Lapa la Bokriste le Thuša Batšofadi

“Se ntahlê byale xe ke tšofala; O se ntloxêlê byale xe matla a-ka a fêlêla.”—PSALME 71:9.

1. Batšofadi ba swarwa bjang dibopegong tše dintši tša tša leago?

THE Wall Street Journal e itše, “Dinyakišišo di bontšha gore mo e ka bago ba tshelelago go ba šupago (86%) ba batšofadi bao ba swarwago gampe ke bao ba swarwago bjalo ke malapa a gabo bona ka noši.” Makasine wa Modern Maturity o itše: “Go swarwa gampe ga batšofadi ke [bošoro bja ka lapeng] bo nnoši bjo bofsa kudu bjoo bo itšweletšago nyanyeng gomme bja tšwelela matlakaleng a dikuranta tša setšhaba.” Ee, batšofadi dibopegong tše dintši tša tša leago ba fetogile bahlaselwa ba tshwaro e mpe le go hlokomologwa. Mehla ya rena ruri ke mehla yeo ka yona ba bantši e lego ‘ba go ithata, ba go se leboge, ba go se ile selo le ba-hlala-lerato.’—2 Timotheo 3:1-3.

2. Go ya ka Mangwalo a Sehebere, Jehofa o lebelela bjang batšofadi?

² Lega go le bjalo, yeo ga se tsela yeo batšofadi ba bego ba swanetše go swarwa ka yona Isiraeleng ya bogologolo. Molao o itše: “Xe O lebana le hlôxô e pududu O êmê; sefahloxô sa mokxalabyê O se hlomphê; xomme O boifê Modimo wa xaxo, Nna Morêna.” Puku ya diema tše di buduletšwego tša bohlale e re eletša ka gore: “Kwaa tat’axo, yêna motswadi wa xaxo; ’me mm’axo xe a kxekotše, O se kê wa mo nyatša.” E a laela: “Ngwan’a-ka! Theetša tayô ya tat’axo; O se nyatšê thutô ya mm’axo.” Molao wa Moše o ile wa ruta go hlompha le go šetša batho ba bagolo ba bong ka bobedi. Go molaleng gore Jehofa o nyaka gore batšofadi ba godišwe.—Lefitiko 19:32; Diema 1:8; 23:22.

Go Hlokomela Batšofadi Mehleng ya Beibele

3. Josefa o bontšhitše bjang kwelobohloko go tatagwe yo a tšofetšego?

³ Tlhompho e be e sa swanelwa go bontšhwa ka mantšu feela eupja le ka ditiro tša go bontšha go naganela. Josefa o ile a bontšha kwelobohloko e kgolo go tatagwe yo a tšofetšego. O ile a nyaka gore Jakobo a tšee leeto la go tloga Kanana go ya Egipita, e lego monabo wa dikhilomithara tše 300. Ka gona Josefa o ile a romela Jakobo “dipôkôlô tše lesome, tše di rwelexo tše botse tša naxa ya Egipita, dipôkôlô tše lesome tše di rwelexo mabêlê le dinkxwa, le mefaxô ya tat’axwe ya tsela.” Ge Jakobo a fihlile Gosene, Josefa o ile a ya go yena gomme “a mo xokarêla a lla, a fetša lebaka à lla.” Josefa o ile a tšhollela tatagwe ka lerato le legolo. A mohlala o tutuetšago wa go kgomega ka batšofadi!—Genesi 45:23; 46:5, 29.

