Communicatie binnen het gezin en in de gemeente
„Uw spreken zij altijd minzaam, gekruid met zout.” — KOLOSSENZEN 4:6.
1. Wat zei Adam toen God Eva aan hem voorstelde?
„GEEN mens is een eiland . . . Ieder mens is een deel van het continent.” Zo schreef een scherp waarnemer en geletterd man eeuwen geleden. Met die uitspraak bevestigde hij alleen maar wat de Schepper omtrent Adam had gezegd: „Het is niet goed dat de mens alleen blijft.” Adam beschikte over de gave van spraak en taal, want hij had alle dieren een naam gegeven. Maar er was voor Adam geen ander menselijk schepsel om mee te communiceren. Geen wonder dat toen God hem de lieftallige Eva als zijn vrouw voorstelde, hij uitriep: „Dit is eindelijk been van mijn gebeente en vlees van mijn vlees”! Zo begon Adam, toen het eerste menselijke gezin zijn begin kreeg, de communicatie met een medemens. — Genesis 2:18, 23.
2. Welke schade kan voortvloeien uit niet in toom gehouden tv-kijken?
2 De gezinskring is een ideale plaats voor communicatie. Ja, niets minder dan het succes van het gezinsleven is ervan afhankelijk. Maar communiceren kost tijd en inspanning. Tegenwoordig is een van de grootste dieven van tijd de televisie. Ze kan op minstens twee manieren schade aanrichten. Enerzijds kan ze zo verlokkelijk zijn dat gezinsleden eraan verslaafd raken, met als gevolg een tekort aan communicatie. Anderzijds kan televisie gaan fungeren als een ontsnappingsmiddel wanneer zich misverstanden voordoen of gekrenkte gevoelens bestaan. In plaats van de problemen op te lossen, hebben sommige huwelijkspartners gekozen voor zwijgen en tv-kijken. De televisie kan dus terdege bijdragen tot een niet communiceren, iets wat de belangrijkste verwoester van huwelijken wordt genoemd. Degenen die er moeite mee hebben tv-kijken op een ondergeschikte plaats te houden, zouden moeten overwegen de televisie helemaal de deur uit te doen. — Mattheüs 5:29; 18:9.
3. Hoe hebben sommigen er voordeel van getrokken dat zij hun tv-kijken zijn gaan beperken?
3 Er zijn trouwens heel enthousiaste berichten binnengekomen betreffende de zegeningen die eruit voortvloeiden wanneer het gebruik van de televisie werd gereduceerd of zelfs afgeschaft. Eén gezin schreef: „Wij praten meer met elkaar . . ., doen meer aan nazoekwerk in onze studie van de bijbel . . . Wij doen spelletjes met elkaar . . . Alle aspecten van onze velddienst zijn toegenomen.” Een ander gezin zei nadat zij hun tv hadden weggedaan: „Niet alleen sparen wij geld uit [zij hadden kabeltelevisie] maar wij zijn als gezin dichter tot elkaar gekomen en hebben een heleboel andere waardevolle dingen ontdekt om onze tijd aan te besteden. Wij vervelen ons geen moment.”
Kijken, spreken en luisteren
4. Hoe kan een echtpaar waardering voor elkaar overbrengen?
4 Er zijn verschillende vormen van communicatie binnen het gezin. Sommige zijn niet-verbaal. Wanneer twee mensen alleen al naar elkaar kijken, is dat een vorm van communicatie. Bij elkaar zijn kan het gevoel overdragen dat men om elkaar geeft. Huwelijkspartners zouden moeten vermijden lange tijd van elkaar weg te zijn tenzij daarvoor een onvermijdelijke reden bestaat. Een echtpaar kan tot elkaars geluk bijdragen door te genieten van de nauwe omgang die zij in de huwelijksband hebben. Door de tedere en toch respectvolle wijze waarop zij zich tegenover elkaar gedragen, publiekelijk zowel als privé, waarbij zij de juiste waardigheid in kleding en manieren tonen, kunnen zij zonder woorden een diepe waardering voor elkaar overbrengen. De wijze koning Salomo drukte het in deze woorden uit: „Laat uw waterbron gezegend blijken te zijn, en verheug u met de vrouw van uw jeugd.” — Spreuken 5:18.
