Ekišang Tumelo Ya Bona

O Ile a Ithuta ka Kgaugelo

JONA o be a tlo ba le nako e ntši ya go nagana. O be a le kgaufsi le go tšea leeto la dikhilomithara tša ka godimo ga tše 800, e lego leeto leo le bego le tla mo tšea mo e ka bago kgwedi a sepela ka maoto, mohlomongwe gaešita le go feta moo. Sa pele, o be a swanetše go kgetha ditsela tšeo di bego di tla mo fihliša ka pela le tšeo di sego kotsi gomme ganyenyane-ganyenyane a tshele meedi e bile a namele le dithaba. O be a swanetše go dikologa Leganata le legolo la Siria, a tshele dinoka tše bjalo ka Noka e kgolo ya Eforate, gomme a nyake moo a ka beago hlogo gona bathong ba šele metseng le metsaneng ya Siria, Mesopotamia le Asiria. Ge matšatši a dutše a e-ya, o be a naganišiša ka lefelo leo a yago go lona leo a bego a e-na le poifo e kgolo ka lona, e lego motse woo a bego a dutše a batamela go wona ge a dutše a sepela—Ninife.

Go na le seo Jona a bego a tloga a se tseba: O be a ka se gomele morago gomme a tšhabela kabelo ye. O ile a leka seo pele. Ge Jehofa a be a mo laela la mathomo gore a iše molaetša wa kahlolo nageng e matla ya Asiria, gatee-tee Jona o ile a namela sekepe seo se lebilego gošele. Ka gona, Jehofa o ile a tsoša ledimo le legolo, gomme Jona kapejana o ile a lemoga gore borabele bja gagwe bo be bo tla dira gore batho ka moka bao ba lego ka sekepeng seo ba lahlegelwe ke maphelo a bona. E le gore a phološe maphelo a basesiši bao ba sebete, o ile a ba botša gore ba mo lahlele ka lewatleng. Le ge ba be ba sa nyake, ba ile ba mo lahlela, gomme Jona o be a nagana gore o tla hwa. Lega go le bjalo, Jehofa o ile a romela hlapi e kgolo gore e metše Jona gomme e mo tshwele lebopong ka morago ga matšatši a e ka bago a mararo a sa gobala, a maketše e bile e le motho yo a nago le tirišano.a—Jona, dikgaolo 1, 2.

Ge Jehofa a be a laela Jona ka lekga la bobedi gore a ye Ninife, moporofeta ka boikokobetšo o ile a leba bohlabela ka tsela ye e telele. (Jona 3:1-3) Lega go le bjalo, na o ile a dumelela tayo ya Jehofa e mo fetoša ka mo go feletšego? Ka mohlala, Jehofa o ile a mmontšha kgaugelo, a mo phološa gore a se ke a kgangwa ke meetse, a se ke a mo otla ka baka la borabele bja gagwe a ba a mo nea sebaka se sengwe sa gore a tšwele pele ka kabelo ya gagwe. Ka morago ga dilo tše ka moka, na Jona o ile a ithuta go bontšha batho ba bangwe kgaugelo? Gantši kgaugelo ke seka seo go lego thata gore batho ba sa phethagalago ba ithute sona. Anke re boneng seo re ka ithutago sona go tšwa go seo Jona a ilego a katana le sona.

Molaetša wa Kahlolo le Karabelo e sa Letelwago

Jona ga se a ka a lebelela Ninife ka pono ya Jehofa. Re bala gore: “Ninife e be e le motse o mogolo pele ga Modimo.” (Jona 3:3, PK) Ka makga a mararo, pego ya Jona e tsopola Jehofa a bolela ka ‘motse o mogolo wa Ninife.’ (Jona 1:2; 3:2; 4:11) Ke ka baka la’ng motse wo e be e le o mogolo, goba o le bohlokwa go Jehofa?

Ninife e be e le motse wa bogologolo, gomme e le o mongwe wa metse ya mathomo yeo Nimirode a ilego a e hloma ka morago ga Meetse-fula. E be e le o mogolo, e le toropo yeo go bonagalago e be e akaretša ditorotswana tše mmalwa, yeo e bego e nyaka gore motho a sepele matšatši a mararo go tloga mathomong a yona go fihla mafelelong a yona. (Genesi 10:11; Jona 3:3) Ninife e be e kgahliša kudu, e e-na le ditempele tše dikgolo, merako e megolo gotee le meago e mengwe. Eupša ga go le se tee sa dilo tše seo se ilego sa dira gore toropo ye e be e bohlokwa go Jehofa Modimo. Seo se bego se le bohlokwa go yena ke batho. Ninife e be e e-na le badudi ba bantši kudu ka nako yeo. Gaešita le ge ba ile ba dira dilo tše mpe, Jehofa o ile a ba kwela bohloko. O tšeela godimo bophelo bja batho le kgonagalo yeo motho yo mongwe le yo mongwe a nago le yona ya gore a ka itshola le go ithuta go dira se se lokilego.

