Bescherm jezelf tegen desinformatie
Er is tegenwoordig meer informatie toegankelijk dan ooit. Soms is de info nuttig voor uw veiligheid en gezondheid. Maar er is ook veel desinformatie. Pas op voor:
Misleidende berichten
Fakenieuws
De secretaris-generaal van de VN waarschuwde bijvoorbeeld voor een gevaarlijke epidemie van misinformatie tijdens de Covid-19-pandemie. Schadelijk gezondheidsadvies en kwakzalverij nemen snel toe, aldus de VN-leider. ‘Onwaarheden vullen de ether. Wilde complottheorieën infecteren het internet. Haat gaat viraal en stigmatiseert en belastert mensen en groepen.’
Misinformatie is niet nieuw. Volgens voorspellingen in de Bijbel zouden in deze tijd ‘slechte mensen en bedriegers van kwaad tot erger vervallen’. Ze zouden ‘anderen misleiden en zelf worden misleid’ (2 Timotheüs 3:1, 13). En dankzij internet verspreidt fakenieuws zich makkelijker en sneller dan ooit — waar we misschien onbedoeld aan meehelpen. Via e-mails, social media en nieuwsfeeds worden we overspoeld met halve waarheden en feiten die zijn verdraaid.
Hoe kun je jezelf tegen desinformatie en complottheorieën beschermen? De volgende Bijbelse principes kunnen daarbij helpen.
Geloof niet alles wat je hoort en ziet
Wat de Bijbel zegt: ‘De naïeveling gelooft elk woord, maar de verstandige overdenkt elke stap’ (Spreuken 14:15).
Wie niet goed oplet, wordt makkelijk op het verkeerde been gezet. Neem memes — korte filmpjes of afbeeldingen met onderschrift die massaal worden gedeeld, meestal op social media. Vaak zijn ze komisch bedoeld. Maar de beelden en fragmenten zijn makkelijk te manipuleren en worden vaak uit de context gehaald. Mensen creëren zelfs video’s van een bestaand persoon die dingen doet en zegt die hij in werkelijkheid nooit heeft gedaan of gezegd.
De desinformatie waar researchers op sociale platforms het meest op stuiten is content waarin de context is gemanipuleerd, zoals memes. — Axios Media.
Vraag u af: Is het echt nieuws of is het maar een meme?
Check bron en inhoud
Wat de Bijbel zegt: ‘Onderzoek alles’ (1 Thessalonicenzen 5:21).
Ga na of een verhaal klopt voordat je het gelooft of doorstuurt, zelfs al is het massaal gedeeld of steeds in het nieuws herhaald. Hoe kun je zoiets checken?
Begin bij de bron. Is die betrouwbaar? Mediabedrijven en andere organisaties hebben vaak commerciële belangen bij tendentieuze nieuwsberichten, of ze hebben een politieke agenda. Vergelijk dus wat je bij een nieuwsbron oppikt met andere bronnen. Soms delen vrienden misschien onbedoeld misinformatie via e-mail of social media. Ga dus niet op een nieuwsbericht af voordat je de oorspronkelijke bron hebt gecheckt.
Probeer ook te achterhalen of de content actueel en accuraat is. Kijk naar datums. Zijn de feiten verifieerbaar? Zijn er harde bewijzen voor wat er wordt beweerd? Let vooral op als complexe materie te simplistisch wordt voorgesteld of als het bericht bedoeld is om een emotionele reactie te ontlokken.
Factchecken is tegenwoordig net zo belangrijk als handen wassen. — Sridhar Dharmapuri, Senior Food Safety and Nutrition Officer voor de VN.
Vraag u af: Overschrijdt dit nieuwsbericht de grens tussen feit en mening? Wordt er maar één kant van het verhaal belicht?
Ga af op feiten, niet op persoonlijke voorkeur
Wat de Bijbel zegt: ‘Wie op zijn eigen hart vertrouwt is dwaas’ (Spreuken 28:26).
Mensen zijn geneigd te vertrouwen op info die bevestigt wat ze graag willen geloven. En internetbedrijven spelen daar vaak op in door iemands social media- en nieuwsfeeds speciaal af te stemmen op zijn interesses en zoekgeschiedenis. Maar wat je zelf graag hoort is niet altijd wat je ook moet horen.
Mensen zijn in staat logisch en rationeel te denken, maar onze wensen, dromen, angsten en motieven verstoren de balans, waardoor we iets sneller als waar accepteren wanneer het ondersteunt wat we willen geloven. — Sociaal psycholoog Peter Ditto.
Vraag u af: Vind ik dit bericht alleen betrouwbaar omdat ik het graag wil geloven?
Stop de verspreiding van misinformatie
Wat de Bijbel zegt: ‘Verspreid geen verhalen die niet waar zijn’ (Exodus 23:1).
Bedenk dat de informatie die je met anderen deelt een sterke invloed kan hebben op wat ze denken en doen. Ook onopzettelijk verstrekte onjuiste informatie kan rampzalige gevolgen hebben.
Regel nummer 1 is dat je even op de rem trapt, goed nadenkt en je afvraagt: ben ik hier zo zeker van dat ik het kan delen? Als iedereen dat zou doen, zou online misinformatie drastisch afnemen. — Peter Adams, senior vice president van News Literacy Project.
Vraag u af: Deel ik dit omdat ik weet dat het klopt?