5, 6. Waarom moeten echtgenoten het belang beseffen van communicatie met hun vrouw?
5 Communicatie vergt ook conversatie, dialoog — met elkaar praten, niet tegen elkaar aanpraten. Hoewel het uiten van hun gevoelens sommige vrouwen beter afgaat dan mannen, vormt dat geen excuus voor mannen om in het huwelijkspartnerschap ’stille vennoten’ te zijn. Christelijke echtgenoten dienen te beseffen dat gebrek aan communicatie in veel huwelijken een belangrijk probleem vormt, en daarom moeten zij er hard aan werken de communicatie open te houden. En dat zullen zij dan ook doen als zij, samen met hun vrouw, acht slaan op de voortreffelijke raad die de apostel Paulus geeft in Efeziërs 5:25-33. Wil een man zijn vrouw liefhebben als zijn eigen lichaam, dan moet hij zich bekommeren om haar welzijn en geluk, niet alleen dat van hemzelf. Daartoe is communicatie onmisbaar.
6 Een echtgenoot moet zich niet op het standpunt stellen dat zijn vrouw maar moet aannemen of raden dat hij haar waardeert. Zij heeft het nodig van zijn liefde voor haar verzekerd te worden. Hij kan zijn waardering op vele manieren tonen — door uitingen van genegenheid en onverwachte presentjes, alsook door haar volledig op de hoogte te houden van zaken die op haar van invloed kunnen zijn. Dan is er ook de uitdaging waardering te uiten voor de inspanningen van zijn vrouw, of dat nu de zorg betreft die zij aan haar verschijning besteedt, haar harde werk ten behoeve van het gezin of haar van ganser harte geschonken ondersteuning van geestelijke activiteiten. Als bovendien een echtgenoot de raad wil opvolgen van de apostel Petrus in 1 Petrus 3:7, om ’bij zijn vrouw te wonen overeenkomstig kennis’, moet hij empathie hebben, hetgeen wordt getoond door in alle aangelegenheden van gemeenschappelijk belang communicatie met haar te hebben, haar eer toekennend als aan het zwakkere vat. — Spreuken 31:28, 29.
7. Welke verplichting heeft een vrouw om met haar man te communiceren?
7 Evenzo moet een vrouw als zij acht wil slaan op de raad betreffende onderworpenheid in Efeziërs 5:22-24, zich erom bekommeren de communicatie met haar man open te houden. Zij moet haar man „diepe achting” schenken, zowel door haar spraak als door haar gedrag. Zij behoort nooit onafhankelijk te werk te gaan of zijn wensen te negeren (Efeziërs 5:33). Te allen tijde moet er vertrouwelijk contact zijn. — Vergelijk Spreuken 15:22.
8. Waartoe moeten vrouwen bereid zijn om de communicatie open te houden?
8 Verder moet een vrouw ervoor waken ’in stilte te lijden’ als een vertoon van zelfbeklag. Als er een misverstand bestaat, laat zij dan het juiste moment zoeken om de kwestie ter sprake te brengen. Ja, leer een les van koningin Esther. Zij moest een aangelegenheid van leven of dood onder de aandacht van haar man brengen. Dat zij prompt met wijsheid en tact handelde, betekende redding voor de joden. Wij zijn het zowel aan onze partner als aan onszelf verplicht om als iets ons heeft gekwetst of nog kwetst, dat kenbaar te maken. Tact en een godvruchtig gevoel voor humor kunnen ertoe bijdragen de communicatie gemakkelijker te maken. — Esther 4:15–5:8.