Ge Jona a fihla Ninife mafelelong, a ka ba a ile a tšhoga kudu go ba motseng wo ka baka la badudi ba wona ba ka godimo ga 120 000.b O ile a sepela letšatši ka moka, a tsenelela ka gare ga toropo ye yeo e nago le batho ba bantši, mohlomongwe a nyakana le lefelo leo le swanelegago la gare ga toropo leo a ka thomago go bolela molaetša wa gagwe a le go lona. O be a tla boledišana bjang le batho ba? Na o be a ithutile go bolela leleme la Baasiria? Goba na Jehofa o be a mo file bokgoni bjoo ka mohlolo? Ga re tsebe. Jona a ka ba a ile a bolela molaetša wa gagwe ka leleme la gagwe la Seheberu gomme a diriša toloki gore e o botše Baninife. Lega go le bjalo, molaetša wa gagwe o be o le bonolo gomme o be o ka se dire gore a amogelwe: “Xo sa šetše matšatši a masome a manê; ké mo motse wa Ninife ò tl’o xo ribexetšwa!” (Jona 3:4) O o boletše ka sebete le ka makga a mantši. Ka go dira bjalo, o ile a bontšha go ba ga gagwe le sebete le tumelo, e lego dika tšeo Bakriste ba di nyakago lehono go feta le ge e le neng pele.

Jona o ile a goga šedi ya Baninife. Ka ntle le pelaelo o be a nagana gore ba be ba tla mo swara ka tsela yeo e sa bontšhego kamogelo le e šoro ka baka la molaetša wa gagwe. Go e na le moo, go ile gwa direga selo seo se makatšago. Batho ba ile ba mo theetša! Dipolelo tša gagwe di ile tša phatlalala bjalo ka mollo wa hlaga. Go se go ye kae, motse ka moka o be o bolela ka boporofeta bja Jona bja kahlolo. Pego ya Jona e re botša gore: “Batho ba Ninife ba dumêla Modimo, ba xoêlêla xore xo ikônwê dijô, xo aparwê mankxeretla, ba baxolo le banyane.” (Jona 3:5) Bahumi le badiidi, ba tiilego le ba fokolago, bafsa le ba bagolo ka moka ba be ba bontšha moya o swanago wa go itshola. Kapejana, kgoši e ile ya kwa gore batho ba a itshola.

Kgoši le yona e ile ya thoma go boifa Modimo. E ile ya tsoga sedulong sa bogoši, ya apola diaparo tša bogoši, ya apara mankgeretla go swana le batho ba yona, ya ba “ya y’o dula meloreng.” Kgoši le “matona a xaxwe,” goba bakgomana, ba ile ba ntšha taelo ya gore go ikona moo batho ba bego ba šetše ba go thomile ka bobona ga bjale e be taelo ya semmušo yeo e bego e ntšhitšwe ke kgoši. E ile ya laela gore batho ka moka ba apare mankgeretla, gaešita le diruiwa.c Ka boikokobetšo e ile ya bolela gore batho ba yona ba na le molato wa go dira bobe le bošoro. Le gona e ile ya bontšha kholofelo ya gore Modimo wa therešo o be a tla ba bontšha kgaugelo ge a bona go itshola ga bona, ka gore: “Mohlomongwê Modimo a ka . . . xomiša boxale bya xaxwe, ra se kê ra senyêxa.”—Jona 3:6-9.

Baswaya-diphošo ba bangwe ba belaela ge e ba go fetoga mo go bjalo ga pelo go ka ba go ile gwa direga ka lebelo gare ga Baninife. Lega go le bjalo, diithuti tša Beibele di ile tša bolela gore karabelo ya mohuta woo e be e dumelelana le tlhago ya ditumela-khwele le e sa tsepamago ya batho ba ditšo tše bjalo mehleng ya bogologolo. Lega go le bjalo, Jesu Kriste ka morago o ile a bolela ka go itshola ga Baninife. (Mateo 12:41) O be a tseba seo a bego a bolela ka sona, ka gobane o ile a phela legodimong le go hlatsela ditiragalo tšeo ge di dutše di direga. (Johane 8:57, 58) Ka gona, Jehofa o ile a arabela bjang go itsholeng ga Baninife?

Phapano Magareng ga Kgaugelo ya Modimo le go se Feto-fetoge ga Batho

Jona ka morago o ile a ngwala gore: “Modimo xe a bôna se ba se diraxo, xe ba lahla ditsela tše mpe tša bôná, a thiša a lesa xo tliša kotsi, ye a e boletšexo à e-ra bôná; ya se kê ya dirêxa.”—Jona 3:10.

