Puku ya Beibele ya bo-47 2 Ba-Korinthe
Mongwadi: Paulo
Lefelo Leo e Ngwadilwego go Lona: Matsedonia
Go Fetšwa ga go Ngwalwa ga Yona: mo e ka bago ka 55 C.E.
1, 2. (a) Ke’ng seo se dirilego gore Paulo a ngwalele ba-Korinthe lengwalo la bobedi? (b) Paulo o ngwadile a le kae, gomme o be a tshwenyegile ka eng?
MOHLOMONGWE mo nakong ye e be e le bofelong bja selemo goba mathomong a seruthwane ka 55 C.E. Go be go sa dutše go e-na le ditaba tše dingwe ka phuthegong ya Bokriste ya Korinthe tšeo di bego di tshwenya moapostola Paulo. Ga se dikgwedi tše dintši tšeo di fetilego ga e sa le go tloga ge a ngwadile lengwalo la gagwe la pele leo le yago go ba-Korinthe. Ga e sa le go tloga nakong yeo Tito o ile a rongwa gore a ye Korinthe go yo thuša ka kgoboketšo ya meneelo yeo e bego e dirwa bakeng sa bakgethwa ba Judea, mohlomongwe gape le go bona kamoo ba-Korinthe ba itshwarago ka gona ge e le ka lengwalo la pele. (2 Ba-Kor. 8:1-6; 2:13) Ba le tšere bjang? Go ile gwa kgothatša Paulo gakaakang go tseba gore le ile la ba tutueletša go nyameng le go itsholeng! Tito o boetše go Paulo kua Matsedonia ka pego ye e botse, gomme bjale pelo ya moapostola e tletše la go falala ka lerato bakeng sa badumedi-gotee le yena ba rategago ba Korinthe.—7:5-7; 6:11.
2 Ka gona Paulo o ile a ngwalela ba-Korinthe gape. Lengwalo le le kgothatšago le le matla la bobedi le ngwadilwe go tšwa Matsedonia gomme go bonala le ile la išwa ke Tito. (9:2, 4; 8:16-18, 22-24) E nngwe ya ditaba tše di tshwenyago tšeo di tutueleditšego Paulo gore a ngwale e be e le go ba gona ga “baapostola ba . . . maipei” gare ga ba-Korinthe, bao gape a ba hlalositšego e le ‘baapostola ba maaka, ba go dira ka maano.’ (11:5, 13, 14) Katlego ya moya ya phuthego yeo e bego e tloga e sa le e nyenyane e be e le kotsing, gomme matla a Paulo bjalo ka moapostola a be a hlaselwa. Ka gona lengwalo la gagwe la bobedi leo le yago Korinthe le ile la nea thušo e kgolo.
3, 4. (a) Ke diketelo dife tšeo Paulo ka noši a ilego a di dira kua Korinthe? (b) Ba-Korinthe ba Bobedi e re hola bjang lehono?
3 Go ka lemogwa gore Paulo o itše: “Ké la boraro byalo xe ke itokišetša xo tla xo lena.” (2 Ba-Kor. 12:14; 13:1) O ile a rera go ba etela la bobedi ge a be a ngwala lengwalo la gagwe la pele, eupja gaešita lege a ile a itokiša, ‘lebaka le la bobedi la lethabo’ ga se la ka la atlega. (1 Ba-Kor. 16:5; 2 Ba-Kor. 1:15, NW) Ka gona, ge e le gabotse Paulo o bile moo gatee feela pele, ka dikgwedi tše 18 ka 50-52 C.E., nakong ya ge phuthego ya Bokriste e hlongwa Korinthe. (Dit. 18:1-18) Lega go le bjalo, Paulo ka morago o ile a kgona go phethagatša kganyogo ya gagwe ya go etela Korinthe gape. Ge a be a le kua Gerika ka dikgwedi tše tharo, mohlomongwe ka 56 C.E., o ile a fetša bonyenyane karolo ya nako kua Korinthe, gomme e bile ka nako ye mo a ilego a ngwala lengwalo la gagwe leo le yago go ba-Roma.—Ba-Roma 16:1, 23; 1 Ba-Kor. 1:14.