9. Welke rol speelt luisteren bij communicatie?
9 Als er gepraat moet worden om de communicatie open te houden, omvat dat ook dat elk verplicht is te luisteren naar wat de ander te zeggen heeft — en er moeite voor te doen op te merken wat ongezegd blijft. Dat vergt aandacht schenken aan degene die spreekt. Niet alleen moet men in wat gezegd wordt, de inhoud aan gedachten onderscheiden maar men moet ook aandacht schenken aan de emotionele inhoud, de manier waarop iets wordt gezegd. Vaak schiet een echtgenoot hierin te kort. Vrouwen hebben er soms onder te lijden dat hun man niet goed luistert. En vrouwen moeten van hun kant zorgvuldig luisteren zodat zij geen overijlde conclusies trekken. „Een wijze zal luisteren en meer onderricht in zich opnemen.” — Spreuken 1:5.
Communicatie tussen ouders en kinderen
10. Waartoe moeten ouders bereid zijn in het belang van de communicatie met hun kinderen?
10 Ook bestaat de situatie dat ouders en hun kinderen moeite hebben met communicatie. ’Een knaap op te leiden overeenkomstig de weg voor hem’, vergt het tot stand brengen van communicatie. Als men daarvoor zorgt, zal dat ertoe bijdragen dat ’ook als hij oud wordt, hij er niet van zal afwijken’ (Spreuken 22:6). Dat sommige ouders hun kinderen aan de wereld kwijtraken, hangt soms samen met een communicatiekloof die in de tienerjaren is ontstaan. De verplichting van de ouders om voortdurend met hun kinderen te communiceren, wordt beklemtoond in Deuteronomium 6:6, 7: „Deze woorden die ik u heden gebied, moeten op uw hart blijken te zijn; en gij moet ze uw zoon inscherpen en erover spreken wanneer gij in uw huis zit en wanneer gij op de weg gaat en wanneer gij neerligt en wanneer gij opstaat.” Ja, ouders moeten tijd met hun kinderen doorbrengen! Zij moeten bereid zijn offers te brengen ten behoeve van hun kinderen.
11. Wat zijn enkele dingen die ouders op hun kinderen moeten overbrengen?
11 Ouders, breng op uw kinderen over dat Jehovah hen liefheeft en dat u hen ook liefhebt (Spreuken 4:1-4). Laat hun uw bereidheid zien om comfort en genoegens op te offeren ten behoeve van hun mentale, emotionele, fysieke en geestelijke groei. Belangrijk hierbij is empathie, dat wil zeggen het vermogen van de ouders om dingen te zien door de ogen van hun kinderen. Door onzelfzuchtige liefde tentoon te spreiden, kunt u als ouders een sterke band van eenheid met uw kinderen opbouwen en hen aanmoedigen u tot hun vertrouweling te maken en daarvoor niet hun leeftijdgenoten uit te kiezen. — Kolossenzen 3:14.
12. Waarom dienen jongeren vrijelijk met hun ouders te communiceren?
12 De andere kant van de medaille is, jongeren, dat jullie de verplichting hebben met je ouders te communiceren. Waardering voor wat zij voor je hebben gedaan, kan je helpen hen in vertrouwen te nemen. Je hebt hun hulp en steun nodig, en het zal hun gemakkelijker vallen die te geven als je vrijelijk met hen communiceert. Waarom zou je leeftijdgenoten tot je voornaamste bron van raad maken? Zij hebben in verhouding tot je ouders waarschijnlijk maar weinig voor je gedaan. Zij hebben niet meer ervaring in het leven dan jij hebt, en als zij geen deel zijn van de gemeente, zijn zij niet werkelijk geïnteresseerd in je blijvende welzijn.
Communicatie binnen de gemeente
13, 14. Welke bijbelse beginselen moeten automatisch communicatie onder christenen tot gevolg hebben?
