punt in. Als je slechts een deel van het antwoord geeft, zal dat anderen een kans geven voor aanvullende opmerkingen. Het is vooral nuttig om de in het materiaal genoemde schriftplaatsen te laten uitkomen. Als je dat doet, probeer dan de aandacht te vestigen op dat deel van de tekst dat te maken heeft met het punt van bespreking. Leer in je eigen woorden commentaar te geven in plaats van rechtstreeks uit de paragraaf voor te lezen. Laat het je niet van streek maken als dat wat je zegt niet helemaal uit de verf komt. Dat overkomt iedereen die commentaar geeft bij tijden.
Het is duidelijk dat weten hoe te antwoorden meer inhoudt dan het antwoord op zich te kennen. Het vereist onderscheidingsvermogen. Maar wat bevredigend als je een antwoord geeft dat uit je hart komt en dat het hart van anderen raakt! — Spr. 15:23.