4 Ba-Korinthe ba Bobedi gantši e tswalanywa le Ba-Korinthe ba Pele le diepistola tše dingwe tša Paulo e le karolo e nepagetšego ya dipuku tše kgethwa tša Beibele. Gape re dirwa gore re kgone go lebelela ka gare ga phuthego ya Korinthe gomme re holwe ke mantšu a buduletšwego a Paulo ao a neilwego go ba kgothatša gaešita le go kgothatša le rena.
DIKAGARE TŠA BA-KORINTHE BA BOBEDI
5. (a) Ke’ng seo Paulo a se ngwalago mabapi le khomotšo? (b) Ke’ng seo se diragetšego ka Kriste seo e lego kgonthišetšo e nngwe?
5 Thušo e tšwago go “Modimo wa khomotšô yohle” (1:1–2:11). Paulo o akaretša Timotheo ditumedišong tša gagwe tša mathomo. O re, “A xo rêtwê . . . Yêna Ra-dikxauxêlô, Modimo wa khomotšô yohle, E a re homotšaxo mahlokong a rena ohle,” e le gore le rena re tle re kgone go homotša ba bangwe. Gaešita lege Paulo le badirišani ba gagwe ba be ba le ka tlase ga kgatelelo e kgolo gomme maphelo a bona a le kotsing, Modimo o ba namoletše. Ba-Korinthe le bona ba ka thuša ka go ba rapelela. Ke ka baka la go kgodišega ka potego ya gagwe le ka botho bjo bo sa swanelago bja Modimo moo a ba ngwalelago. Dikholofetšo tša Modimo di bile “E” ka Jesu, gomme O tloditše bao e lego ba Kriste le go ba nea “seka sa seo se tlago, ke gore moya” dipelong tša bona.—1:3, 4, 20, 22, NW.
6. Ke’ng seo Paulo a eletšago gore se swanetše go dirwa ka mofoši yo a kgaotšwego yoo ga bjale a sokologago?
6 Go bonala eka monna yo Paulo a bego a bolela ka yena kgaolong ya bohlano ya lengwalo la gagwe la pele o be a rakilwe ka phuthegong. O sokologile gomme o bontšha go nyama. Ka baka leo Paulo o botša ba-Korinthe gore ba bontšhe tebalelo ya bona ya kgonthe gomme ba tiišetše lerato la bona ka motho yo a sokologago.
7. Paulo o itšweletša bjang yena le ba-Korinthe, gomme o tiišetša eng?
7 Go swanelega bjalo ka badiredi ba kgwerano e mpsha (2:12–6:10). Paulo o itšweletša yena ka noši le Bakriste ba Korinthe bjalo ka bao ba lego molokelokeng wa phenyo le Kriste. (Ba-Korinthe ba be ba tlwaelane le monko wa diorelo tše bose tšeo di bego di fišwa go bapa le tsela ya molokeloko wa madira a fentšego a mehleng yeo.) Go na le phapano e kgolo magareng ga “monkô” wa Mokriste go bao ba tlago go hwetša bophelo le “monkô” go bao ba fedišwago. Paulo o tiiša ka gore, “Rena xa re etše bao ba ba retollaxo Lentšu la Modimo.”—2:16, 17.
8. (a) Ke ditshwanelego dife tšeo Paulo le badirišani ba gagwe ba bego ba e-na le tšona bjalo ka badiredi? (b) Ke bjang bodiredi bja kgwerano e mpsha e lego bjo bo phagamego?
8 Paulo le badirišani ba gagwe ba be ba sa nyake lengwalo la bohlatse le le ngwadilwego, le le yago goba le le tšwago go ba-Korinthe. Paulo o re badumedi ba ba-Korinthe ka noši ke mangwalo a bohlatse ao a ngwadilwego “ke rena re le badiredi” (NW) gomme le ngwadilwe e sego diphaphathing tša lefsika, eupja “diphaphathing tša nama, tša dipelo.” Modimo o dirile gore badiredi ba kgwerano e mpsha ba swanelege ka mo go feletšego. Molao o ngwadilwego e be e le go newa ga lehu, o e-na le letago leo le hwelelago, gomme e le wa nakwana. Lega go le bjalo, go newa ga moya go iša bophelong, ke ga ka mo go sa felego le gona ke mo go nago le letago le legolo. Ge “xo balwa Mošê,” seširo se dula godimo ga dipelo tša bana ba Isiraele, eupja ge ba retologela go Jehofa, seširo se a tloga gomme ‘ba a fetoga, ba tšwela pele ba tagafala.’—3:3, 15, 18.