13 Een andere uitdaging is de communicatie open te houden met uw broeders in de gemeente. Wij worden sterk vermaand ’het onderling vergaderen niet na te laten’. Met welk doel komen wij op vergaderingen bijeen? „Ten einde tot liefde en voortreffelijke werken aan te sporen.” Hiervoor is communicatie nodig (Hebreeën 10:24, 25). Als iemand u krenkt, is dat absoluut geen reden om van vergaderingen weg te blijven. Houd de communicatie open door in essentie de raad te volgen die Jezus gaf en die wij opgetekend vinden in Mattheüs 18:15-17. Spreek met degene die u verantwoordelijk acht voor uw bedroefdheid.
14 Wanneer u moeilijkheden hebt met een van uw broeders of zusters, geef dan gehoor aan schriftuurlijke raad zoals die bijvoorbeeld wordt aangetroffen in Kolossenzen 3:13: „Blijft elkaar verdragen en elkaar vrijelijk vergeven als de een tegen de ander een reden tot klagen heeft. Zoals Jehovah u vrijelijk vergeven heeft, doet ook gij evenzo.” Dat impliceert veeleer communicatie dan een weigering om met iemand te praten. En mocht u opmerken dat iemand wat koel tegen u schijnt te doen, geef dan gehoor aan de raad in Mattheüs 5:23, 24. Communiceer en probeer vrede te sluiten met uw broeder. Dit vergt liefde en nederigheid van uw zijde, maar u bent het aan uzelf en aan uw broeder verplicht Jezus’ raad op te volgen.
Raad en aanmoediging
15. Waarom moeten christenen niet nalaten raad over te brengen wanneer zij in de positie verkeren deze te geven?
15 De verplichting tot communicatie komt ook in het beeld bij het opvolgen van Paulus’ raad in Galaten 6:1: „Broeders, zelfs al doet iemand een misstap voordat hij zich ervan bewust is, tracht gij, die geestelijke hoedanigheden hebt, zo iemand in een geest van zachtaardigheid weer terecht te brengen, terwijl gij uzelf in het oog houdt, opdat ook gij niet verzocht wordt.” Bescheidenheid dient ervoor te zorgen dat wij het verwelkomen als iemand ons erop attent maakt dat wij in onze spraak of ons gedrag een fout hebben gemaakt. Feitelijk dienen wij allemaal de instelling te hebben die de psalmist David had toen hij schreef: „Zou de rechtvaardige mij slaan, het zou een liefderijke goedheid zijn; en zou hij mij terechtwijzen, het zou olie op het hoofd zijn, die mijn hoofd niet zou willen weigeren” (Psalm 141:5). Ouderlingen in het bijzonder dienen voortreffelijke voorbeelden te zijn in nederigheid, niet met alle geweld vasthoudend aan een persoonlijke mening maar bereid correctie te aanvaarden, in gedachten hebbend dat ’de wonden toegebracht door iemand die liefheeft, getrouw zijn’. — Spreuken 27:6.
16. Wat dienen jonge sprekers graag te horen willen krijgen?
16 Het is de weg van wijsheid en bescheidenheid voor jongeren om raad en leiding te zoeken van rijpe christenen, die waarschijnlijk wel iets constructiefs te bieden hebben. Zelfs ouderlingen kunnen er profijt van trekken. Zo zei een ouderling in een lezing dat de zegeningen die genoemd worden in Openbaring 7:16, 17, het geen honger en dorst meer hebben, dingen waren die de andere schapen in de nieuwe wereld tegemoet mochten zien. Er is echter op gewezen dat deze tekst in eerste instantie op de huidige tijd van toepassing is. (Zie De Openbaring — Haar grootse climax is nabij!, blz. 126-128.) Een ouderling in het gehoor was van mening dat hij er iets over moest zeggen, maar voordat hij daartoe de gelegenheid had, belde de spreker zelf en vroeg naar suggesties om zijn lezing te verbeteren. Ja, laten wij het gemakkelijker maken voor degenen die ons zouden willen helpen, door ons verlangen naar raad kenbaar te maken. Laten wij niet lichtgeraakt of overdreven gevoelig zijn.
