Toko e Sego ka Meetlo Yeo e Bolelwago ka Molomo
“Xe tokô ya lena e sa phadiše kxolê tokô ya ba-mangwalô le ya bafarisei Le ka se kê la tsêna mmušong wa maxodimo.” —MATEO 5:20.
1, 2. Ke’ng seo se ilego sa direga pejana ga ge Jesu a nea Thuto ya gagwe ya Thabeng?
JESU o be a feditše bošego a le thabeng. Magodimo ao a nago le dinaledi a be a ikadile ka godimo ga gagwe. Diphoofolo tše dinyenyane tša bošego di be di gwaša-gwaša ka sethokgweng. Ka bohlabela meetse a Lewatle la Galilea a be a kgaphetša gasele lebopong. Eupja Jesu o swanetše go ba a be a lebeletše ka go se šetše gakaalo botse bjo bo lapološago bjo bo bego bo mo dikologile. O be a feditše bošego a rapela Tatagwe wa legodimong, Jehofa. O be a nyaka tlhahlo ya Tatagwe. Letšatši le le lego ka pele le be le le bohlokwa.
2 Ka bohlabela leratadima le ile la taga. Dinonyana di ile tša thoma go ya kua le kua di tswirinya gasele. Matšoba a naga a be a akga-akgega gasele phefong. Ge letšatši le ntšha nko, Jesu o ile a biletša barutiwa ba gagwe go yena gomme a kgetha ba 12 gare ga bona gore e be baapostola ba gagwe. Ke moka a sepela le bona ka moka go ya patogeng ya thaba. Mašaba a šetše a bonwa a kgeregela moo a e-tšwa Galilea, Tiro le Sidone, Judea le Jerusalema. Ba be ba tletše go fodišwa malwetšing a bona. Matla ao a tšwago go Jehofa, ao Jesu a bego a e-na le ona a be a e-tšwa ge ba bantši ba be ba mo kgwatha gomme ba fodišwa. Ba be ba bile ba tlile go kwa mantšu a gagwe ao a bego a swana le sehlare se se fodišago meoyeng ya bona yeo e tshwenyegilego.—Mateo 4:25; Luka 6:12-19.
3. Ke ka baka la’ng barutiwa le mašaba ba be ba letetše ka tetelo-kgolo ge Jesu a be a thoma go bolela?
3 Bo-rabi dibokeng tša bona tša setlwaedi tša go ruta, ba be ba tlwaetše go dula fase, gomme mesong ye ya seruthwane ya 31 C.E., se ke sona seo Jesu a ilego a se dira, mohlomongwe lefelong leo le ikadilego ka godimo patogeng ya thaba. Ge barutiwa ba gagwe le mašaba ba be ba bona se, ba ile ba lemoga gore selo se sengwe se se kgethegilego se be se le kgaufsi le go direga, ka gona ba ile ba kgobokana gotee go mo dikologa ba holofetše se sengwe. Ge a thoma go bolela ba be ba letetše mantšu a gagwe ka tlhologelo; ge a fetša nakong e itšego ka morago, ba ile ba šala ba tlabilwe ke seo a se boletšego. Anke re boneng gore ke ka baka la’ng.—Mateo 7:28.
Mehuta e Mebedi ya Toko
4. (a) Ke mehuta efe e mebedi ya toko yeo e bego e le kgang e kgolo? (b) Morero wa meetlo yeo e bolelwago ka molomo e be e le ofe, gomme ke’ng seo e ilego ya se phetha?