9. Paulo o hlalosa bjang lehumo la bodiredi?
9 Ka morago Paulo o tšwela pele ka gore: ‘Re na le botseta bjo re bo hweditšego ka kgaugelo yeo e re tletšego. Re kgaogane le bomenetša gomme ga re retolle lentšu la Modimo, re bolela therešo pele ga batho ka moka. Ge ebangedi e sa le phihlo, gona ke ka baka la gore modimo wa lefase le a foufaditše dikgopolo tša ba go se dumele. Lega go le bjalo, dipelo tša rena di bonegetšwe ka go tseba letago la Modimo ka sefahlego sa Kriste. Lehumo leo re le swerego ke le legolo gakaakang! Re le swere ka dibja tša letsopa, gore matla a magolo e be a Modimo, e sego a rena. Re tlaišwa le go gatelelwa, ee, le go gafelwa lehu, re na le moya wa tumelo, ke ka baka leo re sa lapego, gobane morwalonyana wa ditlaišego wa lebakanyana o re ruiša lehumo la letago le le sa felego leo le fetišago tšohle. Ka gona re tsepeletša mahlo a rena go dilo tšeo di sa bonwego.’—4:1-18.
10. (a) Paulo o re’ng ka bao e lego batee le Kriste? (b) Paulo o ipolelela bjang e le modiredi wa Modimo?
10 Paulo o re, ‘Re tseba gore mokutwana wa rena wa mo lefaseng ge o phušoga re tla ba le moago wa neng le neng o tšwago kwa legodimong. Re betile pelo re hlologetšwe gagolo go khuduga fa mmeleng. Lege re se go Kriste re phegelela go mo kgahla gohle.’ (5:1, 7-9) Bao e lego batee le Kriste ke “mmopya e mofsa” le gona ba na le bodiredi bja poelano. Ke “batseta ’bakeng sa Kriste.” (5:17, 20) Ka tsela lege e le efe Paulo o itšweletša e le modiredi wa Modimo. Bjang? ‘Ka kgotlelelo e kgolo, ditlalelong, bothateng, pitlaganong, go hlokeng boroko, ka go ila tšhila, ka tlhaloganyo, ka go se fele pelo, ka botho, ka moya o mokgethwa, ka lerato le se nago bomenetša, ka Lentšu la therešo, ka matla a Modimo, a etša modiitšana mola a humiša ba bantši, bjalo ka mohloki mola a ruile tšohle.’—6:4-10.
11. Ke keletšo efe le temošo tšeo Paulo a di neago?
11 ‘Go phetha kgethego ka go boifa Modimo’ (6:11–7:16). Paulo o botša ba-Korinthe gore: ‘Dipelo tša rena di le katologetše.’ Le bona ba be ba swanetše go katološa maikwelong a bona a borutho a lerato. Eupja bjale go latela temošo! “Le se kê la ba ba xo ikxokêla jokong e šele ya ba ba sa dumelexo.” (6:11, 14) Ke tswalano efe yeo seetša se nago le yona le lefsifsi, goba Kriste le Beliala? Bjalo ka tempele ya Modimo yo a phelago, ba swanetše go ikarola gomme ba kgaotše go swara selo se se sa hlwekago. Paulo o re: “A re hlapeng re tšwê thšila tšohle tša nama le tša môya, re phêthê kxêthêxô ya rena rè boifa Modimo.”—7:1.
12. Ke ka baka la’ng Paulo a ile a thabišwa ke pego e tšwago Korinthe?
12 Paulo o re ka go tšwela pele: “Khomotšô xo nna e tletše; ke seloxa lethabô mo ditlalelong tša rena tšohle.” (7:4) Ka baka la’ng? E sego feela ka baka la go ba gona ga Tito eupja gape le ka baka la pego e botse e tšwago Korinthe, pego ya go hlologelwa ga bona Paulo, go mo hlokofalela le phišego ya bona ka yena. O lemoga gore lengwalo la gagwe la pele le bakile manyami a nakwana, eupja o thabela gore ba-Korinthe ba ile ba nyamišetšwa go sokologela phološong. O ba reta ka baka la go dirišana ga bona le Tito.