17. Hoe kan communicatie ertoe bijdragen onze broeders op te bouwen?
17 Koning Salomo vermeldde een beginsel dat heel goed op onze bespreking van toepassing gebracht kan worden. Hij zei: „Onthoud het goede niet aan degenen die het toekomt, wanneer het in de macht van uw hand ligt het te doen” (Spreuken 3:27). Wij zijn onze broeders liefde verschuldigd. Paulus zei: „Zijt niemand iets schuldig dan elkaar lief te hebben; want hij die zijn medemens liefheeft, heeft de wet vervuld” (Romeinen 13:8). Wees dus royaal met uw woorden van aanmoediging. Houdt een jonge dienaar in de bediening zijn eerste openbare toespraak? Prijs hem. Heeft een zuster erg haar best gedaan op haar toewijzing voor de theocratische bedieningsschool, of daar echt iets moois van gemaakt? Vertel haar hoe u haar inspanningen hebt gewaardeerd. Over het algemeen streven onze broeders en zusters ernaar hun best te doen en zullen zij aangemoedigd worden door een liefdevolle uiting van waardering.
18. Wat zou vriendelijk zijn in een geval waarbij iemand een te groot zelfvertrouwen aan de dag legt?
18 Daarentegen zou een jonge spreker heel wat bekwaamheid kunnen hebben maar, omdat hij jong is, meer zelfvertrouwen kunnen uitstralen dan passend is. Wat zou hier kenbaar gemaakt moeten worden? Zou het niet vriendelijk zijn als een rijpe ouderling hem prees voor fijne punten in zijn voordracht maar hem tegelijkertijd voorzichtigjes suggereerde hoe hij in de toekomst bescheidenheid kan aankweken? Zo’n communicatie zou blijk geven van broederlijke liefde en jongere broeders helpen in een vroeg stadium verkeerde houdingen kwijt te raken, voordat ze ingeworteld raken.
19. Waarom moeten ouderlingen en gezinshoofden communicatiegezind zijn?
19 Ouderlingen communiceren met elkaar en met de gemeente over zaken die heilzaam zijn — waarbij zij uiteraard vermijden vertrouwelijke dingen te onthullen, zoals zaken die te maken hebben met rechterlijke problemen. Overdreven gesloten te zijn resulteert echter in wantrouwen en ontmoediging en kan de warme geest in een gemeente — of in een gezin — schaden. Iedereen vindt het bijvoorbeeld fijn een bericht te horen dat opbouwend is. Net zoals de apostel Paulus ernaar verlangde geestelijke gaven mee te delen, zo moeten ouderlingen graag opbouwende informatie willen meedelen aan anderen. — Spreuken 15:30; 25:25; Romeinen 1:11, 12.
20. Over welk aspect van communicatie zal het volgende artikel gaan?
20 Ja, communicatie is van essentieel belang in zowel de christelijke gemeente als in het christelijke gezin. Ze is echter ook op nog een ander terrein onmisbaar. Waar? In de christelijke bediening. In het volgende artikel zullen wij manieren beschouwen om onze communicatieve vaardigheden in deze bijzonder belangrijke activiteit te verbeteren.
Wat zou u antwoorden?
◻ Hoe kan een veel voorkomend obstakel voor communicatie in het gezin overwonnen worden?
◻ Hoe kunnen mannen en vrouwen het hoofd bieden aan de uitdaging van communicatie met elkaar?
◻ Hoe kunnen ouders en kinderen de generatiekloof vermijden?
◻ Hoe kan communicatie in gemeenten en gezinnen opbouwend blijken?
[Illustratie op blz. 23]
Een goede communicatie is bevorderlijk voor het welzijn en geluk van het gezin