Ebikangirirwe omo Omubírí n’engebe Akatabu k’omuhindano
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
EKIRO 6-12/11
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 13-14
“Omundu amahola asyaswabyaho kwehi?”
w99-SW 15/10 3 enu. 1-3
Twanzire itwabyaho oko mughulu muli
NIBYA na munabwire, abandu bake bo bangakuba obuhaka oko binywa ebi, ebikakanganaya ngoko tukabyaho omo biro bike; nomo hanabirilaba emyaka 3 500 ibyabirihandikwa. Biro byosi, abandu sibalitatsemera eribyaho oko mughulu muke; neryo ibakekeluha n’erihola. Busana n’ekyo, esyonzira sy’eriyira ebiro by’eribyaho mo biri, syabirikanyirira.
Oko mughulu wa Yobu, Abanya Misiri ibakalya ebiheghe by’esyonyama omw’iyiteba bati bikendileka ibasuba balwana. Ekighuma ky’oko myatsi mikulu y’ekinganga ky’erisonda eriyira ebiro by’eribyaho mo biri, lyabya erikokotya edawa eyangalekire omundu iniabugha emyaka mingyi. Abakwamirira erirondya edawa eyo, babya bikirirye bati ehoro eyo abandu balyakokotaya, yanganaleka omundu iniatahola; kandi bati erilira oko bibakuli by’ehoro ryanganaleka ibabyaho omo biro bingyi. Abanya Shine ba kera ababya bakasoma oko kisomo kye Tao, babya bakalengekania bati omw’ikolesya obufundi bw’erilengekania kutsibu (méditation), erikola amazoezi w’erihumula, n’erisombola ndeke ebyo bakalya, lyanganaleka ibatoka erihindula emibiri yabo, n’erihika okw’itendisyahola.
OMuhispania mughuma oyukahulawa mo Juan Ponce de León, asibwe ngoko mwasondya engununuko y’erisuba mulwana erilabira e udi n’obukwa. Omudoktere mughuma w’oko karne ke 18, mwahandika omo kitabu kiwe kye Hermippus Redivivus ati oko kirimo ekiri omo kati-kati k’omughulu w’embeho n’omughulu w’ekihuhania, abambesa abate bataminya mulume bakingirawe omo kyumba kike, neryo omuka ogho bakahumula akuma-kumirawe haghuma omo syotsupa n’erikolesyagho mo dawa y’eriyira ebiro by’eribyaho mo biri. Nikwa, sihali n’enzira n’enguma y’oko esi, eyatoka eriyira engebe mo nyiri.
w15-ZS 15/4 32 enu. 1-2
Omuti amabitwibwa anganatasyalasa?
ERILINGANISYA omuti w’omuzeituni owakulire n’omuti munene w’omwerezi owe Lebanoni, omuzeituni anganalangirika ng’omuti muke kutsibu. Aliwe omuti w’omuzeituni ali n’obutoki obukaswekaya bw’eribyaho oko mughulu muli kutsibu. Hane emiti milebe y’emizeituni eyabiribugha emyaka 1 000. Omuti w’omuzeituni akalandaya emirihi yagho yo hali omo kitaka, n’ekyo kikatokesayagho eritasyalasa nibya n’enyuma sy’erikondwa. Emirihi yagho yamabya iyikine omo kitaka, omuti oyo iniakendisyasyalasa.
Omusyakulu Yobu abya ikirirye ngoko, nibya nomo angahola, iniakendisyaswabyaho. (Yobu 14:13-15) Alinga mwakolesya eky’erileberyako ky’omuti w’omuzeituni, erikangania ngoko ikirirye kundu ngoko oMungu ali n’obutoki bw’erimulubukya. Yobu mwabugha ati, “hali amaha oko muti, amabikondwa iniaswalasa.” Embula ikabya yawa n’eribugha ekipwa ekikalire, emirihi y’ekisiki ky’omuti w’omuzeituni ekyumire, kyanganatasyalasa “n’erihulukya emitahi [ngʼomuti kutse ekiti kihya].”—Yobu 14:7-9.
w11 1/3 22 enu. 5
“Ukendisyayitsutsa kutsibu”
Ebinywa bya Yobu byamatwighisya ngoko Yehova atwanzire: Ali n’obwira bwa hakuhi kutsibu n’abandu abali nga Yobu; abakayihira omo byala biwe, ibaligha abakokotaye ng’eribumba n’eriyirabo mo bandu abatsemesirye omo meso wiwe. (Isaya 64:8) Yehova akalangira abaramya biwe bataleghula mo b’obughuli bunene. Yehova ali ‘n’eriyitsutsa’ busana n’abaghombe biwe bataleghula ababirihola. Omusomi mughuma akabugha ati ekinywa ky’Ekiebrania ekikolesibwe hano, “ni kighuma ky’oko binywa bilito kutsibu by’erikangania engumbu.” Inga, Yehova syibukire abaramya biwe lisa, aliwe kandi ali n’engumbu y’erisyalubukyabo.
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
it-1-F 412
Eribu
Ekinywa “eribu” ikikamaanisaya kutya ekindu ekite n’omughaso kutse ekite ky’obughuli. Ng’eky’erileberyako, Abrahamu mwabugha embere sya Yehova ati: “Ingye indi lututu n’eribu lisa.” (Enz 18:27; ulebaye na Isa 44:20; Yobu 30:19.) Yobu naye mwalinganisya ebinywa by’abakirania biwe b’amabehi “n’emisyo y’eribu.”—Yobu 13:12.
EKIRO 13-19/11
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 15-17
“Isiwabya nga Elifasi omughulu ukakiranaya abandi”
w05-SW 15/9 26 enu. 4-5
Tuyiteghaye oko malengekania mabi!