4. Ke ka baka la’ng Ruthe e le mohlala o mobotse wo o ka latelwago?

⁴ Mohlala o mongwe o mobotse woo o ka latelwago tabeng ya go bontšha botho go batšofadi ke wa Ruthe. Gaešita le ge e be e le motho wa Ba-ntle, o ile a kgomarelana le mmatswale wa gagwe yo e bego e le mohlologadi yo a tšofetšego wa mo-Juda, Naomi. O ile a tlogela batho ba gabo gomme a ipea kotsing ya go se sa hwetša monna o mongwe. Ge Naomi a be a mo kgothaletša go boela go batho ba gabo, Ruthe o ile a araba ka a mangwe a mantšu a mabotse kudu ka Beibeleng, a rego: “A k’O se nkôtêlêlê wa re ke Xo tloxêlê ke xomê kè se naxô’; ka xobane mo O yaxo, le nna ke ya xôna; mo O dulaxo, le nna ke tlo dula xôna; sethšaba sa xeno ke tlo re ké sa xešo; Modimo wa xaxo e tlo ba Modimo wa-ka. Mo O hwaxo, le nna ke tlo hwêla xôna ka bolokwa xôna; Morêna a a ntirê ka mo a rataxo; se se tl’o xo nkaroxanya le wêna ké lehu fêla.” (Ruthe 1:16, 17) Ruthe o ile a ba a bontšha dika tše dibotse ge a be a ikemišetša go nyalwa ke Boase yo a tšofetšego ka tlase ga thulaganyo ya lenyalo la go tsošološa lapa.—Ruthe, dikgaolo 2 go ya go 4.

5. Ke dika dife tšeo Jesu a di bontšhitšego go dirišaneng le batho ba bangwe?

⁵ Jesu o beile mohlala o swanago tabeng ya go dirišana ga gagwe le batho ba bangwe. O be a sa ba felele pelo, a e-na le kwelobohloko, a le botho gomme a lapološa. O ile a bontšha kgahlego ya motho ka noši go monna wa modiidi yo a bego a golofetše, a feditšego nywaga e 38 a sa kgone go sepela, gomme a mo fodiša. O ile a bontšha go šetša bahlologadi. (Luka 7:11-15; Johane 5:1-9) Gaešita le nakong ya bohloko bja lehu la gagwe leo le kwešago bohloko koteng ya tlhokofatšo, o ile a kgonthišetša gore mmagwe, yo mo gongwe a ka ba bago a be a le nywageng ya mathomong a bo-50, o be a tla hlokomelwa. Ka ntle le go manaba a gagwe a baikaketši, Jesu e be e le mogwera yo a lapološago go o mongwe le o mongwe. Ka gona, o be a ka re: “Tlang xo Nna bohle ba Le lapišitšwexo, ba Le imêlwaxo; Nna ke tlo Le khutšiša. Le ithwešê yoko ya-ka, Le rutwe ke Nna; xobane ke yo boló le wa pelo e kokobetšexo; ’me le tlo hwetša khutšô ya meôya ya lena.”—Mateo 9:36; 11:28, 29; Johane 19:25-27.

Ke Bomang Bao ba Swanetšego go Naganelwa?

6. (a) Ke bomang bao ba swanetšego ke tlhokomelo e kgethegilego? (b) Ke dipotšišo dife tšeo re ka ipotšišago tšona?

⁶ Ka ge Jehofa Modimo le Morwa wa gagwe, Jesu Kriste, ba beile mehlala e mebotse tabeng ya go hlokomela, e tloga e le mo go swanetšego gore Bakriste ba ineetšego ba ekiše mohlala wa bona. Magareng ga rena re na le bao ba ilego ba swanela ke go katana le go imelwa ka nywaga e mentši—banababo rena le dikgaetšedi bao ba tšofetšego ba ba fihlilego nywageng ya go fokola ga maphelo a bona. Ba bangwe e ka ba e le batswadi ba rena goba bo-rakgolo le bo-makgolo ba rena. Na re ba tšeela fase? Na re a ba nyatša? Goba na re tloga re leboga boitemogelo bja bona bjo bo nabilego le bohlale? Ke therešo gore ba bangwe ba ka bea go se fele pelo ga rena tekong ka semelo sa bona seo se feto-fetogago le mafokodi a bona ao a sepedišanago le botšofadi. Eupja ipotšiše, ‘Na ke be ke tla ba yo a fapanego ka tsela lege e le efe ka tlase ga maemo a bjalo?’

