Watchtower OMBIMBILIYOTEKA
Omutala Womulavi
OMBIMBILIYOTEKA ONLNE
Nyaneka
  • OMBIMBILIYA
  • OMIKANDA
  • OMALIONGIYO
  • nwt Sombe 1:1-42:17
  • Sombe

Naike ovindiu iyeemba ku otyo

Tala mukwe pena etyi tyahaendele movindiu

  • Sombe
  • Ombimbiliya Ikola Yaava Ekevelelo Liouye Omupe
Ombimbiliya Ikola Yaava Ekevelelo Liouye Omupe
Sombe

SOMBE

1 Motyilongo tyo Usi mwali omulume umwe ankho utiwa o Sombe.*+ Ankho ukakatela motyili,*+ wali ondingaviwa, ankho utila owoma Huku kalingi ovivi.+ 2 Watyitile ovana epandu-vali ovakwendye novakainthu vetatu. 3 Ankho una ovipako, onongi 7.000, omakamelu 3.000, onongombe 1.000,* ovimbulu* 500, ava ovalingilili vae ankho ovanyingi-nyingi. Ankhimana vali unene kovanthu aveho vovilongo vyo Koutundilo.

4 Ovana vae ovakwendye ankho valinga ovipito, tyiti umwe ou alingila meumbo liae, ou alingila meumbo liae, valinga mwene monthiki vakoyelwa. Ankho vakonga onomphange mbavo navo veye valie, avanu navo. 5 Apeho tyina ankho ononthiki valinga ovipito viavo mbamapu, Sombe uveihana evesukukise konkhali. Upinduka-po komuhuka-huka alingila-ko ovana vae ovilikutila viokuyokwa,+ uvelingila wike-wike. Mokonda Sombe ankho uti: “Hamwe ovana vange valinga onkhali, vapopia omapita Huku momitima viavo.” Sombe ankho otyo alinga ngootyo apeho.+

6 Etyi pakala, hono nthiki imwe ovana va Huku yotyotyili*+ aveya pu Siovaa,+ avatalama komutwe wae, ou Satanasi+ nae eya-po.+

7 Siovaa apulu Satanasi, ati: “Opi utundilila?” Satanasi akumbulula Siovaa ati: “Naile pohi, opo nekelisetaile, nakaendaile-po.”+ 8 Siovaa apulu Satanasi ati: “Omunthu wange Sombe wemumona?* Kombanda yohi nawike vali ukahi ngae. Omulume ukakatela motyili,*+ ulinga evi viaviuka, una owoma na Huku, wahahande ovivi.” 9 Satanasi akumbulula Siovaa ati: “Okuti Sombe una owoma na Huku pohi ya Huku vala?+ 10 Ha-kwahondya ongandyo imuyakulile,+ ongandyo yeliseta nae, neumbo liae, novipuka aviho ena-vio? Soka ove wemupa elao, ovilinga alinga nomavoko ae vimupa,+ una ovipako ovinyingi viyula kombanda yohi. 11 Hono pahe katula okuvoko kwove mupola atyiho ena-tyo na utale, mekupopi umwe omapita otyo utala.” 12 Siovaa apopila Satanasi ati: “Tala! Ovipuka aviho ena-vio vili peke liove.* Mahi okuvoko kwove kwehemuyame!” Satanasi atundu pu* Siovaa aende.+

13 Pakala, hono tyina ovana va Sombe ovakwendye novahikwena ankho veli nokulia nokunwa ovinyu meumbo liomukulu watyo,+ 14 kwekeya omuundapi umwe wa Sombe, uya umupopila ati: “Onongombe ankho mbuli nokulima, ovimbulu ankho vili nokulia nonongombe, 15 mahi ova Sambaa vetuyombela, vetupola-mbo vapita nambo atyiho novimbulu. Ovaundapi vove veveipaa nomutunga. Ame vala nahupa-po neya okukupopila-tyo.”

16 Oo kamanene-ale okupopia, kuna kuya omukwavo, ati: “Keulu ku Huku kwatoka otupia* twayoka onongi novaundapi vove, vapia umwe valungwina. Ame vala nahupa-po neya okukupopila-tyo.”

17 Oo kamanene-ale okupopia, kuna kuya omukwavo ati: “Ova Kalindeya+ velitepauka ovinkhunkha vitatu, avayombela omakamelu veetyinda-po, ovaundapi vove veveipaa nomutunga. Ame vala nahupa-po neya okukupopila-tyo.”

18 Oo kamanene-ale okupopia, kuna kuya vali omukwavo ati: “Ovana vove tyati umwe novakwendye vatyo novafikwena vatyo ankho valia nokunwa ovinyu meumbo liomukulu watyo. 19 Tyina tukati vala ñgana kweya omphepo imwe onene yatundilila moluhandya aivete mondywo, ondywo aitokela kombanda yavo, yeveipaa. Ame vala nahupa-po neya okukupopila-tyo.”

20 Sombe okwiiva ovipuka ovio akatuka, atandula ovikutu viae, elikulula onohuki momutwe. Elisate umwe pohi, elipetamena-po 21 ati:

“Natunda meimo lya mee tyahavalele,

Mandyikondoka tyahavalele.+

Siovaa wamphele,+ Siovaa wetyimphola.

Enyina lya Siovaa litwaleko okuhivilikwa.”

22 Movipuka ovio aviho Sombe kalingile onkhali, kahungile Huku ati oe walinga etyi tyapenga.*

2 Apakala, hono nthiki imwe ovana va Huku yotyotyili*+ veya pu Siovaa avatalama komutwe wae,+ ou Satanasi nae eya-po atalama pu Siovaa.+

2 Siovaa apulu Satanasi ati: “Opi utundilila?” Satanasi akumbulula Siovaa ati: “Naile pohi, opo nekelisetaile, nakaendaile-po.”+ 3 Siovaa apulu Satanasi ati: “Omunthu wange Sombe wemumona?* Kombanda yohi nawike vali ukahi ngae. Omulume umwe ukakatela motyili,*+ ulinga evi viaviuka, una owoma na Huku, wahahande ovivi.+ Nkhele wapameka kayekele otyili,+ namphila ove wahanda ndyimuyale andyimuhanye-ko* ngwe utupu otyivi alinga.” 4 Satanasi akumbulula Siovaa ati: “Mahi pononkhia omunthu uyeka-po etyi ena-tyo opo ahupe. Omunthu mahande ayovole omwenyo wae.* 5 Hono pahe katula okuvoko kwove omuvange momankhipa no kolutu, na utale, mekupopi omapita otyo utala.”+

6 Siovaa apopila Satanasi ati: “Tala! Uli peke liove.* Mahi wehemupole omwenyo!”* 7 Satanasi atundu pu* Siovaa aende ku Sombe emuvange, emuyumbu ovinthimba vimwe viihama unene*+ okupolelela konomphai atee momutwe. 8 Sombe apolo otyimphemu tyombiya ngatyo elipela-pela natyo, otyo apumphama vala metwe.+

9 Ou tembwaa Sombe apopila omulume wae ati: “Ove nkhele ukakatela motyili? Popia omapita Huku unkhie!” 10 Mahi Sombe emuti: “Ove ñgaa upopia vala ngoti umukai wehe-wonondunge. Matutavela vala ku Huku yotyotyili kutunde otyiwa, etyi kutunda otyivi atwehetyitavela?”+ Mbili Sombe amwene ovipuka ovio aviho, momulungu wae kamwatundile natyike tyimupa onkhali.+

11 Omapanga a Sombe etatu aetyiivi okuti watumbukilwa novitateka, aveho vetatu avakatuka kovilongo viavo aveya — ankho tyati o Elifasi+ watukile mu Temaa, o Mbilindande+ watukile mu Suwaa+ na Sofale+ omu Naamaa. Ankho velipakela-mo vahonyene, vende vakatale Sombe vekemupameke omutima. 12 Vati vala paku kwe avehemwiimbuka. Avahimbika okulila unene, avatandaula ovikutu viavo, avayumbu eheke meulu, avelipaka-paka eheke momitwe.+ 13 Pahe avemupumphamena vala, avakala nae ovitenya epandu-vali novinthiki epandu-vali. Nawike wapopile nae ondaka naike, ankho vemweete umwe okuti waihamenwa unene.+

3 Etyi pahe Sombe ahimbika okupopia, apopi omapita onthiki atyitwa.*+ 2 Sombe ati:

 3 “Onthiki natyitwa yahavalaulwe vali,+

Notyinthiki vatile: ‘Oku kuna omukai omulemi makutula omona omukwendye!’

 4 Onthiki oyo ilinge enthiki.

Huku keulu, ehesuke nayo.

Yahamone otyimimi natyike.

 5 Onthiki oyo iliwe-po nepuputu enene.*

Onthiki oyo inkhilimikwe nekaka liombila.

Ovipuka vieeta enthiki viitilise owoma.

 6 Otyinthiki otyo tyilinge epuputu.+

Ononthiki ambuho mbenima mbuhambukwe, mahi onthiki oyo yahahambukwe,

Onthiki oyo, pokuvalula onohanyi yahapakwe-po.

 7 Ine onthiki oyo yalingile onthimphe ñgeno hahe,

Motyinthiki otyo mwahatuwe ondolo.

 8 Vokuhinga ovipuka vateyele onthiki oyo onkhano,

Ava vetyivila okupahula-po o Leviyataa.*+

 9 Monthiki omo, tyina tyiti kombimba ononthungululu mbunthikovele,

Onthiki oyo ipwile nokukevela ekumbi liahamatundu,

Onthiki oyo yahamone onohanya mbekumbi litunda.

10 Oityi yahaikilile eimo lya mee?+

Ñgeno hamwe hamwene emone.

11 Oityi nahupila anahankhi vala pokukutulwa?

Oityi nahatile vala tundee meimo andyinkhi?+

12 Nonongolo mbatyo mbandyakulile, mbandyakulila-tyi-ale?

Nokevele nanyamine, linthyandela-tyi-ale?

13 Mwene ñgeno ndyilangi vala nombembwa yange.+

Mwene ñgeno ndyilele vala, ñgeno napululukwa,+

14 Ñgeno napululukwa nonohamba pohi no vokupakaila-mo onohamba,

Ñgeno napululukwa no vokwatungile omaumbo alinga ovisaumbo,

15 Ñgeno napululukwa novatumini vokwali noolu,

Vokwali novitunge vieyula opalata.

16 Eimo liatyo kaliatundilile-po-tyi vala, aliahamoneka-le?

Oityi nahalingilile vala ngovana vamwe vahamwene-ale otyimimi?

17 Nondingavivi umwe okunkhia, otyiho tyipwa.

Omononkhia vokwepwila vakapululukwa.+

18 Ononkhwatwa okwenda kondyembo, kambuhuka-huka vali.

Kaveivi ondaka yomunthu nawike uvekuluminya okuundapa.

19 Mononkhia, tyiti vala pomututu pomunene velifwa vala,+

Omupika uyovoka pomavoko a una aundapela.

20 Oityi apela otyimimi ou wokuna ononkhumbi?

Oityi apela omwenyo ava vaihamenwa?*+

21 Oityi ononkhia mbeheila ngwe ombo vapeleya?+

Vesuka vali nambo tyipona olumono lwahamoneka.

22 Soka vahambukwa,

Okuhungama kelangalo vahambukwa.

23 Oityi apela otyimimi omunthu wavomba, weheli vali mondyila,

Omunthu Huku ahondyela ongandyo?+

24 Okulia kwange okutwa vala otyenyo,+

Oku okukema oko vala ndyiuyula-mo+ uti vala omeva.

