De hel — Eeuwige pijniging of het gemeenschappelijke graf?

IS U verteld dat de vroege kerkvaders, middeleeuwse theologen en hervormers hebben betoogd dat de folteringen die iemand in de hel ondergaat, eeuwig zijn? Zo ja, dan zult u wellicht verbaasd zijn te vernemen dat sommige hooggeschatte bijbelgeleerden die zienswijze nu in twijfel trekken. In Engeland schrijft een van hen, John R. W. Stott, dat „de Schrift in de richting van vernietiging wijst, en dat ’eeuwige pijniging bij bewustzijn’ een overlevering is die moet wijken voor de verheven autoriteit van de Schrift”. — Essentials — A Liberal-Evangelical Dialogue.

Wat bracht hem tot de conclusie dat eeuwige pijniging niet op de bijbel is gebaseerd?

Wat leert de taal ons?

Zijn eerste argument heeft met taal te maken. Hij legt uit dat de bijbel, wanneer er wordt gedoeld op de definitieve toestand van verdoemenis („Gehenna”; zie kader, blz. 8), vaak in de trant van „vernietiging” spreekt, door het Griekse „werkwoord apollumi (vernietigen) en het zelfstandig naamwoord apòleia (vernietiging)” te gebruiken. Duiden deze woorden op pijniging? Stott brengt naar voren dat het werkwoord „apollumi”, wanneer het actief en overgankelijk is, „doden” betekent (Mattheüs 2:13; 12:14; 21:41). Derhalve ligt in Mattheüs 10:28, waar de Statenvertaling zegt dat God ’beide ziel en lichaam verderft in de hel’, de gedachte opgesloten van vernietiging in de dood, niet in een eeuwig lijden. In Mattheüs 7:13, 14 stelt Jezus de ’smalle weg die naar het leven voert’, tegenover de ’brede weg die naar de vernietiging voert’. Stott merkt hierover op: „Het zou derhalve vreemd zijn als mensen over wie wordt gezegd dat zij vernietiging zullen ondergaan, in werkelijkheid niet vernietigd worden.” Terecht komt hij tot de conclusie: „Als doden betekent dat het leven uit het lichaam wordt weggenomen, schijnt de hel het wegnemen van zowel het lichamelijke als het geestelijke leven te betekenen, ofte wel een beëindiging van het bestaan.” — Essentials, blz. 315, 316.

Beschrijvingen van de hel interpreteren

Toch zullen veel religieuze personen het eens zijn met de president van de Southern Baptist Convention, Morris H. Chapman, die zei: „Ik predik een letterlijke hel.” Hij voegde eraan toe: „De bijbel noemt de hel een ’meer van vuur’, en ik denk niet dat die omschrijving verbeterd kan worden.”

Het is waar dat het in de bijbel gebruikte beeld van laaiend vuur de gedachte aan pijniging zou kunnen oproepen. Maar in het boek Essentials wordt opgemerkt: „Het komt ongetwijfeld doordat wij ons allemaal wel eens hebben gebrand en de hevige pijn kennen die daardoor wordt veroorzaakt, dat vuur in ons denken met ’pijniging bij bewustzijn’ in verband wordt gebracht. Maar de belangrijkste functie van vuur is niet het veroorzaken van pijn, maar het bewerkstelligen van vernietiging, zoals wordt bewezen door alle vuilverbrandingsovens van de wereld” (blz. 316). Door dit veelbetekenende verschil in gedachte te houden, zult u worden geholpen te vermijden in de Schrift iets te lezen wat er eigenlijk niet staat. Een paar voorbeelden:

Over degenen die in Gehenna worden geworpen, zei Jezus dat „hun made niet sterft en het vuur niet wordt uitgedoofd” (Markus 9:47, 48). Sommige bijbelcommentaren, beïnvloed door de woorden in het apocriefe boek Judit („Aan vuur en wormen zal hij hun vlees prijsgeven; van pijn zullen ze huilen tot in eeuwigheid.” — Judit 16:17, Groot Nieuws Bijbel), beweren dat Jezus’ woorden eeuwige pijniging betekenen. Maar het apocriefe boek Judit, dat immers niet door God is geïnspireerd, is niet doorslaggevend bij het bepalen van de betekenis van wat Markus schreef. In Jesaja 66:24, de schriftplaats waar Jezus blijkbaar op zinspeelde, staat dat de dode lichamen („de lijken”, zegt Jesaja) van Gods vijanden door het vuur en de made worden vernietigd. Noch in Jesaja’s woorden, noch in die van Jezus is ook maar iets wat op eeuwige pijniging bij bewustzijn duidt. Het gebruikte beeld, vuur, symboliseert volledige vernietiging.