4 Thutong ya gagwe ya Thabeng yeo e begilwego go Mateo 5:1–7:29 gotee le go Luka 6:17-49, Jesu o ile a bontšha phapano dihlopheng tše pedi ka mo go kwagalago: ba-mangwalo le Bafarisei gotee le batho feela bao ba bego ba ba gatelela. O ile a bolela ka mehuta e mebedi ya toko, e lego toko ya boikaketši ya Bafarisei gotee le toko ya kgonthe ya Modimo. (Mateo 5:6, 20) Go ipona ga Bafarisei e le ba lokilego, go be go theilwe meetlong yeo e bolelwago ka molomo. Ye e be e ile ya thongwa lekgolong la bobedi la nywaga B.C.E. e le bjalo “ka legora leo le dikologilego Molao” bakeng sa go o šireletša gore o se šwahlelwe ke setlogo sa ba-Gerika. E be e šetše e thomile go lebelelwa e le karolo ya Molao. Ge e le gabotse, ba mangwalo ba be ba bile ba bea meetlo yeo e bolelwago ka molomo ka godimo ga Molao wo o ngwadilwego. Mishnah e re: “Go kwa mantšu a ba-Mangwalo [meetlo ya bona yeo e bolelwago ka molomo] go gatelelwa go feta go kwa mantšu a Molao wo o ngwadilwego.” Ka gona, go e-na le go ba “legora leo le dikologilego Molao” bakeng sa go o šireletša, meetlo ya bona e fokodiša Molao gomme ya o dira wo o sa tlamego bjalo ka ge Jesu a itše: “Le tloxêla Molaô wa Modimo, la xomarêla metlwaê ya batho.”—Mareka 7:5-9; Mateo 15:1-9.
5. (a) Boemo bja batho feela bao ba bego ba tlile go kwa Jesu e be e le bofe, gomme ba be ba lebelelwa bjang ke ba-mangwalo le Bafarisei? (b) Ke’ng seo se bego se dira gore meetlo yeo e bolelwago ka molomo e be morwalo o boima kudu magetleng a batho bao ba šomelago moputso?
5 Batho feela bao ba ilego ba kgeregela go kwa Jesu ba be ba diila moyeng, ka ge ba be ba “lapile, bà lahlexile wa dinku tše di se naxo modiši.” (Mateo 9:36) Ka boikgogomošo bja makoko, ba-mangwalo le Bafarisei ba ile ba ba lebelelela tlase, ba ba bitša ʽam ha·ʼaʹrets (batho ba naga), gomme ba ba nyatša bjalo ka bao ba sa tsebego selo, e lego badiradibe bao ba rogakilwego bao ba sa swanelwego ke tsogo ka baka la ge ba sa boloka meetlo yeo e bolelwago ka molomo. Mehleng ya Jesu meetlo yeo e be e šetše e le e mentši kudu e bile e le moreo o boima wa go ntšha diphošo tše sa rego selo ka molao—e le yeo e tletšego kudu ka ditirelo tša borapedi tšeo di jago nako—moo go bego go se motho yo a šomago yo a bego a ka kgona go e boloka. Ga go makatše ge Jesu a ile a sola meetlo ye e le bjalo ka ‘merwalo e boima magetleng a batho.’—Mateo 23:4; Johane 7:45-49.
6. Ke’ng seo e bego e le se se šišinyago kudu mabapi le dipolelo tša mathomo tša Jesu, gomme ke phetogo efe yeo di ilego tša e bontšha go barutiwa le go ba-mangwalo le Bafarisei?
6 Ka gona, nakong ya ge Jesu a be a dutše patogeng ya thaba, bao ba ilego ba batamela go tla go theetša e bile barutiwa ba gagwe gotee le mašaba ao a swerwego ke tlala ya moya. Ba ba swanetše go ba ba ile ba hwetša dipolelo tša gagwe tša mathomo e le tšeo di šišinyago. ‘Go thaba bao ba diilago, go thaba bao ba swerwego ke tlala, go thaba bao ba llago, go thaba bao ba hloilwego.’ Eupja ke bomang bao e ka bago ba thabilego mola ba diila, ba swerwe ke tlala, ba lla e bile ba hloilwe? Madimabe a ile a balelwa bao ba humilego, ba khošego, ba segago le bao ba ratwago! (Luka 6:20-26) Ka mantšu a sego kae feela, Jesu o ile a ganetša ditlwaedi le ditekanyetšo tša batho tšeo di bego di amogelwa. E be e le phetogo e kgolo ya maemo, ka go dumelelana le mantšu ao Jesu a ilego a a bolela ka morago: “E a ikxodišaxo ó tlo kokobetšwa; ’me e a ikokobetšaxo ó tlo xodišwa.”—Luka 18:9-14.
