Kgaolo 34

Sephiri Seo se Boifišago se a Utollwa

1. (a) Johane o itshwara bjang ge a bona mogweba-ka-mmele yo mogolo le sebata se se boifišago seo a se nametšego, gomme ka baka la’ng? (b) Sehlopha sa Johane lehono se itshwara bjang ge ditiragalo di utologa ka go phethagatšwa ga pono ya boporofeta?

JOHANE o itshwara bjang ge a bona mogweba-ka-mmele yo mogolo le sebata seo a se nametšego se se boifišago? Yena ka noši o araba ka gore: “Bjale, ge ke mo lebelela ka makala ka go makala mo gogolo.” (Kutollo 17:6b) Kgopolo feela ya motho e be e ka se ke ya nagana ka pono e bjalo. Lega go le bjalo, mogweba-ka-mmele yo mogolo ke yoo, kgole lešokeng gomme o nametše sebata sa mmala wa sekareleta se se boifišago! (Kutollo 17:3) Sehlopha sa Johane lehono le sona se makala gagolo ge ditiragalo di dutše di utologa ka go phethagatšwa ga pono ye ya boporofeta. Ge e ba batho ba lefase ba be ba ka e bona, ba be ba tla kgotsa ka gore, ‘Go a makatša!’ gomme babuši ba lefase ba be ba tla boa-boeletša mantšu a gore, ‘Ga go kgonege!’ Eupša pono e ba selo sa kgonthe seo se makatšago sa mehleng ya rena. Batho ba Modimo ba šetše ba bile le karolo e kgolo phethagatšong ya pono ye, gomme se se kgonthišetša gore boporofeta bo tla tšwela pele go ba go fihla seremong sa bjona se se makatšago.

2. (a) Ka baka la go makala ga Johane, ke’ng seo morongwa a mmotšago sona? (b) Sehlopha sa Johane se utolletšwe eng, gomme se se dirilwe bjang?

² Morongwa o lemoga go makala ga Johane. Johane o tšwela pele ka gore, “Morongwa a re go nna: ‘Ke ka baka la’ng o maketše? Ke tla go botša sephiri sa mosadi le sa sebata seo se mo rwelego seo se nago le dihlogo tše šupago le dinaka tše lesome.’” (Kutollo 17:7) Agaa, bjale morongwa o tla utolla sephiri! O hlalosetša Johane yo a tomotšego mahlo dibopego tše di fapa-fapanego tša pono le ditiragalo tše matla tšeo di lego kgaufsi le go utollwa. Ka mo go swanago, sehlopha sa Johane seo se phakgamego ka ge se hlankela ka tlase ga tlhahlo ya barongwa lehono se utolletšwe gore se kwešiše boporofeta bjo. ‘Na ditlhathollo ga di tšwe go Modimo?’ Ka go swana le Josefa yo a botegago, re dumela gore di tšwa go yena. (Genesi 40:8; bapiša le Daniele 2:29, 30.) Batho ba Modimo ba bjalo ka ge eka ba beilwe bogareng bja sethala ge Jehofa a ba hlathollela seo se bolelwago ke pono le tutuetšo ya yona maphelong a bona. (Psalme 25:14) Ka nako e swanetšego, o ba dirile gore ba kwešiše sephiri sa mosadi le sa sebata.—Psalme 32:8.

3, 4. (a) Ke polelo efe ya phatlalatša yeo e ilego ya newa ke N. H. Knorr ka 1942, gomme e ile ya hlalosa bjang sebata se sehwibidu? (b) Ke mantšu afe ao a boletšwego ke morongwa go Johane ao a ilego a bolelwa ke N. H. Knorr?

