Onze bejaarde ouders eren

1. Wat zijn wij onze ouders verschuldigd, en hoe dienen wij derhalve over hen te denken en hen te bejegenen?

„LUISTER naar uw vader, die uw geboorte veroorzaakt heeft, en veracht uw moeder niet enkel omdat zij oud geworden is”, zo luidde de raad van de wijze man uit de oudheid (Spreuken 23:22). ’Dat zou ik nooit doen!’, zegt u misschien. In plaats van onze moeder — of onze vader — te verachten, hebben de meesten van ons hen innig lief. Wij erkennen dat wij hun heel veel verschuldigd zijn. In de eerste plaats hebben onze ouders ons het leven gegeven. Hoewel Jehovah de Bron van het leven is, zouden wij er zonder onze ouders eenvoudig niet zijn. Niets dat wij onze ouders kunnen geven, is zo kostbaar als het leven zelf. Sta er vervolgens ook eens bij stil hoeveel zelfopoffering, angstige bezorgdheid, geld en liefdevolle aandacht het kost om een kind vanaf baby tot volwassene op te voeden. Hoe redelijk is daarom de in Gods Woord gegeven raad: „Eer uw vader en uw moeder . . . opdat het u goed moge gaan en gij lange tijd op de aarde moogt blijven”! — Efeziërs 6:2, 3.

EMOTIONELE BEHOEFTEN ERKENNEN

2. Hoe kunnen volwassen kinderen hun ouders een „passende vergoeding” geven?

² De apostel Paulus schreef aan christenen: „Laten [kinderen of kleinkinderen] . . . eerst leren in hun eigen huisgezin godvruchtige toewijding te beoefenen en een passende vergoeding aan hun ouders en grootouders te blijven betalen, want dit is aangenaam in Gods ogen” (1 Timotheüs 5:4). Volwassen kinderen geven deze „passende vergoeding” door waardering te tonen voor de jaren dat hun ouders en grootouders hen met liefde hebben omringd en werk en zorg aan hen hebben besteed. Eén manier waarop kinderen dit kunnen doen, is door te erkennen dat oudere personen, net als ieder ander, liefde en geruststelling nodig hebben — vaak wanhopig nodig hebben. Net als wij allemaal, moeten zij het gevoel hebben gewaardeerd te worden. Zij moeten het gevoel hebben dat hun leven waardevol is.

3. Hoe kunnen wij ouders en grootouders eren?

³ Wij kunnen onze ouders en grootouders dus eren door hun te laten weten dat wij hen liefhebben (1 Korinthiërs 16:14). Als onze ouders niet bij ons inwonen, dienen wij te bedenken dat het heel veel voor hen kan betekenen iets van ons te horen. Een opgewekte brief, een telefoontje of een bezoekje kan veel tot hun vreugde bijdragen. Miyo, die in Japan woont, schreef op 82-jarige leeftijd: „Mijn dochter [wier man een reizend bedienaar van het evangelie is] zegt tegen me: ’Moeder, „reis” alsjeblieft met ons mee.’ Zij stuurt mij het schema van hun reisroute en het telefoonnummer waaronder zij elke week te bereiken zijn. Ik kan mijn kaart openslaan en zeggen: ’Kijk, nu zijn ze hier!’ Ik dank Jehovah altijd voor de zegen dat ik zo’n kind heb.”

IN MATERIËLE BEHOEFTEN HELPEN VOORZIEN

4. Hoe moedigde de joodse religieuze overlevering tot gevoelloosheid jegens bejaarde ouders aan?

⁴ Zou het kunnen zijn dat het eren van iemands ouders ook inhoudt in hun materiële behoeften te voorzien? Ja, vaak wel. In Jezus’ tijd hielden de joodse religieuze leiders vast aan de overlevering dat als iemand verklaarde dat zijn geld of zijn bezittingen „een aan God opgedragen gave” waren, hij zijn middelen niet meer hoefde te gebruiken om voor zijn ouders te zorgen (Mattheüs 15:3-6). Wat gevoelloos! In werkelijkheid moedigden die religieuze leiders de mensen ertoe aan hun ouders niet te eren maar hen met verachting te bejegenen door hun zelfzuchtig datgene te ontzeggen wat zij nodig hadden. Dit zullen wij nooit willen doen! — Deuteronomium 27:16.

5. Waarom houdt het eren van iemands ouders soms ook in financiële hulp te geven, ondanks de voorzieningen die door de regeringen van sommige landen zijn getroffen?