7. Mantšu a mathomo ao Jesu a a boletšego lešabeng leo le swerwego ke tlala ya moya leo le bego le theeditše Jesu mesong yeo a swanetše go ba a ile a le kgoma bjang?
7 Ka go fapana le ba-mangwalo le Bafarisei bao ba bego ba kgotsofatšwa ke seo ba lego sona, bao ba bego ba e-tla go Jesu mesong yona yeo ba be ba lemoga boemo bja bona bja moya bjo bo nyamišago. Mantšu a gagwe a mathomo a swanetše go ba a ile a ba tlatša kholofelo: “Ba lehlôxônôlô ké ba ba humanexilexo mo moyeng, xobane bôná-bao mmušô wa maxodimo ké wa bôná.” Moya wa bona o swanetše go ba o ile wa thaba gakaakang ge a be a oketša ka gore: “Ba lehlôxônôlô ké ba tlala ya xore ba lokê, ba ba nyoretšwexo xôna, xobane bôná-bao ba tlo horišwa”! (Mateo 5:3, 6; Johane 6:35; Kutollo 7:16, 17) Ee, ba be ba tletše toko, eupja e sego ka mokgwa wa Bafarisei.
Go ba “Baloki Pele xa Batho” ga se gwa Lekana
8. Ke ka baka la’ng ba bangwe ba be ba ka ipotšiša gore toko ya bona e ka phala ya ba-mangwalo le Bafarisei, eupja ke ka baka la’ng e be e swanetše go ba bjalo?
8 Jesu o itše: “Xe tokô ya lena e sa phadiše kxolê tokô ya ba mangwalô le ya bafarisei Le ka se kê la tsêna mmušong wa maxodimo.” (Mateo 5:17-20; bona Mareka 2:23-28; 3:1-6; 7:1-13.) Ba bangwe ba swanetše go ba ba ile ba nagana gore: ‘Na re ka ba ba lokilego kudu go feta Bafarisei? Ba a ikona le go rapela le go ntšha karolo ya lesome gotee le go nea ditlhallelo e bile ba diriša maphelo a bona ka moka ba ithuta Molao. Na toko ya rena e ka feta ya bona bjang?’ Eupja e be e swanetše go ba e kgolo kudu. Bafarisei ba swanetše go ba ba be ba hlompšha kudu ke batho, eupja e sego Modimo. Lebakeng le lengwe Jesu o ile a botša Bafarisei gore: “Ké lena le ipeilexo baloki pele xa batho; ’me Modimo ó tseba dipelo tša lena. Xobane se batho ba se semaxo se sexolo, Modimo ó bôna è le se makxapha.”—Luka 16:15.
9-11. (a) Tsela e nngwe yeo ka yona ba-mangwalo le Bafarisei ba bego ba nagana gore ba tla hwetšwa ba lokile pele ga Modimo ke efe? (b) Ke ka tsela efe ya bobedi yeo ka yona ba ilego ba lebelela gore ba tla rua toko? (c) Ke tsela efe ya boraro yeo le yona ba bego ba e balela moo, gomme ke’ng seo moapostola Paulo a se boletšego seo se dirago gore ye e se atlege?
9 Bo-rabi ba be ba hlamile melawana ya bona ka noši bakeng sa go rua toko. Motho o be a swanelega ka baka la go ba ga gagwe wa lešika la Aborahama: “Barutiwa ba Aborahama tatago rena ba thabela lefase le le go rua lefase le le tlago.” (Mishnah) Ge Johane Mokolobetši a be a lemoša Bafarisei bao ba bego ba tlile go yena ka gore: “Napang le enywê dienywa tše di amanaxo le thsokoloxô. Le se ke la eleletša xo tlo re: re na [le] tata-wešo, Aborahama [bjalo ka ge eka seo se be se lekane];” go bonala e be e le go lwantšha moetlo wo.—Mateo 3:7-9; bona gape le Johane 8:33, 39.