Omo mikania yiwe isatu yosi, Elifasi mwabugha oMungu ng’akasaba abaghombe biwe bo bingyi kutsibu, neryo sihali ekyo bangakola ekyangamutsemesya. Elifasi mwabwira Yobu ati: “Sialiyiketera abagombe buwe; akanahandikiriraya n’abamalaika buwe oluhabo.” (Yobu 4:18) Enyuma w’aho, Elifasi mwasyabugha oko Mungu ati: “Sialiyiketera ababuyirire buwe; nʼekyanya si kibuya omo meso wuwe.” (Yobu 15:15) Kandi mwabulya ati: “Wamabya omutunganene ekyo kikatsemesaya Omutoki w’ebyosi kwehi?” (Yobu 22:3) Bildadi mwalighirana n’ekyo omw’ibugha ati: “Omo meso wuwe omukera siawite erikangabasania nibya, n’esyongununu sisyerire omo meso [w’oMungu].”—Yobu 25:5.
Ngambe itwayiteya kutsibu tukasyakwama amalengekania awali ng’ayo. Ekyo kyanganaleka itwalangira oMungu ng’akatusondako bingyi. Amalengekania ng’ayo, anganatsandya obwira bwetu n’oMungu. Eryongera okw’ekyo, twamabitsuka eribya n’amalengekania awali ng’ayo, itukendiyiwata tuti twamakungwa? Omo mwanya w’eriyikehya n’eriligha erihabulwa, omutima wetu inyanganahitana oko Yehova kandi itwanganamubikako ekinigha. (Emisyo 19:3) Kwenene, ekyo kyanganatsandya obwira bwetu haghuma na Yehova!
w15 15/2 9 enu. 16
Nga Yesu, tubye tukayikehya n’erikwira abandi b’obulighe
16 Tubughe ebinywa ebihehere. Erikwira abandi b’obulighe, likatukuna “eribugha ebinywa ebikatuleraya ababunikire mutima.” (1 Tes. 5:14, NWT) Ni binywa ebiri biti byo twangabugha imo twatoka erisikya mutima abandu abali ng’abo? Twanganasikyabo mutima omw’ikangyabo ngoko kwenene tunatsomenebo. Itwanganasimabo erilua oko mutima, eriwatikyabo balangire emibere yabo eyuwene n’obutoki bwabo. Twangan’ibukyabo ngoko Yehova mwaletabo oko Mughala wiwe, neryo kwesi ni b’obughuli omo meso wiwe. (Yoa. 6:44) Twanganabakangania ndeke-ndeke ngoko Yehova atsomene kutsibu abaghombe biwe “ab’emitima ibunangikire” kutse ‘abaluhire omo kirimu.’ (Esyo. 34:18) Ebinywa byetu ebihehere byanganawatikya kutsibu abalaghire okw’ikiranibwa.—Emi. 16:24.
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
w06 3/15 14 enu. 11
Emyatsi mikulu erilua omo kitabu kya Yobu
7:9, 10; 10:21; 16:22—Ebinywa ebi byanamakangania biti Yobu syabya ikirirye erilubuka? Yobu akakanaya oko ebyangabere amabihola. Neryo, asond’ibugha atiki? Kwamuhwa abya iniakasond’ibugha ati amabihola, abandu ababyaho oko mughulu wiwe sibangasirisyamulolako. Sibangamuminyire, kutse syangasubire ewiwe kutse nibya eritasyaminywa erihika oko ndambi y’oMungu eyitolere. Kutya, Yobu anganabya imwasond’ibugha ati sihali oyo wangatoka eriyilusya omo Sheoli. Ebinywa ebiri omo Yobu 14:13-15, bikakanganaya ndeke-ndeke ngoko Yobu abya ikirirye ngoko erilubuka likendisyabya omo biro ebikasa.
EKIRO 20-26/11
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 18-19
“Isiwasighanaya Abakristo balikyenyu”
Esyosomo esyo twangigha okw’ilira lya Yesu
9 Wanganawatikya abali omo bulighe. Yesu mwatalira haghuma na Marata na Maria lisa, aliwe kandi mwabahulikirira n’eribakirania. Netu twanganakolera tutya abali omo bulighe. Dan, omusyakulu w’endeko oyo wikere e Ostralia akabugha ati: “Mukali waghe abere ahola, monalagha oko buwatikya. Abatahenie bangyi, kangyi-kangyi babya ibanayiteghekire erinyihulikirira omwitungyi n’omo kiro. Babya ibakanyisighira akanya k’erikania oko bulumi bwaghe. Kandi ingabya nalira isibaliyowa muhanda. Kandi ibakanyiwatikaya oko mibírí; ng’eryerya omutoka waghe, erighula akalyo, n’erihukako, omughulu nabya isinangatoka eriyikolera nyitya. Kandi ibakasaba naghe kangyi-kangyi. Mubakangania ngoko ni bira b’ekwenene kandi ngoko ni baghala betu ‘ababutawa busana n’obulige.’”—Emi. 17:17.
Omughulu omundu oyo twanzire amaleka erikolera Yehova
16 Tulole embere eriwatikya abataleghula ab’oko kihanda ky’oyulyahighawa omo ndeko. Endambi eyo, wo mughulu balaghire kutsibu oko lwanzo n’ebinywa byetu ebikasubaya mutima. (Ebr. 10:24, 25) Hakanabya endambi ab’oko kihanda ky’oyulyahighawa omo ndeko, ibayowa nabo nga babirihiwa omo ndeko kundi abandu balebe omo ndeko ibabirileka eribya bakabugha nabo. Isitwaleka ibayowa batya busana netu eribahuna! Litolere itwasima n’eribya tukasubya mutima abalwana n’abambesa abawite ababuti ababirileka erikolera Yehova. Mwali wetu Maria oyo mwira wiwe ahighawa omo ndeko n’enyuma syaho amasigha ekihanda kiwe, akabugha ati: “Abaghuma b’oko bira baghe ibakasa ewaghe erisyahuka n’erisyaniwatikya erigha haghuma n’abana baghe. Ibakayihira omo mwanya waghe n’erilira haghuma naghe. Ibakanilwirako abandu babinibughako amabehi. Mubaniwatikya kutsibu!”—Rom. 12:13, 15.
w90-SW 1/9 22 enu. 20
Unemuyikasa erihikirakyo?