Na se se bolela gore Jehofa o ile a lemoga gore kahlolo ya gagwe malebana le Baninife e be e fošagetše? Aowa. Beibele e bolela ka Jehofa gore: “Ké . . . Yo tirô-phethexi, ka xe ’tsela tša’xwe tšohle di lokile, Yêna Modimo wa therešô, Mo-ila-bokxôpô.” (Doiteronomio 32:4) Go galefa mo go swanetšego ga Jehofa malebana le Baninife go ile gwa fela. O ile a bona ge batho bao ba fetoga gomme a bona gore kotlo yeo a bego a tlo ba tlišetša yona e be e se sa ba swanela. Ye e be e le nako ya Modimo ya go bontšha kgaugelo.

Jehofa ga se Modimo yo a sa feto-fetogego, yo a se nago kwelobohloko goba gaešita le yo šoro bjalo ka ge baetapele ba bodumedi gantši ba umaka. Ka mo go fapanego, ke yo a leka-lekanego, yo a feto-fetogago le maemo e bile o na le kgaugelo. Ge a ikemišeditše go otla batho ba kgopo, o thoma ka go diriša baemedi ba gagwe ba lefaseng go lemoša batho, ka gobane o fagahletše go bona batho ba kgopo ba dira seo Baninife ba se dirilego—ba itshola gomme ba fetoša ditsela tša bona. (Hesekiele 33:11) Jehofa o boditše moporofeta wa gagwe Jeremia gore: “Mo xongwê nka kxalema sethšaba le xe e le mmušô, ka re: Ke a tomola, ke a šwalalanya, ke a fediša! Xe sethšaba seo ke se kxalemêlaxo se ka lahla bobe bya sôna, le Nna nka thiša ka lesa xo tliša bošula byo ke bexo ke re ke tlo se tlišetša byôna.”—Jeremia 18:7, 8.

Ka gona, na boporofeta bja Jona e be e le bja maaka? Aowa; bo phethagaditše morero wa bjona e le temošo. Temošo yeo e be e le mabapi le ditsela tše mpe tša Baninife, tšeo mafelelong ba ilego ba di tlogela gomme ba itshola. Ge Baninife ba be ba ka thomološa ditsela tša bona tše mpe, kahlolo ya Modimo e be e tla ba wela. Se ke seo se ilego sa direga ka morago.—Tsefanya 2:13-15.

Jona o ile a arabela bjang ge phedišo e sa tle ka nako yeo a bego a letetše gore e tle ka yona? Re bala gore: “Jona, yêna tša mmefêla ka xoxolo, a kxarametšêxa.” (Jona 4:1) Jona o ile a ba a rapela ka tsela yeo e bego e kwagala eka o phošolla Ramatla-ohle! Jona o ile a šišinya gore nkabe a ile a itulela gae. O ile a bolela gore o be a tseba gore Jehofa o be a ka se fediše Ninife, gaešita le gore se ke sona seo se mo dirilego gore a tšhabele Tarasisi mathomong. Ke moka o ile a kgopela go hwa, a bolela le gore go kaone ge a ka hwa, a se hlwe a phela.—Jona 4:2, 3.

Ke’ng seo se bego se tshwenya Jona? Re ka se kgone go tseba dilo ka moka tšeo Jona a bego a di nagana, eupša re tseba gore Jona o ile a bolela molaetša wa kahlolo go batho bao ba Ninife. Ba ile ba mo kgolwa. Le gona ga bjale kahlolo yeo ga e sa tla. Na o be a boifa go kwerwa goba go bitšwa moporofeta wa maaka? Go sa šetšwe gore na boemo e be e le bofe, ga se a ka a thabišwa ke go itshola ga batho goba ke kgaugelo ya Jehofa. Go e na le moo, go bonagala a ile a nyama kudu, a ikwela bohloko e bile a bona botumo bja gagwe bo senyegile. Lega go le bjalo, go bonagala Modimo wa Jona wa kgaugelo a ile a bona go loka go monna yo yo a gateletšegilego. Go e na le go otla Jona ka baka la go se hlomphe, Jehofa o ile a mmotšiša potšišo e botho yeo e nyakago gore a ntšhe sa mafahleng, e rego: “A O re O dira xa-botse xe O befêlwa?” (Jona 4:4) Na Jona o ile a araba? Beibele ga e re botše selo.

Kamoo Jehofa a Ilego a Ruta Jona Thuto

Moporofeta yo a sa thabago o ile a tloga Ninife gomme a leba bohlabela, e sego gae, moo dithaba tša gona di bego di okametše tikologo yeo. O ile a aga leobo le lenyenyane, a dula ka go lona gore a lete gomme a lebelele Ninife. Mohlomongwe o be a sa na le kholofelo ya go bona motse o fedišwa. Jehofa o be a tla ruta bjang monna yo yo hlogo-thata gore a be le kgaugelo?