10 Ba be ba re tsela ya bobedi ya go rua toko, e be e le ka go nea ditlhallello. Dipuku tše pedi tša Apocrypha tšeo di ngwadilwego ke ba-Juda ba ba fišegago lekgolong la bobedi la nywaga B.C.E., di bonagatša pono ya setlogo. Polelo e nngwe e tšwelela ka go Tobit: “Go nea ditlhallelo go phološa motho lehung gomme gwa lefelela dibe ka moka.” (12:9, The New American Bible) Puku ya Sirach (Ecclesiasticus) e dumela ka gore: “Meetse a tima mollo o laumago, gomme ditlhallelo di lefelela dibe.”—3:29, NAB.
11 Tsela ya boraro yeo ba ilego ba tsoma toko ka yona e be e le ka mediro ya Molao. Meetlo ya bona yeo e bolelwago ka molomo e be e ruta gore ge e ba mediro ya motho e be e le e mebotse kudu, o be a tla phološwa. Kahlolo “e ya ka bontši bja mediro e mebotse goba e mebe.” (Mishnah) Gore ba tle ba ahlolwe ka mo go amogelegago selo seo ba bego ba tshwenyega ka sona e be e “le go fihlelela dika tše di retegago tšeo di bego di tla fetiša dibe ka bontši.” Ge e ba mediro e mebotse ya motho e be e feta mediro e mebe ka modiro o tee, gona o be a tla phološwa—bjalo ka ge eka Modimo o be a ahlola ka go bala mediro ya bona e mebotse! (Mateo 23:23, 24) Ge a tšweletša pono e nepagetšego, Paulo o ngwadile gore: “Xobane xa xo motho wa nama e a kaxo lokafala pele xa Modimo ka medirô e yaxo ka Molaô.” (Ba-Roma 3:20) Ka kgonthe, toko ya Bakriste e swanetše go fetiša ya ba-mangwalo le ya Bafarisei!
“Le Kwele xe xo thwe”
12. (a) Ke phetogo efe ya go tloga tseleng ya gagwe e tlwaelegilego ya go neela ditsopolo tša Mangwalo a Sehebere yeo Jesu a ilego a e dira Thutong ya gagwe ya Thabeng, gomme ka baka la’ng? (b) Ke’ng seo re ithutago sona tirišong ya botshelela ya polelwana ‘Go ile gwa thwe’?
12 Jesu nakong e fetilego ge a be a tsopola Mangwalong a Sehebere o itše: “Xo ngwadilwe xwa thwe.” (Mateo 4:4, 7, 10) Eupja ka makga a tshelelago Thutong ya Thabeng o tšweleditše seo se bego se kwagala bjalo ka dipolelo tše di tšwago Mangwalong a Sehebere: ‘Go ile gwa thwe.’ (Mateo 5:21, 27, 31, 33, 38, 43) Ka baka la’ng? Ka gobane o be a lebišitše ka Mangwalong bjalo ka ge a hlathollotšwe seetšeng sa meetlo ya Bafarisei yeo e bego e ganetšana le melao ya Modimo. (Doiteromomeo 4:2; Mateo 15:3) Se se bonagatšwa gabotse tsopolong ya botshelela ya Jesu yeo e bilego e le ya mafelelo lelokelelong le: “Le kwele xe xo thwe: Rata wa xeno, O hlôyê lenaba la xaxo.” Eupja ga go na molao wa Moše o itšego, “O hlôyê lenaba la xaxo.” Ke ba-mangwalo le Bafarisei bao ba boletšego bjalo. Yeo e be e le tsela yeo ba hlathollago Molao wa lerato la go rata wa gabo motho ka yona—wa geno yo e lego mo-Juda, e sego ba bangwe.