7. Ke eng seo se bontšhago go nyakega ga go kwešiša batšofadi?

⁷ Go na le kanegelo e kgwathago pelo go tšwa Bohlabela bja Magareng mabapi le kwelobohloko ya ngwanenyana yo mongwe go batšofadi. Makgolo o be a thuša ka khitšhing gomme ka phošo a wiša le go phuma poleiti ya letsopa le thata. O be a nyamišitšwe ke go se kgone ga gagwe go swara selo ka go tia; morwedi wa gagwe o be a befetšwe le go feta. Ke moka morwedi wa gagwe o ile a bitša ngwanenyana wa gagwe yo monyenyane gomme a mo roma lebenkeleng la moo go yo rekela makgolo poleiti e sa pšhatlegego ya legong. Ngwanenyana o ile a boa le dipoleiti tše pedi tša legong. Mmagwe o ile a nyaka go tseba: “Ke ka baka la’ng o rekile dipoleiti tše pedi?” Motlogolo wa makgolo ka go dika-dika, o ile a araba ka gore: “E nngwe ke ya makgolo gomme e nngwe ke ya gago mohla o tšofetše.” Ee, ka moka ga rena lefaseng le re lebane le tebelelo ya go tšofala. Na re be re ka se thabele go swarwa ka go se felelwe pelo le ka botho?—Psalme 71:9.

8, 9. (a) Re swanetše go swara bjang batšofadi ba ba lego gare ga rena? (b) Ke’ng seo bao ba sa tšwago go fetoga Bakriste ba swanetše go se gopola?

⁸ Le ka mohla o se ke wa lebala gore ba bantši ba banababo rena le dikgaetšedi ba tšofetšego ba na le pego ya nako e telele ya modiro wa potego wa Bokriste wa nako e fetilego. Ruri ba swanetšwe ke kgodišo ya rena le go naganelwa, botho bja rena le kgothatšo. Monna yo bohlale o boletše ka mo go nepagetšego gore: “Hlôxô-pududu ké ’ala sa bothšephi; se hwetšwa tseleng ya xo loka.” Le gona, hlogo yeo e pududu, e ka ba ya monna goba ya mosadi, e swanetše go hlompšha. Ba bangwe ba banna ba le basadi ba ba tšofetšego ba sa dutše ba šoma e le babulamadibogo ba botegago, gomme banna ba bantši ba tšwela pele ba hlankela bjalo ka bagolo ka diphuthegong; ba bangwe ba dira mediro e beago mohlala bjalo ka balebeledi ba basepedi.—Diema 16:31.

⁹ Paulo o eleditše Timotheo ka gore: “Mokxalabyê O se kê wa mo kxalema ka thata. O mo eletšê byalo ka e ke ké tat’axo. Masoxana O a eletšê byalo ka e ke ké bô-ngwan’eno. Bakxekolo O ba eletšê byalo ka e ke ké bô-mmaxo. Basadi ba bafsa O ba eletšê byalo ka e ke ké bô-kxaetšedi ka mokxwa o mokxêthwa wa ruri.” (1 Timotheo 5:1, 2) Bao ba sa tšwago go tla ka phuthegong ya Bokriste, ba e-tšwa lefaseng leo le sa hlomphego ba swanetše go tšeela godimo ka mo go kgethegilego mantšu a Paulo ao theilwego leratong. Lena bafsa, le se ke la ekiša mekgwa e mebe yeo le ka bago le e bone sekolong. Le se ke la kgopišwa ke keletšo ya Dihlatse tše di godilego. (1 Ba-Korinthe 13:4-8; Ba-Hebere 12:5, 6, 11) Lega go le bjalo, ge batšofadi ka baka la go fokola mmeleng goba ka baka la mathata a ditšhelete ba nyaka thušo, ke bomang kudu-kudu ba nago le boikarabelo bja go ba thuša?

Tema e Kgathwago ke Lapa go Hlokomeleng Batšofadi

10, 11. (a) Go ya ka Beibele, ke bomang bao ba swanetšego go etelela pele go hlokomeleng batšofadi? (b) Ke ka baka la’ng e se ka mehla moo go lego bonolo go hlokomela batšofadi?

¹⁰ Ka phuthegong ya pele ya Bokriste, go ile gwa tsoga mathata mabapi le go hlokomela bahlologadi. Moapostola Paulo o bontšhitše bjang gore dinyakwa tše bjalo di swanetše go fihlelelwa? “Basadi ba bahlôlôxadi O ba xodišê; ke ra bao e lexo bahlôlôxadi ba ruri. Xe mohlôlôxadi a na le bana le xe e le ditloxolo, xo bôná-bao sa pele a e bê xo ithuta borapedi ka lapa; e bê xo leboxa batswadi ba bôná. Ké xôna xo thakxa le xo kxahla Modimo. Xe motho a sa babalele b’abô, xa-xolo ba lapeng la xabô, ó latola tumêlô; ó phalwa ke e a sa dumelexo.”—1 Timotheo 5:3, 4, 8.

