Jonge mensen vragen . . .

Hoe kan ik ’mijn vader en mijn moeder eren’?

’NOEM iets wat je doet waarmee je de relatie met je ouders schaadt.’ Deze vraag werd aan 160 jongeren gesteld. Bijna 43 procent van de jongens noemde daarop „nalaten [je ouders] met respect te behandelen”. Van de meisjes zei 42 procent dat zij ’hun vader negeerden’ en 63 procent dat zij hun moeder ’een grote mond gaven’ of anderszins opstandig waren en lelijke dingen zeiden. Toch gaven veel van deze jongeren toe dat zij het als hun plicht zagen het hun ouders naar de zin te maken en meegaand te zijn. Maar ondanks hun goede voornemens schoten zij vaak te kort.

Ook al wil je je misschien werkelijk aan het bijbelse gebod dat je je ouders moet eren houden, toch weet je dat je dat soms niet doet. Hoe kun je de valkuilen vermijden? — Efeziërs 6:2.

De juiste geesteshouding

Er zijn twee manieren waarop je je ouders kunt bezien. Spreuken 30:17 spreekt over „het oog dat een vader bespot en dat gehoorzaamheid aan een moeder veracht”. Daar staat tegenover wat Spreuken 17:6 zegt: „De luister der zonen zijn hun vaders.” Je kunt je ouders dus minachten en bespotten, maar je kunt hen ook bezien als personen om trots op te zijn, je heerlijkheid als het ware. Door de zienswijze die je je eigen maakt, zal bepaald worden of je je ouders al dan niet met respect behandelt.

„Maar hoe kun je respect voelen als je ouders niet te respecteren zijn”, schreef een jongere genaamd Louise. De oplossing ligt in het zoeken naar hun goede eigenschappen; die moet je naar waarde schatten en je erop concentreren. De onderzoekers Nick Stinnett en John DeFrain constateerden dat het tonen van waardering voor gezinsleden een van de voornaamste kenmerken van een sterk gezin was. „Eén reden waarom wij problemen hebben met het uiten van waardering is, dat wij niet geleerd hebben goede delvers te zijn”, verklaarden zij in hun boek Secrets of Strong Families. „Zuidafrikaanse diamantdelvers besteden al de jaren dat zij werken aan het zeven van duizenden tonnen stenen en modder op zoek naar een paar kleine diamantjes. Wij zijn maar al te vaak geneigd precies het tegenovergestelde te doen. Wij zeven diamanten, naarstig speurend naar modder. Onze sterke gezinnen zijn diamantexperts.”

Ieder mens heeft goede eigenschappen en bekwaamheden. Als je naar het goede zoekt, zul je het vinden. Door ’de diamanten te zoeken’, zul je redenen kunnen vinden om respect voor je ouders te hebben.

De juiste kijk op je ouders begint echter met een juiste kijk op jezelf. Als je geen zelfrespect hebt, is het moeilijk respect voor iemand anders te hebben. De apostel Paulus gaf eerste-eeuwse christenen de raad, „zich niet hoger te stellen dan recht is, maar zich op juiste waarde te schatten”. — Romeinen 12:3, Petrus-Canisiusvertaling.

Hoewel je niet verwaand mag worden, moet je het ook vermijden tot het andere uiterste te vervallen door je „juiste waarde” niet te willen zien. Als je gedrag echt op de bijbel gebaseerd is, kun je vertrouwen hebben in je oordeel, want „de vermaning van Jehovah is betrouwbaar, de onervarene wijs makend” (Psalm 19:7). Een dergelijk vertrouwen zal verhinderen dat anderen je ertoe weten te brengen respectloos te handelen.

Respectvolle spraak

Je betoont je ouders eer door wat je tegen hen zegt en door de manier waarop je het zegt. Als alles goed gaat, is dit gewoonlijk geen probleem. Maar soms zullen je ouders dingen zeggen of doen waardoor je je gekrenkt voelt. Bovendien kan het in de tienerjaren voorkomen dat je door allerlei verwarrende emoties kwaad wordt op jezelf. Frustraties, het gevoel iets te missen of verraden te zijn en angst kunnen een enorme emotionele last worden. Vol wrevel zul je misschien net zo reageren als Job, die zei: „Daarom zijn mijn eigen woorden in het wilde weg gesproken.” — Job 6:1-3.

„In het wilde weg gesproken” woorden kunnen echter oneerbiedig zijn. „Als ik een probleem met Ma besprak en zij mijn standpunt maar niet kon begrijpen, werd ik soms woedend en zei ik iets lelijks, gewoon om haar pijn te doen. Dat was mijn manier om het haar betaald te zetten”, bekende de 22-jarige Roger. „Maar als ik dan wegliep, vond ik mezelf een ellendeling, en ik wist dat zij zich ook ongelukkig voelde.”

Roger besefte dat zijn onnadenkende woorden ’staken’ en ’smart veroorzaakten’ en dat het probleem er zeker niet door opgelost werd. Hij wist dat de bijbel zegt: „De tong van de wijzen is genezing” (Spreuken 12:18; 15:1). „Hoewel het moeilijk was, ging ik dan terug en bood mijn verontschuldigingen aan”, vertelde Roger. „Ik wist dat dit in Jehovah’s ogen het beste was wat ik doen kon. Ik kon het probleem dan kalmer bespreken en dan lukte het ons het op te lossen.” Ja, als je fatsoenlijk je verontschuldigingen aanbiedt, toon je dat je je ouders werkelijk wilt eren.