⁵ Tegenwoordig zijn er in veel landen door de staat gesteunde sociale voorzieningen waardoor in enkele van de materiële behoeften van de bejaarden, zoals voedsel, kleding en onderdak, wordt voorzien. Bovendien hebben de bejaarden zelf misschien wat kunnen sparen voor de oude dag. Maar als deze financiële middelen uitgeput raken of ontoereikend blijken, eren kinderen hun ouders door te doen wat in hun vermogen ligt om in de behoeften van de ouders te voorzien. In feite is het zorgen voor bejaarde ouders een blijk van godvruchtige toewijding, dat wil zeggen, iemands toewijding aan Jehovah God, de Insteller van de gezinsregeling.

LIEFDE EN ZELFOPOFFERING

6. Welke regelingen met betrekking tot woongelegenheid hebben sommigen getroffen om in de behoeften van hun ouders te voorzien?

⁶ Veel volwassen kinderen hebben met liefde en zelfopoffering op de behoeften van hun lichamelijk zwakke ouders gereageerd. Sommigen hebben hun ouders in huis genomen of zijn verhuisd om dicht bij hen te zijn. Anderen zijn bij hun ouders ingetrokken. Vaak zijn zulke regelingen een zegen voor zowel de ouders als de kinderen gebleken.

7. Waarom is het goed om bij het nemen van beslissingen ten aanzien van bejaarde ouders, niet haastig te handelen?

⁷ Soms echter hebben zulke verhuizingen geen goede resultaten. Hoe komt dit? Misschien omdat de beslissingen te haastig zijn genomen of uitsluitend op emoties gebaseerd zijn. „De schrandere geeft acht op zijn schreden”, waarschuwt de bijbel wijselijk (Spreuken 14:15). Stel bijvoorbeeld dat uw bejaarde moeder het moeilijk vindt om alleen te wonen en het volgens u voor haar misschien het beste zou zijn om bij u in te trekken. Teneinde op schrandere wijze acht te geven op uw schreden, zou u het volgende kunnen beschouwen: Wat zijn haar werkelijke behoeften? Zijn er particuliere of door de staat gesteunde voorzieningen die een aanvaardbare alternatieve oplossing bieden? Wil zij eigenlijk wel verhuizen? Zo ja, hoe zal dit dan van invloed zijn op haar leven? Zal zij vrienden moeten achterlaten? Welke emotionele uitwerking zal dit op haar hebben? Hebt u deze dingen met haar besproken? Welke uitwerking zou zo’n verhuizing op u, uw huwelijkspartner en uw kinderen hebben? Als uw moeder verzorging nodig heeft, wie zal die dan geven? Kan de verantwoordelijkheid gedeeld worden? Hebt u de aangelegenheid besproken met allen die er rechtstreeks bij betrokken zijn?

8. Wie zou u kunnen raadplegen als er beslist moet worden welke hulp uw bejaarde ouders moeten ontvangen?

⁸ Aangezien de verantwoordelijkheid voor de verzorging op alle kinderen in een gezin rust, kan het verstandig zijn een familieraad te houden, zodat allen zeggenschap kunnen hebben in de te nemen beslissingen. Met de ouderlingen in de christelijke gemeente spreken of met vrienden die voor een soortgelijke situatie hebben gestaan, kan ook nuttig zijn. „Plannen zijn tot mislukking gedoemd waar geen vertrouwelijk gesprek is,” waarschuwt de bijbel, „maar in de veelheid van raadgevers komt iets tot stand.” — Spreuken 15:22.

GEEF BLIJK VAN EMPATHIE EN BEGRIP

9, 10. (a) Welke consideratie moet bejaarden, ondanks hun gevorderde leeftijd, betoond worden? (b) Wat is een volwassen kind, ongeacht wat hij ten behoeve van zijn ouders onderneemt, hun altijd verschuldigd?

⁹ Het eren van onze bejaarde ouders vereist empathie en begrip. Naarmate de jaren hun tol eisen, krijgen oudere personen misschien steeds meer problemen met lopen, eten en dingen onthouden. Zij hebben wellicht hulp nodig. Vaak worden de kinderen beschermend en proberen leiding te geven. Maar bejaarden zijn volwassenen die hun leven lang wijsheid en ervaring hebben opgedaan en hun leven lang voor zichzelf hebben gezorgd en hun eigen beslissingen hebben genomen. Hun identiteit en zelfrespect ontlenen zij wellicht in belangrijke mate aan hun rol als ouders en volwassenen. Ouders die het gevoel hebben dat zij hun leven door hun kinderen moeten laten beheersen, kunnen depressief of boos worden. Sommigen zijn gepikeerd over datgene wat zij misschien zien als pogingen om hen van hun onafhankelijkheid te beroven en verzetten zich ertegen.

