Van woorden die pijn doen tot woorden die genezen

„Dood en leven zijn in de macht van de tong.” — SPREUKEN 18:21.

BESCHIMPEN — weloverwogen honende, beledigende taal gebruiken — wordt ronduit in de bijbel afgekeurd. Onder de Mozaïsche wet kon iemand die zijn ouders beschimpte ter dood veroordeeld worden (Exodus 21:17). Jehovah God neemt de zaak dus niet licht op. Zijn Woord, de bijbel, onderschrijft het denkbeeld niet dat al wat ’achter gesloten deuren’ plaatsvindt, van weinig belang is zolang iemand beweert God te dienen. De bijbel verklaart: „Indien iemand meent een vormelijke aanbidder te zijn en toch zijn tong niet in toom houdt, maar zijn eigen hart blijft bedriegen, diens vorm van aanbidding is waardeloos” (Jakobus 1:26; Psalm 15:1, 3). Indien een man zijn vrouw verbaal mishandelt, zouden al zijn christelijke werken dus zinloos in Gods ogen kunnen zijn.a — 1 Korinthiërs 13:1-3.

Bovendien zou een christen die een beschimper is, met uitsluiting uit de gemeente geconfronteerd kunnen worden. Hij zou zelfs de zegeningen van Gods koninkrijk kunnen verspelen (1 Korinthiërs 5:11; 6:9, 10). Het is duidelijk dat iemand die anderen met zijn woorden kwetst, drastisch moet veranderen. Maar hoe is dat te bereiken?

Het probleem aan het licht brengen

Het spreekt vanzelf dat een overtreder niet zal veranderen tenzij hij goed begrijpt dat hij een ernstig probleem heeft. Helaas is het volgens een adviseuse zo, dat veel mannen die zich van schimpend gepraat bedienen „hun gedrag helemaal niet als mishandeling beschouwen. Voor deze mannen is die manier van doen volkomen normaal en is het de ’natuurlijke’ manier waarop mannen en vrouwen met elkaar omgaan.” Velen zullen er dus pas de noodzaak van inzien te veranderen wanneer de situatie onomwonden onder hun aandacht wordt gebracht.

Vaak zal de vrouw, na haar situatie onder gebed afgewogen te hebben, zich gedwongen voelen de zaak te berde te brengen — voor haar eigen welzijn en dat van haar kinderen en uit bezorgdheid voor de reputatie van haar man bij God. Het is waar dat de kans altijd bestaat dat het er daardoor alleen maar slechter op wordt en dat haar woorden een stortvloed van ontkenningen uitlokken. Misschien kan een vrouw dit omzeilen door van tevoren goed na te denken over de manier waarop zij het onderwerp gaat aansnijden. „Als gouden appels in zilver beeldsnijwerk is een woord, gesproken op de juiste tijd ervoor”, zegt de bijbel (Spreuken 25:11). Met een zachtaardige maar onbeschroomde benadering op een rustig moment zal zijn hart misschien bereikt worden. — Spreuken 15:1.

In plaats van beschuldigingen te uiten, moet een vrouw proberen het effect van zijn pijnlijke woorden op haar als uitgangspunt te nemen. Zinnen met „ik” werken vaak het beste. Bijvoorbeeld: ’Ik voel me gekwetst omdat . . .’ of ’Ik ben helemaal van streek als je tegen me zegt . . .’ Met zulke zinnen is de kans groter dat het hart wordt bereikt, want daarmee wordt het probleem aangepakt in plaats van de persoon. — Vergelijk Genesis 27:46–28:1.

Het vastberaden maar tactvolle optreden van een vrouw kan goede resultaten afwerpen. (Vergelijk Psalm 141:5.) Een man die wij Steven zullen noemen, ondervond dat. „Mijn vrouw herkende de neiging tot kwetsen in me die mij ontging, en had de kracht om mij erop te wijzen”, zegt hij.

Hulp inroepen

Maar wat kan een vrouw doen als haar man weigert het probleem te erkennen? In dat geval zoeken sommige vrouwen hulp van buiten. In zulke ellendige situaties kunnen Jehovah’s Getuigen zich tot hun gemeenteouderlingen wenden. De bijbel spoort die mannen aan liefdevol en vriendelijk te zijn bij het hoeden van de geestelijke kudde Gods en tegelijkertijd degenen die de gezonde leer van Gods Woord tegenspreken terecht te wijzen (Titus 1:9; 1 Petrus 5:1-3). Hoewel het niet aan de ouderlingen is zich met de privé-aangelegenheden van echtparen te bemoeien, maken zij zich met recht zorgen wanneer de ene huwelijkspartner lijdt onder de hardvochtige woorden van de andere (Spreuken 21:13). Deze mannen houden zich nauwgezet aan bijbelse maatstaven en verontschuldigen of bagatelliseren schimpend gepraat niet.b