Daar een lelijke opmerking gewoonlijk voortspruit uit woede, is het bijzonder belangrijk dat je leert goed met deze potentieel verwoestende emotie om te gaan. „De dwaas laat zijn woede de vrije loop, maar de wijze weet zich te beheersen”, merkt Spreuken 29:11 op (Groot Nieuws Bijbel). Wacht dus als je kwaad bent totdat je je emoties weer in bedwang hebt en probeer dan kalm je zegje te doen. Maar leren om met respect te spreken, houdt meer in dan alleen ’tot tien tellen’.

De noodzaak van inzicht

„Het inzicht van een mens vertraagt stellig zijn toorn, en het is luister van zijn kant, de overtreding voorbij te gaan”, verklaart Spreuken 19:11. Het oorspronkelijke Hebreeuwse woord voor „inzicht” vestigt de aandacht op het „kennen van de reden” voor iets. Dus zul je als je inzicht hebt, verder kijken dan de onmiddellijke confrontatie.

Indien een van je ouders bijvoorbeeld weigert je ergens heen te laten gaan, vraag je dan af: ’Heeft mijn vader of moeder daarmee mijn belangen op het oog? Wat doet het er eigenlijk toe als ik niet ga? Is het voornamelijk mijn trots of eigenwaarde die gekwetst is?’ De situatie kan frustrerend zijn, maar het is toch niet het einde van de wereld? Na erover nagedacht te hebben, heb je misschien alle reden om je tong te beheersen en een vervelende situatie niet nog veel erger te maken door een grote mond te geven. — Spreuken 10:19; 16:23.

Inzicht kweekt begrip, want het stelt je in staat kennis te vergaren over de omstandigheden of achtergrond van de ander (Spreuken 21:11). Zo legde een meisje uit: ’Ik kreeg het altijd op mijn zenuwen als ik thuis moest blijven. Maar toen de moeder van mijn vader erg ziek werd, moesten wij veel tijd bij haar doorbrengen. Zij praatte tegen mijn vader alsof hij een jongen was, en ik had hem nog nooit bezien als iemand van mijn leeftijd. Dus begon het me te dagen dat hij een moeilijk leven gehad moet hebben, en ik liet me minder door zelfzucht leiden. Nu word ik niet meer zo kwaad op hem als hij me vraagt iets te doen.’

Bovendien helpt inzicht je de schoonheid te zien van ’het voorbijgaan aan overtredingen’. Ja, zelfs als je vindt dat je een geldige reden tot klagen hebt, is het goed bereid te zijn anderen te verdragen en hun vrijelijk te vergeven (Kolossenzen 3:13). Als je je gekrenkt voelt, is het normaal dat je aan vergelding denkt. Maar door werkelijk te vergeven, doorbreek je een vicieuze cirkel die gewoonlijk op oneerbiedige woorden of daden uitloopt.

Vooral wanneer je door je ouders terechtgewezen wordt, heb je inzicht nodig. Die hoedanigheid zal je helpen correctie te aanvaarden en je te realiseren dat je daar wel bij vaart. (Vergelijk Psalm 2:10.) Eerlijk gezegd minacht alleen een dwaas „het strenge onderricht van zijn vader” (Spreuken 15:5). Toon dus dat je je ouders eert door in plaats van opstandig te worden of te gaan mokken wanneer je een terechtwijzing krijgt, te trachten die ter harte te nemen.

Inzicht zal je ook helpen de stemming van je ouders aan te voelen en te proberen hen tot steun te zijn. Een jongere genaamd Josh legde uit hoe hij en zijn broer rekening hielden met de stemming van hun moeder. „Op een keer kwam mijn moeder erg geprikkeld en moe van haar werk thuis”, vertelde Josh. „Wij waren daaraan gewend en dus hadden wij — mijn broer en ik — het huis een beurt gegeven voordat ze terug was. Ze was verrukt.” Eer jij je ouders ook op een dergelijke manier?

Eer betonen houdt ook in dat je de privacy van je ouders respecteert. Er zijn tijden dat je ouders er eens samen uit moeten. Misschien hebben zij belangrijke dingen te bespreken waarvan zij liever hebben dat jij ze niet hoort. Geef hun dat recht. Als je merkt dat je ouders in een ernstig gesprek gewikkeld zijn, zou je naar je kamer kunnen gaan of even bij een vriend of vriendin kunnen aanwippen. Daaruit zal blijken dat je iemand met inzicht bent.

Zoek dus naar manieren waarop je je ouders eer kunt betonen. Die eer zal gewoonlijk je verhouding met hen verbeteren. Maar zelfs als dat niet het geval is, zul je de voldoening hebben te weten dat je God behaagt. Door hun die eer te betonen, ’zal het je goed gaan en zul je lange tijd op de aarde mogen blijven’. — Efeziërs 6:3.

[Illustratie op blz. 21]

Probeer als een van je ouders iets zegt waardoor je je gekrenkt voelt, oneerbiedige spraak te vermijden