Babuti, muwatikaye abana benyu eriwatya obwikirirya bwabo

1-2. Ababuti batolere ibayiwata bati omughulu abana babo bakabulayabo amabulyo awalebire ebyo twikirirye?

ABANDU bangyi balighire ngoko eribya mubuti ni mubiiri munene. Wamabya ighuli mubuti, ahate eritika-tika unemukola kutsibu eriwatya obwikirirya bw’abana baghu; na Yehova akakutsemera busana n’ekyo. (Ebih. 6:6, 7) Abana benyu bakakula, banganatsuka eribulya amabulyo awakalire awalebirye ebyo twikirirye, erihirako n’esyokanuni sy’eBiblia esy’emighendere.

² Oko nzuko, mwanganahangya-hangya busana n’amabulyo w’abana benyu. Nibya mwanganatsuka erilengekania muti abana benyu bakabulaya batya kundi sibawite obwikirirya obuwatire omo Mungu n’omo Biblia. Eribugha ekwenene, abana bakakula batolere eribulya amabulyo batoke eriwatya obwikirirya bwabo. (1 Kor. 13:11) Neryo sihali ekyangaleka imwakwa obuba. Omughulu abana benyu bakabulaya amabulyo, mwanganalangira ako mo kanya ak’eribawatikya erikulya obutoki bwabo bw’erilengekania.

3. Omo mwatsi ono tukendikania okuki?

³ Omo mwatsi ono, tukendilangira ngoko ababuti banganawatikya abana babo (1) erikulya obwikirirya obuwatire omo Mungu n’omo Biblia, (2) eriminya busanaki ni kibuya okw’ibo erisikya esyokanuni sy’eBiblia esilebirye ekibi n’ekibuya, na (3) ngoko bangakanirya abandi oko ebyo bikirirye. Kandi tukendilangira busanaki kyuwene oko bana eribulya amabulyo, kandi tukendilangira emyatsi milebe eyo mwangakola haghuma n’abana benyu eyikendibawatikya erikania haghuma nabo oko ebyo twikirirye.

MUWATIKAYE ABANA BENYU ERIKULYA OBWIKIRIRYA OBUWATIRE OMO MUNGU N’OMO BIBLIA

4. Ni mabulyo wahi agho abana banganayibulya, kandi busanaki?

⁴ Ababuti Bakristo banasi ngoko obwikirirya oko Mungu si mwandu ogho abana babo bangasighalya. Nenyu mumutabutwa n’obwikirirya oko Yehova. Ko bine bitya n’oko bana benyu. Neryo abana benyu banganatsuka eribulya amabulyo ng’ano: ‘Nangaminya niti ngoko oMungu aneho? Nanganikirirya kwenene-kwenene ebyo eBiblia ikabugha?’ EBiblia ikabugha yiti, “mukolesaye obwenge bwenyu” kandi “mubye mukalebya emyatsi yosi nga yinuwene.” (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Nikwa mwangawatikya muti abana benyu eriwatya obwikirirya bwabo?

5. Ababuti bangakolaki eriwatikya abana babo erikirirya ngoko ebyo eBiblia ikabugha ni by’ekwenene? (Abanya Roma 12:2)

⁵ Muwatikaye abana benyu eriyilangirira ngoko ebyo eBiblia yikabugha ni by’ekwenene. (Soma Abanya Roma 12:2.) Omughulu abana benyu bakabulaya amabulyo, mukolesaye akanya ako erikanganiabo ngoko bangabana ebisubiryo omw’ikolesya ebyombo byetu by’erikwesa-kweseramo, nge Endexe n’ekitabu Mwongozo wa Utafiti wa Mashahidi wa Yehova. Ng’eky’erileberyako, mwanganabwirabo muti basondaye emyatsi n’esyovideo esikawatikaya erikangania ngoko “eBiblia” ni Kinywa ky’oMungu, aliwe si kitabu ekyahandikawa n’abandu lisa. Aliwe ni “kinywa ky’oMungu” ekyasondolawa n’ekirimu kiwe. (1 Tes. 2:13) Ng’eky’erileberyako, anganakwesa-kwesa omo bitsapo byetu eriminya bingyi oko Asiria, omuyi wa kera we Ninawi. Kera, abasomi banene ibakabugha bati omuyi oyo syalyatabya. Aliwe, hakuhi n’omwaka we 1850 ebisabukaliro by’omuyi oyo mubyabanika emwisi w’ekitaka. Ekyo mukyakangania ngoko ebyo eBiblia ikabugha ni by’ekwenene. (Zef. 2:13-15) Eriminya bingyi okw’ibererera ly’obuminyereri bw’eBiblia okw’itsandibwa ly’omuyi we Ninawi, banganasoma omwatsi “Unalue wasi?” owakabanika omo Akaleberyo k’Omuteya oko Mwisi 11, 2021. Banganalinganisya ebyo bakasoma omo bitsapo byetu n’ebyo ebindi bitabu by’eriyiketerwa bikabugha. Ekyo kyanganawatya obwikirirya bwabo neryo ibalangira ngoko ebyo eBiblia ikabugha ni by’ekwenene.

