Na O Dumela Go Tswalwa Gape Ka Mmele O Mongwe?

MUKUNDBHAI o ngwaletše morwa wa gagwe yo e lego morutwana wa yunibesithi kua United States gore: “Na o gopola ngwanenyana wa moagišani yo o bego o ratana le yena ge o be o gola mo India? O tla nyalwa dibekeng tše sego kae tše di tlago. Ke be ke nagana gore o swanetše go tseba.”

Ke ka baka la’ng tate a ile a abela morwa wa gagwe ditaba tše? Go ba gona, Mukundbhai o ile a fediša lerato leo la bafsa ba ba lego mahlalagading ka boikemišetšo nywageng e fetilego. Ka ntle le moo, morwa o be a feditše nywaga e tshelelago a le States a phegelela thuto e phagamego. O be a se a ka a ikopanya le ngwanenyana yoo ka nako yeo gomme Mukundbhai o be a tseba seo.

Ka gona, ke ka baka la’ng a tshwenyegile? Go bontšhitšwe ka gobane Mukundbhai o be a dumela go tswalwa gape ka mmele o mongwe goba go belegwa gape.a Ge e ba ka kotsi go kgahlegelana ga bjaneng ga ba babedi ba e bile ka baka la gore e be e le balekane maphelong a fetilego, e be e tla ba sehlogo go ba aroganya gona bjale ka ge ba be ba le nywageng yeo ka yona ba ka tsenago lenyalong. Mukundbhai o be a upša a nyaka go lemoša morwa wa gagwe ka boemo pele ga ge ngwanenyana e e-ba mosadi wa motho yo mongwe bophelong bjo.

Ela hloko taba e nngwe. Ngwanenyana wa nywaga e mene o be a ile a dula sepetlele ka makga a mmalwa a nyamišago kua Mumbai, India. Bothata bja gagwe e be e le belefe e sa šomego gabotse pelong ya gagwe. Batswadi ba gagwe bao ba humilego ba be ba sa kgone go kgotlelela go bona ngwana a tlaišega. Eupša ba be ba nagana gore: “Re swanetše go e amogela. O swanetše go ba a dirile se sengwe bophelong bja nakong e fetilego go ka swanelwa ke se.”

Go dumela go tswalwa gape ka mmele o mongwe go kgatha tema e bohlokwa maphelong a ba dimilione go bo-Hindu, Bobuddha, bo-Jain, Bo-Sikh le madumeding a mangwe a tšwago India. Diphihlelo bophelong—go tloga go rataneng go ya tlaišegong e šoro kudu—di lebelelwa e le mafelelo a ditiro tše di dirilwego bophelong goba maphelong a nakong e fetilego.

Ba bantši dinageng tša ka Bodikela le bona ba kgahlišwa ke thuto ya go tswalwa gape ka mmele o mongwe. Sebapadi sa Amerika sa sefaleng Shirley MacLaine o ipolela gore o a go dumela. Mongwadi Laurel Phelan wa Vancouver, British Columbia, Canada o bolela gore o gopola maphelo a 50 a fetilego. Nyakišišong ya 1994 ya Gallup yeo e ilego ya direlwa CNN/USA Today, batho ba bagolo ba fetago 270 go ba 1016 ba ile ba bolela gore ba dumela go tswalwa gape ka mmele o mongwe. Go dumela go tswalwa gape ka mmele o mongwe e bile ke karolo ya tshepedišo ya Mehla e Mefsa. Eupša ke bohlatse bofe bjo bo thekgago tumelo ye?

Badumedi ba go tswalwa gape ka mmele o mongwe ba re: “Ke dikgopolo tša bophelo bja nakong e fetilego!” Ka gona, ge Ratana wa nywaga e meraro wa kua Bangkok a be a thoma go “gopola bophelo bja gagwe bjo bo fetilego e le mosadi yo a sekametšego bodumeding yo a hwilego a le nywageng ya gagwe ya bo-60,” babogedi ba bantši ba ile ba amogela taba ya gagwe e le bohlatse bjo bo kwalago bja go tswalwa gape ka mmele o mongwe.