Openbaring 14:9-11 spreekt over personen die „gepijnigd worden met vuur en zwavel . . . En de rook van hun pijniging stijgt op tot in alle eeuwigheid.”a Is dit een bewijs van eeuwige pijniging bij bewustzijn in een hellevuur? In feite zegt dit gedeelte alleen dat de goddelozen worden gepijnigd, niet dat zij voor eeuwig worden gepijnigd. De tekst zegt dat de rook — het bewijs dat het vuur zijn vernietigingswerk heeft verricht — eeuwig blijft bestaan, niet de vurige pijniging.

Openbaring 20:10-15 zegt dat ’zij in het meer van vuur en zwavel dag en nacht gepijnigd zullen worden tot in alle eeuwigheid’. In eerste instantie klinkt dit misschien als een bewijs van een bij bewustzijn ondergane eeuwige pijniging door vuur, maar dat is het absoluut niet. Waarom niet? Onder andere omdat ’het wilde beest en de valse profeet’ en „de dood en Hades” ten slotte terecht zullen komen in wat hier „het meer van vuur” wordt genoemd. Het beest, de valse profeet, de dood en Hades zijn, zoals u gemakkelijk kunt vaststellen, geen letterlijke personen; ze kunnen derhalve geen pijniging bij bewustzijn ondergaan. In plaats daarvan, zo schrijft G. B. Caird in A Commentary on the Revelation of St. John the Divine, betekent „het meer van vuur” „uitroeiing en totale vergetelheid”. Men zou gemakkelijk tot dit besef moeten kunnen komen, want de bijbel zelf zegt over dit meer van vuur: „Dit betekent de tweede dood: het meer van vuur.” — Openbaring 20:14.

Theologische tweelingen scheiden

In weerwil van deze bewijzen houden veel gelovigen vol dat „vernietiging” niet betekent wat het woord zegt maar dat het eeuwige pijniging betekent. Waarom? Hun denkwijze wordt beïnvloed door de religieuze tweelingzuster van het hellevuur — de leerstelling van de onsterfelijkheid van de menselijke ziel. En aangezien hun kerk deze tweeling wellicht eeuwenlang als haar geesteskinderen heeft gekoesterd, zouden zij van mening kunnen zijn dat teksten die over vernietiging spreken eigenlijk eeuwige pijniging bedoelen. De onsterfelijke menselijke ziel kan tenslotte — zo redeneren velen althans — niet ophouden te bestaan.

Maar merk eens op wat de anglicaanse geestelijke Philip E. Hughes duidelijk maakte: „Wanneer men volhoudt dat alleen de menselijke ziel van nature onsterfelijk is, blijft men een mening aanhangen waar in de leer van de Schrift geen enkel bewijs voor is, want in de bijbel wordt de menselijke natuur altijd beschreven als in zijn geheel bestaande uit zowel het geestelijke als het lichamelijke. . . . Gods waarschuwing in het begin in verband met de verboden boom: ’Op de dag dat gij ervan eet zult gij sterven’, was gericht aan de mens als een schepsel met een lichaam en een geest — als hij ervan zou eten, zou hij als zodanig sterven. Er zijn geen aanwijzingen dat een deel van hem niet zou sterven en dat zijn sterven dus slechts gedeeltelijk zou zijn.” — The True Image — The Origin and Destiny of Man in Christ.

In dezelfde trant merkt de theoloog Clark Pinnock op: „Dit denkbeeld [dat de menselijke ziel onsterfelijk is] heeft de theologie heel lang beïnvloed, maar is niet bijbels. De bijbel leert niet dat de ziel van nature onsterfelijk is.” Ezechiël 18:4, 20 en Mattheüs 10:28 bevestigen dit. Bovendien zei Jezus zelf over zijn gestorven vriend Lazarus dat deze was „gaan rusten” of slapen. Jezus zei dat hij ’hem uit de slaap zou wekken’ (Johannes 11:11-14). De mens, of menselijke ziel, Lazarus was dus gestorven, maar hij kon zelfs nadat er al enige tijd was verstreken, opgewekt worden, weer tot leven gebracht worden. Dat wordt door de feiten aangetoond. Jezus wekte Lazarus uit de dood op. — Johannes 11:17-44.

