Ingcenye 6
Uyazimukela UZimu Zoke Iinkolo?
1. NgokweLizwi lakaZimu, ngiziphi iinhlobo ezimbili zekolo?
UJESU wathi: “Ngenani ngesango elincancani ngombana isango eliya [ekubhujisweni] libanzi, nendlela eya khona ibulula, banengi abakhamba ngayo. Kodwana isango eliya ekuphileni lincancani, nendlela eyakhona ibukhuni, balilitjhwana abantu abayifumanako.” (Matewu 7:13, 14) NgokweLizwi lakaZimu, zimbili kwaphela iinhlobo zekolo: enye ngeyeqiniso, enye ngeyamanga; enye ilungile, enye ayikalungi; enye iyisa ekuphileni, enye iyisa ekubhujisweni.
2. IMitlolo itjengisa bunjani bonyana akusizo zoke iinkolo ezithabisa uZimu?
2 Abanye abantu badlumbana zoke iinkolo ziyamthabisa uZimu. Amavesi weBhayibhili alandelako atjengisa bonyana lokhu akusilo iqiniso:
● “Abantwana bakwaIsrayeli babuye benza okubi emehlweni kaJehova, babakhonza oBali, noAshitaroti, nawonkulunkulu baseAramu, nawonkulunkulu baseSidoni, nawonkulunkulu bakwaMowabi, nawonkulunkulu babantwana bakwa-Amoni, nawonkulunkulu bamaFilisti, bamshiya uJehova, kabamkhonza. Intukuthelo kaJehova yamvuthela uIsrayeli.” (Abahluleli 10:6, 7) Nangabe sikhulekela iinthombe namtjhana ngimuphi usingazimu ngaphandle kwakaZimu wamambala, uJehova ngeze asimukela.
● “Abantwaba [bahlonipha mina Zimu] ngomlomo, kodwana iinhliziyo zabo zikude nami. Kulilize bona bangithandaze ngombana bafundisa imithetho yabantu sengathi milayo kaZimu.” (Markosi 7:6, 7) Nangabe abantu abathi bakhulekela uZimu bafundisa iimbono yabo, kunalokho okufundiswa yiBhayibhili, ukukhulekela kwabo kulilize. Akumukeleki kuZimu.
● “UZimu nguMoya, yeke kungamandla [womoya] lo bona abantu bangamthandaza.” (Jwanisi 4:24) Ukukhulekela kwethu kufuneka kuvumelane neqiniso leLizwi lakaZimu.
Iinthelo Zekolo Yamanga
3. Ngiyiphi indlela ehlukanisa ikolo yeqiniso neyamala?
3 Singabona bunjani bonyana ikolo iyamthabisa uZimu namtjhana awa? UJesu wathi: “Umuthi omuhle uthela iinthelo ezihle, kodwana umuthi omumbi uthela iinthelo ezimbi . . . Yeke-ke, nizabazi ngezenzo zabo.” Ngamanye amezwi, nengabe ikolo ivela kuZimu, iveza iinthelo ezihle; kodwana nengabe ivela kuSathana, iveza iinthelo ezimbi.—Matewu 7:15-20.
4. Ngiyiphi ifanelo abakhulekeli bakaJehova abayitjengisako?
4 Ikolo yamambala iveza abantu abanethando hlangana nabo nabatjengisa ithando kwabanye. Lokhu kungombana uJehova ngokwakhe unguZimu onethando. UJesu wathi: “Nanithandanako boke abantu bazakwazi bona nibafundi bami.” Iinkolo ziyifikelela bunjani indlela evamileko yokukhulekela kwamambala?—Jwanisi 13:35; Luka 10:27; 1 KaJwanisi 4:8.
5. Enye i-encyclopedia ikuhlathulula njani ukurhweba ngeengqila zabantu abanzima?
5 Cabanga ngokurhweba ngeengqila zabantu abanzima e-Afrika. I-New Encyclopædia Britannica ithi: “Babalelwa ku 18 000 000 abantu abanzima abathathwa maSulumani abeqisela e-Sahara ne-Indian Ocean abathengisa njengeengqila phakathi kwaka 650 no 1905. Engcenyeni yesibili yekhulu leminyaka lama 15 etjhingalanga emagega nelwandle ye-Afrika amakhuwa athoma ukurhweba, ngabo 1867, abantu abanzima ababalelwa ku 7 000 000 no 10 000 000 bathathwa ngeenkepe njengeengqila bayiswa eNarheni Etja.
6. Ikolo yahlanganyela bunjani ekuthengisweni kweengqila?
6 Ngibuphi ubujamo ikolo eyabuthatha phakathi nesikhathi sokutjharagana e-Afrika negade amadoda, abafazi, nabantwana baqothwa emakhaya nemindenini yabo, bababopha ngeenketani, babatshwaya ngeensimbi ezitjhisako, bathengwa bathengiswa njengeenkomo? UBethwell Ogot uyatlola ku Daily Nation ye Nairobi, eKenya: “Zombili ubuKrestu nobuSulumani zakakarela efundisweni yekolo yokubumbanisa iintjhaba zabantu, kodwana zombili zaba ngunobangela wokugandelelwa kwabanye abantu nemiphakathini ezele ukubandlululana ngobutjhaba. . . . Kufanele sivume bonyana umlandu lo wahlanganyelwa maSulumani namaKrestu, iTjhingalanga nePumalanga Ephakathi kuhlanganise nokuba ziimphofu ekuhlukaniseni okumbi nokuhle okungunobangela wokuhlalwa lilahle elitjhisako emhlana kwabantu abanzima amakhulu weminyaka.”