25 Tyinthilisa owoma otyo umwe tyandyendela,

Tyintheketesa otyo umwe tyambasa.

26 Nokufima hifimipo-ale, omutima kaupumphi-ale, pahe nepwila,

Ononkhumbi ndyimona mbulilandula vala.”

4 Pahe Elifasi+ watukile mu Temaa, apopi ati:

2 “Ine pena ou upopia noove kumankhi elundo?

Mukwe pahe tyitavela umwe okukutala vala?

 3 Mwene noove uhole okuviyula vakwenyi,

Ove ankho upameka omavoko asoya.

 4 Onondaka upopia mbapindaulile-po ou ulipuma-po,

Ove wetyivilile okupameka vonongolo mbuteketa.

 5 Mahi pahe hono ove, noove hono wehulilwa.*

Hono otyove-vo, noove hono weihamenwa.

 6 Ove kuna owoma na Huku, hae uyumba onthumbi?

Ove have apa ukakatela motyili,+ utupu ekevelelo?

 7 Noove nkhele soka-vo vala: Okuti wamwene-ale omunthu uviukisa mahi ahanyunwa-ko?

Onalupi wamwene vokulinga oviwa vahanywa-ko?

 8 Etyi ame ndyihole okumona okuti vana vakuna* ovivi,

Vana vakuna ononkhumbi, evi vakuna ovio umwe vateya.

 9 Omphepo itunda momulungu wa Huku iveipaa,

Onyengo ya Huku okututana vanyima-ko.

10 Onkheyama ikoma, eli ewena lionkheyama lioona,

Mahi nomayo ononkheyama umwe ateka, otyinyama tyokwapama.*

11 Onkheyama okuhamono etyi ilia inkhia,

Evi oviwena viatyo viliyandyana.

12 Tala! Navakelwa-po ondaka imwe,

Ndyina otyipuka natotovekelwa tyehika mokutwi kwange.

13 Kounthiki etyi ankho ndyilele nakala nomalusoko amwe emphwilisa unene,

Tyina ovanthu aveho ankho velele umwe nthipa,

14 Andyivahiwa notyipuka tyimwe tyantheketesa unene,

Etyi tyambasa, andyiteketa unene.

15 Motyipala tyange amuti umwe okamphepo felelee,

Andyilingi omatwenyonga.

16 Pahe otyipuka otyo, anehetyimono vali,

Mahi, ame anehetyinoñgonoka otyityi.

Komaiho ange ankho ndyilwete otyililimbe.

Ngwe ankho kwati umwe filuu, ame andyiivi ondaka yati:

17 ‘Okuti omunthu unkhia upondola okukala omuviuki vali ku Huku?

Okuti omunthu upondola okusukuka vali ku Una wemutunga?’

18 Tala! Huku ovafendi vae keveyumbu onthumbi,

No monoandyu* mbae umona-mo ovinthembia.

19 Pahe ovanthu vakala monondywo mbonthata,

Onondywo mbokwaika pohi,+

Vamiangulwa avasenguluka vala liwa-liwa ngokativa!

20 Kutya umwe vena omwenyo, katyikehika-le kongulohi vamiangulwa-le.

Vanyima umwe avahamonaika vali, ovanthu avehetyimono.

21 Okuti kavafwile vala ohinge yapamena mepanda liakutululwa-po?

Vankhia tyehena ounongo.

5 “Hono ihana utale! Olie mekutavela pahe?

Oupi povakwa-ukola ove mohatekela?

 2 Onkhongo maikaipaa omuhima,

Onkhi aiipaesa wokwahasoko nawa.

 3 Ame namona omuhima uyumba omii,

Mahi pakala vala katutu, apa akala apateyelwa onkhano.

 4 Ovana vae vetupu apa vapamena,

Vamiangulilwa umwe kombundi yepunda-umbo,+ avahamono nawike uveamena.

 5 Vokwankhia ondyala valia etyi omuhima ateya,

Vetyipola umwe no momakete.

Olumono lwavo lunkhia meliva.

 6 Ononkhumbi kambutundu vala meheke,

Eli emone kalimene vala pohi.

 7 Omunthu utyitilwa vala ononkhumbi,

Wafwa onohahe* mbwenda vala no meulu.

 8 Mahi ame omphela yange ñgeno yekehika ku Huku,

Ñgeno natwala ondaka yange ku Huku,

 9 Una ulinga ovipuka ovinene vipwiya okuvinoñgonoka,

Una ulinga ovipuka vihuvisa viehelifwe pano.

10 Ulokesa ombila,

Utuma omeva aatalaleka ofika.

11 Ukulameka una weliola omutima,

Apake kounene una waetesa onkhenda emuyovola.

12 Uhanya onomphango mbo vokuyondya,

Opo evi valinga nomavoko avo viahaviuke.

13 Vokwatonkhoka mokuyondya kwavo omo umwe evekwatela,+

Onomphango mbo vokwalunguka ambuhanyauka.

14 No komutenya umwe vamona enthiki,

No komutenya-tenya tyina vaenda vahihita uti vala okounthiki.

15 Huku uveyovola ku vana vatyinda omitunga komilungu,

Uyovola omuhepi peke lyo wokwapama.

16 Wokwehena-tyo una apa apamena,

Mahi omulungu wovivi ukati umwe filuu.

17 Tala! Uhambukwa oyouna uviyulwa na Huku.

Tyina uviyulwa no Wokuvila Atyiho, wahaanye!

18 Ngwe wati okweeta olwihamo utyivila, okuhakula otyipute katyimupono.

Wati vala okuvanga omunthu utyivila, okuhakula otyipute nomavoko ae utyivila.

19 Mekuyovola kovihuna epandu,

Tyina tyiti mo lya pandu-vali ovihuna viya vitupu etyi mavikulingi.

20 Pondyala mekekuyovola kononkhia,

Apa povilwa mekekuyovola komutunga.*

21 Ove mokayakulilwa kolukava lwelaka,+

Ehanyauno okuya, ove kumakatila owoma.

22 Ehanyauno mokeliyola, ondyala mokeiyola,

Kumakatila owoma ovinyama viofika kombanda yohi.

23 Mepia liove kamukakala omamanya ekunyona,*

Ove novinyama viofika mamukakala nombembwa.

24 Ove moketyimona okuti apa watungila ohinge yove pakola,*

Tyina ukaya komalihilo ove kakukakamba natyike.

25 Ove mokamona ovana ovanyingi,

Vakatuka mwoove vakalinga ovanyingi ngeholi kombanda yohi.

26 Ove no meendo moimo tyakola,

Moi tyakola ngovipandi viovilia viti no pokuviteya nkhele vili komangenge akola.

27 Tala! Otyo onthwe twetyiovolola nawa, ovipuka ongootyo viakala.

Tehelela, otyilingi.”

6 Sombe apopi ati:

 2 “Nahandele-vo ñgeno tyetavelele okupeyala onongembia mbange,+

Ñgeno tyati umwe onongembia ndyina-mbo, ononkhumbi mbatyo, ñgeno mbapakwa kotyipeyalo!

 3 Mahi soka ononkhumbi ndyina-mbo mbalema, mbalema vali koluheke lwo kelunga.

Otyo nasoponokelwa nonondaka.*+

 4 Tyandingisa okwavangwa, navangwa nonohevo Mbomukulami,+

Ndyili nokuhipa oulio wambo.

Omihongo vya Huku vitilisa owoma, vielionga omutanda, viandyendela.

 5 Okuti otyimbulu+ tyohika tyipondola okukoma tyondyala na apa tyili peholi?

Okuti ongombe onthwei ipondola okukulumba tyondyala na apa ili peholi?

 6 Okuti etyi tyahava tyiliwa tyehena omongwa?

Okuti motyifo tyahava mutunda omeva* apepa?

 7 Ame* no kovipuka oko, pahe hiyame-ko-ale vali.

Ovipuka ovio hivihande-ale vali, nevitoya umwe ngokulia kwapakwa oukola.

 8 Ñgeno etyi naita ndyityipewa-vo vala,

Huku amphe-vo vala etyi ndyihanda!

 9 Ine Huku weile-vo vala amiangaula, ñgeno hahe vali,

Hahe vali atandavekele vala okuvoko kwae ampholo-ko!+

10 Ine otyo alingile otyo, ñgeno nafima-po.

Ame ñgeno nahela, ñgeno nahela umwe vala namphila nkhele neihamenwa,

Mokonda, haanyene etyi tyapopia Huku Ukola.+

11 Okuti ñgaa nkhele ndyina ononkhono mbokukevelela?+

Oityi mankhamona komutwe, ndyikevela-tyi vali?*

12 Okuti naame nakola ngonkhanda?

Okuti ohitu yange o yotyitasu?

13 Okuti ame ndyityivila okulikwatehila andyike, anahakwatehiwako?

Ndyilinga vali ñgeni etyi ankho napamena netyipolwa?

14 Una wahalingi mukwavo olwembia,+

Utupu owoma Nomukulami.+

15 Vakwetu tulikwai navo vandyenda konyima,+ valinga ngondongi ikukauta,

Valinga ngonondongi mbukukuta pokwenye.

16 Onondongi mbepwila vala momeva okwelikwata emanya,

Omamanya okwasenguluka-le, omo akaholama.

17 Pokwenye, onondongi ombo mbukukuta, ambahaende vali.

Omutenya okutokota, ambukukuta.

18 Omeva atyo ayapuka-mo,

Aaende no moluhandya, ngamo akankhila.

19 Ovanthu vokutunda ko Tema,+ vembwoovola.

Ava vokutunda ko Sambaa,+ vembukevela.

20 Apa ankho vapamena pevekundisa, pana kapesilivila.

Oko vaya vakatale-ko omeva, oko veya oko, tyitupu.

21 Noonwe tyina ndyimutala ñgaa,+ otyo mwankhala ngootyo.

Etyi mwamona ononkhumbi ndyina-mbo, noonwe mwakatila vali owoma.+

22 Okuti ame ndyina etyi nemwiita, nemuti-vo: ‘Mphei,’

Okuti naita mumpholele kolumono lwenyi?

23 Okuti naita mundyovole peke liondyale?

Okuti naita ndyiyovolwe ko vokulinga onya?

24 Onwe ndongesei, ame mandyitehele kwoonwe.+

Mphopilei onkhali nalinga.

25 Onondaka mbotyili, kambwihama!+

Mahi onwe pahe mwahanda mumbiyule, tyimphe-tyi?+

26 Okuti mwamphanga omphango, mwahanda mutie onondaka mbange mbapenga,+

Ngwe onondaka mbo ou wehulilwa, ombombu mbenda vala nomphepo?

27 Onwe naina mupondola okukatalesa, mutale osona+ ikalinga omupika walie,

Nomapanga enyi mwene mulandesa!+

28 Nkhele talei kuno kwaame,

Ame himemukembe.

29 Sokei-vo nawa — mwahampholei-po omapita —

Tyisokei umwe nawa, ame nalino ndyiviukisa vala.

30 Okuti kelaka liange kwatunda ondaka yonya?

Onwe mwati hamwe, ame tyapenga ame hityii vali?