20 Ekyaghanda ky’abasyakulu litolere ikyaminya ngoko erileka erikola emibiri y’omo ndeko, lyanganaletera erihangya-hangya oko oyo wabya akakolera kera ng’omusyakulu w’endeko kutse mughombe muwatikya. Byanganabya bitya, nibya nomo angabya imwaleka erikolera omwanza liwe. Amabya isyahighirwe omo ndeko, aliwe abasyakulu ibalangira ngoko abunikire mutima, litolere ibamuwatikya bunya-kirimu. (1 Abanya Tesalonika 5:14) Litolere ibamuwatikya eriminya ngoko ni w’omughaso omo ndeko. Nibya nomo angabya imwanakungwa, omundu oyukayikehaya n’oyukaligha amakosa wiwe, sikirimusaba mughulu muli erisubira emibiri yiwe y’omo ndeko.
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
w94 1/10 32
Obutoki bw’ekinywa kibuya
Nomo bine, omughulu Yobu abya alaghire okw’isikibwa mutima, Elefasi n’abandi ababya naye, mubatabugha ebinywa bibuya. Mubatsweba Yobu busana n’eryaghalwa riwe, bati anganabya inyabirikola erilolo. (Yobu 4:8) Ekitabu The Interpreter’s Bible kikabugha kiti: “Yobu abya alaghire okw’ikwirwa obulighe erikalua oko mutima. Abya akabwirwa ebinywa bingyi by’ekisomo eby’erisubiriranamo n’ebinywa bitya-bitya ebilebirye emighendere ‘eby’ekwenene’ kundu n’ebikatsemesaya kundu.” Ebinywa bya Elifasi n’eby’ababya haghuma naye mubyabuna Yobu yo mutima kutsibu; erihika oko kika amayilakira ati: “Erihika emigulu yingahi mwasyagalya omutima wage, Erinyihinola omo binywa kwehi?”—Yobu 19:2.
Siritolere n’ahake tukaleka omulikyetu inyayilakira omo bulumi busana n’ebinywa byetu ebituwene n’eby’eribugha butsir’ilengekania. (Tasyalebya na Eryibuka Ebihano 24:15.) Omusyo mughuma w’eBiblia akahana ati: “Oluholo n’engebe biri omo maka w’olulimi; N’abanzirelo basyalya ebighuma byalo.”—Emisyo 18:21.
EKIRO 27/11–3/12
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 20-21
“Eribya mutanganene si ry’eribya muteke”
w07 8/1 29 enu. 12
Eribya muteke omo meso w’oMungu
12 Yesu mwabugha ati eribya muteke omo meso w’oMungu kisighene kutsibu n’eriyibikira ebindu by’ekinya-mubiri, kutse erisondekania eribya muteke. Yesu mwakangania ngoko omwatsi w’omughaso munene omo ngebe siritolere inyabya eriyikuma-kumira ebindu kutse eridinga. Omo mwanya w’ekyo, litolere itwakolesya obuteke bwetu omo nzira eyangaleka obwira bwetu haghuma na Yehova ibuwana n’eriwata. Twamabikola tutya, itukendibya bateke omo meso w’oMungu. EBiblia ikabugha yiti: “Omuyisa [w’oMungu] akaleta obuteke; Naye syalitomeka obulige bo kugo.”—Emisyo 10:22.
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
w95 1/1 9 enu. 19
Erikinda Sitani n’emibiri yiwe
19 Tuminye ngoko omughombe wa Yehova yo Yobu mwakunwa n’“amalengekania awakalire” agho Sitani aleta erilabira Elifasi na Zofari. (Yobu 4:13-18; 20:2, 3) Kyo kyaleka Yobu inyakwa “obulige,” n’eribugha “ebinywa bya luba-luba” oko “eryubahya” eryabya omo malengekania wiwe. (Yobu 6:2-4; 30:15, 16) Elihu mwahulikirira Yobu yo ndeke kandi mwamuwatikya erilangira Yehova oMungu w’amenge manene ng’abya akalangira emyatsi y’ati. Na munabwire, abasyakulu b’endeko abakayihira omo mwanya w’abandi, sibalitomekera ababunikire mutima b’eyindi myatsi eyangaleka ibasyahangya-hangya kutsibu; omw’ikola batya bakakanganaya ngoko babatsomene. Nga Elihu bakabahulikirira ndeke, n’eribahakabya amaghuta w’Ekinywa ky’oMungu awakatuleraya. (Yobu 33:1-3, 7; Yakobo 5:13-15) Neryo omundu oyukaghalirawa omo mutima busana n’eryaghalwa ly’ekwenene-kwenene kutse ery’eriwazira, kutse ‘oyukubahisibawa omw’ilota . . . n’omo nzoli” nga Yobu anganakiranibwa oko mihindano erilabira amasako awakakiranaya.—Yobu 7:14; Yakobo 4:7.
EKIRO 4-10/12
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 22-24
Omundu anganabya w’omughaso oko Mungu?
w05 15/9 27 enu. 1-3
Ngoko wangalwa n’amalengekania mabi!