13. (a) Ke mehlala efe ya go fa kudu yeo Paulo a e bolelago? (b) Ke melao efe ya motheo yeo Paulo a bolelago ka yona mabapi le go fa?
13 Go fa kudu go tla putswa (8:1–9:15). Ge e le mabapi le meneelo bakeng sa “bakxêthwa” ba hlokago, Paulo o tsopola mohlala wa ba-Matsedonia, bao go fa kudu ga bona go sa šetšwe bodiidi bja bona e bego e tloga e le mo go fetago matla a bona; gomme bjale o holofela go bona go fa mo go swanago ka lehlakoreng la ba-Korinthe e le pontšho ya go ba ga kgonthe ga lerato la bona bakeng sa Morena Jesu Kriste, yo a ilego a diila e le gore ba ka humišwa. Go fa mo go bjalo go ya kamoo ba bego ba e-na le gona go be go tla feleletša ka go lekantšha, e le gore yo a nago le go gontši a se ke a ba le go gontši ka go fetišiša, le yo a nago le go gonyenyane, e se be mo gonyenyane kudu. Tito le ba bangwe ba romelwa go bona mabapi le mpho ya mohuta wo ya botho. Paulo o be a ikgantšha ka go fa kudu le go ikemišetša ga ba-Korinthe, gomme ga a rate ge ba ka mo leša dihlong ka go palelwa ka tsela lege e le efe ke go nea dimpho tše tše dintši. Ee, “mo-byala-ka-thsétšô ó buna wa thsétšô.” A e be go nea ka go tšwa pelong, ka gobane “Mo-nea-à-thabile, Modimo ó a mo rata.” Le gona o kgona go dira gore botho bja gagwe bjo bo sa swanelago bo ate go bona le go ba humiša ka baka la go fa kudu ga mohuta lege e le ofe. “A Modimo a leboxwê xe a nea ka mokxwa wó wa xo pala polêlô.”—9:1, 6, 7, 15.
14. Ke dintlha dife tšeo Paulo a bolelago ka tšona ge a thekga go ba ga gagwe moapostola?
14 Paulo o emela go ba ga gagwe moapostola (10:1–13:14). Paulo o dumela gore ke wa go nyatšega ka ponagalo. Eupja Bakriste ga ba lwe ka mokgwa wa nama; dibetša tša bona ke tša moya, ‘tše matla ka Modimo’ bakeng sa go šwalalanya tsela ya go nagana e ganetšanago le tsebo ya Modimo. (10:4) Ba bangwe, ka go lebelela dilo ka go di tšea ka godimo feela, ba re mangwalo a moapostola ke a matla eupja polelo ya gagwe ke e nyatšegago. Anke ba tsebe gore ditiro tša Paulo e tla ba tše swanago gabotse le mantšu a gagwe a lengwalo. Ba-Korinthe ba swanetše go lemoga gore Paulo ga a ikgantšhe ka tše di fihleletšwego tšhemong ya motho o mongwe. O ba išeditše ditaba tše di lokilego yena ka noši. Go feta moo, ge e ba go e-na le go ikgantšha lege e le gofe, gona a e be go ikgantšha ka Jehofa.
15. (a) Ke ka seswantšho sefe moo Paulo a bolelago ka go nyatša baapostola ba maaka? (b) Pego ya Paulo ka noši ke efe?
15 Paulo o ikwa a na le boikarabelo bja go neela phuthego ya Korinthe go Kriste e le kgarebe e hlwekilego. Go fo swana lege Efa a ile a arošwa ke boradia bja Noga, ka mo go swanago go na le kotsi ya gore menagano ya bona e ka senywa. Ka baka leo, Paulo o bolela ka matla malebana le “baapostola ba . . . maipei” ba phuthego ya Korinthe. (11:5) Ke baapostola ba maaka. Sathane ka noši o tšwela pele a iphetoša morongwa wa seetša, ka gona ga go makatše ge badiredi ba gagwe ba dira se se swanago. Eupja ge e le ka go ba badiredi ba Kriste, ba bjang ge ba bapetšwa le pego ya Paulo? O kgotleletše go gontši: kgolego, go bethwa, go robegelwa ke sekepe gararo, dikotsi tše dintši, gantši a sa robale goba go sepela a se na dijo. Eupja go seo sohle ga se a ka a lahlegelwa ke pono ya dinyakwa tša diphuthego gomme ka mehla o ile a kwa a galefa ge motho o mongwe a be a kgopišega.