7 “Omwenyo womunthu tyina eli kouye, kakalela vala okututumba novilinga,

Kayungu vala ononthiki lwomuundapi ukevela ondyambi yae?+

 2 Upeleya omwombelo, wahandavo apululukwe lwomupika,

Ulinga ngomuundapi ukevela ondyambi yae.+

 3 Nanakelwa onohanyi mbehena ouwa,

Navalulilwa ovinthiki viononkhumbi.+

 4 No pokulangala-po ndyilipula ndyiti: ‘Mandyipinduka-po-vo nalupi pahe?’+

Mahi etyi kunthikovela, ame ndyipinaunuka vala moula atee kutya.*

 5 Olutu lwange lwepwila momativa, no momakaka eheke.+

Otyikova tyolutu lwange tyepwila movipute, tyepwila motulwa.+

 6 Ononthiki mbulamba vala liwa, mbulamba vali liwa konguya yomunyiki,+

Ononthiki mbatyo mbulamba vala liwa, ambunthyi tyehena otyiwa ndyikevela.+

 7 Tala! Omwenyo wange wafwa vala omphepo,+

Omaiho ange kaakamona-mona vali otyiwa.*

 8 Omaiho endywete ñgaa, kaakamona-mona vali.

Omaiho ove maakanthaindya, mahi kaakamona vali, akambasa hiko vali.+

 9 Ndyikalinga vala ngekaka lisenguluka alihanyauka,

Una wenda Kondyembo,* keya vali.+

10 Kekeya vali meumbo liae,

Kakaimbuka vali apa akalaile.+

11 Naina ame himamutu vala.

Mononkhumbi mbange omo mandyipopila umwe.

Mandyiliyave mokweihamenwa kwange!*+

12 Okuti ame, ame lunga, ine ame, ame nyama liomomeva,

Okuti mwesukisa okwovola omunthu undyunga?

13 Etyi ndyiti: ‘Oula wange haa umphameka,

Andyiti haa unkhwatesako, autepulula kononkhumbi mbange,’

14 Ove umpha onondyoi mbutilisa owoma,

Ove unthumphulukisa nomamonekelo,

15 Soka nokunkhia kwatyo, hahe vali nakwatelwe omphupu,*

Hahe umwe vali ndyinkhie tyipona olutu ngo olu ndyina-lo.*+

16 Pahe nelilovola umwe,+ nomwenyo wange hiuhande-ale vali.

Ndyeke ndyikale andyike, ononthiki mbomwenyo mbafwa vala okamphepo katunda momulungu.+

17 Pahe ñgaa omunthu ukupa-tyi,

Oityi usukila nae?*+

18 Mwene upindukila umwe vala okumutala apeho,

Oityi umulingila ñgaa?+

19 Okuti mopangaila vala okunthala, omaiho kweempholo-ale,

Okuti kumandyeke-ale nkhele ndyikondole-vo vala omate?+

20 Ngatyitiwa ñgoo nalinga onkhali, tyina etyi tyikulinga, ove Weete ovanthu aveho?+

Oityi wapangulila-po vala ame?

Okuti pahe wepwila kunthyande vali?

21 Oityi wahandyevelela vala ovivi nalinga,

Kumpholela-po-vo vala etyi nalinga tyapenga?

Apa katutu mandyilangala meheke,+

Ove mokanthaindya, mahi kukambasa, mokavasa hiko vali.”

8 Ou Mbilindande+ watuka mu Suwaa,+ ati:

 2 “Mopopi ngootyo mukwe atee-pi?+

Onondaka mbove mbulinga vala ngomphepo onene ipuka!

 3 Okuti Huku upengesa alingi onya?

Okuti Huku Uvila Atyiho utyopola etyi tyaviuka?

 4 Ine ovana vove valinga onkhali kwe opo vemunumanesa,

Otyo eveyekela vaipawe, okwehetavela kwavo kweveipaesa.*

 5 Ine ove wahatekelele ku Huku ulipopie kwe,+

Olifefe ko Wokuvila Atyiho omwiiti ekukwateseko,

 6 Ine ove tyili umusukuki, ulinga umwe evi viaviuka,+

Ñgeno wekwiiva esuku noove,*

Ñgeno wekukondola kouwa, ekupake apa ove mwene uhiwa.

 7 Namphila ponthyimbi wamwene-le apa ulifwe,

Mahi ñgeno pahe wakala omunthu utiwa oyou.+

 8 Nkhele mphulile-vo vala kovakulu-kulu,

Tehelela umwe nawa ovipuka ovakulu vavo vamwene-mwene.+

 9 Onthwe twatyitwa vala mongulo apa, tutupu etyi twii,

Ononthiki mbomwenyo wetu kombanda yohi, mbafwa vala okahi.

10 Okuti ovo havo mavekulongesa?

Okuti havo mavekupopila etyi vei?*

11 Okuti onole ikulila apa pahakene omeva?

Okuti omanyenga ekulila apa pehena omeva?

12 Ovifo ovio vikukuta kavisete-ale, vikukuta umwe tyahatukulilwe,

Ovio vitetekela okukukuta kovifo ovikwavo aviho.

13 Ovanthu vokulimbwa ku Huku ongootyo vakala,*

Omunthu wokwehetavela* Huku, etyi akevela katyikaenda nawa.

14 Apa ayumba onthumbi, kapesilivila,

Apa apamena kapakolele, palinga vala ngolwauvi.*

15 Mekeliyeka mondywo yae, ngwe aitoko-po.

Makahetekela okukwatelela-mo, ngwe aivu-po.

16 Omunthu oo wafwa otyifo tyatalala umwe mahi tyili momutenya,

Otyifo tyahanduka, tyamana-po otyitaka atyiho.+

17 Omii viatyo vilipondaila monthumbo yomamanya.

Utaindya ondywo pokati komamanya.*

18 Mahi tyina apa ali amatukulwa-po,*

Haa kapemwiimbuka vali, mapati: ‘Ove hinekumone.’+

19 Ongootyo umwe omunthu oo makanyima-ko.*+

Vakwavo avakatumba apa ali.

20 Mwene-mwene Huku kaanye vana vakakatela motyili,*

Tupu kakwatesako* onondingavivi.

21 Mahi ove, nkhele mekekuyolesa, mokepwila nokuyola,

Omulungu wove maukahambukwa aukakwiilila.

22 Vokukuyele, mavakakunda umwe avekepwila-mo,

Eli ekaka lionondingavivi, kamalikakala-ko vali.”

9 Sombe apopi ati:

 2 “Naame ndyityii okuti ovipuka ongootyo vikahi.

Okuti tyitavela omunthu okwenda momphela na Huku, omunthu ngae uviukisa?+

 3 Ine pena omunthu ulipa okupopia Nae,*+

Ngwe emupulu, ñgeno ketyivilile okumukumbulula nii vala epulo like, pomapulo ae 1000.

 4 Mokonda ngwe omunongo, una ononkhono ononene.+

Olie umulwisa, ahalingwa natyike?+

 5 Ngwe uhondovola* onomphunda, mahi nawike utyimona.

Umbuhanya-ko tyanumana.

 6 Uteketesa ohi, aihondovoka apa ikala,

Onomphandyi mbayo, ambuteketa.+

 7 Utumina ekumbi, ati liahamimikile,

Utyika otyimimi tyononthungululu.+

 8 Uyala aike eulu,+

Aliatela komanyonda omanene elunga.+

 9 Oe walinga otyihaa tyononthungululu+ mbo Asi,* nombo Kesile,* nombo Kimaa,*

Notyihaa tyononthungululu mbo kombwelo.*

10 Ulinga ovipuka ovinene,+ viehevilwa okuvikungunyika,

Ovipuka vihuvisa, viehevilwa okuvalulwa.+

11 Ulambela pwaame, mahi himumono.

Ulambela pwaame, mahi ame himwiivi.

12 Tyina ena etyi apola-po, olie umutyilika?

Olie umuvila okumupula ati: ‘Otyo ulinga otyityi?’+

13 Huku tyina ati pokunumana, unumana umwe.+

No vokukwatesa-ko umwe Laambe*+ velipetamena kwe.

14 Ame pahe, ame mandyimukumbulula mandyiti-wi;

Nkhwali ndyikoya umwe nawa onondaka mbange tyina ndyipopia nae!

15 Nga tyilingi ame naviukisa, ñgeno hapopile,+

Ñgeno nelifefa ko wokukoya onomphela mbange,* andinge okankhenda.

16 Ine ndyimwiihana, okuti menthavela umwe?

Hityii ine meivi umwe ondaka yange,

17 Mokonda ngwe uli nokumphukitiya notyipepe,

Wayawisa kovipute viange, anehena etyi nalinga.+

18 Kandyeke-ale, hifimi-po-ale,

Ukahi vala nokunthutuminya ovipuka vialula.

19 Kononkhono oku hako upopia-le vali, ombo una-mbo umwe.+

Oku kokulinga etyi tyaviuka, ngwe upula uti: ‘Olie undyihana anthwale momphela?’

20 Nga ndyilinga-linga umwe etyi tyaviuka, omulungu wange ñgeno wambela onombei.

Nga ndyikakatela vala motyili* anahatundu, ngwe manthi wapengesa.*

21 Nga ndyikakatela vala kotyili,* etyi mandyilingwa hityii.*

Ame nomwenyo wange mwene hiuhande-ale vali.*

22 Etyi naina otyipuka tyike vala. Otyo ame ndyitila:

‘Nou wehena etyi alinga,* nondingavivi, uvehanya-ko vala aveho.’

23 Ine kuya eulu-mbila limwe enene aliipaa ovanthu,

Soka ovanthu vehena etyi valinga ñgeno vehulilwa, mahi ngwe evelingi omukwele.

24 Ohi yapakulwa konondingavivi.+

Ngwe upata omaiho* o vokuteta onomphela.

Ine hae-ko, opo olie?

25 Pahe ononthiki mbomwenyo wange mbuhateka vali komunthu watumwa.+

Soka mbwenda-nkholo, ambahamono otyiwa.

26 Mbusesunuka ngombaluku yonombungu,

Mbutyoomoka ngonkhombe ina etyi ikwata.

27 Ine natile: ‘Himeliyave vali ndyiyeke-ko,

Andyiti ndyipilulule otyipala tyange, ndyihambukwe,’

28 Ñgeno tyitupu-ale, ñgeno natila ñgoo owoma onongembia ombu ambuho,+

Ndyityii okuti, ñgeno wambela ñgoo onombei.

29 Soka-ko ñgeno natiwa ñgoo napengesa.*

Naina oityi ndyitutumbila vala nehena-le etyi ndyipola-po?+

30 Ine nelikohele nomeva ongandyi,

Andyilisukula peke nondyapau,+

31 Ove ñgeno wandyumba metoto,

Novikutu viange vala ñgeno vianthoya.

32 Ngwe hamunthu-ko ngaame, ukumbululwa naame,

Hamunthu-ko tulitwala nae mombonge.+

33 Petupu ou ulipaka pokati ketu nae,*

Petupu ou uteta omphela yetu nae.*

34 Ine wayekele-ko ahambete vali,*

Ayekeko ahanthyonga-nthyonga vali,+

35 Ñgeno napopia umwe nae anehemutili owoma,

Ngwe ame hetyitetelwe-ale tyokupopia nowoma.

10 “Ame pahe omwenyo wange neutoya umwe!*+

Mandyipopi atyiho tyindyihama.

Mandyipopi tyeihamenwa.*

 2 Mandyipopila Huku okuti: ‘Wahambele onombei.

Nkhele mphopile, oityi undingila ngoti napengesa?

 3 Oityi upola-po-vo tyina ulinga omunthu onya,

Oityi upola-po tyina utomba ovilinga viomavoko ove,+

Pahe soka wafweva onomphango mbonondingavivi?

 4 Okuti ove utala nomaiho ngo ovanthu?

Okuti okutala kwove kwafwa kwomunthu?