Omwatsi w’eribugha ambu oMungu akasaba abandu b’ebingyi kulenga, ahambene n’eribugha ambu omundu syangabya w’omughaso oko Mungu. Omo mukania wiwe w’akasatu, Elifasi mwabulya ati: “Ko mundu w’amaka angatoka erigasira [oMungu] yoki kwehi? Kutse omundu w’amenge angayigasira kwehi?” (Yobu 22:2) Elifasi abya akasond’ibugha ati abandu si b’omughaso oko Mungu. Omo nzira ngumerera eyo, Bildadi naye mwabulya ati: “Omundu angatoka ati eribya n’eribanza embere [sy’oMungu] kwehi? Kutse oyukabutawa n’omukali angatoka eriera ati kwehi?” (Yobu 25:4) Twamabighendera oko malengekania ayo, ye Yobu, omundu oyo wanganahola, angatokire ati eriyilangira mo mundu oyutunganene embere sy’oMungu?
Munabwire abandu balebe bakayilangira nga sibawite mughaso. Alinga bakayowa batya busana n’emibere eyo bakuliramo, busana n’amaligho, kutse busana n’eripona ekihanda kyabo kutse erangyi yabo y’engobi. Eritomeka okw’ekyo, Sitani n’esyombinga siwe nabo bakatsemera eryaghalya abandu. Bakabya baleka omundu inyikirirya ati sihali ekyo akakola ekyo oMungu Mutoki w’Ebyosi angatsemera, omundu oyo akabunika mutima bweghu-bweghu. Ebiro bikalaba omundu oyo anganatsuka eriyilusya oko Mungu oyuliho, n’oko nduli inyatera.—Abaebrania 2:1; 3:12.
Hane emyatsi eyo tukataluka erikola busana n’erikekeluha n’amakoni. Twamabilingirirania ebyo tunemukola lino n’ebyo twabya tukakola kera omo mibiri y’Obwami bw’oMungu, itwanganalangira nga ni bike kutsibu kulenga ebyo twabya tukakola itukine balwana abawite akaghala n’emibiri eyuwene. Litolere itwaminya ngoko Sitani n’esyombinga siwe banzire itwalengekania tuti oMungu syalitsemera ebyo tukamukolera! Litolere itwaghana amalengekania ng’ayo.
w95 15/2 27 enu. 6
Esomo eyikanganaya nga twangakinda amaligho tuti
Abira basatu ba Yobu mubakolesya ebinywa byabo-byabo omo mwanya w’erikolesya amenge w’oMungu, neryo mubabuna Yobu yo mutima. Nibya Elifasi mwahika n’oko kika ky’eribugha ati ‘oMungu syaliyitekera abaghombe biwe’ kandi ati Yobu abye ini mutunganene kutse iyehe Yehova abya isyatsomeneho kindu. (Yobu 4:18; 22:2, 3) Kikalire erilengekania oko binywa ebikabuna mutima n’eby’amabehi ng’ebi! Sikiriswekaya erilangira ngoko Yehova mwahayira Elifasi n’ababya haghuma naye busana n’ekitsumi ekyo. Mwabugha ati: “Simwatabugha mwatsi owatunganene” okw’ingye. (Yobu 42:7) Aliwe omwatsi owakahutalaya kulenga, abya inyakineyo.
w03 15/4 14-15 enu. 10-12
Abalwana abakatsemesaya omutima wa Yehova
10 Ngoko eBiblia ikakanganaya, Sitani mwatika-tikira obutaleghula bwa Yobu n’obw’abandi baghombe bosi ba Yehova—naghu ighuneko. Akakania oko bandu bosi, Sitani mwabwira Yehova ati: “Omundu [butsira Yobu musa aliwe obuli mundu] anganaha ebyosi awite busana n’engebe yiwe.” (Yobu 2:4) Unalangire omwatsi w’omughaso oyu ng’akulebirye ati? Omo Emisyo 27:11, Yehova akakanganaya ngoko hane ekyo wanganamuha—wanganakola omwatsi owangamuwatikya erisubirya oyukamwendereraya, yo Sitani. Terilengekania oko kino—Omwami Mukulu w’ekihugho n’ekyanya kyosi anzire naghu iwasangira okw’isubirya oko ribulyo rikulu kutsibu eryo. Kwenene oyu ni mubiri mubuya kandi ni lusunzo lunene olo uwite! Wanganatoka eriberererya ebyo Yehova akakusaba? Yobu mwatoka. (Yobu 2:9, 10) Yesu naye mwatoka, kutya n’abandi bandu bangyi kutsibu, erihirako n’abalwana bangyi. (Abanya Filipi 2:8; Eribisulirwa 6:9) Naghu wanganatoka. Aliwe uminye, oko mwatsi oyu, sihali eribya omo kati-kati. Omo mikolere yaghu, ukendikangania ng’ukimira omwagha wa Sitani kutse erisubirya lya Yehova. Ukend’imira kyahi?
Yehova akutsomene!
11 Yehova anatsomene eriyisogha lyaghu? Obutaleghula obo abandu bangyi babirikangania sibuli bwanatosa okw’iye eribana eky’erisubirya Sitani? Kwenene, Diabolo mwabugha ati sihali oyukakolera Yehova busana n’erimwanza, ekyo kyabirilangirika ngoko ni mabehi. Nikwa, oko mwatsi w’eriminya nga nindi yutolere eritabala, Yehova akinanzire iwabya oko luhande lwiwe kundi akutsomene. Yesu mwabugha ati: “Tata wage oyuli elubula syanzire omuguma g’oko bana balere aba akahera.”—Matayo 18:14.
