Lebitla la Korese
DISWANTŠHO TŠA KGALE
Korese Yo Mogolo
Go ya ka khalentara ya rena ya mehleng yeno, bošegong bjo bongwe ka October 5/6, 539 B.C.E., selo seo se bonagalago se sa kgonege se ile sa diragalela motse wa Babilona, e lego mošate wa Mmušo wa Babilona. Bošegong bjoo bja madimabe, motse woo o ile wa fenywa ke madira a Bamede le Baperisia, ao a bego a laolwa ke Kgoši Korese wa Peresia, yoo gape a tsebjago e le Korese yo Mogolo. Leano la gagwe le be le le bohlale.
KAMOO KORESE A THOPILEGO BABILONA
Puku ya Ancient World Leaders—Cyrus the Great e re: “Ge Korese a be a lebiša tlhokomelo go Babilona e be e šetše e le motse o hlomphegago kudu metseng ya Bohlabela bja Magareng—mohlomongwe le metseng ka moka lefaseng.” Babilona e be e le Nokeng ya Eforate, yeo gape e bego e tlatša meetse ka mekerong e išago fase yeo e bego e dikologile merako e megolo ya motse, e lego ditšhireletšo tše pedi tšeo di bego di dira gore motse o bonale o sa hlaselege.
Lefelong la molapo wa ka godimo wa go tšwa Babilona, banna ba Korese ba ile ba fapoša Noka ya Eforate, e lego seo se ilego sa fokotša meetse a moo motseng. Ke moka mašole ao a ile a phatša noka yeo a lebile dikgorong tša motse, tšeo di bego di tlogetšwe di bulegile, gomme a thopa Babilona gabonolo. Go ya ka boradihistori ba Bagerika e lego Herodotus le Xenophon, Bababilona ba be ba ikwa ba šireleditšwe ke ditšhireletšo tša motse wa bona moo e lego gore bošegong bjoo ba ilego ba hlaselwa ka bjona, ba bantši ba bona ba be ba le monyanyeng, go akaretša le kgoši! (Bona lepokisi le le rego, “Mongwalo wa Seatla o Lebotong.”) Go oketša moo, phenyo ya Korese e ile ya phethagatša diporofeto tše makatšago tša Beibele.
Go fenywa ga Babilona ke Korese go be go boletšwe e sa le pele ka Beibeleng
DIPOLELELOPELE TŠE DI MAKATŠAGO
Diporofeto tša Jesaya di lemogega kudu ka gobane di ile tša begwa nywageng e ka bago e 200 pele di phethagala—mohlomongwe nywaga e 150 pele Korese a ka belegwa! Ela hloko tše di latelago:
Monna yo a bitšwago Korese o be a tlo fenya Babilona gomme a lokolle Bajuda.—Jesaya 44:28; 45:1.
Noka ya Eforate e be e tla gopa, gomme ya bulela madira a Korese tsela.—Jesaya 44:27.
Dikgoro tša motse di be di tla tlogelwa di bulegile.—Jesaya 45:1.
Madira a Babilona a be a tla ‘kgaotša go lwa.’—Jeremia 51:30; Jesaya 13:1, 7.
TLHAKODIŠO YA MOHLOLO
Pejana, ka 607 B.C.E., madira a Babilona a be a sentše Jerusalema gomme a išitše baphologi ba bantši bothopša. Bajuda ba be ba tla tšea nako e kae e le mathopša? Modimo o itše: “E tla re ge nywaga e masomešupa e fedile, ke tla sekiša kgoši ya Babilona le setšhaba seo . . . gomme ke tla e dira lešope go iša mehleng ya neng le neng.”—Jeremia 25:12.
Bjalo ka ge go boletšwe, Korese o ile a thopa Babilona ka 539 B.C.E. Kapejana ka morago ga moo, o ile a lokolla Bajuda, bao ba ilego ba thoma go fihla nageng ya gabo bona ka 537 B.C.E.—nywaga e 70 e feletšego ka morago ga go išwa ga bona bothopša. (Esera 1:1-4) Babilona yona e ile ya feleletša e le “lešope”—bohlatse bjo bongwe bja go nepagala ga boporofeta bja Beibele.
KE KA BAKA LA ENG O SWANETŠE GO TSHWENYEGA KA SEO?
Ela hloko se: Beibele e boletše e sa le pele ka (1) go thopša ga Bajuda ka nywaga e 70, (2) go fenywa ga Babilona ke Korese gotee le dikarolo tše bohlokwa tša leano la gagwe, le ka (3) phedišo ya sa ruri ya Babilona. Go tsebja moo ga dilo e sa le pele go be go ka se tšwe go batho feela! Phetho e kwagalago kudu ke ye: “Boporofeta ga se bja ka bja tlišwa ke go rata ga motho, eupša batho ba boletše se se tšwago go Modimo.” (2 Petro 1:21) Ga go pelaelo gore re swanetše go hlahloba Beibele.
a Mantšu ao a bolela kelo ya boima bja tšhelete. Bakeng sa tlhaloso ya dintlha ka botlalo, bona kgaolo 7 ya puku ya Ela Hloko Boporofeta bja Daniele! yeo e gatišitšwego ke Dihlatse tša Jehofa.