³ Go tloga ka September 18 go ya go 20, 1942, seremong sa Ntwa ya II ya Lefase, Dihlatse tša Jehofa kua United States di ile tša ba le Kopano ya tšona ya Pušo ya Modimo ya Lefase le Lefsa. Motse o mogolo, Cleveland, Ohio, o ile wa kgokaganywa ka mogala gotee le metse e mengwe yeo go bego go e-na le dikopano go yona e fetago 50, gomme tlhora ya bao ba bilego gona ya ba 129 699. Moo maemo a nakong ya ntwa a bego a dumela, dikopano tše dingwe di ile tša boeletša lenaneo leo lefaseng ka moka. Nakong yeo, batho ba bantši ba Jehofa ba ile ba lebelela gore ntwa e be e tla gola go ba go fihla ntweng ya Modimo ya Haramagedone; ka baka leo, sehlogo sa polelo ya phatlalatša seo se bego se re, “Khutšo, na e tla ba ya Neng le Neng?” se ile sa dira gore batho ba fagahle kudu. Mopresidente yo mofsa wa Mokgatlo wa Watch Tower N. H. Knorr o be a ka ba le sebete bjang sa go bolela ka khutšo ge selo seo se tlogago se fapane se be se bonala se letetše ditšhaba?a Lebaka e be e le gore sehlopha sa Johane se be se ‘hlokomela go feta ka mo go tlwaelegilego’ Lentšu la Modimo la boporofeta.—Baheberu 2:1; 2 Petro 1:19.

⁴ Ke kwešišo efe yeo polelo e rego, “Khutšo, na e tla ba ya Neng le Neng?” e ilego ya e nea mabapi le boporofeta? N. H. Knorr ge a be a hlalosa ka mo go kwalago sebata sa mmala wa sekareleta sa Kutollo 17:3 e le Kgwerano ya Ditšhaba o ile a tšwela pele go bolela ka mafelelo a sona a šoro motheong wa mantšu a latelago a morongwa go Johane ge a re: “Sebata seo o se bonego se be se le gona, eupša ga se sa le gona, fela se tla tloga se rotoga sekoting gomme se tla ya tshenyegong.”—Kutollo 17:8a.

5. (a) Go tla bjang gore “sebata . . . se be se le gona” gomme ka morago “ga se sa le gona”? (b) N. H. Knorr o ile a araba bjang potšišo e rego, “Na Kgwerano e tla dula e le ka sekoting?”

⁵ “Sebata . . . se be se le gona.” Ee, se be se le gona e le Kgwerano ya Ditšhaba go tloga ka January 10, 1920 go ya pele, gomme ka nako e nngwe sa bopa ke ditšhaba tše 63. Eupša ka morago Japane, Jeremane le Italy di ile tša ntšha ka hlogo gomme seo e kilego ya ba Soviet Union se ile sa tlošwa Kgweranong. Ka September 1939 mmuši wa nkgwete wa Nazi wa Jeremane o ile a thoma Ntwa ya II ya Lefase.b Kgwerano ya Ditšhaba ka ge e ile ya palelwa ke go boloka khutšo lefaseng e ile ya wela ka sekoting sa go se dire selo. Ka 1942 e be e fetogile yeo e bego e le gona. Jehofa ga se a ka a hlathollela batho ba gagwe se se bolelwago ka botlalo ke pono ye pele ga mo goba ka nako e nngwe ya ka morago, eupša o ile a e hlatholla yona nakong yeo e thata! Kopanong ya Pušo ya Modimo ya Lefase le Lefsa, N. H. Knorr o be a ka bolela ka go dumelelana le boporofeta gore “sebata . . . ga se sa le gona.” Ka gona o ile a botšiša potšišo e rego, “Na Kgwerano e tla dula e le ka sekoting?” Ge a tsopola Kutollo 17:8, o ile a araba ka gore: “Lekoko la ditšhaba tša lefase le tla tsoga gape.” Go ile gwa ba ka wona mokgwa woo, e le go hlatsela Lentšu la Jehofa la boporofeta e le la therešo!

Go Rotoga Sekoting

6. (a) Sebata sa mmala wa sekareleta se rotogile neng sekoting, gomme ka leina lefe le lefsa? (b) Ke ka baka la’ng Ditšhaba tše Kopanego ge e le gabotse e le go tsošološwa ga sebata sa mmala wa sekareleta?

