Matšatši a Maikhutšo le Menyanya

Therešo ya gore Dihlatse tša Jehofa ga di tšee karolo mekgweng e mentši ya matšatši a maikhutšo le menyanya e mengwe, mo gongwe e ka ba e tlabago go morutiši. Re holofela gore se se latelago se tla go thuša go kwešiša gore ke ka baka la’ng re tšeela taba godimo gakaalo.

Mohlomongwe go feta kamoo o bego o lemoga ka gona, ruri matšatši a maikhutšo a mantši le mekgwa yeo e sepedišanago le ona a na le setlogo seo e sego sa bodumedi bja Bokriste. Taba ye ke yona yeo e dirago gore a se ke a amogelwa ke Dihlatse tša Jehofa. Re leka go latela molao wa motheo woo o boletšwego ke moapostola wa Mokriste Paulo:

“Tokô e ka amana bya’ng le bokxôpô? Seetša se ka amana bya’ng le lefsifsi? Kriste a ka kwana bya’ng le Selaloxi [modimo wa maaka]? Modumedi o abêlana eng le e a sa dumelexo? . . . Tšwang-xê moo xare xa bôna, Le khuduxê; o r’yalo Morêna.”—2 Ba-Korinthe 6:14-17.

Ka gona, ge e ba letšatši la maikhutšo goba la monyanya ka tsela e nngwe le gokagane le medimo e mengwe goba medimogadi, goba ge e ba go le boloka go thulana le kwešišo ya rena ya melao ya motheo ya Beibele, gona ga re tšee karolo go lona.

Matšatši a Matswalo: Go ipshina ka monyanya le go fa barategi dimpho ruri ga se phošo. (Luka 15:22-25; Ditiro 20:35) Dihlatse tša Jehofa di thabela go nea dimpho le go go ipshina gotee ngwaga ka moka. Lega go le bjalo, menyanya ya matšatši a matswalo e mebedi fela yeo e bolelwago ka Beibeleng, ke ye e lego mabapi le batho bao e bego e se badumedi ba therešo. E be e le Farao wa Egipita le wa Herode Antipa mmuši wa mo-Roma, bao monyanya wa o mongwe le o mongwe wa letšatši la matswalo o feleleditšego ka lehu. (Genesi 40:18-22; Mareka 6:21-28) Ka gona, ga se mo go makatšago go bona ditšhupetšong tše tša histori kgopolo ya Bakriste ba pele mabapi le menyanya ya matšatši a matswalo:

“Mogopolo wa moletlo wa letšatši la matswalo o be o le kgole le dikgopolo tša Bakriste ba mehleng ye ka kakaretšo.”—The History of the Christian Religion and Church, During the Three First Centuries (New York, 1848), ka Augustus Neander, letlakala 190.

“Go bakgethwa batho ba ka moka ba ba lego ka Mangwalong, ruri ga go le o tee wa bona yoo go bolelwago gore o kile a ba le monyanya o mogolo letšatšing la gagwe la matswalo. Ke badiradibe feela (ba ba bjalo ka Farao le Herode) ba ba ilego ba dira menyanya e megolo matšatšing ao ba belegwego ka wona lefaseng leno la tlase.”—The Catholic Encyclopedia (New York, 1911), Volume X, letlakala 709 (go tsopolwa Origen Adamantius wa lekgolong la boraro la nywaga).

Go oketša moo, menyanya ya matšatši a matswalo e sekametše tabeng ya go neela motho bogolo bjo bo fetišišago, gomme ga go pelaelo gore le ke lebaka le lengwe le le dirilego gore Bakriste ba pele ba e široge. (Mmoledi 7:1) Ka gona, o tla hwetša gore Dihlatse tša Jehofa ga di be le karolo menyanyeng ya matšatši a matswalo (meletlong, dikopelong, go neaneng dimpho le tše dingwe).

Keresemose: Bjalo ka ge mo gongwe o šetše o lemoga, December 25 ga se letšatši la matswalo a Jesu Kriste. Mo gongwe o ka ba o nagana gore seo ga se taba—wa re sa bohlokwa ke tiragalo. Eupja tsela yeo letšatši la maikhutšo la Keresemose le tšweleditšwego ka yona, e bontšha gore go na le ditaba tše dintši ka lona go feta mo. Di-encyclopedia tše di latelago di a hlalosa:

“Go binwa ga Keresemose ga se gwa laelwa ke Modimo, le gona ga go a thomega T[estamenteng e M[psha]. Letšatši la matswalo a Kriste le ka se ke la kgonthišwa e le ka kgonthe T[estamenteng e M[psha], goba go tšwa mothopong lege e le ofe. Bo-tate ba nywaga-kgolong e meraro ya mathomo ga ba bolele selo ka go binwa ga monyanya o kgethegilego wa matswalo.”—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature (Grand Rapids, Michigan, kgatišo e boeleditšwego ya 1981), ka John McClintock le James Strong, Volume II, letlakala 276.