6. Ababuti bangawatikya bati abana babo bayilangirire ngoko ebyo eBiblia yikabugha ni by’ekwenene? Teka eky’erileberyako. (Ulebaye n’epitsa.)

⁶ Muwatikaye abana benyu erilangira ngoko ebyo eBiblia ikabugha ni by’ekwenene. Babuti mubye mukasondekania ehyanya hy’erikania n’abana benyu oko Biblia kutse okw’ibya n’obwikirirya oko Mungu. Ehyanya ehyo mwanganabanahyo omughulu mukalenderera eyo bakabika ebindu bya kera, omo kalima akuwene, kutse omughulu mukalenderera Ebeteli y’Abimiri ba Yehova. Omughulu mulyalenderera kibiri-biri kutse erilabira e Enternete omo myanya eyikabikawa mo ebindu mbiriri-mbiriri bya kera, mwanganakangania abana benyu ekindu kutse omwatsi mulebe owakoleka kera eribakangania ng’ahambene ati n’ebyo eBiblia ikabugha, kutse n’omwatsi mulebe omo Biblia. Ekyo kyanganawatikya abana benyu erilangira ngoko ebyo Biblia yikabugha ni by’ekwenene. Kwa muhwa mwanganakangirirya abana benyu oko ribwe rye Moabu. Eribwe eryo lyamabibugha emyaka 3 000 kandi lineko erina lya Yehova. Eribwe eryo riri omo nyumba eyo bakabikiramo ebindu bya kera eye Louvre Paris, e France. Kandi, eribwe erisosire eribwe rye Moabu likanganibwe omo kyumba ekikakanganibawamo emyatsi ya kera ekikahulawamo “EBiblia n’Erina ly’oMungu.” Ekyumba ekyo kiri oko Bwikalo Bukulu bw’Abimiri ba Yehova, e Warwick, e New York. Eribwe erye Moabu eryo likakanganaya ngoko Omwami Mesha we Moabu mwayisamambula oko Israeli. N’eBiblia ko yinabughire yitya. (2 Abam. 3:4, 5) Omughulu abana benyu bakayilangirira ngoko ebyo eBiblia ikabugha ni by’ekwenene kandi ngoko ni y’eriyiketerwa, obwikirirya bwabo bukawata.​—Tasyalebya 2 Emyatsi y’Emighulu 9:6.

7-8. (a) Twangighaki oko kanuni akuwene akakasondola ebihangyikwa? Teka eky’erileberyako. (Ulebaye n’epitsa.) (b) Ni mabulyo wahi awangawatikya abana benyu eriwatya obwikirirya bwabo omo Muhangyiki?

⁷ Muhire omo bana benyu m’omuhwa w’eribya bakalengekania oko ebyo Yehova ahangyika. Mukalenderera emulongo, kutse mukakola ehibiiri omo kalima kenyu akuwene, muwatikaye abana benyu erilangira esyokanuni esikaswekaya esikabanika kangyi-kangyi omo bihangyikwa. Busanaki? Ekyo kyanganawatikya abana benyu eriminya ngoko hane omundu mulebe oyuwite amenge mangyi oyo wakolabyo. Ng’eky’erileberyako, ebindu bingyi byahangyikawa omo muhanda w’ekiringo. Abanasayasi babirigha ebiringo ebyo omo myaka mingyi. Omwanasayasi mughuma oyukahulawa mo Nicola Fameli akabugha ati, omughulu ukaghanza ebiringo by’omo bihangyikwa, ukafumbula ngoko emighanzo y’ebiringo ebyo ni minene. Emighanzo eyo yikahulawa mo mulondo-londo wa Fibonacci. Emihanda y’ebiringo yanganalangirika omo bindu bingyi, ng’omo muhanda w’esyogalaksi silebe, n’omo muhanda w’ebikolu by’ebikome, omo muhanda w’ebiti by’emiti, n’omo kikokodiko.a