De ouderlingen kunnen de communicatie tussen de man en de vrouw misschien vergemakkelijken. Zo werd een ouderling benaderd door een vrouw die hem vertelde jarenlang verbaal mishandeld te zijn door haar man, een medeaanbidder. De ouderling regelde een ontmoeting met hen beiden. Terwijl de ene partij sprak, vroeg hij de andere te luisteren zonder hem of haar in de rede te vallen. Toen het de beurt van de vrouw was, zei ze dat zij de woedeuitbarstingen van haar man niet meer kon verdragen. Al jarenlang had zij, zo vertelde zij, aan het eind van elke dag een steen op haar maag liggen, omdat zij nooit wist of hij in een kwaad humeur zou zijn wanneer hij thuiskwam. Als hij explodeerde, zei hij altijd vernederende dingen over haar familie, haar vrienden en haarzelf.

De ouderling vroeg de vrouw uit te leggen wat voor gevoel de woorden van haar man haar gaven. „Ik had het gevoel zo’n slecht mens te zijn dat niemand van mij kon houden”, antwoordde zij. „Soms vroeg ik mijn moeder: ’Ma, ben ik een moeilijk mens om mee te leven? Ben ik onsympathiek?’” Terwijl zij beschreef hoe zij zich door zijn woorden voelde, begon haar man te huilen. Voor de eerste keer besefte hij wat een pijn hij zijn vrouw gedaan had met zijn woorden.

U kunt veranderen

Sommige christenen in de eerste eeuw hadden het probleem dat zij schimpend praatten. De christelijke apostel Paulus vermaande hen „gramschap, toorn, slechtheid, schimpend gepraat en ontuchtige taal” weg te doen (Kolossenzen 3:8). Hardvochtige taal is echter eerder een probleem van het hart dan van de tong (Lukas 6:45). Daarom voegde Paulus eraan toe: „Legt de oude persoonlijkheid met haar praktijken af en bekleedt u met de nieuwe persoonlijkheid” (Kolossenzen 3:9, 10). Veranderen houdt dus niet alleen in anders te praten, maar ook anders over dingen te denken.

Een man die kwetsende taal gebruikt, kan hulp nodig hebben om vast te stellen wat hem nu precies tot zijn gedrag drijft.c Hij zou de instelling van de psalmist moeten hebben: „Doorvors mij, o God, en ken mijn hart. Onderzoek mij, en ken mijn verontrustende gedachten, en zie of er in mij soms een smartelijke weg is” (Psalm 139:23, 24). Bijvoorbeeld: Waarom heeft hij er behoefte aan zijn vrouw te domineren of onder de duim te houden? Wat brengt hem op zo’n moment tot verbale mishandeling? Zijn zijn aanvallen een symptoom van een diepere wrok of wrevel? (Spreuken 15:18) Heeft hij last van gevoelens van onwaardigheid, misschien als gevolg van een opvoeding die gekenmerkt werd door vitten? Zulke vragen kunnen een man helpen de wortels van zijn gedrag bloot te leggen.

De gewoonte schimpend te praten is echter moeilijk uit te roeien, vooral indien die hem bijgebracht is door ouders die zich zelf bijtend uitlieten of door een cultuur die dominerend gedrag voorstaat. Maar alles wat aangeleerd is, kan — met tijd en moeite — afgeleerd worden. De bijbel is in dat opzicht de grootste hulp. De bijbel kan iemand helpen om zelfs een ingekankerd gedrag te veranderen. (Vergelijk 2 Korinthiërs 10:4, 5.) Hoe?

Een juiste kijk op door God toebedeelde rollen

Vaak hebben mannen die hun vrouw verbaal mishandelen een verwrongen kijk op de door God toebedeelde rol voor man en vrouw. Zo verklaart de bijbelschrijver Paulus dat vrouwen ’onderworpen moeten zijn aan hun man’ en dat ’de man het hoofd van zijn vrouw is’ (Efeziërs 5:22, 23). Een man kan denken dat zijn rol als hoofd hem het recht geeft op absoluut gezag. Maar dat is niet zo. Zijn vrouw moet wel onderworpen zijn, maar niet zijn slavin. Zij is zijn „hulp” en „tegenhanger” (Genesis 2:18). Paulus vervolgt dan ook: „Mannen [behoren] hun vrouw lief te hebben als hun eigen lichaam. Wie zijn vrouw liefheeft, heeft zichzelf lief, want niemand heeft ooit zijn eigen vlees gehaat, maar hij voedt en koestert het, zoals ook de Christus dit doet ten aanzien van de gemeente.” — Efeziërs 5:28, 29.