12 Eribugha ekwenene, Yehova atsomene eriyisogha lyaghu. N’ekikulu okw’aho, eriyisogha lyaghu likamutsemesaya kutse ilyamuhitania. EBiblia ikakanganaya burora-rora ngoko emikolere y’abandu ikatsemesaya Yehova kutse iyamuponesya. Ng’eky’erileberyako, omughulu Abaisraeli babya bakayisamambula kangyi-kangyi, Yehova mwakwa “obulighe.” (Esyonyimbo 78:40, 41) Embere sy’eribwagha ly’amaghetse ly’oko mughulu wa Noa, omughulu ‘obubi bw’abandu bwabya bungi,’ ekyo ‘mukita [Yehova] y’obulige omo mutima wiwe.’ (Enzuko 6:5, 6) Terilengekania ekyo nga kikasonda eribugha kitiki. Wamabiyisogha muhanda, ighukendita Omuhangyiki waghu yo bulighe. Ekyo si bughambu oMungu ni molo-molo, kutse akasondolawa n’eriyowa liwe. Omo mwanya w’ekyo, akwanzire kandi akutsomene. Oko lundi luhande, omughulu ukakola ebyuwene, ukatsemesaya Yehova. Syalitsema lisa kundi akabana eky’erisubirya Sitani, aliwe kandi akatsema, kundi, aho ibwa inyanganatoka erikutsumula. Kandi anzire erikola atya. (Abaebrania 11:6) Kwenene Yehova Mungu ni Tata waghu w’olwanzo!
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
w04 15/7 21-22
Upipe Omuhangyiki waghu omw’iyihiriraho emyatsi y’obunya-kirimu eyo ukalandamirira
Terilengekania Yehova nga mwaberererya ati omubiri wiwe w’erihangyika ekihugho. Ebinywa “mubwabya igolo-golo, kandi mubwabya engyakya,” bikakanganaya ngoko Yehova mwapanga omubiri wiwe omo mighulu mbiri-mbiriri. (Enzuko 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Oko nzuko y’obuli mughulu w’erihangyika, abya inyanasi ndeke ekyo akalandamirira, kutse ekyo asondire erikola omo kiro ekyo. Neryo oMungu mwaberererya omubiri wiwe w’erihangyika ebindu. (Eribisulirwa 4:11) Yobu mwabugha ati: “Ekyo omutima wa [Yehova] akasonda, akakolakyo.” (Yobu 23:13) Kwenene Yehova mwatsema kutsibu akalangira “obuli kindu ahangyika” kandi mwabugha ati “kyowene kutsibu”!—Enzuko 1:31.
Netu kutya twamanza eriberererya ebyo tukalandamirira, litolere itwabya n’engumbu nene y’erihikirabyo. Ekyangatuwatikya eribya n’engumbu eyiri ng’eyo niki? Nibya n’omughulu ekihugho kyabya mulala kandi butsira kindu, Yehova abya inyanasi nga kikendisyabya kiti; abya inyanasi ngoko kikendisyabya kindu ekighambire kundu ekiri omo kyanya, ekikamuletera eripipwa n’olukengerwa. Ekindi ekyangatuwatikya eribya n’engumbu nene y’erihikira ebyo tukalandamirira, ry’eribya tukalengekania emyatsi nga yangabya yiti twabihikirabyo, n’erilengekania oko miyisa eyo twangabana. Omulwana oyukahulawa mo Tony ow’emyaka 19 mwayilangirira ekyo. Mwatibirirwa n’ahake ekyamutsemesaya omughulu alenderera eBeteli y’Abimiri ba Yehova eye Western omo Bulaya. Erilua omughulu oyo, Tony abya akalengekania oko ribulyo lino: ‘Omundu angayowa ati amabikala n’erikolera omo mwanya owali ng’ono?’ Tony mwatumbya erilengekania okw’isyayakolera oko Beteli, kandi mwataleka eriyikasa atoke erisyahikira omwatsi oyo. Emyaka mingyi enyuma, mwatsema kutsibu omughulu baligha erisaba liwe ry’eriyakolera oko Beteli!
EKIRO 11-17/12
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 25-27
“Omundu eribya oyuluyirirene, si bughambu litolere inyahika-hikana”
it-1-F 1194 enu. 5
Eriluyirirana
Yobu. Kitokekene Yobu mwabyaho omo mughulu owali omo kati-kati k’oluholo lwa Yosefu n’ebiro bya Musa. Akanibweko mo “mundu oyo wabya ahikene [omo Kiebrania, tam] n’oyutunganene, n’oyukakenga oMungu, iniakahutata oko bibi.” (Yobu 1:1; ulebaye YOBU.) Sitani abere ingira omo muhindano w’abamalaika owabya elubula, Yehova mwamubulya eribulyo erilebirye Yobu. Eribulyo elyo amubalaya, likakanganaya ndeke-ndeke ngoko eriluyirirana ly’abandu liri omo mwatsi owali omo kati-kati ka Yehova Mungu na Sitani. Sitani mwabugha ati hane ebikaleka Yobu inyaramya oMungu; ati syalimuramaya kundi amwanzire aliwe busana n’ebyo akabana. Neryo mwatika-tikira obutaleghula bwa Yobu oko Mungu. Sitani mwatatoka eribugha obutaleghula bwa Yobu nomo analighirawa erinyagha Yobu y’obuteke bwiwe, nibya n’abana biwe. (Yobu 1:6–2:3) Enyuma syaho mwabugha ati Yobu mwaligha eriyiyinia okw’iherya obuteke bwiwe n’abana biwe busana n’eriyitsomana iye musa, anamatabalya obuyingo bwiwe. (Yobu 2:4, 5) Enyuma syaho, Yobu mwahunzwa obukoni obukalire kandi obukaluma kutsibu. N’omukali wiwe abya akamubwira ehinywa-hinywa ehyangaleka inyabindula amalengekania. N’abira biwe babya bakamutsumanga n’erimubughako muhanda kandi babya bakakolesya muhanda esyokanuni sy’oMungu n’eribugha muhanda okw’isonda liwe. (Yobu 2:6-13; 22:1, 5-11) Oko byosi ebyo, Yobu mwabugha ati syendisyumbya eribya mundu oyuluyirirene. “Erihika okw’ihola lyage sindiendisyagana eritunganene lyage. Ngahamba ndeke eritunganene lyage, sindiendisyalwikalyo. Obunya-mutima bwage sibuli n’omwatsi.” (Yobu 27:5, 6) Omw’isighala mutaleghula, mwakangania ngoko enzighu y’oMungu ni nyibehi.