Ka bošego bo tee feela, Jehofa o ile a dira gore mokhure o mele. Ge Jona a tsoga, o ile a bona sehlare se se se kgahlišago se e-na le moriti o botse ka baka la matlakala a sona a magolo go phala leobo le le fokolago leo yena a le agilego. O ile a thaba kudu. ‘Jona o ile a thabela sehlare seo ka lethabo le legolo,’ mohlomongwe a lebelela go ba gona ga sona ka mohlolo e le pontšho ya gore Modimo o a mo šegofatša le go mo amogela. Lega go le bjalo, Jehofa o be a nyaka go direla Jona go gontši go e na le go fo mo phološa phišong le go befelweng ga gagwe. O be a nyaka go kgoma pelo ya Jona. Ka gona, Modimo o ile a diriša seboko go hlasela le go bolaya sehlare. Ke moka o ile a tsoša “môya o fišaxo wa Bohlabêla” go fihlela Jona “a tepelêla” ka baka la phišo. Jona o ile a nyama gape, gomme a ikgopelela go hwa go Modimo.—Jona 4:6-8.

Jehofa o ile a botšiša Jona gape ge e ba a dira gabotse ge a befelwa, lebakeng le e le mabapi le go hwa ga sehlare sa mokhure. Go e-na le go itshola, Jona o ile a itokafatša ka go bolela gore: “Ke dira xabotse xe ke befetšwe, xe ke re ke hwê.” Ga bjale e be e le nako ya gore Jehofa a rute Jona thuto.—Jona 4:9.

Modimo o ile a bea mabaka le Jona, a re moporofeta yo o kwa bohloko ka baka la go hwa ga sehlare feela seo se metšego ka bošego bo tee, seo Jona a sa kago a se bjala goba go dira gore se gole. Ke moka Modimo o ile a phetha ka gore: “Byale Nna a nka se kwêlê Ninife bohloko, e lexo motse o moxolo, o naxo le batho ba ba fetišaxo dikete tše lekxolo le dikete tše masome a mabedi, tša ba ba sešoxo ba tseba xo hlaola letsôxô le letona le la ntsôxôšô, le diruiwa tše ntši?”—Jona 4:10, 11.d

Na o bona ntlha e bohlokwa thutong ye ya Jehofa? Jona ga se a ka a dira selo go hlokomela sehlare seo. Ka lehlakoreng le lengwe, Jehofa e be e le Mothopo wa bophelo go Baninife bao gomme o be a ba hlokomela go swana le ge a hlokomela dibopiwa ka moka lefaseng. Jona o be a ka tšeela sehlare seo se tee godimo kudu bjang go feta maphelo a batho ba 120 000 go akaretša le diruiwa tša bona? Na ga se ka baka la gore Jona o ile a itumelela go nagana ka tsela ya boithati? Go ba gona, o ile a kwela sehlare bohloko ka baka la gore se be se mo hola. Na go befelela ga gagwe Baninife ga se gwa direga ka baka la boithati—kganyogo ya go tuma le ya go nyaka gore go bonagale gore o be a bolela therešo?

A thuto e bohlokwa gakaakaang! Potšišo ke gore, na Jona o ile a ithuta phihlelong ye? Puku e bitšwago ka leina la gagwe e phetha potšišo ya Jehofa e se ya arabja. Baswaya-diphošo ba bangwe ba ka belaela ka gore Jona ga se a ka a araba potšišo yeo. Lega go le bjalo, therešo ke gore karabo ya gagwe e gona. Puku ka boyona e nea karabo yeo. Bohlatse bo bontšha gore Jona o ngwadile puku yeo e bitšwago ka leina la gagwe. Nagana ka moporofeta yoo, a le nageng ya gabo gape yeo e bolokegilego gomme a ngwala pego ye. Re ka bona ka leihlo la kgopolo monna yo a godilego, yo bohlale kudu le yo a ikokobeditšego kudu a šikinya hlogo ya gagwe ge a dutše a hlalosa diphošo tša gagwe, borabele bja gagwe le go gana ga gagwe go bontšha kgaugelo. Go molaleng gore Jona o ile a ithuta go tšwa tlhahlong e bohlale ya Jehofa. O ile a ithuta go ba le kgaugelo. Na le rena re tla ithuta?

[Mengwalo ya tlase]

[Ntlhakgolo go letlakala 16]

Modimo o fagahletše go bona batho ba kgopo ba itshola e bile ba fetola ditsela tša bona, go swana le ge Baninife ba ile ba dira

[Ntlhakgolo go letlakala 17]

Modimo o dirišitše sehlare sa mokhure go ruta Jona thuto ka kgaugelo