“Mekgwa e mentši ya Keresemose yeo gona bjale e atilego Yuropa goba yeo e ngwadilwego go tloga mehleng e fetilego, ga se mekgwa ya Bokriste bja kgonthe, eupja ke mekgwa yeo e ilego ya amogelwa ke Kereke. . . . Saturnalia kua Roma e neile mohlala wa mekgwa e mentši ya lethabo ya nako ya Keresemose.”—Encyclopædia of Religion and Ethics (Edinburgh, 1911), e rulagantšwe ke James Hastings, Volume III, matlakala 608, 609.

Go tsebja ka gohle gore Keresemose mathomong e be e se monyanya wa matswalo a Kriste. U.S. Catholic ya December 1981, letlakaleng la 32, e re: “Ga go kgonege go aroganya Keresemose le mathomo a yona a boheitene.” Makasine o a hlalosa:

“Moletlo wo o rategago wa ba-Roma e be e le wa Saturnalia, woo o bego o thoma ka December 17 gomme o fela ka ‘letšatši la matswalo a letšatši le le sa fenywego’ (Natalis solis invicti) ka December 25. Kae-kae seripagareng sa lekgolo la bone la nywaga, bahlankedi ba ba hlalefilego ba kereke ya Roma ba ile ba phetha ka gore December 25 e ka dira letšatši le lebotse la go bina monyanya wa letšatši la matswalo a ‘letšatši la go loka.’ Go ile gwa thoma Keresemose.”

Ba bangwe ba ile ba kgomega bjang ge ba thoma go tseba ditherešo tše mabapi le Keresemose? The World Book Encyclopedia (1982) e boletše ka tlase ga “Keresemose” gore: “Lebakeng la nywageng ya bo-1600 . . . Keresemose e be e thibetšwe ka molao Engelane le dikarolong tša dikoloni tša Maisemane kua Amerika.” E re ka ge batho ba mehleng e fetilego ba ile ba gana go bina Keresemose ka baka la mathomo a yona a boheitene, gona go swanetše go kwešišwa lebaka leo ka lona Dihlatse tša Jehofa di sa e binego lehono. Ga re tšee dikarolo menyanyeng ya Keresemose, dipapading tša yona, dikopelong tša yona, go faneng dimpho goba modirong lege e le ofe woo o tswalanago le Keresemose.

Dihlatse tša Jehofa di tšea boemo bjo bo swanago bja go se tšee karolo le gatee matšatšing a mangwe a maikhutšo a bodumedi goba a sekametšego go bjona ao a tšwelelago lebakeng la ngwaga wa sekolo. Lebaka ke gore matšatši a a maikhutšo le ona, a gokagana le borapedi bjoo e sego bja Bokriste; ge e le gabotse, dibopego tše dingwe tša borapedi bjo bo bjalo di laola menyanya. Ela hloko mehlala e latelago:

Paseka: Gaešita lege letšatši le la maikhutšo le dirilwe ka morero wa go gopola tsogo ya Kriste, fela ela hloko seo dipuku tša lefase di se bolelago mabapi le yona:

“Paseka. Mathomong e be e le monyanya wa seruthwane wa go hlompha modimogadi wa seetša le seruthwane wa Ma-Teuton yoo a tsebjago e le Eastre ke Ma-Anglo-Saxon. Mo e ka bago mathomong a lekgolo la bo-8 la nywaga Ma-Anglo-Saxon a ile a fetolela leina monyanyeng wa Bakriste woo o reretšwego go bina tsogo ya Kriste.”—The Westminster Dictionary of the Bible (Philadelphia, 1944), ka John D. Davis, letlakala 145.

“Ka gohle ba tsoma mae a mebala-bala a Paseka, ao a tlišitšwego ke mmutla wa Paseka. Se ga se feela papadi ya bana, eupja ke mohlala wa tirelo ya pelego gomme mae le mmutla ka bobedi di swantšhetša pelego.”—Standard Dictionary of Folklore Mythology and Legend ya Funk le Wagnalls (New York, 1949), Volume 1, letlakala 335.

Halloween: Gaešita lege e binwa e le letšatši la maikhutšo la Bokriste, fela Halloween e thomile menyanyeng ya pele ga Bokriste yeo e tswalago dikgopolo tša maaka ka bophelo ka morago ga lehu. Ka mo go kgahlišago re bala gore: “Ma-Protestanta ka morago ga Mpshafatšo a ile a gana monyanya wo gotee e le mengwe e bohlokwa e swanago le Keresemose le Paseka. Lega go le bjalo, mekgwa e tlwaetšwego ya Halloween e tšwago boheiteneng e apareditše.”—Encyclopædia Britannica (1959), Volume 11, letlakala 107.

Letšatši la Bakgethwa ka Moka: “Ga go pelaelo gore kereke ya Bokriste e ile ya tsoma go fedišetša ruri monyanya wa ma-Druid wa bahu ka go tšweletša monyanya o mongwe wa letšatši la Bakgethwa ka Moka ka Nov. 1. Monyanya wo o ile wa hlongwa bakeng sa go hlompha bakgethwa ka moka bao ba tsebjago goba ba ba sa tsebjego, eupja o paletšwe ke go tšea sebaka sa monyanya wa boheitene wa Samhain.”—Encyclopædia Britannica (1959), Volume 11, letlakala 107.