 5 Okuti ononthiki mbomwenyo wove mbulifwe no mbomunthu?

Okuti omanima omwenyo wove elifwe pomanima ovanthu,+

 6 Oityi ove wahanda umwe hono woovolela etyi nalinga tyapenga,

Woovolela-tyi onkhali yange?+

 7 Ove utyii umwe okuti ame halingile etyi tyapenga,+

Petupu ou mandyovola peke liove.+

 8 Mwene omavoko ove anthyetaika, aanthungu,+

Mahi pahe soka ove wahanda okunthyanya.

 9 Hinangela-vo mbaa, mwene ove wanthungile nonthata,+

Mahi pahe soka unkhondola vali keheke.+

10 Ove have wandyuyulile ngomahini,

Have wanthyakele ndyikale ngomulela?

11 Ove wamphaka ohitu notyikova,

Onyikila omankhipa nomahipa.+

12 Ove wampha omwenyo, ondingi olwembia olunene,

Wayunga nawa omphepo yomwenyo* wange.+

13 Mahi mwene wahanda umwe okulingila ovipuka vyo pokamphengi.*

Ndyityii okuti ovipuka ovio viatuka kwoove.

14 Ine tyitiwa nalinga onkhali, ñgeno wamona,+

Ñgeno kwandyekele ngwe nalinga onkhali.

15 Ine ame, ame napengesa, opo nelietela!

Mahi nga nahapengesa, hipondola okukatula omutwe,+

Ame naunduka, namona emone.+

16 Ame okukatula omutwe, ove wandyolamena ngonkheyama,+

Ove unthyungika vali ononkhono mbove, ondwisa.

17 Unthuma vali onombangi ononkhwavo vambela onombei,

Unumanena vali unene,

Pahe andyitumbukilwa vala novitateka vililandula.

18 Naina, oityi wampholela meimo lya mee?+

Soka ankho nankhile anahamonwa-le, ñgeno hahe.

19 Ñgeno hahe, mwene ñgeno no kouye ngoti haliko-ale.

Ñgeno nati vala tundee meimo andyitwalwa no meendo.’

20 Ononthiki mbomwenyo+ wange mwene kambuhi-ale. Andyeke-vo vala;

Ahanthale-vo vali, hamwe ndyifima-po-vo*+ vala,

21 Andyeke-vo vala nkhele — mandyeende-ale himakondoka-le vali+ —

Mandyeende-ale kotyilongo tyenthiki enene,*+

22 Kotyilongo tyepuputu,

Otyilongo tyokuna okafi okanene, otyilongo tyombwandya,

Otyilongo tyokuti, notyimimi vala tyafwa epuputu.”

11 Sofale+ omu Naamaa apopi ati:

 2 “Okuti onondaka ombo ambuho kamambukumbululwa?

Okuti okupopia unene, omunthu opo pahe utiwa waviukisa?*

 3 Wati hamwe ovanthu mavati vala filuu ngwe ove wapopia evi viahasilivila?

Wati hamwe petupu ou mekuviyula omukwele ou una-o?+

 4 Ove wati: ‘Etyi ame ndyilongesa, tyasukuka,+

Ame nasukuka, mwene noove undywete.’+

 5 Mahi nahandele ñgeno Huku upopia,

Ñgeno ukwiikulila omulungu wae!+

 6 Ñgeno wekupimphululila apa patuka ounongo,

Mokonda ounongo una ononthetelo ononyingi.

Noove mwene ñgeno wetyimona okuti ovivi vimwe ulinga una Huku kesuku-ale navio, uvilimbwa.

 7 Okuti ove utyivila okunoñgonoka ovipuka ovinene vya Huku,

Utyivila okunoñgonoka nawa* Omunene?

 8 Ounongo waya peulu, walamba-po eulu. Ove ñgaa oityi-vo upondola okulinga?

Waya kohi, waya vali tyipona Kondyembo.* Ove pahe ñgaa monoñgonoka-tyi?

 9 Ounongo omunene, walamba-po ohi,

Ounongo wekelitaha-taha, walambapo elunga.

10 Huku okukwata omunthu emutwala momphela,

Olie umuti etyi ulinga otyityi?

11 Huku utyimona tyina ovanthu vakemba.

Okuti okumona ovivi, kesuku uvitala vala?

12 Mahi omuhima ketyimono-ale,

Pala etyimone umwe, opo nkhwali otyimbulu tyohika tyatyita omunthu.

13 Nahandele vala ñgeno ove uviukisa omutima wove,

Oyelula omavoko ove, ulikwambele kwe!

14 Peke liove sukula-po ovivi ulinga,

Monohinge mbove wahayekele-mo ovivi.

15 Ine otyo ulinga otyo, opo mokatula omutwe, ohakundu,

Opo mokala tyitai, kumatili owoma.

16 Ine ulinga ngootyo, kononkhumbi mbove molimbwa-ko,

Kumbuhinangela vali, mambulingi vala ngomaande ondongi yaetele apitale.

17 Ononthiki mbomwenyo wove mambuvialuka nawa ngo komutenya.

Nenthiki umwe, malikakala ngo komuhuka kwatya.

18 Ove mopame omutima mokonda una apa wapamena,

Mokati otale oku, otale oku, okalangala-po vala nawa.

19 Ove mokalala otumphoki, petupu ou mekekuhonga,

Ovanthu ovanyingi mavekwoovola, mavahande ove uvehambukilwe.

20 Mahi, omaiho onondingavivi, kamaakamona-po.

Kamavakamona oku venda nako vakaholame,

Vetupu-ale vali etyi vakevela, ononkhia vala.”*+

12 Sombe apopi ati:

 2 “Onwe pahe, onwe umwe mwii ovipuka aviho naina,*

Ounongo wenyi mamukankhia nao!

 3 Mahi naame ndyityivila okukungunyika ovipuka.*

Himututu vali kwoonwe.

Olie vali wehei ovipuka ngo ovio?

 4 Pahe nalinga vala otyinyaneno tyovanthu, nomapanga ange umwe,+

Pahe ame uno ndyikalela vala okwiita Huku hamwe unkhumbulula-vo.+

Soka omunthu wokuviukisa, ulinga evi viehemuvelesa onombei, pahe hono uyolwa.

 5 Aa omalenga atyo, okumona mukwavo umona ononkhumbi kaesuku,

Nkhwali vati hamwe vamona vala ononkhumbi o vonomphai mbahapamene.*

 6 Monohinge mbovimphulu, hono omo muna ombembwa,+

Ava vokunkhindula umwe onyengo ya Huku, ovo vayumbwa-mo,+

Veli nawa vokuna ono huku mbavo peke.

 7 Nkhele pula-vo vala kovinyama, vipula vikulongese.

Pula koviila meulu, vipula vikutolele.

 8 Okuti hatyo, opo tala nawa* ohi, itala ikulongese.

Iva ombisi yo melunga, maikutolela otyili.

 9 Otyipi povipuka ovio tyihetyii,

Otyipi tyihetyii okuti enkhanya lya Siovaa olio lietyilinga?

10 Ovipuka aviho vifima, omwenyo wavio uli peke liae,*

Nomufimo* wovanthu aveho uli peke liae.*+

11 Okutwi hako kumakela onondaka,

Hako kumakela onondaka ngelaka limakela okulia?+

12 Okuti onombwale hambo mbunale ounongo,+

Eli enoñgonoko kalituku kokukala ehimbwe kouye?

13 Mwene oe una ounongo, oe una ononkhono.+

Oe o wonomphango, una ekungunyiko.+

14 Tyina amahanye otyipuka, katyipindulwa-po vali.+

Etyi aika, petupu omunthu nawike utyiikula.

15 Tyina amaiki omeva, ovipuka aviho vikukuta.+

Tyina ameeta, ohi aiho aipwila-mo.+

16 Wati umwe oe una ononkhono,+ oe una ounongo wokulinga ovipuka.

Tyati vala oyou uyapula mukwavo, oyou wayapulwa, aveho ovae.

17 Ukundisa vokupakaila-mo vakwavo onondunge, avaende tyahavalele ononkhaku,*

Ava vokuteta onomphela, evelingi ovahima.+

18 Ukutulula omalienge onohamba,+

Evekutu epoha monomanekelo mbavo.

19 Ovanakwa uvekundisa avaende tyahavalele ononkhaku,+

Utulula-ko vana vapumphikwa koutumini.+

20 Umutisa vokuyumbwa onthumbi vapakaila-mo vakwavo,

Onombwale,* umbupola onondunge.

21 Omanene-atyo weekundisa,+

Ava vokwapama uvepola ononkhono avaname.*

22 Uhololola ovipuka ovinene viaholama menthiki,+

Aeta otyimimi mepuputu enene.

23 Ovanthu vovilongo uvelinga ovanene evehanye-ko,

Uvelinga ovanyingi evetwale koupika.

24 Ovanthu ononkhalamutwe mbavo, umbupola ekungunyi-ko,*

Umbupaka moluhandya ambukuva-kuva ambahamono ondyila.+

25 Mbutanthauka menthiki mwehena otyimimi,+

Uvetanthaukisa ngononkholwa.+

13 “Otyili, ovipuka aviho nevimona nomaiho ange mwene,

Mwene neviiva nomakutwi ange, omomakutwi ange netyinoñgonokela.

 2 Etyi onwe mwii, naame otyo ndyii.

Ame himututu-ko vali kwoonwe.

 3 Hahe vali mwene ame okupopia na Huku Omunene.

Nahanda okupopila Huku omphela yange.+

 4 Onwe mwanthyilisa, mwapopia omatutu.

Onwe amuho, mwalinga vala ovahakuli vahasilivila.+

 5 Ine mwatile vala filuu ñgeno hahe vali,

Opo hamwe ñgeno mwalinga ovanongo.+

 6 Tehelelei-vo kuno ndyipopie,

Tehelei umwe nawa naame pahe ndyipopie-ko-vo.

 7 Pahe ñgaa mwahanda-vo mwaamene Huku otyo mupopila evi viahaviukile?

Okumwaamena kwatyo kumupa okukemba?

 8 Pahe onwe ñgaa mwahula* kwe?

Pahe mamuhande okupopila-ko Huku yotyotyili?

 9 Ñgaa Huku onwe okumutala uhambukwa?+

Mwati hamwe nae mamumukembe ngeetyi mukemba omunthu?

10 Kalei tyityii okuti ngwe memuviyula,

Lihindilei vala mwene okulinga okapungulula mamutale.+

11 Omunkhima wae onwe kamuutili owoma?

Okumwiiva onwe kamutumphuluka?

12 Ounongo wenyi mupopia,* kausilivila o ngetwe vala.

Onondyakulilo mbenyi kambakolele,* uti vala onthata.

13 Muti filuu, ame ndyipopie.

Tyiya, tyiye vala!

14 Oityi ndyiliyumbilahi ñgaa?*

Oityi ndyityindila omwenyo wange* peke?

15 Namphila omwenyo watyo apondola okuumphola, mahi mwene ndyikevele vala.+

Mandyitwala umwe kwe omphela yange.*

16 Oe umwe mwene mandyovola,+

Ou wahatili Huku,* no pu Huku kaipo-ale.+

17 Tehelelei nawa ondaka yange.

Tehelelei nawa etyi ndyipopia.

18 Tala, ame neya umwe momphela yange tyamaneka, etyi mandyipopi ndyityii.

Ndyityii okuti etyi nalinga tyaviuka.

19 Olie manthañgunisa?

Ine natile nahapopie, ñgeno tyamphola vala omwenyo!*

20 Huku yange, mphe vala ovipuka vivali,*

Vimphe vala nehekekuholame.