⁸ Ekalasi, abana benyu banganigha ngoko hane esyokanuni esikasondola ebindu bingyi. Ng’eky’erileberyako, emiti mingyi yikakwama akanuni kaghumerera; yikalasaya amatahi, n’amatahi inyalasya ehindi hitahi hike-hike. Erighabana-ghabana eryo rikahulawa mo fractale. Akanuni ako kane n’omo bindi bindu. Neryo, ni ndi yo watsukisaya akanuni akuwene ako? Abana benyu bamabya bakalengekania kutsibu oko myatsi eyikaswekaya eyo Yehova ahangyika, ekyo kyanganabawatikya erikirirya kundu ngoko oMungu mwabumba ebindu byosi. (Ebr. 3:4) Abana benyu bakalola embere erikula, litolere imwawatikyabo eriminya busanaki ni ky’omughaso erisikya emighambo ya Yehova. Litolere imwababulya eribulyo lino, “oMungu amabya ini yo watubumba, mukalengekanaya muti yo asi ndeke ebyangatuletera obutseme?” Neryo mwanganakanganiabo ngoko oMungu mwatuha eBiblia akatukangania ngoko twangabana obutseme.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

MUWATIKAYE ABANA BENYU ERIMINYA BUSANAKI KYUWENE OKW’IBO ERISIKYA ESYOKANUNI SY’EBIBLIA ESILEBIRYE EKIBI N’EKIBUYA

9. Busanaki abana baghu banganabulya amabulyo malebe oko myatsi eyo eBiblia yikabugha yiti ni mibi?

⁹ Kyanganahika abana benyu ibababulya amabulyo oko myatsi eyo eBiblia ikabugha yiti ni mibi. Ekyo kinasondire erikangania kiti sibikirirye ngoko ebyo eBiblia ikakangiriraya ni kwenene? Kutse ni busana bakataluka erikanirya abandi oko myatsi eyo bikirirye? Nomo byangabya biti, mwanganawatikya abana benyu eriminya busanaki kyuwene okw’itwe erisikya esyokanuni sya Yehova. Ekyangabawatikya erikola mutya, ry’erigha haghuma nabo ekitabu Tsemera engebe kera na kera!b

10. Mwangawatikya muti abana benyu eribya n’obwira obuwene haghuma na Yehova?

¹⁰ Muwatikaye abana benyu eryanza eriyira Yehova mo mwira wabo kundu. Mukigha eBiblia kughuma n’abana benyu, mukolesaye amabulyo n’emifano eyiri omo kitabu Tsemera engebe kera na kera! (Misyo 20:5) Ng’eky’erileberyako, esomo 8 yikasosekanaya Yehova n’omunywani oyututsomene, oyukatuha amahano awangatuteya n’erituwatikya. Mwabikania oko 1 Yohana 5:3, wanganababulya muti, “Eriminya ngoko Yehova ni mwira oyuwene, kyanganaleka itwalangira tuti emyatsi eyo akatusaba erikola?” Eribulyo eryo lyanganalangirika nga ni ryolo, aliwe lyanganamuwatikya erilangira ngoko Yehova akatuha esyokanuni siwe kundi atwanzire.​—Isa. 48:17, 18.

11. Mwangawatikya muti abana benyu eriminya ngoko ni ky’endundi erikolesya ebyo eBiblia ikakangiriraya? (Emisyo 2:10, 11)

¹¹ Mukanaye oko ndundi esyo tukabana omughulu tukasikaya ebyo eBiblia ikatukangiriraya. Omughulu mukasoma eBiblia kutse mukayighisaya erisako ly’obuli kiro kughuma, mukaniranaye ngoko esyokanuni sy’eBiblia syabiriwatikya ekihanda kyenyu. Ng’eky’erileberyako, mwanganakolesya akanya ako eriwatikya abana benyu baminye ngoko kyuwene okw’itwe eribya tukakola kutsibu n’eribya tukabugha ekwenene mughulu wosi. (Ebr. 13:18) Kandi mwanganakanganiabo ngoko erikolesya esyokanuni sy’eBiblia kikatuwatikaya eribya itunakalire kinya-mubiri n’eribya itunatsemire. (Misyo 14:29, 30) Abana benyu bamabiminya ngoko erikwama ebyo eBiblia ikakangiriraya ni ky’endundi okw’ibo, ibanganasyakwamabyo omo ngebe yabo yosi.​—Soma Emisyo 2:10, 11.