w19.02 3 enu. 3-5
Ulole embere eribya mundu oyuluyirirene!
3 Ekinywa eriluyirirana kikabya kyakolesibwa okw’itwe baghombe ba Yehova, kikamanisaya eryanza Yehova n’omutima wetu wosi n’eriyiherera okw’iye n’omutima wetu wosi. Neryo erikola ebikamutsemesaya kyo kikabya embere omo byosi ebyo tukayisogha. Tulebaye ekinywa eriluyirirana nga kikakolesibawa kiti omo Biblia. Amaana w’erimbere w’ekinywa ky’eBiblia ekikabindulawa mo “eriluyirirana,” w’ano: ekindu ekihwererere, kutse ekilungukere, kutse ekighonere. Ng’eky’erileberyako, Abaisraeli ibakaherera Yehova y’esyonyama. N’Emighambo yabya ibughire yiti esyonyama esyo isyabya butsira bulema. (Law. 22:21, 22) Abandu b’oMungu si babya bahamulirwe eriherera enyama eyiteko okughulu, eritwi, kutse eriso; kutse enyama eyilwere. Kyabya ky’omughaso omo meso wa Yehova enyama iyabya eyihwererere, eyilungukere, kutse eyighonere. (Mal. 1:6-9) Twanganaminya ekikaleka Yehova inyatsemera ekindu ekilungukere, kutse ekighonere. Tukabya twayaghula ekindu kirebe, kwamuhwa amatunda, kutse ekitabu kilebe, kutse ekindu ky’erikolamo omubiri, situlyanza ekitobongokire, kutse ekitaghonerere. Tukanza ekihwererere, ekilungukere, kutse ekighonere. Na Yehova kw’akanayowa atya oko lwanzo lwetu okw’iye n’oko butaleghula bwetu okw’iye. Litolere ibyabya ebihwererere, ebilungukere, kutse ebighonere.
4 Nikwa twanganabugha tuti eribya bandu abaluyirirene litolere itwahika-hikana kwehi? Kwenene twanganubaha tuti, ka tukakola amakosa mangyi! Tulebaye emyatsi ibiri eyikakanganaya ngoko siritolere itwubaha. Ow’erimbere, Yehova syalihanda omunwe oko makosa wetu. Ekinywa kiwe kikatubwira kiti: “Wamaghanza ebibi byetu, [Yehova], Nindi wasyatoka erihangana kwehi?” (Esy. 130:3) Anasi ngoko situhika-hikene kandi bakoli b’amalolo, neryo akabya inyanayiteghekire eritughanyira. (Esy. 86:5) Ow’akabiri, Yehova anasi ngoko hane ebyo tutetwangatoka erikola, neryo syalitusaba ebyo tutetwangatoka erikola. (Soma Esyonyimbo 103:12-14.) Neryo, twangabya bandu abahwererere, abalungukere, kutse abaghonere omo meso wiwe omo nzira yahi?
5 Omwatsi mukulu owakawatikaya abaghombe ba Yehova eribya abaluyirirene, lo lwanzo. Olwanzo lwetu oko Mungu, n’eriyiherera lyetu butaleghula oko Tata wetu w’elubula ow’olwanzo, litolere ibyabya ebilungukere, ebihwererere, kutse ebighonere. Olwanzo lwetu lwamabisighala lutya nibya n’omughulu tukalengawako, aho ituli abaluyirirene. (1 Emy. 28:9; Mat. 22:37) Twaterisyakania oko Bimiri ba Yehova basatu abo tulyakanayako oko nzuko y’omwatsi ono. Ekyaleka ibakola ngoko bakola niki? Omumbesa oyo, syalitsemera eriyitsemesya ekalasi kwehi? Omulwana olya, analue anzire erihemulirwa oko lukyo kwehi? Kutse omulume oyutahirye, ananzire eriherya omubiri wiwe kwehi? Ko bite bitya. Banasi ngoko esyokanuni sya Yehova situnganene, kandi bakahira amalengekania wabo oko ebyangatsemesya Tata wabo w’elubula. Olwanzo lwabo okw’iye lukabakuna erimuhira embere omo byosi ebyo bakayisogha. Omw’ikola batya, bakakanganaya ngoko baluyirirene.