13. Jesu o lemoša bjang malebana le mathomo a boitshwaro bjo bo ka lebišago polaong ya kgonthe?
13 Bjale ela hloko ya mathomo go lelokelelo le la dipolelo tše tshelelago. Jesu o itše: “Le kwele ge ba boxolo-xolo ba boditšwe xwa thwe: O se kê wa bolaya! ’Me e a bolayaxo ó tlo swanêlwa ke kahlolô. Xe e le Nna ke Le botša ke re: Mang le mang e a befêlêlwaxo ngwan’abô, ó swanetšwe ke thsêkô ya lekxotla.” (Mateo 5:21, 22) Go tlala pelo go ka lebiša dipolelong tša maroga, gomme ka morago gwa lebiša kahlolong ya go lahlwa, gomme mafelelong go ka lebiša tirong ya polao ka boyona. Go tlala pelo ka nako e telele go ka ba kotsi: “Mang le mang e a hloilexo ngwan’abô ké mmolai.”—1 Johane 3:15.
14. Jesu o re eletša bjang gore re se thome tsela yeo e lebišago bootsweng?
14 Ka morago Jesu o itše: “Le kwele xe ba boxolo-xolo bà boditšwe xwa thwe: O se kê wa otswa! Xe e le nna ke Le botša ke re: Mang le mang e a lebêlêlaxo mosadi à mo kxanyoxa, ó šetše a otswitše pelong ya xaxwe.” (Mateo 5:27, 28) A ke re ga o ye go otswa? Ka gona, o se ke wa ba wa thoma tsela yeo ka go tlogelela dikgopolo tše di lego mabapi le bjona. Diša pelo ya gago, e lego moo dilo tše di bjalo di botogago di e-tšwa gona. (Diema 4:23; Mateo 15:18, 19) Jakobo 1:14, 15 e lemoša ka gore: “Mang le mang e a lekwaxo, ó xokwa à xôxwa ke tumô ya xaxwe. ’Me tumô xe e emere, e tswala sebe; sebe sôna xe se phethexile, se tswala lehu.” Batho ka dinako tše dingwe ba re: ‘O se ke wa thoma seo o ka se kego wa se phetha.’ Eupja tabeng ye re swanetše go re: ‘O se ke wa thoma seo o ka se kego wa se thibela.’ Ba bangwe bao ba ilego ba botega gaešita le nakong ya ge ba be ba tšhošetšwa ka lehu pele ga maphodisa a go thuntšha, ka morago ba ile ba wela moreong o goketšago wa boitshwaro bjo bo gobogilego bja botona le botshadi.
15. Boemo bja Jesu mabapi le tlhalo bo be bo fapana bjang ka mo go feletšego le bjo bo boletšwego meetlong yeo e bolelwago ka molomo ya ba-Juda?
15 Bjale re tla polelong ya Jesu ya boraro. O itše: “Le xôna xo kile xwa thwe: E a hlalaxo mosadi wa xaxwe, a a mo fê lengwalô la thlalô. Xe e le Nna ke le botša ke re: E a hlalaxo mosadi wa xaxwe, xe e se ka ’baka la bootswa, ó a mo otswiša; xomme e a tšeaxo mohlalwa, [ke gore yo a hladilego ka lebaka le lengwe ka ntle le boitshwaro bjo bo gobogilego bja botona le botshadi] ó a otswa.” (Mateo 5:31, 32) Ba-Juda ba bangwe ba be ba radia basadi ba bona ba ba hlala ka mabaka ao a sa rego selo. (Maleaki 2 13-16; Mateo 19:3-9) Meetlo yeo e bolelwago ka molomo e be e dumelela monna go hlala mosadi wa gagwe “gaešita lege mosadi a be a mo senyeditše sebjana” goba “ge monna a hwetša mosadi o mongwe yo a mo phalago.”—Mishnah.