⁶ Sebata sa mmala wa sekareleta se ile sa rotoga e le ka kgonthe sekoting. Ka June 26, 1945, ka go letšwa ga diphalafala tša lešata kua San Francisco, U.S.A., ditšhaba tše 50 di ile tša boutela go amogela Molao-theo wa mokgatlo wa Ditšhaba tše Kopanego. Mokgatlo wo e be e le wa go “boloka khutšo le polokego tša ditšhaba ka moka.” Go be go e-na le go swana mo gontši magareng ga Kgwerano le UN. The World Book Encyclopedia e re: “Ka ditsela tše itšego, UN e swana le Kgwerano ya Ditšhaba yeo e ilego ya rulaganywa ka morago ga Ntwa ya I ya Lefase . . . Tše dintši tša ditšhaba tšeo di thomilego UN e be e bile tšona gape tše di thomilego Kgwerano. Ka go swana le Kgwerano, UN e ile ya hlongwa bakeng sa go thuša go boloka khutšo magareng ga ditšhaba. Ditho tše dikgolo tša UN di swana kudu le tšela tša Kgwerano.” Ka gona, UN ge e le gabotse ke go tsošološwa ga sebata sa mmala wa sekareleta. Ditho tša yona tša ditšhaba tše di ka bago 190 di feta kudu tšela tša Kgwerano tše 63; le gona e na le boikarabelo bjo bogolo go feta yeo e tlilego pele ga yona.

7. (a) Ke ka tsela efe baagi ba lefase ba ilego ba makatšwa ka go kgahlega ke sebata sa mmala wa sekareleta se se tsošitšwego? (b) Ke pakane efe yeo e tšwilego UN ka diatleng, gomme ke’ng seo mongwaledi-pharephare wa yona a ilego a se bolela ka taba ye?

⁷ Mathomong, go be go e-na le dikholofelo tše kgolo ka UN. Se e be e le ka go phethagatšwa ga mantšu a morongwa a rego: “Ge ba bona kamoo sebata se bego se le gona, eupša se se sa le gona, fela se tla ba gona, ba tla makala ka go kgahlega, eupša maina a bona ga se a ngwalwa lengwalong la go phuthwa la bophelo go tloga go theweng ga lefase.” (Kutollo 17:8b) Baagi ba lefase ba ile ba kgahlegela mokgatlo wo o mogolo kudu o mofsa, wo o šomago o le ntlong-kgolo ya wona e kgolo kua East River, New York. Eupša khutšo le polokego tša kgonthe di tšwile UN ka diatleng. Karolong e kgolo ya lekgolo la bo-20 la nywaga, khutšo ya lefase e ile ya kgomarelwa feela ka tšhošetšo ya “go fedišana mo go kgonthišeditšwego [mutual assured destruction],” e lego MAD, bjalo ka ge e khutsofatšwa ka mokgwa woo ka Seisemane, gomme phenkgišano ya dibetša e tšwetše pele go gola ka tekanyo e kgolo kudu. Ka morago ga nywaga e ka bago 40 ya boiteko bja Ditšhaba tše Kopanego, yo e bego e le mongwaledi-pharephare wa tšona ka nako yeo e lego Javier Pérez de Cuéllar o ile a tšweletša sello ka 1985 sa gore: “Re phela mehleng e mengwe ya phišego ya go fišegela thoko, gomme ga re tsebe seo re ka se dirago ka yona.”

8, 9. (a) Ke ka baka la’ng UN e se na dikarabo mathateng a lefase, gomme ke’ng seo se tlago go direga go yona kapejana go ya ka taelo ya Modimo? (b) Ke ka baka la’ng maina a bathei ba UN le bao ba e kgahlegelago a se a ngwalwa “lengwalong la go phuthwa la bophelo” la Modimo? (c) Ke eng seo Mmušo wa Jehofa o tlago go se phetha ka mo go atlegilego?

⁸ UN ga e na dikarabo. Ka baka la’ng? Ka gobane Monei wa bophelo bathong ka moka ga se yena yo a neago UN bophelo. Nako ya yona ya bophelo e tla ba e kopana, ka gobane go ya ka taelo ya Modimo, ‘e swanetše go ya tshenyegong.’ Maina a bathei ba UN le bao ba e kgahlegelago ga se a ngwalwa pukung ya bophelo ya Modimo. Batho ba badiradibe bao ba hwago bao ba bantši ba bona ba kwerago leina la Modimo, ba ka fihlelela bjang ka UN seo Jehofa Modimo a boletšego gore o kgaufsi le go se dira e sego ka matla a motho, eupša e le ka Mmušo wa Kriste wa gagwe?—Daniele 7:27; Kutollo 11:15.