12. Baba mughuma abiriwatikya ati mughala wiwe erilangira ngoko ni ky’omughaso erikwama amahano w’eBiblia?

¹² Omubaba mughuma we France oyukahulawa mo Steve, akakanganaya ngoko iye na mukali wiwe bakawatikaya omulwana wabo ow’emyaka 16 atoke erilangira ngoko Yehova akatuha emighambo kundi atwanzire. Steve akabugha ati: “Tukamubulaya amabulyo ng’ano, ‘Busanaki Yehova akatusaba erikwama erihano riwe rino? Ekyo kikakanganaya kiti ngoko atwanzire? Niki kyo kyangakuhikira wamatendikwama erihano eryo?’” Ekyo kyabiriwatikya Ethan erikirirya kundu ngoko ebyo Yehova akatubwira ni by’ekwenene. Steve akatasyatomekako ati: “Ekyo tukalandamirira ry’eriwatikya Ethan erilangira ngoko amenge w’omo Biblia alengire kutsibu amenge w’abandu.”

13. Ababuti bangabegherya bati abana babo erikolesya esyokanuni sy’eBiblia? Teka eky’erileberyako.

¹³ Mubegheraye abana benyu eribya bakakolesya esyokanuni sy’eBiblia. Kwa muhwa, omwana wenyu anganasabwa erisomera abandi ekitabu kilebe e kalasi. Abandu abakakanibawako omo kitabu ekyo banganabya ibakakola emyatsi eyo Yehova akaghanisaya, ng’emyatsi y’obusingiri kutse ey’amalwa. Aliwe ekitabu ekyo kyanganabya ikikakanganaya emyatsi eyo nga yinuwene. Mwanganawatikya omwana wenyu erilengekania Yehova ng’akalangira ati abandu abakabugha kutse erikola emyatsi eyiri ng’eyo. (Misyo 22:24, 25; 1 Kor. 15:33; Filip. 4:8) Ekyo kyanganawatikya omwana wenyu erilangira ngoko ni ky’omughaso erikwama amahano wa Yehova. Neryo omualimu kutse abandi bakolo bamabimubulya ngakalengekanayaki oko myatsi eyo alyasomerabo, inyanganabana akanya ak’erikaniryabo oko bwikirirya bwiwe.

MUKANGIRIRAYE ABANA BENYU NGOKO BANGAKANIA OKO EBYO BIKIRIRYE

14. Kyanganakala oko balwana n’abambesa Bakristo erikanirya abandi oko mwatsi wahi, kandi busanaki?

¹⁴ Ndambi silebe abalwana n’abambesa Bakristo banganasagha eribwira abandi oko ebyo bikirirye. Ng’eky’erileberyako, kyanganabakalako eribwira abakolo balikyabo busanaki sibikirirye amakangirirya awakabugha ati ebindu n’abandu byayibutukira. Busanaki? Abaalimu babo banganabwirabo bati amakangirirya awakabugha ati ebindu n’abandu byayibutukira si myatsi y’eriyipika-pikira, aliwe ni myatsi y’ekwenene. Wamabya ighuli mubuti, wangawatikya ghuti omwana waghu erisighala inyanasikire omo ebyo ikirirye?

15. Niki kyo kyangawatikya omulwana n’omumbesa Mukristo erisighala inyanasikire omo ebyo ikirirye?

¹⁵ Muwatikaye abana benyu erikirirya kundu ebyo bikirirye. Omwana waghu syatolere inyakwa esisoni eribwira abandi ngoko ikirirye Omuhangyiki. (2 Tim. 1:8) Busanaki? Kundi abanasayasi bangyi nabo sibikirirye ngoko ebindu byayibutukira kitsumbukirania. Abanasayasi abo bakayilangirira ebikakanganaya ngoko hanganabya omundu w’amenge oyo wahangyika ebindu byosi ebikaswekaya ebiriho. Ekyo kikaleka nabo ibatikirirya amakangirirya awakabugha ati ebindu n’abandu byayibutukira awakakangiribawa omo hilasi hingyi hy’omo kihugho. N’ekindi ekyangawatikya omwana waghu eriwatya obwikirirya bwiwe n’eribya n’obutubaha ry’eriminya ebikaleka abandi baghala n’abali betu ibikirirya ngoko engebe muyahangyikwa.c

16. Ababuti banganawatikya bati abana babo erikulya obutoki bwabo bw’eribwira abandi busanaki bikirirye Omuhangyiki? (1 Petro 3:15) (Ulebaye n’epitsa.)

