Yáʼádahootʼéehii Ádin

“Díí oochíłígíí kʼad tʼáá ałtso nihee hólǫ́ éí niheʼiinaʼ bee yáʼátʼéeh ndi, éí ałtso ádooldįįł bichʼįʼ hoolzhish.”​—The Global Risks Report 2018, World Economic Forum.

HAʼÁTʼÍÍ BINIYÉ LĄʼÍ DINÉ WÓDAHGI DAʼÍÍŁTAʼÍGÍÍ ÉÍ NÁÁSGÓÓ BÍLAʼASHDLAʼII DÓÓ NAHASDZÁÁN YAA DABÍNIʼ? ŁAʼ BEE NIHICHʼĮʼ ANÍDAHAZTʼIʼÍGÍÍ BAA NITSÍDEIIKEES.

• 

  CYBERCRIME: Naaltsoos The Australian ání, “Internet biiʼ adidóotʼįįł yę́ęgi tʼóó báhádzid hazlı̨́ı̨́ʼ. Éí áłchíní yił nidahadeiłii, ádee dahooldzíidii, saad iiʼaahii dóó daʼniʼįįhii biiʼ dahólǫ́. Bee éédahózinii deiniʼįįhii tsxı̨́įłgo aa nootʼı̨́ı̨́ł. . . . Internet éí diné doo daatsʼíídgóó yá hasʼą́.”

• 

  FINANCIAL INEQUALITY: Oxfam International kótʼéego yaa halneʼ, éí tseebíigo diné daʼatʼíinii dabibéeso éí kéyah tʼáá náhwiistʼą́ą́ ńtʼééʼ badahojoobaʼíii dabibéeso tʼáá bił aheedanéeltʼeʼ. Tʼáá náhwiistʼą́ą́góó béeso bee chooʼíinii doo aheełtʼéégóó chooʼı̨́. Háálá diné tʼáá díkwííhígo daʼatʼíinii tʼóó daʼootʼįįł, áádóó badahojoobaʼíii éí tʼóó badahojoobaʼí déiileeł. Doo aheełtʼéégóó hazʼą́ągo biniinaa ałkʼijįʼ ídlı̨́įgo yee haidoołtʼihgo łaʼ bikʼee bił daayééʼ.

• 

  CONFLICT DÓÓ PERSECUTION: 2018 United Nations Refugee Agency kótʼéego yaa halneʼ, “Diné kéédahatʼínę́ędóó yitsʼą́ąjįʼ ádahánéehgo nihinááł ákódahoonííł.” Ałkʼee jííjahgo doodaiiʼ atídahodilʼı̨́įgo biniinaa 68,000000 ánéelą́ąʼ diné bighan yitsʼą́ąjįʼ dah dahidiineeh. Tʼáá ałhąąh daatsʼí tʼááłaʼí diné bikéyahdę́ę́ʼ chʼíndabíʼdiʼnilchééh.

• 

  THREATS TO THE ENVIRONMENT: The Global Risks Report 2018 kótʼéego yaa halneʼ, “Chʼil naniseʼii índa naaldlooshii yę́ę tsı̨́įłgo áádįįł. . . . Níłchʼi índa tónteel nehélchxǫǫhgo bitsʼą́ą́dóó bílaʼashdlaʼii bitsʼíís yidahodiyiiłtʼeeh.” Łaʼ dakéyahgóó chʼosh nidaatʼaʼígíí yę́ę áádįįł. Háálá éí naniseʼ bąąh dahodooleeł biniyé bitádídíín yindaalnish, áko scientists éí nihinaagóó nidaniseʼii ałtso ádoodįįł daaní. Tónteel biiʼdi coral reefs wolyéii ałdóʼ bichʼįʼ anáhóótʼiʼ. Scientists ádaaníigo éí nahasdzáán bikááʼ coral reefs yę́ę ałnííʼdóó 30 nááhaidóó wóshdę́ę́ʼ daneezná.

Tʼáásh nihił yáʼáhootʼéehgo náhwiidootʼaałgo áńdoolníiłgo átʼé? Łaʼ ádeinízingo éí hazhóʼó baa íhwiidooʼááł. Ndi haʼátʼíí bíhooʼą́ąʼgo éí diné bintsíkeesgi dóó ááníiłgi bá łah ánéidoodlííł? Éí díí bikéédóó baa haneʼ doo.