⁹ UN ge e le gabotse ke mankekišane wa maroga wa Mmušo wa Modimo wa Mesia ka Kgoši ya gagwe ya Khutšo, Jesu Kriste, yo bogoši bja gagwe bo ka se kego bja ba le bofelo. (Jesaya 9:5, 6) Gaešita le ge UN e be e ka tšweletša khutšo e itšego ya nakwana, fela dintwa di be di tla phulega gape kapejana. Ye ke tshekamelo ya batho ba badiradibe. “Maina a bona ga se a ngwalwa lengwalong la go phuthwa la bophelo go tloga go theweng ga lefase.” Mmušo wa Jehofa ka Kriste o ka se ke wa tšweletša feela khutšo ya ka mo go sa felego lefaseng, eupša motheong wa sehlabelo sa topollo sa Jesu o tla tsoša bahu ba ba lokilego le ba ba sa lokago bao Modimo a ba gopolago. (Johane 5:28, 29; Ditiro 24:15) Ba ba akaretša yo mongwe le yo mongwe yo a ilego a dula a tiile go sa šetšwe ditlhaselo tša Sathane le peu ya gagwe le ba bangwe bao ba sa tlago go ipontšha e le bao ba kwago. Go molaleng gore lengwalo la go phuthwa la bophelo la Modimo le gatee le ka se ke la ba le maina a bao ba kgomaretšego Babilona o Mogolo ka go se šišinyege goba maina le ge e le afe a bao ba ilego ba tšwela pele ba rapela sebata.—Ekisodo 32:33; Psalme 86:8-10; Johane 17:3; Kutollo 16:2; 17:5.

Khutšo le Polokego ke Kholofelo ya Lefeela

10, 11. (a) UN e tsebaditše’ng ka 1986, gomme karabelo e bile efe? (b) Ke ‘malapa a makae a bodumedi’ ao a ilego a bokana kua Assisi, Italy go tla go rapelela khutšo, gomme na Modimo o araba dithapelo tše bjalo? Hlalosa.

¹⁰ Ditšhaba tše Kopanego ka boiteko bja go matlafatša dikholofelo tša batho di ile tša bolela 1986 e le “Ngwaga wa Khutšo wa Ditšhaba ka Moka” ka sehlogo se se rego, “Go Šireletša Khutšo le Bokamoso bja Batho.” Ditšhaba tšeo di lwago di ile tša kgopelwa gore di bee dibetša fase, bonyenyane ka ngwaga o tee. Di ile tša itshwara bjang? Go ya ka pego ya Lekgotla la Nyakišišo la Khutšo ya Ditšhaba ka Moka, batho ba ka bago dimilione tše hlano ba ile ba bolawa ke dintwa tša 1986 feela! Gaešita le ge ditšhelete tše itšego tše kgethegilego le ditempe tša kgopotšo di ile tša dirwa, fela ditšhaba tše dintši di ile tša dira go gonyenyane feela mabapi le go phegelela maikemišetšo a khutšo ngwageng woo. Lega go le bjalo, madumedi a lefase, ao ka mehla a kganyogago go ba le tswalano e botse le UN, a ile a thoma go tsebatša ngwaga wo ka ditsela tše fapa-fapanego. Ka January 1, 1986, Mopapa John Paul II o ile a reta modiro wa UN gomme a neela ngwaga o mofsa gore e be wa khutšo. Le gona, ka October 27 o ile a kgobokanya baetapele ba madumedi a mantši a lefase kua Assisi, Italy go tla go rapelela khutšo.

¹¹ Na Modimo o araba dithapelo tše bjalo tša go rapelela khutšo? Ge e le gabotse, baetapele bao ba bodumedi ba be ba rapela Modimo ofe? Ge e ba o be o ka ba botšiša, sehlopha se sengwe le se sengwe se be se ka nea karabo e sa swanego. Na go na le sehlopha sa medimo e dimilione seo se ka kwago le go nea dikgopelo tšeo di dirwago ka ditsela tše dintši tše di sa swanego? Ba bantši bao ba bilego le karolo ba be ba rapela Boraro botee bja Bojakane.c Mabuddha, Mahindu le ba bangwe ba ile ba rapela ka go touta medimo yeo e se nago palo. Palo ya “malapa a bodumedi” ao a bego a kgobokane e bile a 12, gomme a emelwa ke batho bao ba tumilego go etša Mopišopo yo Mogolo wa Anglican wa Canterbury, Dalai Lama wa Mobuddha, mopišopo wa go etela dinaga wa Orthodox wa Russia, mopresidente wa Lekgotla la Shinto Shrine la Tokyo, batho ba Afrika bao ba dumelago gore moya ga o hwe, le ma-India a mabedi a Amerika ao a bego a apere dikefa tšeo di nago le mafofa. Ka boripana go ka thwe, e be e le sehlopha sa mebala-bala seo se dirilego gore thelebišene e be e tagilego. Sehlopha se sengwe se ile sa rapela ka go se kgaotše ka diiri tše 12 ka nako e tee. (Bapiša le Luka 20:45-47.) Eupša na go na le ge e le efe ya dithapelo tšeo yeo e ilego ya phatša maru a pula ao a bego a okametše pokano? Aowa, ka baka la mabaka a latelago:

12. Ke ka baka la mabaka afe mo Modimo a se a kago a araba dithapelo tša baetapele ba bodumedi ba lefase tša go rapelela khutšo?

¹² Ka go fapana le bao ba ‘sepelago ka leina la Jehofa,’ ga go le o tee wa batho bao ba bodumedi yo a bego a rapela Jehofa, e lego Modimo yo a phelago yo leina la gagwe le tšwelelago ka makga a ka bago 7 000 mongwalong wa mathomo wa Beibele. (Mika 4:5; Jesaya 42:8, 12)d E le sehlopha, ga se ba ka ba batamela Modimo ka leina la Jesu, gomme ba bantši ba bona ba be ba bile ba sa dumele Jesu Kriste. (Johane 14:13; 15:16) Ga go le o tee wa bona yo a dirago thato ya Modimo mehleng ye ya rena, e lego go tsebatša lefaseng ka bophara Mmušo o tlago wa Modimo, e sego UN, e le kholofelo ya kgonthe ya batho. (Mateo 7:21-23; 24:14; Mareka 13:10) Go feta moo, mekgatlo ya bona ya bodumedi e akareditšwe dintweng tša go tšholla madi tša histori, go akaretša le dintwa tše pedi tša lefase tša lekgolo la bo-20 la nywaga. Go ba bjalo, Modimo o re: “Le xe Le ka atiša dithapêlô, nka se kê ka Le kwa; diatla tša lena di tletše madi.”—Jesaya 1:15; 59:1-3.

13. (a) Ke ka baka la’ng go e-na le seo go se bolelago gore baetapele ba bodumedi ba lefase ba thuše UN tabeng ya go nyaka khutšo? (b) Mekgoši ya khutšo e tla feleletša seremong sefe seo se boletšwego e sa le pele ke Modimo?

¹³ Le gona, go na le seo go se bolelago e le ka kgonthe gore baetapele ba bodumedi ba lefase ba thušane gotee le Ditšhaba tše Kopanego tabeng ya go nyaka khutšo mo nakong ye. Ba rata go tutuetša UN gore ba holege, kudu-kudu mehleng ye ya ge batho ba bona ba bantši gakaakaa ba furalela bodumedi. Ka go swana le baetapele bao ba bego ba sa botege Isiraeleng ya kgale, ba goa ka gore, “Khutšô! Khutšô! mola xò se khutšô.” (Jeremia 6:14) Ka ntle le pelaelo mokgoši wa bona wa khutšo o tla tšwela pele, gomme o hlatloge ka go thekga seremo seo moapostola Paulo a porofetilego ka sona ka gore: “Letšatši la Jehofa le tla go swana tlwa le lehodu la bošego. Neng le neng ge ba re: ‘Khutšo le polokego!’ ke moka tshenyego ya tšhoganyetšo e tla ba wela gatee-tee go etša sehlabi sa tlalelo go mosadi wa moimana; gomme le gatee ba ka se ke ba phonyokga.”—1 Bathesalonika 5:2, 3.