Als hoofd van de christelijke gemeente heeft Jezus zijn discipelen nooit de huid vol gescholden, waardoor zij zich nerveus afgevraagd zouden hebben wanneer de volgende uitbarsting van kritiek zou plaatsvinden. In plaats daarvan was hij zachtaardig, zodat hij hen in hun waarde liet. „Ik zal u verkwikken”, beloofde hij hun. „Ik ben zachtaardig en ootmoedig van hart” (Mattheüs 11:28, 29). Meditatie onder gebed over de manier waarop Jezus zijn gezag uitoefende, kan een man helpen zijn taak als hoofd in een evenwichtiger licht te zien.

Wanneer er spanningen rijzen

Bijbelse beginselen kennen is één ding; ze onder druk toepassen is weer heel iets anders. Hoe kan een man wanneer er spanningen rijzen, voorkomen dat hij in een patroon van hardvochtige taal terugvalt?

Het is geen teken van mannelijkheid als een echtgenoot verbaal agressief wordt wanneer hij van streek is. De bijbel vermeldt: „Hij die langzaam tot toorn is, is beter dan een sterke man, en hij die zijn geest beheerst dan wie een stad inneemt” (Spreuken 16:32). Een echte man beheerst zijn geest. Hij toont empathie door te bedenken: ’Welk effect hebben mijn woorden op mijn vrouw? Hoe zou ik me voelen als ik in haar schoenen stond?’ — Vergelijk Mattheüs 7:12.

De bijbel erkent evenwel dat sommige situaties woede kunnen opwekken. Over zulke omstandigheden schreef de psalmist: „Raakt in beroering, maar zondigt niet. Zegt wat gij te zeggen hebt, in uw hart, op uw bed, en zwijgt” (Psalm 4:4). Het is ook wel eens als volgt onder woorden gebracht: „Er is niets verkeerds aan boos zijn, maar het is wel verkeerd om verbaal geweld te gebruiken door u sarcastisch, vernederend of kleinerend uit te laten.”

Als een man denkt dat hij de controle over zijn woorden verliest, kan hij leren een time-out af te kondigen. Misschien zou het verstandig zijn de kamer te verlaten, een stukje te lopen of een rustig plekje te zoeken om te kalmeren. Spreuken 17:14 zegt: „Verwijder u . . . vóórdat de ruzie is uitgebroken.” Hervat het gesprek wanneer de woedeaanval bedaard is.

Natuurlijk is niemand volmaakt. Een man die problemen heeft gehad met hardvochtige taal kan terugvallen. Wanneer dat gebeurt, moet hij zijn verontschuldigingen aanbieden. „De nieuwe persoonlijkheid” aandoen is een voortdurend proces, maar een dat grote beloningen afwerpt. — Kolossenzen 3:10.

Woorden die genezen

Ja, „dood en leven zijn in de macht van de tong” (Spreuken 18:21). Grievende taal moet plaats maken voor woorden die een huwelijk opbouwen en sterken. Een bijbelspreuk zegt: „Aangename woorden zijn een honingraat, zoet voor de ziel en genezing voor de beenderen.” — Spreuken 16:24.

Enkele jaren geleden werd er een onderzoek ingesteld om na te gaan door welke factoren sterke gezinnen goed functioneerden. „Uit het onderzoek bleek dat de leden van deze gezinnen van elkaar hielden en elkaar steeds weer vertelden dat zij van elkaar hielden”, bericht huwelijksdeskundige David R. Mace. „Zij accepteerden elkaar zoals zij waren, gaven elkaar een gevoel van eigenwaarde en maakten van elke redelijke gelegenheid gebruik om met woord en daad hartelijkheid te tonen. Het resultaat was uiteraard dat zij graag in elkaars gezelschap waren en elkaar sterkten op manieren die hun relatie erg bevredigend maakten.”

Geen enkele godvrezende man kan naar waarheid zeggen dat hij van zijn vrouw houdt als hij haar opzettelijk pijn doet met zijn woorden (Kolossenzen 3:19). Natuurlijk geldt hetzelfde voor een vrouw die haar man er verbaal van langs geeft. In feite rust op beide partners de verplichting Paulus’ vermaning aan de Efeziërs op te volgen: „Laat geen verdorven woord uit uw mond voortkomen, maar elk woord dat goed is tot opbouw waar het nodig is, opdat daardoor iets meegedeeld mag worden wat gunstig is voor de hoorders.” — Efeziërs 4:29.

[Voetnoten]

[Illustratie op blz. 9]

Een christelijke ouderling kan een echtpaar misschien helpen bij hun communicatie

[Illustratie op blz. 10]

Man en vrouw moeten echt moeite doen om elkaar te begrijpen