¹¹ Dinakong tšeo go nyakegago thušo, ditho tša lapa tša kgaufsi di swanetše go ba tša pele tša go thuša batšofadi.a Ka tsela yeo, bana bao ba godilego ba ka bontšha go leboga nywaga ya lerato, modiro le tlhokomelo tšeo batswadi ba bona ba di neilego. Se mo gongwe se ka se be bonolo. Ge batho ba dutše ba tšofala, ka tlhago ba thoma go fokola, gomme ba bangwe ba bile ba thoma go se sa hlwa ba kgona go dira selo. Ba bangwe e ka ba bao ba nago le boithati le bao ba nyakago go go feteletšego, mohlomongwe ka ntle ga go lemoga seo. Eupja ge re be re sa le bana, na le rena re be se bao ba nago le boithati le bao ba nyakago go go feteletšego? Le gona, na batswadi ba rena ba be ba sa hlaganele go tla go re thuša? Bjale dilo di fetogile botšofading bja bona. Ka gona, go nyakega’ng? Kwelobohloko le go se fele pelo.—Bapiša le 1 Ba-Thesalonika 2:7, 8.

12. Ke dika dife tšeo di nyakegago go hlokomeleng batšofadi—le ba bangwe ka moka ka phuthegong ya Bokriste?

¹² Moapostola Paulo o neile keletšo e šomago ge a be a ngwala gore: “Byale, Lè le bahlaolwa ba Modimo, Lè le bakxêthwa le baratiwa, aparang kxauxêlô le botho le boikokobetšô le bolêta le xo se fêle pelo. Le fêlê Lè rwalana; Le lebalêlanê xe xo na le e a naxo le taba le e mongwê; bo-ka Kriste xe a Le lebaletše, le lena Le dirê ka mokxwa woo. Se sexolo mo xo tšeo ka moka ké xore Le aparê leratô, yôna tlêmô ya botlalô.” Ge e ba re swanelwa ke go bontšha mohuta wo wa kwelobohloko le lerato ka phuthegong, na ga se ra swanela go o bontšha ka lapeng?—Ba-Kolose 3:12-14.

13. Ke bomang, ka ntle le batswadi ba tšofetšego goba bo-rakgolo le bo-makgolo, bao mo gongwe ba ka nyakago thušo?

¹³ Ka dinako tše dingwe thušo ya mohuta wo mo gongwe e ka ba e sa nyakwe feela ke batswadi goba bo-rakgolo le bo-makgolo, eupja gape le ke batšofadi ba bangwe ba leloko. Batšofadi ba bangwe bao ba se nago bana ba hlanketše ka nywaga e mentši tirelong ya boromiwa, bodireding bja bosepedi le modirong o mongwe wa nako e tletšego. Ba tloga ba etišitše Mmušo pele e le ka kgonthe maphelong a bona ka moka. (Mateo 6:33) Ka gona, na e be e ka se be mo go swanetšego gore re ba bontšhe moya wa go hlokomela? Ruri re na le mohlala o mobotse wa tsela yeo Mokgatlo wa Watch Tower o hlokomelago batšofadi ba wona ba e lego ditho tša Bethele ka yona. Ntlong-kgolo ya Bethele kua Brooklyn le makaleng a mantšinyana a Mokgatlo, banababo rena ba mmalwa ba tšofetšego le dikgaetšedi ba hwetša tlhokomelo ya letšatši le letšatši go ditho tšeo di tlwaeditšwego tša lapa tšeo di abetšwego modiro wo. Di thabela go hlokomela batšofadi ba, bjalo ka ge eka ke batswadi ba bona ka noši goba bo-rakgolo le bo-makgolo ba bona. Ka nako e swanago, ba ithuta go gontši boitemogelong bja batšofadi ba.—Diema 22:17.