16. Ke mokgwa ofe wa ba-Juda woo o ilego wa dira gore go enwa ga dikeno e be mo go se nago morero, gomme ke boemo bofe bjo Jesu a ilego a bo tšea?
16 Jesu o ile a tšwela pele ka mokgwa o swanago ka gore: “Le xôna Le kwele xe xo boditšwe ba boxolo-xolo xwa thwe: O se kê wa êna maaká . . . Xe e le Nna ke botša lena ke re: Le se kê la bá la êna.” Nakong yeo ba-Juda ba be ba diriša keno gampe gomme ba be ba ena dikeno tše dintši mabapi le dilo tše di sa rego selo ka ntle le go di phethagatša. Eupja Jesu o itše: “Le se kê la bá la êna . . . Mo xo ya lena polêlô ‘E’ e bê ‘E’, ‘Aowa’ e bê ‘Aowa.’” Taelo ya gagwe e be e le bonolo: E ba yo a botegago ka dinako tšohle, o se ke wa swanela go kgonthišetša seo o se bolelago ka keno. Bolokela dikeno ditaba tše bohlokwa.— Mateo 5:33-37; bapiša le 23:16-22.
17. Go e na le tsela ya ‘leihlo ka leihlo le leino ka leino,’ ke tsela efe e kaone yeo Jesu a ilego a e ruta?
17 Jesu ka morago o itše: “Le kwele xe xo thwe: Leihlô le lefya ka leihlô; le leinô le lefya ka leinô. Xe e le Nna ke botša lena ke re: Le se kê la xanêla bobe. Xe motho a Xo phasola thama ya xo le letona, O mo sêkêxêlê le e nngwê.” (Mateo 5:38-42) Jesu mo ga a bolele ka go bethwa mo go reretšwego go gobatša eupja o šupa go phasola ka bokantle bja seatla mo go gobošago. O se ke wa ikgoboša ka go lefeletša kgobošo ka kgobošo. Gana go lefeletša bobe ka bobe. Go e na le moo, lefeletša ka botse gomme ka go rialo ‘o dule o fenya bobe ka botse.’—Ba-Roma 12:17-21.
18. (a) Ba-Juda ba ile ba fetola molao wo o lego mabapi le go rata wa gabo motho bjang, eupja Jesu o ile a ganetša se bjang? (b) Jesu o ile a araba bjang ramolao o mongwe yo a bego a nyaka go beela go dirišwa ga ‘wa gabo motho’ mellwane?
18 Mohlaleng wa botshelela wo e bilego e le wa mafelelo, Jesu o bontšhitše gabotse kamoo Molao wa Moše o ilego wa fokodišwa ke meetlo ya bo-rabi ka gona: “Le kwele gore go ile gwa thwe, ‘O swanetše go rata wa geno gomme o hloye lenaba la gago.’ Eupja, nna ke re go lena: Tšwelang pele go rata manaba a lena le go rapelela bao ba le tlaišago.” (Mateo 5:43, 44, NW) Molao wa Moše wo o ngwadilwego ga o beele lerato mellwane: “Wa xeno O mo ratê ka mokxwa wo O ithataxo ka wôna.” (Lefitiko 19:18) Ke Bafarisei bao ba ilego ba široga molao wo, gomme gore ba o efoge ba ile ba dirišetša lentšu “wa xeno” go bao ba bego ba boloka meetlo. Ka gona, e bile ka lebaka leo ge Jesu ka morago a ile a gopotša ramolao o mongwe ka molao wa ‘go rata wa geno bjalo ka ge o ithata,’ gomme monna yoo a tsoša kgang ka gore: “Xomme wa xešo ké mang?” Jesu o ile a araba ka seswantšho sa Mosamaria wa kgaugelo—itire wa gabo motho yo a nyakago thušo ya gago.—Luka 10:25-37.