21 Mphole okuvoko kwove, kwandemena,

Okukutila owoma tyahamphole omutima pomphangu.+

22 Ihana, ame mandyitavela,

Ndyeke-vo ndyipopie, ove nkhumbulule.

23 Oityi ame nalinga tyapenga, onkhali patyi nalinga?

Mphopile-vo apa napengesa, nonkhali nalinga.

24 Oityi unthyolekela otyipala tyove,+

Undinga umwe ngoti ndyindyale yove?+

25 Okuti motumphulula efo mwene lienda-le nomphepo?

Okuti molandula otyingenge tyienda nomphepo?

26 Ove na lino uhoneka vala onondaka mbundyihama, unthendeleya,

Soka umphula ñgoo, ononkhali nalingile pouna.

27 Onomphai mbange umbukutila mepundi,

Ove uti vala apa ndyenda napo undyunga vala,

Ulandaula momphai yange.

28 Pahe soka tyipola omunthu* omwenyo, omunthu upwa-po umwe uti vala otyipuka tyavola,

Upwa-po umwe uti vala otyikutu tyaliwa noutiva.

14 “Omwenyo womunthu omusupi,*

Omusupi,+ ngwe wepwila-le vala mononkhumbi.*+

 2 Omunthu utumba ngonthemo, akukuta.*+

Ulamba ngokafi, akakota.+

 3 Ove umutala okapanena,

Omutwala* momphela.+

 4 Okuti mu ou wasila mutuka ou wasukuka?+

Au katyitavela!

 5 Ine ononthiki eli kouye mbavalulwa-le,

Opo onohanyi makala kouye mbutei kwoove.

Wemunakela apa ehikila, apa ahapondola okulamba.+

 6 Wehemutale-vo vali, muyeka apululukwe-po,

Muyeka avitule-vo onthiki yae, alinge vala lwomuundapi wakongwa.+

 7 Soka nomuti uyova.

Okuutyoka haa uyova vali,

Upapula umwe, aulingi vali omuti omunene.

 8 Omwii watyo ukavolela kohi oko,

Ehingi liatyo alinkhi-po,

 9 Liti vala ivee omeva, alipapula,

Aulingi umwe omuti omunene una onompha.

10 Mahi soka omunthu okunyima, nononkhono mbae mbumupwa.

Tyina omunthu amamane omwenyo, wenda vali napi?+

11 Omeva melunga apwa-mo,

Ondongi inyina, aikukuta.

12 Nomunthu ulangala umwe, ahapinduka-po vali.+

Kapindauka-po vali, ine wapinduka-po umwe nkhwali eulu kali-ko vali,

Nokupahulwa-po kapahulwa-po-ale vali.+

13 Ine wakanthyolekele vala Kondyembo* ñgeno hahe.+

Ñgeno unthyoleka-vo vala atee onyengo yove ilamba,

Onakela onthiki, haa onthyinangela!+

14 Okuti omunthu okunyima, upondola okukala vali nomwenyo?+

Mandyikevelela ononthiki ambuho atee ovilinga napewa vipwa,

Mandyikevela atee ndyiyovoka.+

15 Ove mokaihana, ame andyikutavela.+

Mokeivaluka ovilinga* vyo pomavoko ove.

16 Mahi pahetyino, ove ukalela vala okuvalula ononthambo mbange.

Ove utala vala kononkhali ndyilinga.

17 Ovivi ndyilinga viakutilwa motyipapo,

Onkhali nalinga weipaka.

18 Omphunda okuwa-po, ihanyauka,

Ombu ononkhanda ambuhondauvuka apa mbali,

19 Omeva avambula ononkhanda,

Apa akwata neheke elikomba-po,

Soka noove otyo ulinga omunthu, uhanya-po etyi apamena.

20 Ove uwila-ko umwe atee ankhia.+

Umupilulula umwe nolupe lwae alutyituka, pahe omutaata.

21 Ovana vae, vankhimane-nkhimane-vo vahankhimane-nkhimane,

Ngwe utupu-ale etyi ei, ketyimono-ale.+

22 Tyae onongembia ena-mbo vala molutu lwae,

Tyina nkhele ena omwenyo, tyae okulila* vala.”

15 Elifasi+ wokwatukile mu Temaa, apopi ati:

 2 “Okuti omunongo upopia vala evi viahai-na-mutwe,*

Ine meimo mapakemo omphepo yo koutundilo ngayo iyula-mo?

 3 Okupopia vala evi viahatiwa ovievi, hatyiwa,

Okulipopila vala katyipe.

 4 Ove ulingisisa vakwenyi avahatili owoma Huku,

Ove ulingisisa umwe vakwenyi no ku Huku avahasoko-ko.

 5 Onkhali yove, oyo ilongesa omulungu wove okupopia,

Opopi onondaka mbuyondya.

 6 Omulungu wove oo mwene ukukwatesa, ame hame vali;

Omilungu viove, ovio mwene vikukwata.+

 7 Okuti ove watetekela okutyitwa, ovipunda viekuvasa-ko?

Okuti ovipunda viya-ko tupu, ove ankho watyitwa-le?

 8 Okuti ove wiiva etompho lya Huku ahahandele liivale?

Ine naina wati vala hamwe ove munongo?

 9 Ñgaa ove una etyi wii onthwe twehei?+

Okuti ove una etyi unoñgonoka, onthwe twahanoñgonoka?

10 Pano pati umwe opo pena vonohuki onongonga, opo pena ovakulu,+

Pena ovalume ovakulu, ovakulu vali ku ho.

11 Etyi Huku ekupameka katyatuukile?

Onondaka onongwa ekupopila kambutuuka?

12 Oityi omutima wove ukutwaila nohika?

Oityi wanumanena tyekupanesa momaiho ñgaa?

13 Soka ove unumanena umwe Huku,

Momulungu wove amutundu onondaka ngo ombo!

14 Ove wati hamwe nomunthu upondola okutiwa wasukuka?

Wati hamwe omunthu upondola okutiwa ondingaviwa?+

15 Tala! Una kayumbu-ale onthumbi movasukuki vae,

Neulu vala komaiho ae, kaliasukukile.+

16 Ove wati hamwe masuku nomunthu utoyesa, wati vala nokulinga ovivi,+

Omunthu uti umwe novivi uvinwa ngomeva!

17 Mandyikupopila, tehela kuno!

Mandyikutolela etyi namona,

18 Mandyikupopila ovipuka ovanongo vapopia, ovipuka veivile ko vohe,+

Vapopia ovipuka ovio kaveviholekele.

19 Otyilongo o tyavo, ovo vala vetyipewa,

Puvo kapakalele onthunda-vilongo naike.

20 Omunthu wokulinga ovivi umona vala ononkhumbi ononthiki ambuho,

Wonya umona vala ononkhumbi omanima aeho.

21 Wiiva vala ovipuka vitilisa owoma momakutwi ae.+

Na apa ankho matiwa ena ombembwa, omakongombanda aemulwisa.

22 Nokuti vala makutyi ahamono ovihuna kounthiki, ketyisoko-ale.+

Makankhia komutunga.

23 Utyikauluka vala wahanda okulia,* upula uti: ‘Kuli-pi?’

Mwene nae utyii okuti onthiki yenthiki, ili popepi.

24 Otyiho, nokweihamenwa, vimutilisa owoma,

Vilinga ngohamba yamaneka maimulwisa.

25 Mokonda ukatulila Huku okuvoko,

Wahanda okulwisa* Omuvili wa Atyiho.

26 Uhateka umwe uviuka ku Huku oe ahanda okupambeka nae,

Uya nondyakulilo yae onene, yokwakola.*

27 Otyipala tyae otyomunthu womakamo,

Pahe wanina no monomanekelo una ovilenga.

28 Omapunda-umbo akala, maakahanywa-ko,

Uli monondywo mamuhakakala omunthu nawike,

Mambukakala ononthumbo mbomamanya.

29 Kamakakala omuhona, olumono lwae kamalukalinga olunyingi,

Olumono lwae kamalukeliyandyana kombanda yohi.

30 Kamahupu, enthiki kamalimuhupisa.

Omutemo maukavaula ondyovo yae,*

Makafilwa nomphepo yo momulungu wa Huku,* avombo-ko.+

31 Kapondola okuyapuka, ayumbu onthumbi mu etyi tyahasilivila,

Mokonda etyi tyahasilivila otyo vali makapewa.

32 Otyo meketyilingwa tyina nkhele onthiki yae yehenehike-po,

Onompha mbae kamambukayova vali.+

33 Makalinga ngomuti wonouva wapukumuka onouva mbahapile,

Makalinga ngomundyambi wapukumuka ononthemo mbao.

34 Ava vokwehena owoma na* Huku vetupu olutyito,+

Otupia matukayoka-po onohinge mbukala vokulipumwa-po.

35 Vapitwa ononkhumbi, avakutula ovivi,

Meimo liavo mweeta ounkhembi.”

16 Sombe apopi ati:

 2 “Neiva-iva-le ovipuka ovinyingi ngo ovio.

Onwe kamumphameka, nkhele mundyawisila kononkhumbi namona!+

 3 Onondaka ombo mbehena-le oku mbapilukila,* kamambupu?

Oityi upopila ngootyo?

 4 Naame ine ame, ñgeno ndyityivila okupopia ngoonwe.

Ine tyali-vo onwe, ñgeno onwe mweihamenwa ñgaa,*

Naame ndyityivila umwe okumupopia,

Naame ndyityivila umwe okumutala vala ñgaa andyipuku komutwe.+

 5 Mahi, ame ñgeno hatyo-ko nalingile ngootyo, ñgeno momulungu wange mwatunda onondaka mbumupameka,

Onondaka mbupameka ñgeno napopia, ñgeno mbemukalesa nawa.+

 6 Nga ndyipopi vala, onongembia mbange kamambutulu-ale,+

Etyi ndyiti nahapopie, onalu-pi-vo mandyiti ñgaa onongembia mbange mbatula?

 7 Mahi pahe ngwe undyetela vala emone.+

Wahanya-po otyikumba tyange atyiho.*

 8 Pahe soka ndyili ñgoo peke liae, novanthu aveho vetyilwete,

Otyipuka nahoka, tyimoneka umwe okuti ame ndyina etyi nalinga tyahaviukile.

 9 Onyengo yae yanthipaula ovinthimbu, wamphakela onkhongo.+

Unkhwekela umwe omayo tyokundia.

Ondyale yange, umbanga nomaiho ae.+

10 Vandyuhamena, tyokuhanda umwe okundia-po,+

Vambeta nomalukwihi, vambeta umwe tyokwanthomba.

Velikonga umwe ovanyingi-nyingi, aveya okundyumbilila-ko.+

11 Huku wandyekela pomavoko ovakwendye,

Wandyumba pomavoko onondingavivi.+

12 Mwene nali vala mombembwa yange, mahi wanthyanya.+

Wankhwatela umwe pekohi, amiangaula.

Soka ame umwe vala apangula-po.

13 Ovita viae viokweenda nononkhondyi,+ viamphaka pokati.

Undyahela umwe monoso, nokankhenda vala utupu-ale.+

Unthiuula onyango yange, omeva atyo aauyukila pohi.

14 Wesuka umwe vala naame, pahe wantheya-ntheya ndyina vala omambololo.

Tyina eya ñgaa no mwaame uti vala omulume otyita.

15 Natokaika onosaku, ndyivale-mo ndyihike-vo vala kolutu lwange,+

Ombinga yange neihihila pohi.+

16 Nakondya nokulila, notyipala tyange pahe tyatyituka,+

Tyina ndyitala kuna kunthikovela,* omaiho ange kaeete-ko vali nawa,

17 Ngwe soka omavoko ange kaei-ale ovivi,

Elikwambelo liange liasukuka.

