De liefde voor geld — Een wortel van veel kwaad
ELKE generatie zal misschien beweren dat ze getuige is geweest van de allergrootste jacht op dat meest gezochte goedje op het aardoppervlak — geld! Elke generatie kan wijzen op de oorlogen die ze gevoerd heeft om schatten en rijkdom te verwerven, en de duur van een oorlog werd vaak bepaald door de hoeveelheid geld waarover men beschikte.
Wereldwijd zijn er miljoenen mensen gedood om geld. Kinderen van rijke ouders zijn gekidnapt en vastgehouden voor een losprijs — geld dat de ouders zullen betalen voor hun veilige terugkeer. Argeloze slachtoffers is door oplichters het geld ontfutseld dat zij in de loop van hun leven opzij hadden gelegd. Er is bij mensen ingebroken en gesnuffeld naar geld. Vermetele figuren zijn als „Staatsvijand Nummer Eén” betiteld omdat zij één bank hadden overvallen. Geen enkele generatie kan er aanspraak op maken de enige geweest te zijn die deze schandelijke misdrijven heeft meegemaakt. Geen generatie bijvoorbeeld is getuige geweest van een begeriger zucht naar geld dan die welke een verachtelijke boosdoener zijn beste vriend, de grootste mens die ooit heeft geleefd, zag verraden voor dertig geldstukken.
Nu deze eeuw ten einde loopt, heeft de jacht op dit constant ongrijpbare ruilmiddel, door een Amerikaanse schrijver „de almachtige dollar, dat verheven voorwerp van universele verering” genoemd, echter nieuwe diepten bereikt. Geen andere generatie is getuige geweest van meer vermetele bankovervallen — miljoenen guldens zijn onder bedreiging met een vuurwapen aan kasbedienden ontrukt, niet alleen door mannen en vrouwen, maar zelfs door jongeren. Zulke diefstallen komen nu zo vaak voor, dat ze weinig aandacht in de media krijgen. Financiële instellingen zijn bij tientallen failliet gegaan doordat hebzuchtige eigenaars illegaal met miljoenen aan gedeponeerd geld knoeiden voor eigen gebruik; op die manier werden banktegoeden geplunderd en veel depositeurs financieel nagenoeg geruïneerd.
Wat valt er te zeggen van de hedendaagse witte-boordenwerkers die miljoenen guldens van hun werkgevers verduisteren in een poging iets van de levensstijl van de welgestelden en beroemdheden te smaken? Er zouden boekdelen te schrijven zijn over mensen die in slecht verlichte straten op de loer liggen om voorbijgangers de inhoud van hun tasjes en portefeuilles afhandig te maken. En die brutale, voor het oog van velen gepleegde overvallen op klaarlichte dag dan, waarbij de slachtoffers worden gedood en beroofd? In sommige stadswijken verzuchten de bewoners: „De vraag is niet of ik in mijn straat overvallen zal worden, maar hoe vaak.” Sommigen hebben zelfs ’dievengeld’ bij zich om de dief tevreden te stellen, in de hoop dat deze als tegenprestatie hun leven spaart. Helaas maakt deze laatste generatie van de twintigste eeuw de meest meedogenloze jacht op geld mee die de wereld ooit heeft gekend.
De macht van het geld in het gezin
Let eens op het dagelijks geruzie om geld tussen echtelieden. „Geld is een magneet die alle frustraties in ons leven naar zich toe trekt”, schreef een onderzoekster. „Wilt u niet langer ruzie om geld maken, dan moet u inzien hoe u en uw huwelijkspartner geld beschouwen en gebruiken”, zei ze. Of gezinnen nu arm of rijk zijn of daar ergens tussenin, de meeste deskundigen zijn het erover eens dat als echtparen ruzie hebben, het meestal over geld is. „Het verbaast me”, zei een andere onderzoeker, „bij hoeveel ruzies het om geld uitgeven of sparen gaat.” Sta bijvoorbeeld eens stil bij de fabelachtig rijken. Vaak probeert de vrekkige partner zijn of haar geld te sparen, terwijl de verkwistende partner het uit wil geven. Ondanks de rijkdom wordt er geruzied — niet wegens het gebrek aan geld maar wegens de overvloed ervan. Er zijn er die trouwen om het geld, genieten van een fantastische levensstijl en na verloop van tijd scheiden en dan een verbijsterende alimentatie opstrijken.
In dit op geld beluste samenstel van dingen is geld een metafoor voor macht en zelfrespect. Daardoor roept het vaak wrevel op wanneer een vrouw meer verdient dan haar partner. In dat geval kan het zijn dat haar man het gevoel heeft zijn macht en zelfrespect verloren te hebben. Jaloezie steekt de kop op — niet vanwege de een of andere stiekeme derde, maar vanwege die begeerlijke almachtige dollar die het gewaagd heeft tussen hen te komen. In het gevecht tussen geld en liefde heeft maar al te vaak het geld onmiskenbaar de overhand.
En zo kunnen wij doorgaan. Het lijdt geen twijfel dat ’de liefde voor geld een wortel van allerlei schadelijke dingen is’ (1 Timotheüs 6:10). Niettemin heeft het gebrek aan geld veel smart en lijden veroorzaakt voor mensen die het slachtoffer zijn geworden van degenen die het najagen.