Tema e Kgathwago ke Phuthego go Hlokomeleng

14. Ke tokišetšo efe yeo e ilego ya direlwa batšofadi ka phuthegong ya pele ya Bokriste?

¹⁴ Dinaga tše dintši lehono di na le dithulaganyo tša phenšene le tlhokomelo ya tša kalafo yeo e newago ke Mmušo bakeng sa batšofadi. Bakriste ba ka diriša ka mo go tletšego ditokišetšo tše mo ba nago le tshwanelo ya go dira bjalo. Lega go le bjalo, lekgolong la pele la nywaga go be go se na ditokišetšo tše di bjalo. Ka baka leo phuthego ya Bokriste e ile ya gata mogato o swanetšego wa go thuša bahlologadi bao ba hlokago. Paulo o ile laela gore: “Mohlôlôxadi e a kxêthwaxo [bakeng sa thušo ya phuthego] a e bê e a feditšexo nywaxa e masome a selêlaxo, e a bexo a tšerwe xa-tee fêla. A e bê e a naxo le bohlatse bya medirô e botse, bya xe a tsebile xo diša bana le xo amoxêla baeng, le xo hlatswa bakxêthwa maoto, xe a thušitše batlaišexi, xe e le wa xo phêxêlêla medirô e botse yohle.” Ka go rialo, Paulo o ile a bontšha gore phuthego le yona e na le tema yeo e e kgathago tabeng ya go thuša batšofadi. Basadi bao ba sekametšego dilong tša moya bao ba bego ba se na bana bao ba dumelago, ba be ba swanelegela thušo e bjalo.—1 Timotheo 5:9, 10.

15. Ke ka baka la’ng thušo e ka nyakega bakeng sa go hwetša thušo ya Mmušo?

¹⁵ Moo go nago le ditokišetšo tša Mmušo bakeng sa batšofadi, tše gantši di akaretša go tlatšwa ga dipampiri mo go ka bonagalago go fetša pelo. Ditabeng tše bjalo ke mo go swanetšego go balebeledi ka phuthegong gore ba rulaganyetše gore thušo e newe, e le gore batšofadi ba ka ngwadišetša thušo e bjalo, ba e amogela goba gaešita le go e oketša. Mabakeng a mangwe go fetoga ga maemo go ka feleletša ka phenšene yeo e okeditšwego. Eupja go bile go na le dilo tše dingwe tše dintši tše di holago tšeo balebeledi ba ka di rulaganyago e le gore batšofadi ba hlokomelwe. Tše dingwe tša tšona ke dife?

16, 17. Ke ka ditsela dife tše di fapanego re kago go bontšha mokgwa wa go amogela baeng go batšofadi ba ka phuthegong?

¹⁶ Go bontšha go amogela baeng ke mokgwa woo o tšwago morago kua mehleng ya Beibele. Go fihla le lehono dinageng tša ka Bohlabela bja Magareng, go amogela baeng go bontšhwa go batho bao ba sa tsebjego, bonyenyane go fihla bokgoleng bja go ba nea komiki ya tee goba kofi. Ka gona, ga se mo go makatšago ge Paulo a ngwadile gore: “Bakxêthwa xe ba hlôka le ba kwêlê bohloko; xo sétša baeti e bê mokxwa wa lena.” (Ba-Roma 12:13) Lentšu la Segerika bakeng sa go amogela baeng, e lego phi·lo·xe·niʹa, gabotse-botse le bolela “lerato la go rata (go ba le maikwelo a lerato goba go bontšha botho) go batho ba sa tsebjego.” Ge e ba Mokriste a swanetše go amogela batho ba sa tsebjego, na ga se a swanela go dira bjalo kudu le go feta go bao ba tswalanego le yena ka tumelo? Go laleletša dijong gantši go emela go khutša mo go amogelwago mokgweng wa ka mehla wa motho yo a tšofetšego. Ge e ba o nyaka lentšu la bohlale le boitemogelo dipokanong tša segwera, akaretša le batšofadi.—Bapiša le Luka 14:12-14.

¹⁷ Go na le ditsela tše dintši tšeo batšofadi ba ka kgothatšwago ka tšona. Ge e ba re bopa sehlopha sa koloi go ya Holong ya Mmušo goba kopanong, na go na le batšofadi bao ba ka thabelago go nametšwa? O se ke wa letela gore ba kgopele. Ithapele go ba nametša. Thušo e nngwe ya kgonthe ke go ba rekela dilo mabenkeleng. Goba ge e ba ba kgona, na mo gongwe re ka sepela le bona leetong la rena la go ya mabenkeleng? Eupja kgonthišetša gore go ba le mafelo ao ba ka khutšago go ona le go itapološa ge e ba go ka nyakega. Ga go na pelaelo gore go tla nyakega go se fele pelo le botho, eupja tebogo e tšwago pelong ya motšofadi e ka ba e putsago kudu.—2 Ba-Korinthe 1:11.