¹⁰ Er zijn geen gemakkelijke oplossingen voor zulke problemen, maar het getuigt van vriendelijkheid om bejaarde ouders voor zover dit mogelijk is toe te staan voor zichzelf te zorgen en hun eigen beslissingen te nemen. Het is verstandig niet te beslissen wat het beste voor uw ouders is zonder eerst met hen te praten. Zij hebben wellicht al veel moeten inleveren. Sta hun toe te behouden wat zij nog hebben. Misschien ontdekt u dat hoe minder u probeert het leven van uw ouders te beheersen, des te beter uw verhouding met hen zal zijn. Zij zullen gelukkiger zijn, en u ook. Zelfs als het om hun bestwil noodzakelijk is op bepaalde dingen aan te dringen, vereist het eren van uw ouders dat u hun de waardigheid en het respect verleent die zij verdienen. Gods Woord geeft de raad: „Voor het grijze haar dient gij op te staan, en gij moet de persoon van een oud man consideratie betonen.” — Leviticus 19:32.

DE JUISTE HOUDING BEWAREN

11-13. Als een volwassen kind in het verleden geen goede verhouding met zijn ouders heeft gehad, hoe kan hij dan toch de uitdaging aanvaarden om in hun latere jaren voor hen te zorgen?

¹¹ Soms is het voor volwassen kinderen moeilijk om hun bejaarde ouders te eren omdat zij in het verleden geen goede verhouding met hun ouders hebben gehad. Misschien was uw vader koud en liefdeloos, en uw moeder dominerend en hardvochtig. Het kan zijn dat u zich nog steeds gefrustreerd, boos of gekwetst voelt omdat u teleurgesteld bent in uw ouders. Kunt u zulke gevoelens overwinnen?a

¹² Basse, die in Finland is opgegroeid, vertelt: „Mijn stiefvader was SS-officier in nazi-Duitsland geweest. Hij werd snel kwaad, en dan was hij gevaarlijk. Hij tuigde mijn moeder vaak af waar ik bij was. Toen hij op een keer woedend op mij was, haalde hij uit met zijn riem en raakte mij met de gesp in het gezicht. Dat kwam zo hard aan dat ik over het bed heen viel.”

¹³ Toch had de zaak ook een andere kant. Basse vervolgt: „Hij werkte echter heel hard en spaarde zich niet als het op de materiële verzorging van het gezin aankwam. Hij heeft mij nooit vaderlijke genegenheid betoond, maar ik wist dat hij emotioneel misvormd was. Zijn moeder had hem uit huis gezet toen hij een jonge knaap was. Hij groeide op als een vechtersbaas en ging als jonge man de oorlog in. Ik kon het enigszins begrijpen en nam het hem niet kwalijk. Toen ik ouder werd, wilde ik hem tot aan zijn dood zoveel mogelijk helpen. Het was niet gemakkelijk, maar ik deed wat ik kon. Ik probeerde tot het einde toe een goede zoon te zijn, en ik denk dat hij me als zodanig accepteerde.”

14. Welke schriftplaats geldt in alle situaties, ook wanneer er voor bejaarde ouders gezorgd moet worden?

¹⁴ Zowel in gezinssituaties als in andere aangelegenheden geldt de bijbelse raad: „Bekleedt u . . . met de tedere genegenheden van mededogen, goedheid, ootmoedigheid des geestes, zachtaardigheid en lankmoedigheid. Blijft elkaar verdragen en elkaar vrijelijk vergeven als de een tegen de ander een reden tot klagen heeft. Zoals Jehovah u vrijelijk vergeven heeft, doet ook gij evenzo.” — Kolossenzen 3:12, 13.

VERZORGERS HEBBEN OOK VERZORGING NODIG

15. Waarom is het verzorgen van ouders soms heel verdrietig?

¹⁵ Het verzorgen van een hulpbehoevende ouder betekent hard werk, waar heel wat bij komt kijken, terwijl het tevens grote verantwoordelijkheid met zich brengt en veel tijd kost. Maar het moeilijkste deel ligt vaak in het emotionele vlak. Het is heel verdrietig om te zien hoe uw ouders aftakelen, hun geheugen kwijtraken en steeds afhankelijker worden. Sandy, die van Porto Rico komt, vertelt: „In ons gezin draaide alles om mijn moeder. Het was heel pijnlijk om haar te verzorgen. Eerst begon zij mank te lopen; toen had zij een stok nodig, vervolgens een looprek en toen een rolstoel. Daarna ging het bergafwaarts totdat zij stierf. Zij kreeg botkanker en had voortdurende verzorging nodig — dag en nacht. Wij baadden haar, voedden haar en lazen haar voor. Het was heel moeilijk — vooral emotioneel. Toen ik besefte dat mijn moeder ging sterven, huilde ik want ik hield zielsveel van haar.”