Lega go le bjalo, pelaelo e a aparela. Ditlhaloso tše dingwe tša dikgopotšo tšeo di tswalanywago le maphelo a nakong e fetilego ke dilo tšeo di kgonegago.b Radifilosofi wa mo-Hindu Nikhilananda o bolela ka pukung ya gagwe ya Hinduism: Its Meaning for the Liberation of the Spirit gore ‘diphihlelo tša ka morago ga lehu di ka se ke tša bontšhwa ka matla a go nagana.’ Lega go le bjalo, o boletše gore “thuto ya go belegwa gape ke yeo e tlogago e kgonega.”

Na O Swanetše Go Dumela Go Tswalwa Gape Ka Mmele O Mongwe?

RADIFILOSOFI wa mo-Gerika Plato o ile a tswalanya go ratana le kgopolo ya go tswalwa gape ka mmele o mongwe. O be a dumela gore ka morago ga lehu la mmele, moya ka ge o sa hwe o hudugela go seo se bego se bitšwa “tikologo ya dibopego tše di sekilego.” Ka ge o se na mmele, o dula moo ka nako e itšego o naganišiša ka dibopego. Ge o tswalwa gape ka mmele o mongwe ka morago, moya o gopola go se nene le go hlologela tikologo ya dibopego. Go ya ka Plato, batho ba ratana ka gobane ba bona sebopego se se rategago go molekane wa bona sa botse seo ba se gopolago go se nene le go se tsoma.

Go Hlaola Mothopo le Motheo

Thuto ya go tswalwa gape ka mmele o mongwe e nyaka gore moya e be o sa hwego. Ka gona, mathomo a thuto ya go tswalwa gape ka mmele o mongwe a swanetše go latišišwa go batho goba ditšhaba tšeo di kgomaretšego tumelo e bjalo. Ka baka le, ba bangwe ba nagana gore e thomile Egipita ya kgale. Ba bangwe ba dumela gore e thomile Babele ya kgale. E le go direla bodumedi bja Babele botumo, boperisita bja bjona bo ile bja tšwetša pele thuto ya go hudugela ga moya lefelong le lengwe. Ka go rialo, ba be ba ka bolela gore bagale ba bona ba bodumedi ba be ba tswetšwe gape ka mebele e mengwe ya bagologolo ba ba tumilego gaešita le ge e le kgale ba hwile.

Lega go le bjalo, go dumela go tswalwa gape ka mmele o mongwe go ile gwa gola kudu kua India. Dihlalefi tša ma-Hindu di be di katana le mathata a legohle a bobe le a tlaišego gare ga batho. Di ile tša botšiša gore: ‘Tše di ka dumelelanywa bjang le kgopolo ya Mmopi wa go loka?’ Di ile tša leka go rarolla kgang magareng ga go loka ga Modimo le masetla-pelo a sa letelwago gotee le go se leka-lekane lefaseng. Ge nako e dutše e e-ya di ile tša hlama “molao wa karma,” e lego molao wa sebaki le mafelelo—wa gore ‘selo le ge e le sefe seo motho a se bjalago o tla se buna.’ Di ile tša rulaganya ‘setatamente sa tša ditefelo’ seo go sona boitshwaro bjo bobotse le bjo bobe bophelong bjo bongwe bo putswago goba bja otlwa go bjo bo latelago.

“Karma” e bolela feela “tiro.” Go thwe mo-Hindu o na le karma e botse ge e ba a dumelelana le mekgwa e tlwaetšwego ya tša leago le ya bodumedi, gomme o na le e mpe ge e ba a sa dumelelane le yona. Tiro ya gagwe goba karma e bontšha bokamoso bja gagwe go belegweng mo gongwe le mo gongwe ka go latelana. Radifilosofi Nikhilananda o re: “Batho ka moka ba belegwe ba e-na le thulaganyo ya semelo, yeo e rulagantšwego kudu-kudu ke ditiro tša bona tša maphelong a nakong e fetilego gaešita le ge dika tša bona tša mmele di laolwa ke leabela. [Ka go rialo], motho ke mothadi wa polane ya pheletšo ya gagwe ka noši, moagi wa mafelelo a gagwe ka noši.” Lega go le bjalo, pakane ya motheo ke go lokollwa modikologong wo wa go hudugela mmeleng o mongwe le go kopanywa le Brahman—e lego mo-ba-gona yo mogolo-golo. Go dumelwa gore se se fihlelelwa ka go katanela boitshwaro bjo bo amogelegago bja tša leago le tsebo e kgethegilego ya bo-Hindu.

Ka go rialo, thuto ya go tswalwa gape ka mmele o mongwe e diriša thuto ya go se hwe ga moya e le motheo wa yona gomme ya agelela go yona e diriša molao wa karma. Anke re boneng seo Lentšu le le buduletšwego la Modimo Beibele le se bolelago mabapi le dikgopolo tše.

Na Moya ga o hwe?

Gore re arabe potšišo ye, anke re retologeleng mothopong o phagamego ka go fetišiša wa tsebišo mabapi le taba ye—e lego Lentšu le le buduletšwego la Mmopi. Pukung ya mathomo-thomo ya Beibele e lego Genesi, re ithuta tlhaloso e nepagetšego ya “moya.” Mabapi le go bopša ga motho wa pele Adama, Beibele e re: “Morêna Modimo a na a bopa motho, [ka] lerole la mmu; mo dinkong tša xaxwe a budulêla môya wa bophelô, motho a napa a ba môya o phelaxo.” (Genesi 2:7) Ka mo go kwalago, moya ga se selo seo motho a nago le sona, eupša seo a lego sona. Lentšu la Sehebere le le dirišitšwego mo bakeng sa moya ke neʹphesh. Le tšwelela ka makga a ka bago 700 ka Beibeleng gomme ga go na moo le šupago karolo e arogilego le e se nago mmele ya motho, eupša ka mehla le šupa selo se se swaregago le se se nago le mmele.—Jobo 6:7, PK; Psalme 35:13, PK; 107:9; 119:28.

Go direga’ng ka moya lehung? Ela hloko seo se diragaletšego Adama ge a be a e-hwa. Ge a be a dirile sebe, Modimo o ile a mmotša gore: “[O tla] boêla mmung; ka xobane O nthšitšwe mmung; O lerole; ’me sa xaxo ké xo boêla leroleng.” (Genesi 3:19) Nagana ka se se bolelwago ke seo. Pele ga ge Modimo a mmopa ka lerole, Adama o be a se gona. Ka morago ga lehu la gagwe, Adama o ile a boela boemong bjo bo swanago bja go se be gona.

Ge go bolelwa ka tsela e bonolo, Beibele e ruta gore lehu ke kganetšo ya bophelo. Go Mmoledi 9:5, 10 re bala gore: “Ba ba phelaxo ba tseba xore ba tlo hwa; ’me xo bahu xa xo se se tsebyaxo, xa ba sa newa selô, xobane ba lebetšwe. Tšohle tše ’atla sa xaxo se di kxônaxo, di dirê ka matla a xaxo, xobane kwa bo-dula-bahu mo O yaxo xôna, xa xo na modirô, xa xo na kxopolô, xa xo tsebô le bohlale.”

Se se bolela gore bahu ga ba kgone go dira selo goba go kwa selo. Ga ba sa na dikgopolo gaešita le go gopola selo le ge e le sefe. Mopsalme o re: “Se boteng maxoši e lexo bana ba batho, bao xo sexo phološô xo bôná. Môya [“spirit,” NW] wa motho o a tloxa, ’me yêna o boêla mmung wa xaxwe; mohla woo ké mo xo fêlaxo maanô a motho.”—Psalme 146:3, 4.

Beibele e bontšha gabotse gore moya ga o hudugele mmeleng o mongwe nakong ya lehu, eupša o a hwa. Beibele e bolela ka go tia gore: “Moya o senyago wona o tla hwa.” (Hesekiele 18:4, 20, PK; Ditiro 3:23, PK; Kutollo 16:3, NW) Ka go rialo, thuto ya go se hwe ga moya—e lego wona motheo wa kgopolo ya go tswalwa gape ka mmele o mongwe—ga e thekgwe ka tsela le ge e le efe ka Mangwalong. Ka ntle le yona, kgopolo e a wa. Ka gona, ke eng seo se hlalosago tlaišego yeo re e bonago lefaseng?

Ke ka Baka La’ng Batho ba Tlaišega?

Lebaka la motheo la tlaišego ya batho ke go se phethagale moo ka moka re go abelago go Adama yo a nago le sebe. Beibele e re: “Sebe sè tsene lefaseng ka motho o tee, ’me lehu la tsêna ka sebe, lehu le aparetše batho bohle ka xe ba dirile dibe bohle.” (Ba-Roma 5:12) Ka ge re belegwe ke Adama, ka moka ga rena re a babja, ra tšofala gomme ra hwa.—Psalme 41:1, 3; Ba-Filipi 2:25-27.

Molao o sa fetogego wa Mmopi wa boitshwaro o bolela ka mo go tšwelago pele gore: “Le se kê la timêla; Modimo xa a kwêrwe. Se motho a se byalaxo, ké sôna se a tl’o xo se buna. E a byalaxo mo nameng ya xaxwe, se a tl’o xo se buna nameng ké thsenyêxô.” (Ba-Galatia 6:7, 8) Ka go rialo, tsela e gobogilego ya go phela e ka lebiša kgateletšegong ya maikwelo, go imeng mo go sa nyakwego le malwetšing a fetelago ka kopano ya botona le botshadi. Makasine wa Scientific American o re: “Tekanyo e tlabago ya 30 lekgolong ya mahu a kankere [United States] a ka tswalanywa kudu-kudu le go kgoga, gomme palo e lekanago e ka tswalanywa le tsela ya go phela, kudu-kudu mekgwa ya go ja le go se itšhidulle.” Dikotsi tše dingwe tše di bakago tlaišego ke mafelelo a go se sware ga motho matlotlo a lefase ka tshwanelo.—Bapiša le Kutollo 11:18.

Ee, motho ke yena a bakago karolo e kgolo ya manyami a gagwe. Lega go le bjalo, molao wa ‘go buna seo o se bjetšego’ o ka se ke wa dirišetšwa go tswalanya tlaišego ya motho le karma—e lego ditiro tša seo go thwego ke bophelo bja nakong e fetilego, ka gobane moya o a hwa. Beibele e re: “E a hwilexo, ó hunolotšwe sebeng.” (Ba-Roma 6:7, 23) Ka gona, seenywa sa sebe ga se fetišetšwe bophelong bja ka morago ga lehu.

Sathane Diabolo le yena o baka tlaišego e kgolo. Ge e le gabotse, lefase le le bušwa ke Sathane. (1 Johane 5:19) Go etša ge Jesu Kriste a boletše e sa le pele, barutiwa ba Gagwe ba be ba tla ‘hloiwa ke bohle ka baka la leina la gagwe.’ (Mateo 10:22) Ka baka leo, gantši baloki ba lebeletšana le mathata a mantši go feta ao bakgopo ba lebeletšanago le ona.

Lefaseng le go direga ditiragalo tše dingwe tšeo dibaki tša tšona di sa tsebjego le semeetseng. Mokitimi yo a kitimago ka lebelo le legolo a ka kgopša gomme a palelwa ke go thopa lebelong. Madira a matla a ka fenywa ke bahlabani ba nyatšegago. Monna yo bohlale a ka fo se kgone go hwetša modiro o mobotse, ka go rialo a bolawa ke tlala. Batho bao ba nago le kwešišo e phagamego ya go laola kgwebo ba ka fo se kgone go diriša tsebo ya bona ka baka la maemo, ka go rialo ba ikhwetša ba diila. Batho bao ba nago le tsebo ba ka tutuetša kgalefo ya balaodi gomme ba se sa ratwa. Ke ka baka la’ng se se le bjalo? Kgoši Salomo yo bohlale o araba ka gore: “Ka gobane nako le ditiragalo tše di sa letelwago di ba wela bohle.”—Mmoledi 9:11, NW.

Batho ba tlaišegile nako e telele pele ga ge dihlalefi tša ma-Hindu di leka go hlalosa lebaka leo e lego gona ka lona. Eupša na go na le kholofelo ya bokamoso bjo bokaone? Beibele e hupere kholofetšo efe bakeng sa bahu?

Bokamoso bja Khutšo

Mmopi o holofeditše gore o tla tloga a fediša lekoko la gona bjale la lefase leo le lego ka tlase ga taolo ya Sathane. (Diema 2:21, 22; Daniele 2:44) Ka gona lekoko le lefsa la go loka la batho—e lego “lefase le lefsa”—e tla ba selo sa kgonthe. (2 Petro 3:13) Ka nako yeo, “mo xo ba ba axilexo fá xo ka se bê le e a rexo: Ke a babya!” (Jesaya 33:24) Gaešita le bohloko bja lehu bo tla fedišwa ka gobane Modimo “ó tlo phomola mexôkxô ka moka mahlong a bôná; le lehu le ka se hlwê le e-ba xôna; le xe e le manyami le dillô le bohloko, di ka se hlwê di e-ba xôna; xobane tša pele di fetile.”—Kutollo 21:4.

Mopsalme o boletše e sa le pele mabapi le baagi ba lefaseng le lefsa le le holofeditšwego la Modimo gore: “Baloki e ba beng ba naxa, ba dula mo xo yôna ka mehla le ka mehla.” (Psalme 37:29) Godimo ga moo, ba boleta “ba tlo thaba ka botlalô bya moláô.”—Psalme 37:11.

Mukundbhai yo go boletšwego ka yena sehlogong se se fetilego o robetše lehung a sa tsebe dikholofetšo tše di kgahlišago tša Modimo. Eupša ba dimilione bao ba hwilego ba sa tsebe Modimo ba na le tebelelo ya go tsošetšwa lefaseng le le bjalo le lefsa la khutšo, ka gobane Beibele e holofetša gore: “Bahu ba tlo tsoxa, bohle, baloki le ba s’a lokaxo.”—Ditiro 24:15; Luka 23:43.

Lentšu “tsoxa” le fetoletšwe mo go tšwa lentšung la Segerika a·naʹsta·sis leo ge e le gabotse le bolelago “go emelela gape.” Ka go rialo, tsogo e akaretša go tsošološwa ga thulaganyo ya motho ya go phela.

Mmopi wa legodimo le lefase o na le bohlale bjo bo se nago tekanyo. (Jobo 12:13) Go gopola dithulaganyo tša bophelo tša bahu ga se bothata go yena. (Bapiša le Jesaya 40:26.) Jehofa Modimo o bile o na le lerato le legolo. (1 Johane 4:8) Ka gona, a ka diriša mogopolo wa gagwe o phethagetšego bakeng sa go tsošetša bahu lefaseng la paradeise ba e-na le semelo seo ba bego ba e-na le sona pele ba e-hwa, eupša e sego go ba otla ka baka la bobe bjo ba bo dirilego.

Go ba dimilione ba bjalo ka Mukundbhai, tsogo e tla bolela go ba gotee le baratiwa ba bona gape. Eupša akanya seo e ka se bolelago go bao ba phelago mo nakong ye. Ka mohlala, nagana ka morwa wa Mukundbhai yo a tsebilego therešo e kgahlišago mabapi le Modimo le merero ya gagwe. Ke mo go homotšago gakaakang go yena go tseba gore tatagwe ga se a tanywa modikologong o nyakilego o sa fele wa go belegwa gape, mo gongwe le mo gongwe go dikologilwe ke bokgopo le tlaišego! O upša a robetše lehung a letetše tsogo. Ke mo go kgahlišago gakaakang go yena go akanya ka kgonagalo ya go abelana le tatagwe ka letšatši le lengwe, seo yena ka noši a ithutilego sona ka Beibeleng!

Modimo o rata gore “batho [ba mehuta yohle, NW] ba phološwê ba fihlêlê tsebô ya therešô.” (1 Timotheo 2:3, 4) Bjale ke nako ya gore o ithute kamoo wena gotee le ba bangwe ba dimilione bao ba šetšego ba dira thato ya Modimo le ka phelago ka gona ka mo go sa felego lefaseng la paradeise.—Johane 17:3.