18 Ove heke, wahahihile kohonde yange!+

Omaluyave ange ahamone apa apululukwa!

19 Ame no ñgaa, ou wii evi ndyilinga uli keulu.

Ombangi yange undyamena uli keulu.

20 Omapanga ange vankhwela,+

Vankhwela tyina ndyimbwaumuka ononkhuka momaiho* pokuliyava ku Huku.+

21 Tyina omunthu vena ondaka na Huku, pamone ou uteta ondaka yavo,

Ngeetyi tyilingwa tyina omunthu vena ondaka na mukwavo.+

22 Omanima akamba-ko, kaehi-ale vali,

Ame mandyiende-ale, mandyikwata apa panyingililwa vala, pahalupukilwa vali.+

17 “Omphepo yomwenyo wange yatyopoka, ononthiki mbange mbapwa.

Eendo linkhevela.+

 2 Vomukwele vamphaka pokati,+

Omaiho ange eete vala* okwehetavela kwavo.

 3 Linga-vo omphango ndyiyumbe-ko onthumbi, weheilimbwe.

Olie vali matulikwatesa-po nae, atufiyala, haa andyamena?+

 4 Ove wapata onondunge mbavo na vahakungunyike ovipuka.+

Otyo wehevevialekela kounene.

 5 Kuna vamwe velitepulila tyavo nomapanga avo,

Ngwe oku ovana vavo vatala otyuuvili.

 6 Wanthyopola, pahe ovanthu+ vakalela vala okunkhwela,*

Pahe no motyipala tyange vanthila-mo omate.+

 7 Neihamenwa, pahe omaiho ange kaamono-po vali nawa,+

Pahe napwenyunuka nesala vala notyindindimbe tyatyo.

 8 Onondingaviwa oko vala vati paku avatumphuluka,

Vokwahalingi ovivi, okumona ondingavivi* tyivekala omapita.

 9 Ondingaviwa katundu mondyila yae,+

Ou womavoko asukuka, pahe opo upama umwe.+

10 Mahi mwene mupondola okuwana vali mupopie,

Mahi pwoonwe, hamwene-po omuna-ndunge.+

11 Ononthiki mbomwenyo wange ombombo mbwenda.+

Evi napangaile, ovipuka ankho nahanda komutima wange, viatyopauka.+

12 Otyinthiki vetyityitula otyitenya,

Otyo vati: ‘Pahe otyimimi tyipepi, kuli-ale nokunthikovela.’

13 Ndyikevelele vala, kumbi Kondyembo* kukalinge keumbo liange.+

Mandyikayala poula wange, nkhayalela vala menthiki.+

14 Mandyikapopila eendo*+ andyiti: ‘Ove, ove tate!

Eli etiva andyikeliti: ‘Ove mphange yange, ove mee!’

15 Naina, opi-ale napamena?+

Olie-vo weete apa napamena?

16 Apa napamenene-vo, pana pehungi-ale vala kondyembo, komapito aikwa,*

Matukunkhunukila kumwe atwii no meheke.”+

18 Mbilindande+ omukulu umwe watuka mu Suwaa, ati:

 2 “Pahe ovio vala mokalaila okupopia evi!

Nkhele lipula umwe nawa, haa atupopi nawa noove.

 3 Mukwe wati onthwe tuvinyama?+

Wati onthwe tunondamba?*

 4 Wati ove okunumana, onyengo yove aikupe okulitipaula ovinthimbu,*

Otyo ohi mailingila ekongola amwahakala vali omunthu,

Ine wati ove okunumana ononkhanda mbuhondovoka apa mbali?

 5 Otyimimi tyondingavivi, matyikanyima,

Potupia twae ngapateme kapakamimikila vali.+

 6 Otyimimi tyomekaka liae, matyikanthikovela,

Otyimimi tyili kombanda yae, matyikanyima.

 7 Nononkhono vala mbokweenda kekembumona vali,

Ovipuka mwene apanga, ovio vimutokesa.+

 8 Onomphai mbae, mambumutwala meliva,

Makakuva-kuva vala, ekeliyumba meliva.

 9 Makankhia meliva, malikemukwatela kotyikomeko.

Makankhia meliva.+

10 Watelwa otyisandaila,

Mondyila yae mwatelwa eliva.

11 Utupu-ale oku ahatili owoma,+

Uti vala ai nooku venae, ai nooku venae.

12 Nae pahe, naapa apolaile apapu,

Evi ovihuna+ vimupa okupengauka.*

13 Otyikova tyae tyipwa okuliwa.

Ouvela umwe omunene, ulia-po* olutu lwae.

14 Mekaka liae omo umwe akananwa,+

Atwalwa kohamba itilisa owoma.*

15 Mekaka liae mamukakala ovanthu ehei.*

Oisofele maikahandulilwa mondywo yae.+

16 Omii viae pohi mavikavola,

Onompha mbae keulu ambukakukuta.

17 Kombanda yohi kakahinangailwa-ko vali,

Eli enyina liae, momatapalo kalikatumbaulwa-mo vali.*

18 Makatewa-tewa motyimimi, atahelwa menthiki.

Kombanda yohi makatewa-ko.

19 Pu vakwavo oe vala wahakamona ovana, ahakamona ovatekula,

Apa* akala, kapekemuhupila nawike.

20 Apa onthiki yae ihika-po, vo Koutakelo mavapaalala,

Ava vo Koutundilo, mavateketa.

21 Ongootyo tyilingwa omakaka ondingavivi,

Otyo tyilingwa apa pakala ou wehei Huku.”

19 Sombe apopi-po ati:

 2 “Vakwe pahe mwandinga navi, mwambielela, pahe tyipwe,*+

Munkhama umwe vala nonondaka ñgaa?+

 3 Mwamphopia-le* ehimbwe, pahe eli ñgaa otyekwii.

Pahe etyi mundinga ñgaa otyityi, kamukundu?+

 4 Ine naina ame tyili-tyili napengesa,

Opo mwene onkhali oyange.

 5 Mulinga omakamo okumphopia,

Pahe mwiivala okuti ñgeno ndyikundisiwa umwe,

 6 Noñgonokei okuti o Huku wankhemba ñgaa,

Oe wankhwata neliva liae.

 7 Tala! Ame naulula onkhwo nati: ‘Nakondya!’ mahi nawike undyivite.+

Nahanda-vo ou umphopila, mahi hieete nawike maviukisa.+

 8 Ngwe wahondya pondyila yange notyimato tyomamanya, na apa ndyikwata ndyitupu.

Ononthetelo mbange, wembupaka menthiki.+

 9 Wamphola omunkhima nali nao,

Wamphola otyuuya komutwe wange.

10 Wantheya-ntheya ndyitupu vali apa nahupa, ou umphola-ko umwe.

Apa napamenene wepemphola, walinga ngo ou watukula-po omuti.

11 Onyengo yae yatokota, ame umwe anumanena,

Otyipuka anthala uti vala ndyindyale yae.+

12 Ovita viae viaumbuka umwe, avindyumbilila-ko,

Viaonga onthanda, avilisete nekaka liange.

13 Ava tulikwai navo, wevemphola wevepaka kokule,

Ava vokundyi, vanthyapo ndyitupu-vo vali.+

14 Omapanga ange,* vapita,

Ovanthu twelityiliyile navo, vandimbwa.+

15 Ava vokweya okumphila,+ novapika vange ovahikwena, vanthala ngoti kavendyi.

Uti vala omunthu vehei-ale watunda vilongo-pale.

16 Okwiihana omulingilili wange, kenthavela.

Soka pahe tyina nahanda andinge onkhenda ndyilifefa.

17 Nomphepo vala itunda momulungu wange,+ omukai wange wiitoya,

Eli efi* liange, ava tulilandula navo velitoya.*

18 Novana vala, pahe soka vandinga omutomba.

Vati vala paku kwaame ndyikatuka, avahimbika okunkhwela.

19 Omapanga ange aeho pahe anthoya,+

Ava nahumbile, vamphilukila-po.+

20 Otyikova tyange tyakakanyena komankhipa,+

Nesala vala noviñge viatyo.

21 Ndingei-vo okankhenda mapanga ange, ndingei-vo okankhenda,

Okuvoko kwa Huku kwandyama.+

22 Oityi mundingila ñgaa, mundandaula nga Huku?+

Oityi mwahandyekela mumonesila vala ononkhumbi ñgaa?*+

23 Nahandele umwe ñgeno onondaka mbange mbuhonekwa,

Ñgeno mbuhonekwa momukanda!

24 Nahandele ñgeno mbuhonekwa konkhanda ngako mbukala-kala,

Ñgeno mbuhonekwa-ko notyivela, ambuyokelwa-ko nosumbu.

25 Ame ndyityii umwe nawa okuti omuyovoli wange+ una omwenyo.

Mwene haa meya, matalama kombanda yohi.*

26 Otyikova tyolutu lwange ngatyivola-vola,

Ame mandyimono umwe Huku nolutu olu ndyina-lo.

27 Mandyimumono umwe mwene ame,

Nomaiho ange himemukolelwa na mukwetu.+

Mahi, mokati kange hiliivite!*

28 Onwe soka nkhele muti: ‘Twekulandaula nalupi ñgaa?’+

Mwati hamwe ndyimona tupu ononkhumbi ame nelipa-tyo.

29 Onwe, mwene onwe muna okutila owoma omutunga,+

Una omutunga weendela vala ou ulinga onkhali.

Nahandele-vo ñgeno munoñgonoka omukoyi wonomphela.”+

20 Ou Sofale+ omu Naamaa, ati:

 2 “Naame mandyipopi, pena tyimwe tyahankhalesile nawa mombungo,

Natokota omutima, mandyipopi.

 3 Onondaka neiva apa, ame hembuhandele.

Nakungunyika etyi neiva,* otyo matyimphe okupopia-po.

 4 Noove mwene utyii umwe,

Otyo tyikala-le ngootyo nkhele tya kohale, nkhele vala omunthu* apakelwe kombanda yohi,+

 5 Ove utyii okuti, ondolo yondingavivi itupu-ale ononthiki,

Eli ehambu lyo vokwehetavela* Huku, lilamba ondyila.+

 6 Ngalinga-linga omunene akatoma peulu,

Ou omutwe wae automo pomakaka,

 7 Makavomba-ko, ahakamonaika vali, makavomba-ko ngondye yae.

Vokwemumwene-mwene mavekelipula, mavati: ‘Vakwe ya uli-pi?’

 8 Makalimbuwa vala ngondyoi, kavekemumona vali.

Mavekemulimbwa ngemonekelo vamwene kounthiki.

 9 Omaiho ankho emumona, kamaekemumona-mona vali,

Apa akalaile, kapekemumona-mona vali.+

10 Ovana vae, mavekelifefa kovahepi,

Olumono apolele ku vakwavo, omavoko ae maekelukondola.+

11 Omankhipa ae, ankho nkhele ena umwe ononkhono mboukwendye,

Mahi ononkhono ombo, ombo umwe mai nambo meheke.

12 Mwene ine otyivi momulungu wae tyihoholola,

Otyivi utyiholeka kohi yelaka,

13 Upaka otyivi momulungu, ehetyinthi-mo,

Akala vala natyo momulungu,

14 Etyi alia matyikahanyanyena meimo.

Molutu lwae matyilingi ngoti oulio* wetunga-lutwo.

15 Olumono anyinine, meluhandye-mo,

Huku memuhini-lo aluho.