Geld, overal geld
Vaak wordt gezegd dat je geld moet hebben om geld te maken. Let eens op de enorme bedragen — vele miljoenen — die besteed worden aan het verlokken van de aspirant-koper tot de aanschaf van de produkten die adverteerders aan de man proberen te brengen. Kijk maar in de post die u in uw brievenbus krijgt — misschien bent u de volgende die „honderdduizend gulden” wint. Niemand schijnt nog geïnteresseerd te zijn in een simpele tienduizend gulden; nu is het honderdduizend en meer. Menigeen abonneert zich op tijdschriften die hij niet wenst (en waarschijnlijk nooit zal lezen), uit angst dat hem een onverwachte meevaller in de vorm van geld ontgaat. De belofte waarmee geadverteerd wordt: „U hoeft niet te kopen om voor een prijs in aanmerking te komen”, lijkt velen dubieus toe.
Kijk eens naar de staten in de VS die nu loterijen hebben met prijzen die in de miljoenen dollars kunnen lopen! Een paar miljoen is „kattedrek”. Tegenwoordig komt het voor dat er 50 tot 100 miljoen dollar wordt gewonnen bij één trekking. Er schijnt een onbeperkte hoeveelheid geld beschikbaar te zijn voor de jackpots. In veel landen bestaan de nationale loterijen al generaties. Het gebeurt wel dat mensen een heel weekloon uitgeven voor één kans op het winnen van het grote geld. Gezinnen hebben het zonder voldoende voedsel en kleding moeten stellen — het geld wordt in plaats daarvan geofferd aan „de god van het Geluk”. — Jesaja 65:11.
Neem eens nota van de miljoenen mensen die zich voorstellen grote bedragen te winnen met gokspelen. Bekijk degenen eens die hun fantasieën de vrije loop laten in gokpaleizen overal ter wereld. Met één worp van de dobbelstenen, één trekking van een kaart, één ruk aan de handel van een fruitmachine hopen zij hun dromen in vervulling te laten gaan. Maar een handvol olie pakken zou zulke mensen altijd nog gemakkelijker vallen.
En zo gaat de onverbiddelijke jacht op het ongrijpbare geld in volle hevigheid door, het is een najagen van wind. Sommigen mogen dan een fortuin vergaard hebben, plotseling, in één onverwacht moment, bleek het verdwenen te zijn. De woorden van de wijze koning Salomo moeten hen wel heel erg aanspreken: „Geld heeft vleugels, het verdwijnt voor je ogen als een arend die de lucht inschiet.” — Spreuken 23:5, Groot Nieuws Bijbel.
Een heel ander profiel
Het valt niet te ontkennen dat er mensen zijn die veel lijden over zichzelf en hun gezin hebben gebracht door hun laatste gulden aan een kansspel uit te geven. Vaak zijn zij arm, onbemiddeld, verdienen zij niet veel meer dan een karige boterham. Anderen zijn lui en geven de voorkeur aan gokken om zo aan geld te komen waarvoor zij niet gewerkt hebben. Tegenwoordig zijn de meeste armen op de wereld echter het slachtoffer van omstandigheden buiten hun macht. Er zijn talloze miljoenen die nauwelijks voldoende onderwijs genoten hebben om tot het schrijven van hun eigen naam in staat te zijn. Het inkomen van ontelbare anderen is door het instorten van de plaatselijke economie tot onder de armoedegrens gereduceerd. Zelfs mensen die hoger onderwijs hebben genoten, hebben hun sollicitaties afgewezen gezien. Nu grote ondernemingen hun produktie inkrimpen omdat het aanbod van hun produkten groter is dan de vraag, zijn nog eens duizenden werkloos. Hoe redden zij zich?
Het kan zijn dat gelegenheden om langs oneerlijke weg aan wat geld te komen hun aantrekkelijk toeschijnen. Misschien redeneren zij dat het doel de middelen heiligt. „Ik ben tot alles bereid om mijn gezin te eten te kunnen geven”, is een instelling die veel voorkomt bij degenen die in grote financiële ellende verkeren. De paden der oneerlijkheid zijn talrijk: prostitutie door vrouwen, diefstal door mannen. Is oneerlijkheid, stelen of gokken — de niet-verdiende dollar najagen — ooit gerechtvaardigd? De wereld is vol mensen die denken van wel.
Gelooft u in de Grootse Schepper, Jehovah God? Hij geeft u de raad uw last op hem te werpen, u in tijden van nood op zijn steun te verlaten. Na zo’n 25 jaar ervaring als christen kon de apostel Paulus schrijven: „Ik weet inderdaad wat het zeggen wil weinig te hebben, ik weet inderdaad wat het zeggen wil overvloed te hebben. In alles en in alle omstandigheden heb ik van beide het geheim geleerd: verzadigd te zijn en honger te lijden, overvloed te hebben en gebrek te lijden. Voor alle dingen bezit ik de sterkte door hem die mij kracht verleent” (Filippenzen 4:12, 13). Klaarblijkelijk nam Paulus niet zijn toevlucht tot oneerlijke middelen als hij weinig had maar vertrouwde hij op Jehovah, en hij werd gesteund.
Dus bent u arm, lijdt u gebrek, zoek dan geen oneerlijk gewin. Er is niets verkeerds aan het eerlijk verdienen van geld, dat is zeker. Jezus zelf zei dat ’de werker zijn loon waard is’ (Lukas 10:7). Het is evenmin verkeerd rijk te zijn. Maar neem nooit uw toevlucht tot geschipper met de moraal om in uw behoeften te voorzien. Bouw een band op met uw Grootse Schepper, Jehovah God, en vertrouw erop dat hij u zal helpen aan de ontberingen en problemen van het leven het hoofd te bieden. Werp „al uw bezorgdheid op hem . . ., want hij zorgt voor u”. — 1 Petrus 5:6, 7.