Ikolo Nepi
7. Ngiyiphi indima abarholi bekolo abanayo epini?
7 Ikolo yatjengisa iinthelo ezibolileko nangenye indlela. Isibonelo, namtjhana iBhayibhili ithi “thanda umakhelwani wakho,” abarholi bekolo ephasini loke basekela begodu baragekisela phambili ipi.—Matewu 22:39.
8. (a) Abarholi beenkolo bakukhuthaza njani ukubulala phakathi nokungezwani kwama-Afrika? (b) Yini omunye umfundisi ayitjhoko ngabarholi bekolo phakathi nepi yokungazwani kwama-Nigeria?
8 Bekwazeka bona phakathi kwaka 1994, abanye abazilamendo nabafundisi bahlanganyela ekubulaweni okukhulu kwabantu e-Rwanda. Ikolo yadlala indima ekulu ekubangeleni ukungezwani kuma-Afrika. Isibonelo, phakathi nokuphalazwa okukhulu kweengazi epini yamaNigeria, ikolo mahlangothi womabili yakhuthaza abantu bonyana bazibandakanye epini. Njengombana ipi idosa, omunye umfundisi wathi abarholi bekolo “babekele eqadi umberego abawunikelwe nguZimu.” Begodu wathi: “Thina esizibiza iimberegi zakaZimu, sesiziimberegi zakaSathana.”
9. Yini iBhayibhili ekutjhoko ngeemberegi zakaSathana?
9 IBhayibhili itjho into efanako: “NoSathana isibili ukhavele asele ayingilozi yokukhanya. Begodu akuthusi lokho, lokha iinceku zakhe zikhamba zikhohlisa zizenza iinceku zokulunga.” (2 kwebeKorinte 11:14, 15) Njengombana inengi labantu lizenza abalungileko, uSathana ulahlekisa abantu ngeemberegi ezibonakala ngasuthi zilungile, kodwana iimberegwazo mimbi begodu iinthelo zazo zibolile.
10. Ngiyiphi indlela abarholi bekolo abamala ngayo uZimu?
10 Ephasini zombelele, abarholi bekolo bafundisa ithando, ukuthula, ukulunga, kodwana bona banehloyo, bayalwa, abakalungi. IBhayibhili ibahlathulula kuhle. Ithi: “Bazitjhaya sengathi bayamazi uZimu, kodwana izenzo zabo ziyabalandula.”—KuTitosi 1:16.
Phumani “EBhabhiloni [EKulu]”
11. IBhayibhili iyihlathulula njani ikolo yamanga?
11 Singabona bonyana uJehova ucabangani ngekolo yamanga ngokufunda incwadi yeBhayibhili yeSambulo. Lapho, ikolo yamanga ihlathululwe njengetshwayo lowesifazana, “iBhabhiloni [eKulu].” (ISambulo 17:5) Yelela indlela uZimu amhlathulula ngayo:
● “Ingwadla le . . . amakhosi wephasi agila nayo imikhuba yobungwadla.” (ISambulo 17:1, 2) Kunokobanyana ithembeke kuZimu, ikolo yamanga yazibandakanya kwezepolotiki, kanengi itjela aborhulumende bona benzeni.
● “Emzini lo kwaphalazwa iingazi zabaporofidi, nezabantu bakaZimu nezalabo boke ababulawako ephasini.” (ISambulo 18:24) Ikolo yamanga yatjhutjhisa beyabulala iimberegi zakaZimu ezithembekileko begodu babanesandla ekubulaweni kweengidi epini.
● “Iphazimulo nokutamasa lizipha khona!” (ISambulo 18:7) Ikolo yamanga inoburego obukhulu, lokho okwenza abarholi bayo bahlale ebunonweni.
● “Walutha zoke iintjhaba ngobuloyi bakho.” (ISambulo 18:23) Ngefundiso yakhe yokobanyana umphefumulo awufi, ikolo yamanga ivumele loke ihlobo lemimoya, ubuloyi, beyathuthukisa ukusaba abahlongakeleko nokukhulekela abezimu.
12. IBhayibhili inikela siphi isiyeleliso ngekolo yamanga?
12 Ikhalimela ngokuqinileko iBhayibhili yayelelisa abantu bonyana bazihlukanise nekolo yamanga, ithi: “Phumani niphele, sitjhaba sami, ngombana nani ningahle nehlelwe mitlhago elihlunguphazwa ngayo.”—ISambulo 18:4, 5.
13. Kuyokwenzekani ekolweni yamanga nakulabo abenza imikgwa yayo?
13 Esikhathi esifitjhani esizako, iBhabhiloni eKulu, umbuso wephasi wekolo yamanga, uzokutjhatjalaliswa ngokupheleleko. IBhayibhili ithi: “Zizafika ngasuku linye izifo zalo, imigomani, nokulila, nendlala, begodu lizatjhiswa ngomlilo, ngombana iKosi uZimu, olehlulelako unamandla.” (ISambulo 18:8) Ukubalekela ukufumana ezinye zezifo zakhe, fanele silise koke ukukhambelana nekolo yamanga, singahlanganyeli emikgweni yalo, emigidini, neenkolelo ezingamthabisiko uZimu. Kurhabekile bona senze njalo. Amaphilo wethu asengozini!—2 kwebeKorinte 6:14-18.
[Iinthombe ekhasini 20, 21]
Ikolo yamanga yazibandakanya epini nekuthengisweni kweengqila
[Imithombo]
Blessing troops: Daily Times of Nigeria; slave boat: Schomburg Center for Research in Black Culture/The New York Public Library/Astor, Lenox and Tilden Foundations; starvingz boy: UN PHOTO 186797/J. Isaac