5. In welke setting hield Paulus zijn toespraak voor de Atheners? (Laat Handelingen 17:16-31 lezen.)

⁵ Paulus’ toespraak is werkelijk krachtig en verdient onze nauwlettende aandacht. Wij, die thans te midden van grove onrechtvaardigheden moeten leven, kunnen daar veel uit leren. Let om te beginnen eens op de setting, die u in Handelingen 17:16-21 kunt lezen. De Atheners waren er trots op dat zij in een beroemd centrum van geleerdheid woonden, waar Socrates, Plato en Aristoteles onderwijs hadden gegeven. Athene was ook een zeer religieuze stad. Overal om zich heen kon Paulus godenbeelden zien — van de oorlogsgod Ares of Mars; van Zeus; van Aesculapius, de god van de geneeskunst; van de gewelddadige zeegod Poseidon; van Dionysus, Athena, Eros en anderen.

Een gehoor dat een uitdaging vormde

8. (a) Welke opvattingen en zienswijzen waren kenmerkend voor de epicuristen? (b) Wat geloofden de stoïcijnen?

⁸ Sommige joden en Grieken luisterden met belangstelling, maar hoe zouden de invloedrijke epicurische en stoïsche filosofen reageren? Zoals u zult zien, hadden zij ideeën die in veel opzichten overeenkomst vertonen met de algemene opvattingen in deze tijd, waarvan sommige zelfs aan jongeren op school worden onderwezen. De epicuristen drongen aan op een levenswijze waaruit men zo veel mogelijk genot kan putten, vooral genot voor de geest. Hun filosofie van ’eet en drink, want morgen sterven wij’ werd gekenmerkt door een totale afwezigheid van morele beginselen en deugdzaamheid (1 Korinthiërs 15:32). Zij geloofden niet dat het universum door goden geschapen was; zij waren daarentegen de opvatting toegedaan dat het leven door toeval was ontstaan in een mechanisch universum. Bovendien hadden de goden geen belangstelling voor mensen. En hoe stond het met de stoïcijnen? Zij legden de nadruk op logica en geloofden dat materie en kracht elementaire beginselen in het universum waren. De stoïcijnen stelden zich een onpersoonlijke godheid voor, in plaats van te geloven in God als een Persoon. Zij waren ook van mening dat de menselijke aangelegenheden door het noodlot werden bestuurd.

9. Waarom vormde Paulus’ situatie een uitdaging om te prediken?

⁹ Hoe reageerden zulke filosofen op Paulus’ openbare onderwijs? Nieuwsgierigheid gepaard aan wijsgerige arrogantie was destijds een kenmerk van de Atheners, en deze filosofen begonnen met Paulus te redetwisten. Uiteindelijk brachten zij hem naar de Areópagus. Hoger gelegen dan het marktplein van Athene maar lager dan de hoog oprijzende Acropolis, bevond zich een rotsheuvel die genoemd was naar de oorlogsgod Mars of Ares, vandaar de naam Marsheuvel of Areópagus. In oude tijden kwam daar een gerecht of raad bijeen. Het is heel goed mogelijk dat Paulus naar een gerechtshof werd gebracht, dat wellicht zitting hield op een plek vanwaar men uitzicht had op de indrukwekkende Acropolis met zijn beroemde Parthenon en andere tempels en standbeelden. Sommigen denken dat de apostel gevaar liep omdat het invoeren van nieuwe goden bij de Romeinse wet verboden was. Maar zelfs al werd Paulus alleen maar naar de Areópagus gebracht om zijn geloofsovertuigingen toe te lichten of om te tonen dat hij bevoegd was als leraar op te treden, hij stond voor een formidabel gehoor. Zou hij zijn uitermate belangrijke boodschap kunnen uiteenzetten zonder dat zij zich ervoor zouden afsluiten?

„16 Terwijl Paulus nu in Athene op hen wachtte, werd zijn geest in hem geprikkeld toen hij zag dat de stad vol afgodsbeelden was. 17 Daarom ging hij in de synagoge redeneren met de joden en de andere mensen die God aanbaden, en elke dag op de marktplaats met hen die daar toevallig waren. 18 Maar enigen van zowel de epicurische als de stoïsche filosofen gingen hem bestrijden, en sommigen zeiden: ’Wat zou deze babbelaar toch willen vertellen?’ Anderen: ’Hij schijnt een verkondiger van vreemde godheden te zijn.’ Dit was omdat hij het goede nieuws van Jezus en de opstanding bekendmaakte. 19 Zij grepen hem daarom en voerden hem naar de Areópagus en zeiden: ’Kunnen wij te weten komen wat deze nieuwe leer is waarover gij spreekt? 20 Want gij brengt enkele dingen ter sprake die ons vreemd in de oren klinken. Graag zouden wij daarom te weten komen wat deze dingen betekenen.’ 21 Nu was het zo, dat alle Atheners en de vreemdelingen die daar woonachtig waren, hun vrije tijd met niets anders doorbrachten dan met het vertellen van of het luisteren naar iets nieuws. 22 Paulus dan stond midden op de Areópagus en zei: