Atlega go Širogeng Moreo wa Megabaru

“Ba ba rataxo xo huma ba wêla melekong le mereong.”—1 TIMOTHEO 6:9.

1. Ke ka baka la’ng re swanetše go tshwenyega ka mereo?

LENTŠU “moreo” le ka go gopotša ka motsomi yo a beago molaba o sa lemogegego gore a tle a sware sebolawa seo se se nago maseme. Lega go le bjalo, Modimo o hlalosa gabotse gore mereo e kotsi kudu go rena ga se didirišwa tšeo tša kgonthe, eupja ke seo se ka tanyago moyeng le boitshwarong. Diabolo ke nkgwete tabeng ya go rea mereo e bjalo.—2 Ba-Korinthe 2:11; 2 Timotheo 2:24-26.

2. (a) Jehofa o re thuša bjang go široga mereo e kotsi? (b) Ke morero wa mohuta ofe ka mo go kgethegilego wo go lebišwago tlhokomelo go wona gona bjale?

² Jehofa o re thuša ka go hlaola e mengwe ya mereo e mentši le ya mehuta-huta ya Sathane. Ka mohlala, Modimo o lemoša gore melomo ya rena e ka ba moreo ge e ba re sa bolele ka bohlale, re akgofela go bolela goba re bolela seo re sa swanelago go se bolela. (Diema 18:7; 20:25) Boikgogomošo e ka ba moreo, go swana le go dula gotee le batho ba nago le mokgwa wa go galefa. (Diema 22:24, 25; 29:25) Eupja a re boleleng ka moreo o mongwe: “Ba ba rataxo xo huma ba wêla melekong le mereong; ba ya le dikxanyoxô tše ntši tša bošilo tše di xobošaxo motho tša mo senya, tša mo tekesetša thsenyexong le tahlexong.” (1 Timotheo 6:9) Seo se gokeletšago moreong woo goba sebaki sa ona se ka akaretšwa ka lentšu “megabaru.” Gaešita lege megabaru gantši e bonagatšwa ka go ikemišetša go huma, megabaru ge e le gabotse ke moreo o nago le dibopego tše dintši.

Jehofa o re Lemoša Kotsi

3, 4. Histori ya bogologolo ya motho e na le thuto efe mabapi le megabaru?

³ Gabotse-botse, megabaru ke kganyogo e sa laolwego goba e feteletšego ya go ba le mo go oketšegilego, go sa šetšwe gore ke tšhelete, dithoto, matla, kopano ya botona le botshadi goba dilo tše dingwe. Ga re ba pele ba go ba kotsing ya moreo wa megabaru. Kgale-kgale kua tšhemong ya Edene, megabaru e ile ya tanya Efa gomme ka morago ya tanya Adama. Molekane wa Efa yo a bego a e-na le phihlelo e kgolwanyane bophelong go feta yena, o be a ile a newa ditaelo ke Jehofa ka noši. Modimo o be a ba neile legae la paradeise. Ba be ba ka thabela dijo tše dintši tše dibose le tša mehuta-huta, tšeo di bego di medišitšwe nageng yeo e sa šilafatšwago. Ba be ba ka letela go ba le bana ba ba phethagetšego bao ba bego ba ka phela le go hlankela Modimo le bona ka mo go sa felego. (Genesi 1:27-31; 2:15) Na seo se be se ka se bonale e le se se lekanego go ka kgotsofatša motho lege e le ofe?

⁴ Lega go le bjalo, go ba ga motho le se se lekanego ga go thibele megabaru go ba moreo. Efa o ile a tanywa ke tebelelo ya go ba yo a swanago le Modimo, e lego go ba le tokologo e oketšegilego le go ipeela ditekanyetšo tša gagwe ka noši. Go bonala Adama a be a nyaka bogwera bjo bo tšwelago pele le molekane wa gagwe yo mobotse go sa šetšwe mafelelo a seo. Ka ge le batho ba bao ba phethagetšego ba ile ba tanywa ke megabaru, o ka lemoga lebaka leo ka lona megabaru e ka bago kotsi go rena.

5. Ke gabohlokwa gakaaka’ng go rena gore re široge mereo ya megabaru?

⁵ Re swanetše go itota gore re se tanywe ke megabaru ka gobane moapostola Paulo o a re lemoša: “A xa Le tsebe xobane ba sa lokaxo ba ka se bê le kabêlô mmušong wa Modimo? Lesang xo iphora: Ba diotswa, Le ba medimo e šele, le bahladi, le dihlôtlôlô, le ba xo dira dithšila le banna ka bôná, le mahodu, le ba mexabaru . . . xa ba na kabêlô mmušong wa Modimo.” (1 Ba-Korinthe 6:9, 10) Paulo o re boditše gape gore: “Xe e le bootswa, le dithšila ka moka, le mexabaru, tše byalo le xo bolêlwa di se kê tša bolêlwa mo xo lena.” (Ba-Efeso 5:3) Ka gona megabaru ga se ya swanela go ba taba yeo go ka bago gwa swarwa kgang ka yona ka morero wa go kgotsofatša nama ya rena e sa phethagalago.

6, 7. (a) Ke mehlala efe ya Beibele yeo e gatelelago kamoo megabaru e ka bago e matla ka gona? (b) Ke ka baka la’ng mehlala yeo e swanetše go ba temošo go rena?

⁶ Jehofa o begile mehlala e mentši go lemoša ka kotsi ya megabaru. Gopola megabaru ya Akane. Modimo o boletše gore Jeriko e be e swanetše go senywa, eupja gauta, silifera, koporo le tšhipi tša yona e be e le tša polokelo ya Gagwe. Akane mo gongwe mathomong a ka ba a ile a ikemišetša go latela taelo yeo, eupja megabaru e ile ya mo tanya. Ge a le Jeriko, go be go le bjalo ka ge eka o be a le leetong le go reka, moo a ilego a bona ditheko-fase tše di makatšago, go akaretša le seaparo se sebotse seo se bego se bonagala se tloga se mo swanela. Ge a tšea gauta le silifera tšeo matla a tšona a bego a ka lekana dikete-kete tša diranta, mo gongwe o be a nagana gore, ‘Mašoto a-ka! Go nyaka go swana le go utswa.’ E be e le gona go utswa! Ka go duma seo se bego se swanetše go senywa goba go tlišwa, o utsweditše Modimo, gomme seo se ile sa lobiša Akane bophelo bja gagwe. (Jošua 6:17-19; 7:20-26) Nagana gape ka mehlala ya Gehasi le Judase Isikariothe.—2 Dikxoši 5:8-27; Johane 6:64; 12:2-6.

⁷ Ga se ra swanela go hlokomologa taba ya gore ba bararo bao ba boletšwego ka mo godimo e be e se baheitene ba ba bego ba sa tsebe ditekanyetšo tša Jehofa. Go e na le moo, ba be ba e-na le tswalano ya boineelo le Modimo. Ka moka ga bona ba be ba bone mehlolo yeo e bego e swanetše go ba e ile ya tiišetša ka go bona matla a Modimo le bohlokwa bja go dula ba amogelwa ke yena. Lega go le bjalo, ba ile ba wišwa ke moreo wa megabaru. Le rena re ka senya tswalano ya rena le Modimo ge e ba re itumelela go tanywa ke megabaru ka sebopego lege e le sefe. Ke megabaru ya mehuta efe ye e ka bago e kotsi ka mo go kgethegilego go rena?

Go Tanywa ke Megabaru ya Lehumo Goba ya Dithoto

8. Beibele e nea temošo efe mabapi le lehumo?

⁸ Bakriste ba bantši ba kwele ditemošo tše di kwalago tšeo di tšwago Beibeleng malebana le go mediša lerato la go rata mahumo, e lego go duma lehumo. Ke ka baka la’ng o sa hlahlobišiše tše dingwe tša tše, bjalo ka ge di hwetšwa go Mateo 6:24-33; Luka 12:13-21 le 1 Timotheo 6:9, 10? Gaešita lege mo gongwe o ka nagana gore o amogela le go latela keletšo e bjalo, na ga go bonale Akane, Gehasi le Judase le bona ba be ba tla bolela gore ba dumelelana le yona? Go molaleng gore re swanetše go dira se se fetišago go fo dumela ka baka la tsebo. Re swanetše go hlokomela gore moreo wa megabaru ya lehumo goba dithoto o se ke wa kgoma maphelo a rena a letšatši le letšatši.

9. Ke ka baka la’ng re swanetše go hlahloba tshekamelo ya rena tabeng ya go reka?

⁹ Bophelong bja letšatši le letšatši, gantši re swanelwa ke go reka—dijo, diaparo le didirišwa tša ka gae. (Genesi 42:1-3; 2 Dikxoši 12:11, 12; Diema 31:14, 16; Luka 9:13; 17:28; 22:36) Eupja lefase la kgwebo le hlohleletša kganyogo ya go kganyoga dilo tše di oketšegilego le tše difsa. Dipapatšo tše dintši tšeo di tlalago dikuranteng, dimakasineng le sekirining sa TV ke dikgoketšo tše di sa lemogegego tša go tsoša megabaru. Dikgoketšo tše di bjalo di ka ba gona gape mabenkeleng a dipolause, dijase, diroko le di-sweater, ao a nago le diraka tša dieta tše difsa, ditlabakelo tša mohlagase le dikhamera. E be e ka ba bohlale go Bakriste gore ba ipotšiše gore: ‘Na go reka go fetogile selo se segolo goba boipshino bja motheo bophelong bja-ka?’ ‘Na ruri ke tloga ke nyaka dilo tše difsa tšeo ke di bonago, goba na lefase la kgwebo le fo ba le nontšha peu ya megabaru ka go nna?’—1 Johane 2:16.

10. Ke moreo ofe wa megabaru wo o lego kotsi go banna ka mo go kgethegilego?

¹⁰ Ge e ba go reka go bonala e le moreo o tlwaetšwego wa go tanya basadi, gona go hwetša tšhelete e ntši ke moreo wo o tanyago go banna ba bantši-ntši. Jesu o swantšhitše moreo wo ka monna wa mohumi yo a bego a boelwa gabotse, fela a ikemišeditše go ‘katološa matlolo a gagwe, a a dira a magolo gore a kgobele dijo le thoto tša gagwe ka moka.’ Jesu ga se a tlogela pelaelo ge e le mabapi le kotsi: “Phafoxang, Le ilê mexabaru.” (Luka 12:15-21) Go sa šetšwe ge e ba re humile goba go se bjalo, re swanetše go kwa keletšo yeo.

11. Mokriste a ka tanywa bjang ke megabaru ya go hwetša tšhelete e oketšegilego?

¹¹ Megabaru ye ya go nyaka tšhelete e ntši goba dilo tšeo tšhelete e ka di rekago, gantši e godišwa ka tsela e sa lemogegego. Mo gongwe go ka tšweletšwa leano la go huma ka pela—mohlomongwe e le sebaka se se tšwelelago gatee bophelong sa go hwetša tšhireletšego ya tša ditšhelete ka go diriša tsela e kotsi ya go hwetša poelo. Goba motho a ka lekega gore a hwetše tšhelete ka mekgwa ye e belaetšago goba ye e sego ya molao ya kgwebo. Kganyogo ye ya megabaru e ka ba e matla le e tanyago. (Psalme 62:10; Diema 11:1; 20:10) Ba bangwe ka phuthegong ya Bokriste ba ile ba thoma kgwebo ba lebeletše gore banababo bona bao ba sa belaelego ba tla ba bareki ba bagolo. Ge e ba nepokgolo ya bona e be e se feela go nea setšweletšwa goba thušo e nyakegago ka ‘go dira tše botse ka diata tša bona,’ eupja e le go dira tšhelete ka go akgofa ka go hula Bakriste-gotee, gona ba dirišwa ke megabaru. (Ba-Efeso 4:28; Diema 20:21; 31:17-19, 24; 2 Ba-Thesalonika 3:8-12) Megabaru ya tšhelete e lebišitše ba bantši go petšheng ka go bapala dikarata, go petšha dipere goba matengwa. Ba bangwe, ba hlokomologa kwelobohloko le go dira ka tlhaloganyo, ba ile ba akgofela go tsoša melato ya tsheko ba holofetše go hwetša moputso o mogolo goba tšhelete e lefšago ka go gapeletšwa ka molao.

12. Ke ka baka la’ng re tseba gore megabaru ya lehumo e ka fenywa?

¹² A a šetšego a boletšwe ke mafelo ao go ona go nyakegago go itlhahloba e le gore re ka kgona go bona ka potego ge e ba megabaru e ka ba e šoma ka go rena. Gaešita lege go ka ba bjalo, re ka fetoga. Gopola gore Sakeo o ile a fetoga. (Luka 19:1-10) Ge e ba motho lege e le ofe a hwetša megabaru ya lehumo goba dithoto e le bothata, o swanetše go ikemišetša go phonyokga moreong go etša kamoo Sakeo a bego a ikemišeditše ka gona.—Jeremia 17:9.

Megabaru Dibopegong tše Dingwe tša Bophelo

13. Psalme 10:18 e re hlokomediša ka moreo ofe o mongwe?

¹³ Ba bangwe ba hwetša go le bonolo kudu go bona dikotsi tša megabaru ge e le tabeng ya tšhelete goba dithoto go feta ditseleng tše dingwe tšeo e rotogago go tšona. Pukuntšu e nngwe ya Segerika e bolela gore sehlopha sa mantšu seo se fetoletšwego e le “megabaru” goba “go duma ka mo go feteletšego” se na le kgopolo ya “‘go nyaka mo go oketšegilego,’ ge e le tabeng ya matla le tše dingwe, gotee le thoto.” Ee, re ka tanywa ke go nyaka ka megabaru go buša ba bangwe, mohlomongwe go ba dira gore ba thothomele ka tlase ga taolo ya rena.—Psalme 10:18.

14. Kganyogo ya go kganyoga matla e bile e gobatšago dikarolong dife?

¹⁴ Ga e sa le go tloga mehleng ya pele, batho ba sa phethagalago ba be ba thabela go buša ba bangwe. Modimo o bone e sa le pele gore mafelelo a nyamišago a sebe sa motho e tla ba gore banna ba bantši ba ‘buše’ basadi ba bona. (Genesi 3:16) Lega go le bjalo, go palelwa mo go ile gwa tshelela ka ntle ga tikologo ya lenyalo. Nywaga e dikete ka morago, mongwadi wa Beibele o ile a bolela gore ‘motho o buša motho gore a mo senye.’ (Mmoledi 8:9) O ka ba o tseba kamoo seo se diregilego ka gona ditabeng tša dipolitiki le tša bohlabani, eupja na e ka ba e le gore boemong bja rena ka noši, re katanela go hwetša matla a oketšegilego goba taolo ya motho ka noši?

15, 16. Ke dibopegong dife moo Bakriste ba ka tanywago ke kganyogo ya go ba le matla a oketšegilego? (Ba-Filipi 2:3)

¹⁵ Ka moka ga rena re dirišana le batho ba bangwe—ka malapeng a gabo rena goba a meloko, mošomong wa rena wa tša boiphedišo goba sekolong, gare ga bagwera le ka phuthegong. Mabakeng a mangwe goba gantši re ka tšea karolo tabeng ya go dira phetho ya seo se tlago go dirwa le kamoo se tlago go dirwa ka gona goba nako yeo se tlago go dirwa ka yona. Seo ka bosona ga se phošo goba selo se sebe. Lega go le bjalo, na re thabela ka go fetišiša go diriša matla lege e le afe ao re ka bago re e-na le ona? Na e ka ba e le gore re rata gore lentšu la rena le agelwe lešaka le gore go be bjalo ka mehla? Balaodi le beng ba mediro ba lefase gantši ba bontšha moya wo ka go dira gore ba dule ba dikologilwe ke bo-madumela-tšohle, bao ba sa tšweletšego dikgopolo tšeo di ganetšago le bao ba sa hlohlego go phegelela mo go feteletšego (megabaru) ga go ba le matla ga bao ba ba phagamego ba lefase.

¹⁶ Wo ke moreo wo o swanetšego go širogwa ge go dirišanwa le Bakriste-gotee. Jesu o itše: “Le a tseba; marêna a dithšaba sa bôná ké xo buša, ’me sa ba baxolo ké xo dira batho ka matla. Xo lena xo se ké xwa ba byalo. E a rataxo xo ba e moxolo mo xo lena, a a bê modiredi wa lena.” (Mateo 20:25, 26) Boikokobetšo bjo bjalo bo swanetše go bonagala ge bagolo ba Bakriste ba dirišana ka bobona, ba dirišana le bahlanka ba bodiredi le ge ba dirišana le mohlape. Ka mohlala, na kganyogo ya go kganyoga matla e ka bonagatšwa ke molebeledi yo a okamelago yo a boledišanago le bagolo-gotee le yena feela mabapi le ditaba tše dinyenyane, eupja a dira diphetho ka moka tša motheo a nnoši? Na ka kgonthe o ikemišeditše go aba mediro? Go be go ka ba le mathata ge e ba mohlanka wa bodiredi yo a swarago seboka sa tirelo ya tšhemo a nyaka mo go feteletšego ka tsela yeo e sego ya tlhaloganyo dithulaganyong tša gagwe, a bile a bea le melao.—1 Ba-Korinthe 4:21; 9:18; 2 Ba-Korinthe 10:8; 13:10; 1 Ba-Thesalonika 2:6, 7.

17. Ke ka baka la’ng e le mo go swanetšego go ela hloko dijo ge go ahla-ahlwa moreo wa megabaru?

¹⁷ Dijo ke karolo e nngwe yeo go yona ba bantši ba tanywago ke megabaru. Ke therešo gore ke ga tlhago go thabela go ja le go nwa; Beibele e bolela ka seo ka go amogela. (Mmoledi 5:18) Lega go le bjalo, ga se mo go sa tlwaelegago gore kganyogo tabeng ye e gole ka nako e telele, gomme ya feta kudu seo e lego se se thabišago le seo se lekanego. Ge nkabe ye e be e se karolo yeo bahlanka ba Modimo ba swanetšego go tshwenyega ka yona, gona ke ka baka la’ng Lentšu la Jehofa go Diema 23:20 (PK) le be le ka re: “O se ke wa tlwaelana le dihuri tša beine, le ba ba jago dinama ka bojato”? Lega go le bjalo, re ka široga moreo wo bjang?

18. Ke go itlhahloba gofe mo re ka go dirago mabapi le dijo le dino?

¹⁸ Modimo ga a bolele gore batho ba gagwe ba nwelele mokgweng o itšego wa go ipolaiša tlala o šoro. (Mmoledi 2:24, 25) Eupja le gona ga a dumele ge re dira dijo le dino karolo e kgolo ya poledišano le thulaganyo tša rena. Mo gongwe re ka ipotšiša gore, ‘Na gantši ke fagahla ka mo go feteletšego ge ke hlalosa dijo tšeo ke di jelego goba tšeo ke rulaganyetšago go di ja?’ ‘Na ka mehla ke bolela ka dijo le dino?’ Sešupo se sengwe e ka ba tsela yeo re itshwarago ka yona ge re e-ja dijo tšeo re sa di lokišetšago goba tšeo re sa di lefelelago, mohlomongwe ge re le baeng legaeng la o mongwe goba ge dijo di hwetšagala kopanong ya Bokriste. Na e ka ba e le gore re na le tshekamelo ya go ja go feta ka mo re tlwaetšego ka gona? Re a gopola gore Esau o ile a dumelela dijo e e-ba tša bohlokwa ka mo go sa swanelago, ya ba go ikgobaletša sa ruri.—Ba-Hebere 12:16.

19. Megabaru e ka ba bothata bjang tabeng ya boipshino bja kopano ya botona le botshadi?

¹⁹ Paulo o re lemoša ka moreo o mongwe: “Xe e le bootswa, le dithšila ka moka, le mexabaru, tše byalo le xo bolêlwa di se kê tša bolêlwa mo xo lena; ké sôna se se swanetšexo bakxêthwa.” (Ba-Efeso 4:17-19; 5:3) Ruri, megabaru ya boipshino bja kopano ya botona le botshadi e ka gola. Ke therešo gore lethabo le le ka bontšhwa ka mo go swanetšego ditlemong tša lenyalo. Maikwelo a go batamelana kudu ao a sepedišanago le boipshino bjo a kgatha tema go thušeng monna le mosadi gore ba dule ba kgomarelane ka nywaga e mentši lenyalong. Lega go le bjalo, ke batho ba sego nene bao ba ka ganago gore lefase la lehono le gatelela kudu kopano ya botona le botshadi, le tšweletša selo seo ge e le gabotse e lego pontšho ya megabaru yeo Paulo a boletšego ka yona bjalo ka selo seo e lego sa tlhago. Pono e bjalo e fošagetšego ka boipshino bja kopano ya botona le botshadi e amogelwa gabonolo kudu-kudu ke bao ba itebantšhago le boitshwaro bjo bo gobogilego le go hlobolela tšeo di atilego lehono difiliming, go di-video, dimakasineng gotee le mafelong a boithabišo.

20. Bakriste ba ka ipontšha bjang e le bao ba phakgametšego kotsi ya megabaru ditabeng tša kopano ya botona le botshadi?

²⁰ Pego ya sebe sa Dafida le Batseba e bontšha gore o mongwe wa bahlanka ba Modimo a ka tanywa ke moreo wa megabaru ya kopano ya botona le botshadi. Gaešita lege a be a lokologile go thabela boipshino bjo lenyalong la gagwe ka noši, Dafida o ile a dumelela kganyogo ya go ba le kopano e sego ya molao ya botona le botshadi e gola. Ge a lemoga kamoo mosadi wa Uria e bego e le yo a kgahlišago ka gona, o ile a tlogelela kgopolo ya gagwe—le tiro—ya go ithabiša le yena ka tsela e sa dumelelwego. (2 Samuele 11:2-4; Jakobo 1:14, 15) Ruri re swanetše go široga sebopego se sa megabaru. Gaešita le lenyalong ke mo go swanetšego go široga megabaru. Se se tla akaretša go gana mekgwa e feteletšego ya kopano ya botona le botshadi. Monna yo a ikemišeditšego go phema megabaru boemong bjo o tla kgahlegela e le ka kgonthe molekane wa gagwe, e le gore kgetho lege e le efe yeo bona ka babedi ba e dirago mabapi le peakanyo ya lapa e se ke ya phagamiša boipshino bja gagwe e le bja bohlokwa go feta boemo bja bophelo bja mmele bja mosadi wa gagwe bja gona bjale goba bja nakong e tlago.—Ba-Filipi 2:4.

Tšwelang Pele le Ikemišeditše go Široga Megabaru

21. Ke ka baka la’ng go ahla-ahla ga rena megabaru go sa swanela go re nola moko?

²¹ Jehofa ga a nee ditemošo ka baka la go se bote motho lege e le gofe. O a tseba gore bahlanka ba gagwe ba ineetšego ba rata go mo hlankela ka potego, gomme o kgodišegile gore ba bantši ba tla tšwela pele ba dira seo. Mabapi le batho ba gagwe ka kakaretšo a ka bolela mantšu a swanago le ao a a boletšego ka Jobo ge a be a botša Sathane gore: “Jobo mohlaka wa-ka a O mo šeditše? Ka xobane lefaseng ka moka xa xo motho e a swanaxo le yêna ka bothakxa le xo loka, le ka xo boifa Modimo, le ka xo ila bobe.” (Jobo 1:8) Tatago rena yo lerato le yo a re botago wa legodimong o re lemoša ka mereo e kotsi, e bjalo ka yeo e tswalanego le dibopego tša megabaru ka gobane o nyaka gore re tšwele pele re sa šilafatšwe gomme re mmotegela.

22. Re swanetše go dira’ng ge e ba thuto ya rena e utolotše karolo yeo e lego kotsi goba bofokodi go rena ka noši?

²² O mongwe le o mongwe wa rena o abetše tshekamelo ya megabaru, gomme re ka ba re ile ra e godiša ka mo go oketšegilego ka tlase ga tutuetšo ya lefase le kgopo. Go thwe’ng ge e ba nakong ya go ithuta ga rena ka megabaru—mabapi le lehumo, dithoto, matla le taolo, dijo le boipshino bja kopano ya botona le botshadi—o bone moo o nago le bofokodi? Gona tšeela godimo keletšo ya Jesu: “Mohla seatla sa xaxo sè xo kxopiša, se ripê. Xo kaone xe O tsêna bophelong Ò le tsoxwane, wa se lahlêlwê moleteng [“Gehenna,” NW] Ò na le diatla tše pedi.” (Mareka 9:43) Dira diphetogo lege e le dife tše di nyakegago kgopolong goba dikgahlegong. Široga moreo o bolayago wa megabaru. Ka go dira bjalo ka thušo ya Modimo o ka “tsêna bophelong.”

Ke Ithutile Eng?

◻ Ke ka baka la’ng re swanetše go tshwenyega ka moreo wa megabaru?

◻ Megabaru ya lehumo goba dithoto e ka re tanya ka ditsela dife?

◻ Megabaru e ka tšweletša kotsi bjang dikarolong tše dingwe tša bophelo?

◻ Re swanetše go lebelela bjang bofokodi lege e le bofe bjo re nago le bjona ka megabaru?