16 Makahipa oulio wetunga-lutwo.

Aa omayo ombuta, maekemuleka.*

17 Kakamona-mona vali omeva ahateka,

Kakamona-mona vali owiki umoma, kakamona vali ongundi.

18 Oviwa amwene-mwene mekevikondaula, kamakalia-ko.*

Kamakalia ku etyi apola monondando mbae.+

19 Kakalia-ko, mokonda walinga onya omuhepi, emusi-po.

Wapomba ondywo ahatungile.

20 Mahi omutima wae kamautulu-ale.

Olumono lwae, kamalukemuyovola.

21 Petupu etyi tyimuhupila-po eliuutulule.

Otyo olumono lwae, lwahamakalela ehimbwe.

22 Olumono lwae lulinga umwe olunyingi, otyiho pahe hatyo tyimulia!

Oluhepo malukemweendela, alukemupupukila nononkhono.

23 Tyina pahe ameyulisa eimo liae,

Huku mekemutuma onyengo yae yatokota,

Mekeilokesa aimuloko, ainyingila umwe momala ae.

24 Tyina enda-nkholo ovihongati viokwanthilwa novivela,

Onohevo mbonkhondyi yanthilwa notyitasu, mambumuli-ko.

25 Matyiti umwe ohevo imwe ulinana-yo momwongo,

Ei onkhwavo yalaima ulinana-yo kehuli.*

Otyo, matyikemupa owoma.+

26 Makukala enthiki limwe enene, malikakevela olumono lwae.

Makapia motupia twehena ou wetunthiakana.

Ononkhumbi, mambukalia ava vamahupu mekaka liae.

27 Eulu malikahololola onkhali alinga,

Ohi aikemukatukila.

28 Makuya omeva omanyingi-nyingi maakaya neumbo liae.

Maakalinga omeva amwe omanyingi monthiki yonyengo ya Huku.*

29 Oyo ondyambi Huku apa omunthu ondingavivi,

Oyo ondyambi Huku anakela omunthu oo.”

21 Sombe apopi ati:

 2 “Tehelelei nawa etyi mandyipopi.

Okumphameka kwatyo kwenyi okoko!

 3 Ndyekei ndyipopie, mwahanthetei ondaka.

Ndyekei umwe ndyimane okupopia, haa pahe munkhwele nawa.+

 4 Okuti etyi neliyava, nelipopia komunthu?

Ine neliyavele komunthu, okuti ñgeno ame hayekeleko-ale?*

 5 Nkhele nthalei! Mamuhuvu.

Mamulikwate komulungu.

 6 Tyina nametyisoko hikala nawa,

Olutu lwange aluho luteketa.

 7 Oityi onondingavivi mbukalela-ko ehimbwe,+

Oityi vehikila kokukulupa, avehiki kouhona?*+

 8 Soka ovana vavo, vakala umwe navo apeho,

Vehika umwe kokumona ava vatuka muvo.

 9 Soka omaumbo avo apama, vetupu owoma.+

Huku keveyame nomphangoti yae.

10 Onongombe mbavo ononthwei mbulityita vala.

Onoina mbatyo mbutyita, kambutopola.

11 Ovana vavo vahataika pondye, uti vala ovipako,

Ovana vavo vahela-hela.

12 Vaimba otyo valandula mono pandelu, no movisandyi,

Ongayeta* okuhika,+ ngwe opo vahambukwa.

13 Ononthiki ambuho soka vahambukwa vala,

Na tyina vaya* Kondyembo,* venda umwe nombembwa.

14 Mahi vapopila Huku yotyotyili okuti: ‘Mwene tuyeke vala!

Katwesukile nokunoñgonoka onondyila mbove.+

15 Watiwa Omunene olie mukwe, utiwa ñgeno onthwe tumulingila?+

Tusuka nokumunoñgonoka tupolepo-tyi?’+

16 Mahi ngwe ame ndyityii okuti, olumono lwavo kalutei kuvo.+

Olusoko lwonondingavivi* mwaame kalutyikila-mo-ale.+

17 Tuñgapi otyimimi tyonondingavivi tyanyiminwe?+

Tuñgapi vatumbukililwe novihuna?

Tuñgapi Huku anumanene evehanyene-ko?

18 Okuti vekahi ngovingenge vienda nomphepo?

Okuti vafwa eyungu lienda notyipepe?

19 Ondingavivi okulinga onkhali ku Huku, ovana vatyo ovo veketyifeta.

Mahi Huku emulinge umwe etyi tyata movivi viae, opo nae epeiva.+

20 Mwene etyimone umwe nomaiho ae ononkhumbi elieetela,

Anwe umwe konyengo Yomukulami.+

21 Okuti veumbo liae kumbi mavemuhambukiswa, na tyina ngwe apitale,

Ine onohanyi mbomwenyo wae mbutepululwa?*+

22 Okuti omunthu upondola okupa Huku enoñgonoko,*+

Omunthu upondola okulongesa wokuteta onomphela mbo vokwakulama?+

23 Vamwe vati umwe na apa nkhele vena omafa vankhia,+

Vankhia umwe pweetyi vahali-ale notyiho, etyi veli vala nawa,+

24 Vankhia umwe novilenga viavo movitumbo,

Ngwe nkhele vetai vala kenkhipa.*

25 Ava vamwe, onongembia* umwe ononene mbuvepola kouye,

Vankhia umwe tyehenemakele-ale koviwa.

26 Mahi, aveho vakalangala meheke,+

Aveho vekepwila momativa.+

27 Tala! Etyi muli nokusoka, ndyityeete-ale,

Ndyimweete okuti mwamphanga omphango.*+

28 Soka mwiivala okuti: ‘Pahe ñgaa lili-pi eumbo liohongoi?

Lili-pi ekaka lina mwali onondingavivi?’+

29 Onwe kamwapulile konongendi?

Kamwasukile nokunoñgonoka nawa evi vapopia?*

30 Kavatile ondingavivi monthiki yononkhumbi maihupu?

Kavatile monthiki yonyengo maiyovolwa?

31 Olie memuti ondyila yove ei kayaviukile?

Olie memulingi etyi matyilifete novivi alinga-linga?

32 Tyina vamekemupaka komaendo,

Peendo liae mapakayungwa.

33 Omankhelele omelola maekemuhohololela-po.+

Ovanthu aveho vemulandula,*+

Malingi ngeetyi tyalinga-le ovanyingi vemutetekela.

34 Oityi mulipwilisila ñgaa, matiwa mwahanda-vo okumphameka omutima?+

Evi mwapopia-popia apa, aviho mwakemba vala!”

22 Elifasi+ watukile mu Temaa ati:

 2 “Okuti Huku upondola umwe okusuka nomunthu?

Omunthu ngapunga-punga nawa ovipuka, upa-tyi Huku?+

 3 Okuti Omuvili wa Atyiho, ove ngoviukaisa usuka* noove,

Ine wati hamwe tyina ulandula ondyila yotyili,+ una etyi apola-po?

 4 Okuti mekukwata,

Ekutwala momphela ukwatelwe okumutila owoma?

 5 Matyikukwatesa havivi ovinyingi walinga-linga,

Ha nonkhali ukalela vala okulinga?+

 6 Soka ove ava mulikwai navo uveita opinyolo, avehena etyi vekulinga, ovepikula umwe,

Vakwenyi uvepola ovikutu viavo, ovesi muhoyo.*+

 7 Ou waponwa, nomeva vala okunwa kumupe,

Ou waliwa nondyala, nombolo vala umunumina-yo.+

 8 Otyilongo, tyilinga tyomulume-lume,+

Ou uholwe oe ukala-mo.

 9 Mahi ove ovahepe, wevetaata avaende mankhanya,

Onosona* wembuteya-teya omavoko.

10 Otyo wakalela potyitika-tika tyomaliva,*+

Ovihuna vitilisa owoma, vikweendela.

11 Otyo wakalela menthiki eli enene, nokumona-po ohamono-po vali,

Eli eulu-mbila liekutahela omeva amwe omanyingi, oombaila-mo.

12 Huku keli keulu-ulu?

Mahi nkhele tala vala apa peli ononthungululu, opeulu-ale.

13 Soka ove wati: ‘Pahe Huku wii-tyi?

Okuti Huku upondola okutetela omphela mepuputu?

14 Omakaka emuyuvikiya,

Emuyuvikiya tyina aenda-enda kelola lieulu.’

15 Pahe ove, mopolo-po umwe vala onondyila ononkhulu,

Onondyila ankho mbukwata onondingavivi,

16 Ovanthu vokwatyindwa-po* ngwe onthiki yavo nkhele kainehike-po,

Ovanthu vehina liokwaya nomeva omanyingi?*+

17 Huku yotyotyili ankho vemuti: ‘Mwene tuyeke vala!

Pahe Omuvili wa Atyiho metulingi-tyi?’

18 Mahi ngwe oe weyulisile oviwa movitunge viavo.

(Okusoka patyi oko pahe!)

19 Onondingaviwa mavekelimonenako, avahambukwa,

Ava vokulinga evi viehevevelesa onombei, mavekevekwela, avati:

20 ‘Onondyale mbetu mbahanywa-ko,

Etyi vasa-po, matyipila motupia.’

21 Noñgonoka Huku, ukamone ombembwa,

Okulinga otyo, mokamona oviwa.

22 Tavela otyitumino tyitunda momulungu wae,

Paka momutima wove evi apopia.+

23 Ine ukondoka Komuvili wa Atyiho, mopinduka.+

Mopinduka vala ine upola ovivi mekaka liove,

24 Mopinduka ine uyumbahi oolu* yove meheke,

Oolu yo ko Ofili,+ keiyumbehi mononkhanda momalola,*

25 Okulinga ngootyo, Omuvili wa Atyiho oe malingi oolu* yove,

Malingi opalata yove, opalata ongwa yatyo.

26 Ove mokapola ehambu Momuvili wa Atyiho,

Mokapopia umwe na Huku otyo umutala.

27 Ove mokeliheka kwe, ngwe ekutehelela.

Evi upopia mokevilinga.

28 Evi upanga vikaviuka-viuka,

Omu mondyila yove mukamona otyimimi.

29 Wahatie tyina upopia upopia nomakamo, mokakunda,

Mahi Huku mayovola vokulikondola koututu.*

30 Makayovola ava valinga evi viehevevelesa onombei.

Omankhanya ove okusukuka, opo mokayovolwa.”

23 Sombe apopi-po ati:

 2 “Nalino ndyiliyava vala nomakamo.*+

Apa napolaile papwa, ndyikalela vala okukema.

 3 Oouu, Huku uvahiwa-pi-ale!+

Ñgeno naya-vo vala apa akala.+

 4 Ñgeno natwala ondaka yange kwe,

Momulungu wange ñgeno neyulisa-mo onondaka.

 5 Ñgeno natehela etyi mapopi,

Ñgeno natehelela nawa etyi mamphopila.

 6 Okuti ñgeno wandwisa ngwe una ononkhono ononene?

Au, ame ndyityii okuti ñgeno wanthehelela.+

 7 Ondingaviwa okwenda pu Huku, vatomphola umwe avamane-po ovitateka vena-vio,

Ou Wokuteta onomphela mbange, ñgeno ondaka weimphola-le, wiimphola umwe vala like, andyiyovoka umwe.

 8 Mahi, okwenda koutundilo, keko.

Etyi ndyikondoka apa ankho ndyili-ale, himuvasi-po.

 9 Tyina amanthyulu kokumbili, okumwoovola himumono.

Etyi anthyula kokulio, haityo-ñgo.