Hoe zijn deze punten van invloed op de leerstelling van eeuwige pijniging? In de zeventiende eeuw schreef de essayist William Temple: „Er zijn [schriftplaatsen] die spreken over in een onuitblusbaar vuur geworpen worden. Maar als wij deze niet benaderen met de vooronderstelling dat datgene wat in het vuur wordt geworpen, onverwoestbaar is, zullen wij niet de indruk krijgen dat het voor eeuwig zal branden, maar dat het vernietigd zal worden.” Die juiste analyse is nog steeds waar, want dat is wat de bijbel in werkelijkheid leert.

U heeft dus ontegenzeglijk dwingende redenen om het denkbeeld van eeuwige pijniging bij bewustzijn in de hel in twijfel te trekken. Of misschien wilt u verder gaan dan het alleen maar in twijfel te trekken, en het advies opvolgen van de hoogleraar in de theologie Pinnock, die zei: „Alle geloofsovertuigingen die te maken hebben met de hel, inclusief die van eeuwigdurende pijniging, . . . zou men omwille van een overtuigende leer moeten laten vallen.” Ja, de moraliteit, de gerechtigheid en — wat het belangrijkste is — Gods Woord de bijbel zeggen u dat u dat nu juist moet doen.

Als u dat doet, zult u zien dat de waarheid omtrent de hel beslist overtuigend is. U kunt nuttige informatie over dit onderwerp vinden in het boek U kunt voor eeuwig in een paradijs op aarde leven.b Vraag hier alstublieft naar wanneer u Jehovah’s Getuigen ontmoet. Lees de hoofdstukken „Wat gebeurt er bij de dood?”, „Wat voor plaats is de hel?” en „De opstanding — voor wie, en waar?” U zult bemerken dat de waarheid omtrent de hel niet alleen overtuigend maar ook veelbelovend is.

[Voetnoten]

[Kader op blz. 8]

DE TERMEN DEFINIËREN

In dit artikel wordt er met de woorden „hel” en „hellevuur” zoals die door theologen in de christenheid worden gebruikt, gedoeld op het Griekse woord geʹen·na, dat twaalf keer in het „Nieuwe Testament” voorkomt (Mattheüs 5:22, 29, 30; 10:28; 18:9; 23:15, 33; Markus 9:43, 45, 47; Lukas 12:5; Jakobus 3:6). Hoewel verschillende bijbelvertalingen dit Griekse woord met „hel” weergeven, transcriberen andere vertalingen het als „Gehenna”. Het komt overeen met „de tweede dood: het meer van vuur”, een symbool van eeuwige vernietiging dat in het laatste boek van de bijbel wordt aangetroffen. — Openbaring 20:14.

Over twee andere woorden die soms met „hel” worden vertaald, staat in A Dictionary of the Bible (1914), onder redactie van William Smith: „Hel . . . is het woord dat gewoonlijk, en ongelukkig gekozen, door onze vertalers wordt gebruikt om het Hebreeuwse Sjeool weer te geven. Het zou misschien beter zijn geweest het Hebreeuwse woord Sjeool te handhaven, of het anders altijd met ’het graf’ of ’de kuil’ weer te geven. . . . In het N[ieuwe] T[estament] betekent het woord Hades, net als Sjeool, soms gewoon ’het graf’ . . . Het is in deze betekenis dat er in de geloofsbelijdenissen over onze Heer wordt gezegd dat ’Hij is nedergedaald ter helle’, waarmee de algemene toestand van de doden wordt bedoeld.”

In tegenstelling tot Gehenna, wat definitieve vernietiging afbeeldt, hebben Sjeool en Hades betrekking op de dood in het gemeenschappelijke graf van de mensheid, met het vooruitzicht weer tot leven gebracht te worden. — Openbaring 20:13.

[Illustratie op blz. 9]

Jezus wekte Lazarus uit de slaap van de dood