16, 17. Welk advies kan een verzorger helpen de dingen evenwichtig te blijven bezien?

¹⁶ Als u zich in een soortgelijke situatie bevindt, wat kunt u dan doen om ertegen opgewassen te zijn? Naar Jehovah luisteren door de bijbel te lezen en in gebed met hem te spreken, zal u heel erg helpen (Filippenzen 4:6, 7). Een praktische suggestie is, ervoor te zorgen dat u voedzame maaltijden nuttigt en probeert voldoende slaap te krijgen. Hierdoor zult u — zowel emotioneel als fysiek — beter in staat zijn om de persoon die u zo dierbaar is, te verzorgen. Misschien kunt u het zo regelen dat u zich af en toe even vrijmaakt uit de dagelijkse routine. Zelfs als u geen vakantie kunt nemen, is het toch verstandig om wat tijd voor ontspanning opzij te zetten. Teneinde een poosje weg te kunnen, valt het wellicht te regelen dat iemand anders uw zieke ouder gezelschap houdt.

¹⁷ Het is niet ongewoon dat volwassen verzorgers onredelijke verwachtingen ten aanzien van zichzelf hebben. Maar voel u niet schuldig wegens datgene wat u niet kunt doen. In sommige omstandigheden is het misschien noodzakelijk dat u degene die u liefhebt, aan de zorg van een verpleegtehuis toevertrouwt. Als u een verzorger bent, wees dan redelijk in wat u verwacht te kunnen doen. U moet niet alleen de behoeften van uw ouders in overweging nemen maar ook die van uw kinderen, uw huwelijkspartner en uzelf.

BOVENMATIGE KRACHT TOEGEZEGD

18, 19. Hoe heeft Jehovah steun toegezegd, en uit welke ervaring blijkt dat hij deze belofte nakomt?

¹⁸ Door middel van zijn Woord, de bijbel, voorziet Jehovah liefdevol in leiding die een grote hulp kan vormen voor iemand die bejaarde ouders verzorgt, maar dat is niet de enige hulp waarin hij voorziet. „Jehovah is nabij allen die hem aanroepen”, schreef de psalmist onder inspiratie. „Hun hulpgeschreeuw zal hij horen, en hij zal hen redden.” Jehovah zal zijn getrouwen zelfs uit de moeilijkste situaties redden. — Psalm 145:18, 19.

¹⁹ Myrna, in de Filippijnen, kwam hier achter toen zij voor haar moeder zorgde, die door een beroerte hulpeloos was geworden. „Er is niets wat je meer terneerdrukt dan te zien dat iemand van wie je houdt, lijdt en niet in staat is te vertellen waar het pijn doet”, schrijft Myrna. „Het was net alsof ik haar langzaam maar zeker zag verdrinken, en ik kon niets doen. Heel vaak knielde ik en sprak er met Jehovah over hoe moe ik was. Ik schreeuwde het uit als David, die Jehovah smeekte om zijn tranen in een zak te doen en hem te gedenken [Psalm 56:8]. En zoals Jehovah beloofd heeft, gaf hij mij de kracht die ik nodig had. ’Jehovah werd mij tot steun.’” — Psalm 18:18.

20. Welke bijbelse beloften helpen verzorgers om optimistisch te blijven, zelfs al sterft degene voor wie zij zorgen?

²⁰ Er is wel gezegd dat het verzorgen van bejaarde ouders een „verhaal zonder happy end” is. In weerwil van zelfs de beste pogingen op het gebied van verzorging, kunnen ouderen, net als Myrna’s moeder, sterven. Maar degenen die op Jehovah vertrouwen, weten dat de dood niet het einde van het verhaal is. De apostel Paulus zei: „Op God heb ik mijn hoop gesteld . . . dat er een opstanding zal zijn van zowel de rechtvaardigen als de onrechtvaardigen” (Handelingen 24:15). Degenen die bejaarde ouders in de dood hebben verloren, putten troost uit de opstandingshoop en uit de belofte van een schitterende, door God tot stand gebrachte nieuwe wereld waarin ’de dood niet meer zal zijn’. — Openbaring 21:4.

21. Welke goede resultaten spruiten voort uit het eren van bejaarde ouders?

²¹ Dienstknechten van God hebben diepe achting voor hun ouders, ook al zijn deze misschien oud geworden (Spreuken 23:22-24). Zij eren hen. Zodoende ervaren zij wat de geïnspireerde spreuk zegt: „Uw vader en uw moeder zullen zich verheugen, en zij die u gebaard heeft, zal blij zijn” (Spreuken 23:25). En bovenal behagen en eren degenen die hun bejaarde ouders eren, ook Jehovah God.