16. (a) Paulo o be a ka ikgantšha ka eng, eupja ke ka baka la’ng a ka upja a bolela ka bofokodi bja gagwe? (b) Paulo o tšweleditše bjang bohlatse bja go ba ga gagwe moapostola?
16 Ka gona ge e ba go e-na le motho lege e le ofe yo a nago le lebaka la go itheta, ruri motho yoo ke Paulo. Na ba bangwe bao ba bitšwago baapostola kua Korinthe ba ka laodiša ka go tšeelwa ga bona paradeiseng, e le gore ba kwe dilo tše di sa kago tša kwewa? Eupja Paulo o bolela ka bofokodi bja gagwe. E le gore a se ke a ikwa a phagame kudu, o ile a newa “phatša nameng.” Paulo o ile a lopa gore e tlošwe eupja a botšwa gore: “Kxauxêlô ya-ka a e Xo lekanê.” Go e na le moo Paulo o be a ka ikgantšha ka bofokodi bja gagwe, e le gore “matla a Kriste” a dule a mo okametše bjalo ka tente. (12:7, 9) Aowa, Paulo ga se a ka a ipontšha e le yo a lego tlase go “baapostola ba . . . maipei,” gomme ba-Korinthe ba bone bohlatse bja go ba ga gagwe moapostola, bjo a bo tšweleditšego gare ga bona “ka kxôtlêlêlô le ka mehlôlô le ka matete le ka ditirô tše matla.” Ga a tsome dithoto tša bona go etša ge Tito le badiri-gotee le yena ba bangwe bao a ba romilego ba sa ka ba ikhola ka bona.—12:11, 12.
17. Ke keletšo efe ya mafelelo yeo Paulo a e neago ba-Korinthe?
17 Dilo ka moka ke tša go ba agiša. Lega go le bjalo, Paulo o ile a bontšha go tšhoga gore ge a fihla Korinthe, o tla hwetša ba bangwe bao ba sa kago ba sokologa medirong ya nama. O lemoša badira-dibe e sa le pele gore o tla gata mogato o swanetšego le gore a ka se tsebafe le o tee, gomme o eletša bohle ka phuthegong gore ba tšwele pele ba hlahloba ge e ba ba le tumelong ka go ba batee le Jesu Kriste. Paulo le Timotheo ba tla ba rapelela go Modimo. O ba lakaletša gore ba thabe le go bušetšwa boteeng e le gore Modimo wa lerato le khutšo a tle a be le bona, gomme o phetha ka go romela ditumedišo tše tšwago go bakgethwa le ditakaletšo tše botse tša gagwe ka noši tša gore ba hwetše tšhegofatšo ya moya.
LEBAKA LEO KA LONA E HOLAGO
18. Ke pono efe e nepagetšego yeo Bakriste ba swanetšego go ba le yona ka bodiredi?
18 Tebogo ya Paulo bakeng sa bodiredi bja Bokriste ke e tutuetšago le e kgothatšago gakaakang go etša ge e bontšhwa go Ba-Korinthe ba Bobedi! Anke re bo lebeleleng go etša ge a ile a dira. Modiredi wa Mokriste yo a dirilwego yo a swanelegago ka mo go lekanego ke Modimo ga se mmapatši wa Lentšu eupja o hlankela ka potego. Seo se mo hlatselago ga se lengwalo le le ngwadilwego, eupja ke dienywa tšeo a di tšweletšago bodireding. Lega go le bjalo, gaešita lege bodiredi e le bja letago e le ka kgonthe, se le gatee ga se lebaka la gore a ikgogomoše. Bahlanka ba Modimo bjalo ka batho ba sa phethagalago ba swere lehumo le la tirelo ka dibjana tša letsopa, e le gore matla a bonale ka ntle le pelaelo e le a tšwago go Modimo. Ka gona se se nyaka boikokobetšo go amogeleng tokelo ya letago ya go ba badiredi ba Modimo, le gona ke tokelo e kaakang e tšwago go Modimo go dira e le “batseta ’bakeng sa Kriste”! Ka gona, kgothatšo ya Paulo e be e le e swanetšego gakaakang ya gore “re se ke ra amogela botho bjo bo sa swanelago bja Modimo gomme ra lahlegelwa ke morero wa bjona”!—2:14-17; 3:1-5; 4:7; 5:18-20; 6:1, NW.