19. Ke mogato ofe wo o tlago go gatwa ke Jehofa ka batho ba babe woo Jesu a ilego a re kgothaletša gore re o latele?
19 Jesu ge a tšwetša pele thuto ya gagwe, o ile a bolela gore ‘Modimo o bontšhitše lerato go ba babe. O dirile gore letšatši le ba hlabele le pula ya gagwe e ba nele. Ga go na se se kgethegilego ka go rata bao ba go ratago. Ba babe le bona ba dira seo. Ga go na lebaka la go hwetša moputso go seo. Itlhatseleng le le barwa ba Modimo. Mo ekišeng. Itire wa gabo bohle gomme o rate wa geno. Ka gona, “bang ba-boló-ka-tlalô, byalo ka Tata-weno wa maxodimong è le Yo-boló-ka-tlaló.” ’ (Mateo 5:45-48) A tekanyetšo e hlohlago gakaakang go ka phela ka yona! Le gona e bontšha toko ya ba-mangwalo le Bafarisei e le yeo e hlaelelago gakaakang!
20. Go e na le go beela Molao wa Moše ka thoko, ke bjang Jesu a ilego a nweletša le go katološa mafelelo a wona gomme a ba a o bea boemong bjo phagamego kudu?
20 Ka gona, ge Jesu a be a tsopola dikarolo tša Molao gomme a oketša ka gore “Xe e le Nna ke botša lena ke re,” o be a sa beele ka thoko Molao wa Moše gomme a tsenya se sengwe sebakeng sa wona. Aowa, eupja o be a nweletša le go katološa matla a wona ka go bontšha moya wo o o buduletšego. Molao o phagamego wa borwarre o ahlola maikwelo a bonaba ao a tšwelago pele, e le go bolaya. Molao o phagamego wa go sekega o nyatša go nagana ka mo go tšwelago pele ka kganyogo e gobogilego go le bjalo ka bootswa. Molao o phagamego wa lenyalo o gana tlhalo ya boradia e le bjalo ka tsela yeo e lebišago go nyaleng gape ga bootswa. Molao o phagamego wa therešo o bontšha go ena leboelela e le mo go sa nyakegego. Molao o phagamego wa go ba boleta o ganana le go itefeletša. Molao o phagamego wa lerato o nyaka gore go be le lerato la go boifa Modimo leo le se nago mellwane.
21. Ke’ng seo ditemošo tša Jesu di ilego tša se utolla ge e le ka go ipona go loka ga bo-rabi, gomme ke’ng se sengwe seo mašaba a bego a tla ithuta sona?
21 A mafelelo a šišinyago gakaakang ao dikeletšo tše bjalo tša temošo di swanetšego go ba di bile le ona ge di be di wela ditsebeng tša bao ba di kwelego ka lekga la mathomo! Di bontšhitše gakaakang go hloka mohola mo go feletšego ga go ipona go loka ga boikaketši mo go tlišitšwego ke go hlankela meetlo ya bo-rabi! Eupja ge Jesu a be a tšwetša pele Thuto ya gagwe ya Thabeng, mašaba ao a bego a swerwe ke tlala le go nyorelwa toko ya Modimo a be a tla ithuta ka mo go kgethegilego kamoo a ka e fihlelelago ka gona, bjalo ka ge sehlogo se se latelago se bontšha.
Dipotšišo tša Tlhahlobo
◻ Ke ka baka la’ng ba-Juda ba ile ba itlhamela meetlo yeo e bolelwago ka molomo?
◻ Ke phetogo efe e kgolo ya maemo yeo Jesu a ilego a e dira mabapi le ba-mangwalo le Bafarisei gotee le batho feela?
◻ Ke bjang ba-mangwalo le Bafarisei ba ilego ba letela go hwetšwa ba lokile go Modimo?
◻ Ke’ng seo Jesu a ilego a se bontšha e le tsela ya go phema bootswa le bohlotlolo?
◻ Ka go bontšha moya wo o bego o buduletše Molao wa Moše, ke ditekanyetšo dife tše phagamego tšeo Jesu a ilego a di tšweletša?