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
w16.11 9 enu. 3
Tutondekire erikwamana n’Ekinywa ky’oMungu
3 Ebihangyikwa bikakanganaya ngoko sihali oyo wasi eritondeka emyatsi nga Yehova. EBiblia ikabugha yiti: “[Yehova] mwahira ekibanza ky’ekihugho omo menge; mwasikya ekyanya omo bowika.” (Emi. 3:19) Twasi bike buyira oko ebyo akola. Ebyo twasi ni “mitano y’esyonzira [sy’oMungu], kandi tukowa ekinywa kiwe kyo hake.” (Yobu 26:14) Aliwe ebike ebyo twasi oko syoplanete, oko syongununu, n’oko syogalaksi, bikatukanganaya ngoko ebindu by’omo kyanya ebi, bitondekire omo nzira eyikaswekaya. (Esy. 8:3, 4) Esyogalaksi sirimo enzighe n’enzighe y’esyongununu, aliwe sikabya isinemulaba-labanako omo kyanya omo nzira eyitondekire. Kandi terilengekania oko syoplanete esiri omo kati-kati k’ebindu by’omo kyanya ebikatimba oko ryuba. Sikatimba omo nzira eyitondekire ndeke. Kwenene ekyo kikatokekana kundi Yehova yo wateghekanaya omutimbo oyo. Tukabya twalangira ngoko ‘ahangika olubula omo menge’ kutya n’ekihugho, tukanza erimupipa, erimuramya, n’eribya bataleghula okw’iye.—Esy. 136:1, 5-9.
EKIRO 18-24/12
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 28-29
“Unasibwe ndeke nga Yobu?”
w02 15/5 22 enu. 19
Tukanganaye obubuya oko bali omo bwagha
19 Emyatsi eyiri omo Biblia eyo twamabikaniako, ikatasyakanganaya ngoko litolere itwakangania obubuya oko bandu abalaghire oko myatsi eyo batebangayikolera. Erilolya omulala wiwe w’embere, Abrahamu mwalagha oko buwatikya bwa Betueli. Erisyatwala omubiri wiwe w’ekanana, Yakobo mwalagha oko buwatikya bwa Yosefu. Eribana oyukendisyasighalya omwandu, Naomi mwalagha oko buwatikya bwa Ruta. Abye Abrahamu, Yakobo, kutse Naomi, sihali oyo wangatokire eriyikolera emyatsi eyo. Na munabwire, litolere itwakangania obubuya, kutsibu-tsibu oko bandu abali omo bwagha. (Emisyo 19:17) Litolere itwigha Yobu, oyo wabya atsomene “abera abalaka eriwatikibwa, n’engubi eyitabya n’omundu ow’eriwatikyayo” kutya n’“oyukisiya inyahola.” Kandi Yobu mwaleka ‘omutima w’omukwakali inyimba n’obutseme’ kandi mwabya ‘meso busana n’esyondimetime na bisando busana n’ekirema.’—Yobu 29:12-15.
it-2-F 1144 enu. 10
Esyongyimba
Esyongyimba sikanibweko omo sindi nzira nyingyi sy’erisosekania. Ngoko ekipema kutse olukimba lulebe lukanakanganaya ngoko omundu ni w’omo kyama kilebe, kutya erikania oko syongyimba omo nzira y’erisosekania omo Biblia, n’isonda erikangania omundu ng’ali ati erikwamana n’ebyo akayisogha n’ebyo akendikola erikwamana n’eriyisogha eryo. Ko biri bitya oko lukimba lw’endwa olo Yesu akanayako. (Mt 22:11, 12; ulebaye COIFURE; SANDALE.) Omo Eribisulirwa 16:14, 15, Omukama Yesu Kristo, akakanganaya ngoko hali ehatari oMukristo amabiyato bunya-kirimu, kandi amabiyilekerania neryo inyasaghulwa eriminywa liwe mo Mwimiri w’oMungu w’ekwenene. Obo bwanganasyabya buhanya omughulu w’‘amalwa w’ekiro kinene ky’oMungu Omutoki W’ebyosi.’
w09 1/2 15 enu. 3-4
Erina lihiriremoki?
Omughulu twabutawa, sitwe twayisombolera erina. Aliwe n’itwe tukayisogha nga tukendisyaminywa tuti. (Emisyo 20:11) Teriyibulya uti: ‘Yesu n’abakwenda, nga balihabawa akanya k’eriniluka erina, bangambere erina lyahi? Ni rina lyahi lyo lyangakanganirye ndeke emibere yaghe?’
Litolere itwalengekania oko ribulyo eryo ko kutsibu. Kundiki? Omwami w’amenge ye Solomono, mwahandika ati: “Lyowene eriyisoga erina lyowene kwilaba ebindu bingi.” (Emisyo 22:1) Ni kwenene, twamabya n’erina eryuwene, kutse twamabiminywa ndeke eyo twikere, itwamabana ekindu ky’obughuli bunene. Nikwa eky’omughaso munene, twamabya n’erina eryuwene omo meso w’oMungu, itukendibya itwamabana ekindu ky’obughuli kya kera na kera. Tuti? OMungu akalagha ati akendisyahandika omo “kitabu [kiwe] ky’eryibuka” mw’amena w’abakamubaha, kandi asyahabo engebe y’erikota.—Malaki 3:16; Eribisulirwa 3:5; 20:12-15.
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
g00 8/7 11 enu. 3
Eriseka, likawatikaya omubiri waghu!
Eriseka, linawite endundi kwehi? Wanamibuka ekiro watulera kutse ekiro wayowa ndeke omughulu omundu mulebe akusekera? Kutse wanamibuka omughulu wayowa muhanda kutse nibya erihangya-hangya omughulu omundu mulebe abula erikusekera? Inga, ni kwenene, amaseka anganaleka emyatsi iyaghenda omo nzira eyi kutse yindi. Amaseka akatula oko yulyaseka n’oko yulyasekerawa. Yobu oyukanibweko omo Biblia, mwabugha oko nzighu siwe ati: “Omughulu nabasekera, mobatikirirya ekyo; Ekyakakala ky’obusu bwaghe kyabya kikabasikya mutima.” (Yobu 29:24, NWT) “Ekyakakala” ky’obusu bwa Yobu alinga kyabya kikasosekania obutseme kutse eritsanga-tsanga.