Lehumo le Lebotse Phuthegong

18. Ke ka baka la’ng batšofadi e le tšhegofatšo phuthegong?

¹⁸ Ke tšhegofatšo e kaakang go bona meriri e meputswa le e mešweu (le dihlogo tšeo e lego mafatla ka baka la botšofadi) ka phuthegong! Se se bolela gore gare ga matla le mafolofolo a bafsa, re na le makaba-kabana a bohlale le boitemogelo—e lego lehumo la kgonthe phuthegong lege e le efe. Tsebo ya bona e swana le meetse ao a lapološago ao a swanetšego go kgewa sedibeng. Go bjalo ka ge Diema 18:4 e bea taba: “Polêlô tša molomo wa monna ké bodiba, ké noka e êlaxo, mothôpô wa bohlale.” Go kgothatša gakaakang go batšofadi go ikwa ba nyakega le go lebogwa!—Bapiša le Psalme 92:14.

19. Ba bangwe ba ile ba ikgafa bjang bakeng sa batswadi ba bona ba tšofetšego?

¹⁹ Ba bangwe ba ba lego tirelong ya nako e tletšego ba ile ba ikwa ba swanetše go tlogela ditokelo tša bona gore ba boele gae go yo hlokomela batswadi ba tšofetšego le ba babjago. Ba dirile boikgafo bakeng sa bao ba kilego ba ikgafa bakeng sa bona. Banyalani ba bangwe, bao pele e bego e le baromiwa bao ba sa lego tirelong ya nako e tletšego, ba ile ba boela gae go yo hlokomela batswadi ba bona bao ba tšofetšego. Se ba se dirile ka nywaga e fetago e 20. Nywaga e mene e fetilego mmago monna o mongwe o ile a swanelwa ke go išwa legaeng la go hlokomela bao ba sa kgonego go itlhokomela. Monna yoo mo nakong ye a lego nywageng ya bo-60, o etela mmagwe wa nywaga e 93 letšatši le letšatši. O a hlalosa: “Nka mo lahla bjang? Ke mma!” Mabakeng a mangwe diphuthego le batho ka o tee ka o tee ba ile ba itšweletša le go ithapela go šetša batšofadi e le gore bana ba bona ba ka tšwela pele ba le dikabelong tša bona. Lerato le le bjalo la go se be le boithati le lona le swanetše go retwa kudu. Boemo bjo bongwe le bjo bongwe bo swanetše go hlokomelwa ka kelohloko ka gobane batšofadi ga se ba swanela go hlokomologwa. Bontšhang gore le rata batswadi ba lena bao ba tšofetšego.—Ekisodo 20:12; Ba-Efeso 6:2, 3.

20. Ke mohlala ofe woo Jehofa a re neilego ona tabeng ya go hlokomela batšofadi?

²⁰ Ruri banababo rena le dikgaetšedi bao ba tšofetšego ke seala sa botšhepi go lapa goba phuthego. Jehofa o itše: “Le tlo ba la tšofala kè sa fêla kè le Yêna-é, kè Le kuka Lè le ’hlôxô tše pududu. Ké Nna ke di dirilexo. Ké Nna ke tl’o xo kuka; ké Nna ké tl’o xo rwala ka phološa.” Eka re ka bontšha go se fele pelo mo go bjalo le tlhokomelo go banababo rena le dikgaetšedi bao ba tšofetšego ka lapeng la Bokriste.—Jesaya 46:4; Diema 16:31.

[Mongwalo wa tlase]

Na o a Gopola?

◻ Re na le mehlala efe ya Beibele ya go hlokomela batšofadi?

◻ Re swanetše go swara batšofadi bjang?

◻ Ditho tša lapa di ka hlokomela bjang batšofadi ba tšona bao ba ratwago?

◻ Phuthego e ka dira’ng go thuša batšofadi?

◻ Ke ka baka la’ng batšofadi e le tšhegofatšo go rena ka moka?

[Seswantšho go letlakala 23]

Ruthe o bontšhitše Naomi yo a tšofetšego botho le tlhompho

[Seswantšho go letlakala 24]

Batšofadi e be e le ditho tša bohlokwa tša phuthego