Letšatši la Ngwaga o Mofsa: “Kua Roma ya bogologolo, letšatši la pele la ngwaga le be le kgethetšwe go hlompha Janus, modimo wa dikgoro le mejako le wa mathomo le mafelelo. . . . Letšatši la Ngwaga o Mofsa la fetoga letšatši le lekgethwa ka kerekeng ya Bokriste ka A.D. 487.”—The World Book Encyclopedia (1982), Volume 14, letlakala 237.

Letšatši la Valentine: “Letšatši la Valentine le tšwelela letšatšing la monyanya la bahwela-tumelo ba babedi ba Bakriste ba ba bitšwago bo-Valentine. Eupja mekgwa ye e gokaganago le letšatši le . . . go bonala e e-tšwa monyanyeng wa bogologolo wa Roma wo o bitšwago Lupercalia woo o bego o dirwa ka February 15 e nngwe le e nngwe. Monyanya wo o be o hlompha Juno, modimogadi wa basadi le lenyalo wa Roma le Pan, modimo wa tlhago.”—The World Book Encyclopedia (1973), Volume 20, letlakala 204.

Letšatši la May: “Menyanya ya Letšatši la May go bonala e e-tšwa ditirelong tša go hlompha modimogadi wa Roma, Maia, yo a bego a rapelwa e le mothopo wa pelego wa batho le wa tlhago. . . . Maypole e dumelwa ke barutwana ba bantši gore ke seka se se phologilego sa borapedi bja ditho tša pelego seo pele se bego se dirišwa ditirelong tša seruthwana tša modimogadi Maia.”—The New Funk & Wagnalls Encyclopedia (1952), letlakala 8294.

Letšatši la Mma: “Monyanya o tšwa mokgweng wa go rapela mma go Gerika ya bogologolo. Borapedi bjo bo lebišitšwego go mma gotee le menyanya yeo e direlwago Cybele goba Rhea, Mma yo Mogolo wa Medimo o be o dirwa ka letšatši la lesome-hlano la March Asia Minor ka moka.”—Encyclopædia Britannica (1959), Volume 15, letlakala 849.

Ye ke feela mehlala ya matšatši a maikhutšo ao a binwago ka tlwaelo, ao go wona bana ba sekolo gantši go letelwago gore ba kgathe tema go wona ka go tšea karolo medirong e mengwe. Lega go le bjalo, Dihlatse tša Jehofa ka baka la mabaka a letswalo ga di tšee karolo lege e le efe medirong ye ya matšatši a maikhutšo—e ka ba ka go opela, go letša diletšo tša moopelo, go kgatha tema dipapading, go gwanta melokolokong, go thala diswantšho, go ba gona meletlong, go ja le go nwa le tše dingwe. Eupja ka nako e swanago, ga re ganetše ba bangwe go bina matšatši a bjalo a maikhutšo goba ra leka go ba šitiša. Re leboga ka kudu ge barutiši ka botho ba lokolla bana ba rena gore ba se tšee karolo medirong ka moka yeo ka tsela lege e le efe, e dirago dikgopotšo tša matšatši a a maikhutšo.

Matšatši a Maikhutšo a Setšhaba

Matšatši a mangwe a maikhutšo a fapane ka tsela e itšego. Ona ga a binwe lefaseng ka bophara, eupja a ka fo ba a naga e itšego. Ka mohlala, go ka ba le matšatši a setšhaba a ditebogo. Mafelong a mangwe gape go ka ba le letšatši le lengwe le le kgethetšwego go gopola batho ba setšhaba ba ba hwetšego ntweng, goba letšatši la go gopola go tswalwa ga naga goba baokamedi ba bangwe ba ba tumilego, babuši goba bagale ba setšhaba.

Dihlatse tša Jehofa gape di lesa ka tlhompho go tšea karolo matšatšing a bjalo a maikhutšo a setšhaba. Gaešita lege re hlompha babuši nageng lege e le efe yeo re ka bago re dula go yona, fela ka baka la mabaka a letswalo ga re ba nee seo re se lebelelago e le tlhompho ya borapedi. Re dula re sa tšee lehlakore menyanyeng e bjalo ka moka. Se ke go dumelelana le mantšu a Jesu mabapi le balatedi ba gagwe: “Bôna xa se ba lefase, byalo ka Nna ke se wa lefase.”—Johane 17:16.

[Seswantšho go letlakala 19]

“Keresemose e be e thibetšwe ka molao Engelane le dikarolong tša dikoloni tša Maisemane kua Amerika”

[Seswantšho go letlakala 21]

Ka baka la mabaka a letswalo, Dihlatse tša Jehofa ga di tšee karolo medirong ya matšatši a maikhutšo

[Seswantšho go letlakala 17]

Bakriste ba pele ga se ba ka ba bina matšatši a matswalo a bona

[Seswantšho go letlakala 19]

“Se ga se feela papadi ya bana, eupja ke mohlala wa tirelo ya pelego gomme mae le mmutla ka bobedi di swantšhetša pelego”