14. Mokgoši wa “Khutšo le polokego!” o ka ba ka sebopego sefe, gomme motho a ka phema bjang go forwa ke wona?

¹⁴ Nywageng ya morago bjale, bo-radipolitiki ba dirišitše polelwana e rego “khutšo le polokego” go hlalosa dithulaganyo tše fapa-fapanego tša batho. Na maiteko a bjalo a baetapele ba lefase ke wona mathomo a go phethagatšwa ga 1 Bathesalonika 5:3? Goba na Paulo o be a bolela feela ka tiragalo e itšego ya bogolo bjo bo makatšago yeo e tlago go tanya tlhokomelo ya lefase ka moka? Ka ge diporofeto tša Beibele gantši di kwešišwa feela ka morago ga ge di phethagetše goba ge di tšwela pele di phethagala, re tla swanelwa ke go leta gomme re bone. Mo nakong ye, Bakriste ba a tseba gore khutšo le polokego le ge e le efe tšeo ditšhaba di ka bonagalago di di fihleletše, ge e le gabotse ga go na selo seo se ka bago se fetogile. Boithati, lehloyo, bokebekwa, go phumega ga malapa, boitshwaro bjo bobe, bolwetši, manyami le lehu di tla ba di sa dutše di le gona. Ke ka baka leo o sa swanelwago go arošwa ke mokgoši le ge e le ofe wa “khutšo le polokego,” ge e ba o dula o phafogetše seo se bolelwago ke ditiragalo tša lefase gomme o ela hloko ditemošo tša boporofeta tšeo di lego ka Lentšung la Modimo.—Mareka 13:32-37; Luka 21:34-36.

[Mengwalo ya ka tlase]

[Lepokisi go letlakala 250]

Boikganetšo bja Mabapi le “Khutšo”

Gaešita le ge 1986 e ile ya bolelwa ke UN e le Ngwaga wa Khutšo wa Ditšhaba-tšhaba, fela phenkgišano ya dibetša tše kotsi e ile ya tšwela pele. World Military and Social Expenditures 1986 e nea ka botlalo ditaba tše tše latelago tše šiišago:

Ka 1986 ditshenyagalelo tša tša bohlabani tša lefase ka moka di fihleletše diranta tše dibilione tše 1,8.

Ditshenyagalelo tša tša bohlabani tša lefase ka moka ka iri e tee nkabe e bile tšeo di lekanego go thibela go tsenwa ke malwetši ga batho ba dimilione tše 3,5 bao ba hwilego ngwaga le ngwaga ka baka la malwetši a fetelago ao a ka thibelwago.

Lefaseng ka bophara, motho o tee go ba bahlano o phela bodiiding bjo šoro. Batho ba ka moka bao ba bolawago ke tlala ba ka ba ba ile ba fepša ka ngwaga o tee ka tšhelete yeo lefase le e dirišeditšego dibetšeng ka matšatši a mabedi.

Matla a go thuthupa ao a lego mokgobong wa lefase wa dibetša tša nuclear a be a le ka makga a 160 000 000 go feta ale a mothuthupo wa Chernobyl.

Pomo ya nuclear e ka be e ile ya lahlelwa e e-na le matla a go thuthupa a fetago ka makga a 500 a pomo yeo e ilego ya lahlelwa Hiroshima ka 1945.

Mafelo a go bolokela dibetša tša nuclear a be a e-na le dibetša tšeo di lekanago le batho ba Hiroshima bao ba fetago milione o tee. Di be di emela makga a 2 700 a matla a go thuthupa ao a ilego a lokollwa Ntweng ya II ya Lefase, ge go be go e-hwa batho ba dimilione tše 38.

Dintwa e bile tšeo di atilego kudu le tšeo di bolayago kudu. Mahu ao a bakilwego ke dintwa e bile a palo-moka ya dimilione tše 4,4 lekgolong la bo-18 la nywaga, dimilione tše 8,3 lekgolong la bo-19 la nywaga, dimilione tše 98,8 ka nywaga e 86 ya mathomo ya lekgolo la bo-20 la nywaga. Ga e sa le go tloga lekgolong la bo-18 la nywaga, mahu ao a bakilwego ke ntwa a oketšegile ka lebelo kudu ka makga a fetago a tshelelago go feta baagi ba lefase. Ntweng e nngwe le e nngwe ya lekgolong la bo-20 la nywaga go be go e-ba le mahu a mantši ka makga a lesome go feta lekgolong la bo-19 la nywaga.

[Diswantšho go letlakala 247]

Bjalo ka ge go porofetilwe ka sebata se sehwibidu, Kgwerano ya Ditšhaba e ile ya lahlelwa sekoting nakong ya Ntwa ya II ya Lefase eupša ya tsošološwa e le Ditšhaba tše Kopanego

[Diswantšho go letlakala 249]

Baemedi ba bodumedi bja lefase ka go thekga “Ngwaga wa Khutšo” wa UN ba ile ba rapela dithapelo tša hlakantswiki kua Assisi, Italy, eupša ga go le o tee wa bona yo a ilego a rapela Modimo yo a phelago Jehofa