19. Ke ka tsela efe Paulo a neilego badiredi ba Bakriste ba lehono mohlala o mogolo, kudu-kudu balebeledi?
19 Paulo ka kgonthe o neile mohlala o mobotse kudu bakeng sa badiredi ba Bakriste gore ba o ekiše. Ka mohlala, o be a lebelela Mangwalo a buduletšwego a Sehebere e le a bohlokwa gomme a ithuta ona, a tsopola go ona leboelela, a šupa go ona gomme a a diriša. (2 Ba-Kor. 6:2, 16-18; 7:1; 8:15; 9:9; 13:1; Jes. 49:8; Lef. 26:12; Jes. 52:11; Hesek. 20:41; 2 Sam. 7:14; Hos. 1:10) Go oketša moo, bjalo ka molebeledi, o ile a bontšha go kgomega kudu ka mohlape, a re: “Xomme nna nka ikxafa ka ipheleletša, xore ke phološê meôya ya lena.” O ile a ikgafa ka mo go feletšego ka baka la banababo, go etša ge pego e bontšha gabotse. (2 Ba-Kor. 12:15; 6:3-10) O be a sa lape go kataneng ga gagwe ge a ruta, a kgothatša le go lokiša dilo ka phuthegong ya Korinthe. O ile a lemoša ka mo go kwalago malebana le go gwerana le tša lefsifsi, a botša ba-Korinthe gore: “Le se kê la ba ba xo ikxokêla jokong e šele ya ba ba sa dumelexo.” Ka baka la go kgomega ga gagwe ka bona ka lerato, ga se a ka a rata go bona menagano ya bona e senywa, ‘go etša ge Efa a forilwe ke noga ka maano a yona,” ka gona o ile a ba kgothatša ka go tšwa pelong gore: “Itebeledišeng lena beng Le bônê xe Le na le tumêlô; iphenyekeng!” O ile a ba tutueletša gore ba fe kudu bjalo ka Bakriste, a ba bontšha gore “Mo-nea-à-thabile, Modimo ó a mo rata,” gomme yena ka noši o bontšhitše ditebogo tše kgolo go Modimo bakeng sa mpho ya Gagwe e sa hlalosegego ya mphiwa-feela. Ke therešo gore banababo ba Korinthe ba be ba ngwadilwe ka lerato phaphathing ya pelo ya Paulo, gomme tirelo ya gagwe yeo e sa lefelelwego yeo a bego a e dira ka baka la dikgahlego tša bona e be e le sohle seo se swayago molebeledi yo a fišegago le yo a phafogilego. A mohlala o mogolo gakaakang go rena lehono!—6:14; 11:3; 13:5; 9:7, 15; 3:2.
20. (a) Paulo o retollela bjang menagano ya rena lehlakoreng le le swanetšego? (b) Ba-Korinthe ba Bobedi e šupa kholofelong efe ya letago?
20 Moapostola Paulo o retollela menagano ya rena lehlakoreng le le swanetšego ka go šupa go “Ra-dikxauxêlô, Modimo wa khomotšô yohle” e le mothopo wa kgonthe wa matla ka dinako tša teko. Ke yena yo a “re homotšaxo mahlokong a rena ohle,” e le gore re ka kgotlelela bakeng sa go phološetšwa lefaseng la gagwe le lefsa. Paulo gape o šupa kholofelong ya letago ya “moaxô o tšwaxo xo Modimo, ntlo ya xo se axwê ka diatla, . . . ya neng le neng ya kwa lexodimong,” gomme o re: “Xe motho è le wa Kriste, e ba mmopya e mofsa. Tša kxalê di ile; xomme ši-di, tše di lexo xôna ké tše mphsa.” Ba-Korinthe ba Bobedi ka kgonthe e swere mantšu a kgahlišago a kgonthišetšo go bao ka go swana le Paulo, ba tlago go ja bohwa bja Mmušo wa legodimong.—1:3, 4; 5:1, 17.