EKIRO 25-31/12
EBY’OBUGHULI OMO KINYWA KY’OMUNGU | YOBU 30-31
“Yobu mwakolaki atoke eribya inyane n’emighendere ey’erire”
w10 15/4 21 enu. 8
Isiwaligha ameso waghu akasamalira emyatsi mitya-mitya!
8 Esyongumbu sy’ameso n’esy’omubiri, syanganatula n’oko Bakristo b’ekwenene. Kyo kikaleka Ekinywa ky’oMungu ikyatuhana kiti tubye tukayiteghererya ndeke ebyo tukasamalira n’ebyo tukayitsutsa. (1 Kor. 9:25, 27; soma 1 Yoane 2:15-17.) Omulume mutunganene ye Yobu mwalangira ngoko erisamalira n’eriyitsutsa bihambene kutsibu. Mwabugha ati: “Monayira endagano nyiti, Sinangatoka erisamalira omumbesa omo ngumbu nyibi.” (Yobu 31:1) Yobu syabya aghanire lisa eritula oko mukali omo nzira eyituwene, aliwe kandi syangalighire omutima wiwe abyemo amalengekania ng’ayo. Yesu mwahiraho omuwato ngoko litolere itwateya emitima yetu oko malengekania awatuwene omughulu abugha ati: “Obuli mundu oyukasamalira omukali n’engumbu nyibi iniamabimusingira omo mutima wiwe.”—Mat. 5:28.
w08 1/9 11 enu. 4
Ulengekanaye oko “nduli” y’omwatsi
Embere sy’erilaba omo nzira eyiriko ekibenete ekihandireko kiti “hano sihali nzira,” uyibulaye, ‘Ikendinyikolya hayi?’ Erilengekania emyatsi nga yangabya yiti oko “nduli,” lyanganakukakirya erikola omwatsi owanganasiramo ebitsibu ebikalire. Abatetsomana emyatsi eyiri ng’erighania omundu erilaba omo nzira nyilebe, bakahikirawa n’ebitsibu; ng’akalundi n’awandi makoni awakasira omo busingiri, obukule obutalalirwe, eritwa amakule, esyombanza omo bihanda, n’obunya-mutima obutatekene. Omukwenda Paulo mwakangania burora-rora aho endaki y’abakakwama emighendere mitya-mitya ikakolaya. Mwabugha ati “sibendisyasangira oko bwami [bw’oMungu].”—1 Abanya Korinto 6:9, 10.
w10 15/11 5-6 enu. 15-16
Balwana n’abambesa, muleke Ekinywa ky’oMungu kibasondole
15 Ukalengekanaya uti obutaleghula bwaghu bwangalengwako bweghu-bweghu mughulu wahi? Omughulu uli n’abandi kutse omughulu uli ighuwene? Oko kwenene omughulu uli ekalasi kutse oko mubiri, ukayiteghaya kutsibu. Ukayiteghereraya obuli hatari y’obunya-kirimu eyangahuluka. Aliwe omughulu ukayayiluhukaya neryo iwaleka eriyiteya, eyo y’endambi eyo ukabya omo hatari nene kutsibu y’erikita oko syokanuni sy’emighendere.
16 Busanaki litolere iwayikasa erisikya Yehova nibya n’omughulu uli ighuwene? Wibuke kino: Wanganatsemesya Yehova kutse iwamuhitania. (Enz. 6:5, 6; Emi. 27:11) Ebyo ukakola bikaleka Yehova inyatsema kutse inyapona kundi akutsomene. (1 Pet. 5:7) Anzire iwamowa utoke eribana endundi. (Isa. 48:17, 18) Omo Israeli ya kera, omughulu abaghombe ba Yehova balebe babya bakaghana erimwowa, mubamwita obulighe. (Esy. 78:40, 41) Oko lundi luhande, Yehova mwatsemera omuminyereri Danieli yo kutsibu. Omumalaika mwamwahula mo “mundu oyusimirwe kutsibu.” (Dan. 10:11) Busanaki? Kundi Danieli mwasighala mutaleghuila oko Yehova, butsira embere sy’abandu lisa, aliwe nibya n’omughulu abya iyuwene.—Soma Danieli 6:10.
Obuteke bw’eKinywa ky’oMungu
w05 15/11 11 enu. 3
Ngoko wangatoka eribya ukahulikirira abandi omo lwanzo
Abira ba Yobu mubahulikirira emikania yiwe ng’ikumi. Aliwe Yobu mwasyabugha ati: “Kumbe ngwite omundu w’erinyowa!” (Yobu 31:35) Ekyaleka inyabugha atya niki? Kundi nomo banamuhulikirira, mubatamukirania okuki. Si babya batsomene Yobu kandi mubatanza eriyihira omo mwanya wiwe. Erihulikirira lyabo, silyabyamo erikwirana obulighe. Aliwe omukwenda Petero akatuhana ati: “Inywe bosi mubye n’obulengekania buguma, n’omutima muguma, mwanzane ng’abasubeneko, mubye n’omutima mubuya, kandi muyikehaye.” (1 Petero 3:8) Twangakangania omutima mubuya wo tuti? Enzira nguma ry’eriyihira omo mwanya w’oghundi mundu n’eriyikasa eriminya emibere eyo alimo. Twanganakangania ngoko tutsomene oghundi, omw’ibugha ebinywa nga: “Ekyo sikyangabula eribya imukyakwaghalya basi” kutse “alinga muwalangira nga mubakakowa muhanda.” Eyindi nzira, omughulu ukabugha, iwabya ukasuba omo binywa bilebe ebyo omundu oyo alyakubwira, ekyo kikendikangania ngoko unalue umuhulikirire ndeke. Erihulikirira omo lwanzo, ry’eryowa ebinywa n’eriminya omundu ng’akayowa ati.