¹⁶ Muwatikaye abana benyu erikulya obutoki bwabo bw’eribwira abandi busanaki bikirirye Omuhangyiki. (Soma 1 Petro 3:15.) Kyanganuwana erikanirania kughuma oko myatsi eyikabanika oko jw.org omo kitsweka “Vijana Huuliza​—Uumbaji au Mageuzi?” Neryo abana benyu banganasombola ebyo bamalangira nga byanganawatikya abandi erikirirya Omuhangyiki. Mwibukayebo ngoko sibatolere erikubisania obuhaka n’abakolo balikyabo. Muwatikayebo erikania omo binywa byolo kandi ebyowikire omundu amabiligha erikania nabo oko mwatsi oyo. Ng’eky’erileberyako, omukolo mulikyabo anganabugha ati: “Ingye ngikiriraya lisa ebyo ngalangira, neryo sinikirirye oMungu kundi sinirinatamulangira.” Omulwana kutse omumbesa Mukristo anganasubirya okw’ekyo ati: “Tubughe tuti unemulenderera omo musitu mw’ehali eyite abandu, neryo iwahindanayo enyumba eyihimbire ndeke. Ighukendilengekania utiki? Ighukendiyibwira uti hane mundu oyowahimbayo! Ko bine bitya n’oko kihugho kyetu n’ebindu byosi ebiriho. Ni ky’amenge eribugha ngoko hane omundu oyowahangyikabyo!”

17. Ababuti bangawatikya bati abana babo eribana ehyanya hy’erikanirya abandi oko Biblia? Teka eky’erileberyako.

¹⁷ Muwatikaye abana benyu eribana ehyanya hy’erikanirya abandi oko Biblia. (Rom. 10:10) Mwanganasosekania erikangirirya abandi oko Biblia n’erigha eriwata ekyombo kilebe ky’omuziki. Oko nzuko, oyukigha akatsukira oko syonyimbo esyolobire eriwata. Ebiro bikalaba kikamulobera eriwata. Kutya, omulwana kutse omumbesa Mukristo anganatsuka eritulira abandi oko makangirirya awalobire. Ng’eky’erileberyako, anganabulya omukolo mulikyabo ati: “Unasi ngoko abanasayasi bakigha ebihangyikwa? Leka nikukanganaye evideo eyuwene.” Wabimukangania evideo nguma y’oko syovideo Ekindu eki kyayibutukira? Neryo anganabugha ati: “Omwanasayasi amabipipwa kundi mwakigha ekihangyikwa kilebe, nindi yo litolere inyapipwa busana n’ekihangyikwa ekyo?” Kwa muhwa, omukolo oyo angananza eriminya bingyi oko Yehova.

MULOLE EMBERE ERIWATIKYA ABANA BENYU ERIWATYA OBWIKIRIRYA BWABO

18. Ababuti bangalola embere bati eriwatya obwikirirya bw’abana babo?

¹⁸ Tuli omo kihugho ekiswiremo abandu abatikirirye Yehova. (2 Pet. 3:3) Okw’ekyo, inywe babuti, mukigha n’abana benyu eBiblia muwatikayebo erigha emyatsi eyangamuwatikya eritasyasikya kutsibu Ekinywa ky’oMungu n’erisikya esyokanuni sy’emighendere siwe. Muwatikayebo eritasyabya bakalengekania kutsibu n’eriwatya obwikirirya bwabo omo Yehova omw’ibya mukakania nabo oko bihangyikwa. Muwatikayebo eriminya ndeke amaminyereri w’eBiblia awabiribererera. N’ekikulu oko byosi, mubye mukasaba kughuma n’abana benyu n’erisabirabo. Mwamabikola ebyo mwanganikirirya kundu ngoko Yehova akendilola embere eribatsumula mukalola embere eriwatya obwikirirya bw’abana benyu.​—2 Emya. 15:7.