10 Mahi, ngwe ondyila ame ndyikwata uyii.+

Tyina amankhangula, mandyikala ngoolu yakangulwa.+

11 Onomphai mbange mbuliatela umwe vala apa ngwe aliatela.

Hatundile mondyila yae, hayapukile-mo.+

12 Hayapukile movitumino viatunda momulungu wae.

Evi apopia nevipaka momutima,+ evi napaka momutima viapona evi atuma.*

13 Tyina ena etyi ahanda okulinga, olie memuti wahalinge?+

Etyi ahanda,* utyilinga umwe.+

14 Etyi apanga okundinga,* meketyilinga umwe atyiho,

Ovinyingi-ale apanga mandingila.

15 Otyo tyandingisa, tyina ndyimusoka ñgaa ndyilinga otyiho.

Tyina ndyimusoka, ndyitila vali unene owoma.

16 Huku wamphoneswa,

Omuvili wa Atyiho, wanthilisa owoma.

17 Ndyili umwe menthiki, mahi ndyipopia umwe, himutu-ale,

Himono-ale enthiki lianthyika motyipala, anahapopi.

24 “Oityi Omuvili wa Atyiho ahanakela umwe onthiki?+

Oityi vokumwii vahanoñgonokela onthiki yae?*

 2 Kuna vamwe vahondovola onondimbu mbavo na vakwavo.+

Vapunda ovipako, avevitwala konohambo mbavo.

 3 Vapunda otyimbulu tyonosona,*

Vapunda ongombe onthwei yomuhepe, ailingi opinyolo.+

 4 Ovahepi vevetahula mondyila,

Omapongo okuvemona vakaholama.+

 5 Ovahepi vakaovola okulia mohika ngovimbulu+ viohika.

Ovana vavo vekeveovolela okulia moluhandya.

 6 Vakalela vala okukaovola okulia momapia avakwavo,*

Vakakoyaulula omayundilile komiti vionouva mepia liondingavivi.

 7 Vetupu apa velihika, valala vala ngootyo.+

No poutalala vetupu apa velihika.

 8 Valokelwa umwe monomphunda, avatalala.

Pahe vakakatela vala mononkhanda, mokonda vetupu-vo apa vaywama.

 9 Omona wehena he, kevele lya ina ukupulwa-ko.+

Vokwahepa okulevala, ovikutu viavo vityindwa opinyolo,+

10 Pahe vaenda umwe vala muhoyo, vetupu apa vavala,

Vakateya umwe, avatyindi evi vateya otyo valiwa nondyala.

11 Veliipaa vala kovilinga, okuundapa pokati kovimato viomamanya komutenya watokota.*

Vakahina umwe onouva, mahi avatundu-ko nohunga.+

12 Vokuli nokunkhia veivala okukulumba mepunda-umbo.

Vokwavangwa,* veivala okuulula onkhwo,+

Mahi Huku kesukile-ale natyo, utala-po vala.*

13 Kuna vamwe, notyimimi kavahande;+

Nononthetelo mbatyo vala, kavembumono,

Kavalandula-le momphai yatyo.

14 Mbimba na kuveta, ekongombanda litai-ale;

Alii mokwiipaa epongo,+ nomuhepi alipaa,

Oku kounthiki alikavaka.

15 Wokuna onombalehi, omaiho ae apeleya vala kunthikovele,+

Soka uti: ‘Petupu-ale ou mamono!’+

Ulifika motyipala.

16 Menthiki, omo ovanthu vatembela* onondywo.

Oku komutenya veliyeila.

Kavelivili notyimimi.+

17 Mokonda tyina kuna kwaandyuluka, opo enthiki liavo lieya, enthiki enene,

Vitilisa owoma menthiki enene, pahe vevityiliya.

18 Mahi okuvahiwa nomeva omanene, vakayalala vala liwa.*

Ofika yavo, yateyelwa onkhano.+

Kamavakondauka vali momapia avo omiti vionouva.

19 Omutenya okutokota, usengulula omakoko ongandyi,

Oku Kondyembo,* kwenda vokulinga ononkhali!+

20 Ina mekevelimbwa;* aa omativa maekelihakana-vo.+

Kamavakahinangailwa vali.

Ei onya maikateywa-teywa ngomuti.

21 Omukai wahamono ovana, ulinga otyikonde tyavo,

Ou omuhepe vemulinga onya.

22 Huku* una ononkhono, makahanyako umwe ovanene vatyo;

Vahula vala okulipaka-ko, mahi vetupu apa vapamena.

23 Huku* uvetala vala tyina velipaka kounene,+ na tyina vena ombembwa,

Mahi omaiho ae, eete aviho valinga.*+

24 Vati umwe ñgaa avankhimana, mahi kavakala-ko-ale, avaombo-ko.+

Vakundiswa umwe,+ avankhi vala nga vakwavo.

Vatetwa-ko, uti vala omakunkhu ovilia.

25 Pahetyino, olie manthi ndyinkhembi,

Olie mapondakana mondaka yange?”

25 Mbilindande+ watuka mu Suwaa apopi-po ati:

 2 “Una wati umwe oe koutumini oe kokulinga evi vihuvisa.

Keulu* upaka-ko ombembwa.

 3 Okuti ovita viae vivilwa okuvalulwa?

Olie wahamimikilwa notyimimi tyae?

 4 Opo oñgeni omunthu apondola okukala omuviuki ku Huku,+

Okuti pena omunthu Huku ahavele onombei?*+

 5 Nohanyi ñgaa kayatemene-ale,

Nononthungululu vala kwe kambasukukile-ale,

 6 Pahe omunthu etiva vala oityi,

Omunthu otyinyoka-nyoka vala!”

26 Sombe apopi ati:

 2 “Pahe ngoondela wakwatesako umwe ou wehena etyi evila!

Wayovola umwe okuvoko kwehena ononkhono!+

 3 Matiwa ngootyo wapakaila-mo-vo ou wehena onondunge!+

Walekesa* umwe nawa okuti una onondunge!*

 4 Pahe ñgaa wahanda-vo okupopila-lie?

Olie wekufimina, wekuti ovio ukapopie ovio?*

 5 Veli nokuteketa vokwankhia vehevili vali natyike.

Veli kohi, valamba apa pehikila omeva, valamba atyiho tyikala momeva.

 6 Kondyembo* kumoneka komaiho a Huku,*+ kumuhoyo,

Nomandindi eli-ko weelwete.*

 7 Oku kombanda eulu welihandula,*+ ehelitentheka kotyipuka natyike,

Ohi keitenthekele kotyipuka natyike.

 8 Omeva weewingila momakaka ae,+

Opo omakaka ahalemenwe aatutana.

 9 Kotyipundi tyae ufika-ko,

Ufika-ko ekaka liae.+

10 Unthinda kombanda yomeva+ oku kwaoyela eulu.*

Otyimimi utyipa onondimbu opo tyahahonye nenthiki.

11 Onomphandyi mbeulu mbuteketa,

Tyina amakandukila mbutumphuluka.

12 Una ononkhono,+ ukwata umwe elunga elipuñgainya,

Omunongo, enyama enene liomelunga ulitipaula ovinthimbu.*+

13 Eulu liasukuka tupu, omphepo itunda mwe pokufima.*

Nonyoka yokutyoomoka* wiipaa.

14 Tala! Ovio havio-ko-ale mwene, ovio nkhele ovitutu;+

Etyi twiiva nkhele okwavakelwa-po vala!

Olie ñgeno unoñgonoka omutitimo wae omunene?”+

27 Sombe apopi* vali ati:

 2 “Na Huku umwe una omwenyo, Huku undinga onya ñgaa,+

Na Huku una omwenyo Omuvili wa Atyiho hono umonesa emone ñgaa,*+

 3 Tyina nkhele ndyina ononkhono mbokufima,

Tyina nkhele omphepo itunda ku Huku ili momayulu ange,+

 4 Omilungu viange kamavipopi evi viahaviukile,

Elaka liange kamalikembe!

 5 Ame onwe himuti muviukisa!

Ame mo tyokwaviuka hitundu,* ndyikankhila-mo!+

 6 Mandyihulu vala kokukuviukisa, himayeke-ko.+

Tyina nkhele ndyina omwenyo* omutima wange kamaumbele onombei.*

 7 Ondyale yange ikalingwe ngeetyi matyilingwa ondingavivi,

Vokundwisa vakalingwe ngeetyi matyilingwa ava vokulinga evi viahaviukile.

 8 Wokwehetavela ku* Huku ngaahanywa-ko+ katyakalele-po umwe?

Huku okumupola omwenyo* ha-po tyipwila opo?

 9 Okuti Huku memwiivi tyina amaulula onkhwo,

Okuti memwiivi tyina amatumbukilwa novihuna?+

10 Okuti hamwe mapande Omuvili wa Atyiho?

Okuti makalela vala okuliyava ku Huku?

11 Ame mandyimulongesa opo munoñgonoke ononkhono mba Huku,*

Atyiho ndyii Komuvili wa Atyiho mandyityipopi, himaholeka natyike.

12 Tala! Ine onwe amuho muna evi mwamwene memonekelo,

Oityi mupopila evi viahasilivila?

13 Huku una etyi apakela ondingavivi,+

Omuvili wa Atyiho wapakela vokuna onya otyipuka etyi:

14 Ine ovana vavo valinga ovanyingi, mavakankhia komutunga,+

Vokwatuka muvo kavakamona okulia kuvetuuka.

15 Ava vamahupu-po mavakankhia kovihuna,

Ovahepe mavakasa-po kamavekevelila.

16 Nga ongaiya opalata yatyo ngatyina eheke,

Aongiya ovikutu ovinyingi oviwa ngatyina onthata,

17 Nge vioongaiya ñgoo,

Mavikalinga viondingaviwa,+

Wokulinga evi viehemuvelesa onombei oe makatepaula opalata yae.

18 Ondywo atunga kayakolele uti vala okandywo ketiva liokulia ovikutu,*

Uti vala ekaka+ liatungwa nomuyungi.

19 Mati umwe tyina akalangala-po omuhona, mahi utupu etyi makateya.

Mati vala tyina apahuka umankhanya.

20 Owoma umutumbukila umwe uti vala omeva omanyingi-nyingi.

Kounthiki+ utyindwa-po notyipepe.

21 Omphepo yo koutundilo imutwala umwe kokule, akakota umwe.

Imukomba-po apa akala.+

22 Maimweendela nononkhono, kamaimweevela,+

Mehulilwa ahetaikila-vo okukahateka.+

23 Omphepo maikemukwela aipumu peke,

Maikemuhikila omwelwa+ otyo ili apa ikala.*

28 “Opalata ina apa ipolwa,

Noolu vakangula nayo ina apa ipolwa.+

 2 Pohi opo papolwa otyivela,

Etyi otyitasu tyisengululwa* mononkhanda.+

 3 Omunthu weeta otyimimi apa panthikovela.

Aende atee mepuputu enene, menthiki,

Akataindya omamanya omawa.

 4 Ukaheya* umwe kokule nomaumbo ovanthu,

Wenda monohika mbeheiwe vali, kokule na apa ovanthu vakwata.

Ovanthu vamwe vanyingila metoto liatyo omo, avayendyelela.

 5 Ohi iyela umwe ovikuna kombanda,

Mahi kohi yatokota uti vala ina otupia.*

 6 Mononkhanda muna emanya liosafila,

Omu mombuma muna oolu.

 7 Kutupu olukoi lwii ondyila yenda-ko.

Eiho liekateve kaliimono.

 8 Ovinyama aviho ovinene natyike tyiliata mondyila omo,

Newena vala lionkheyama kalikwate-mo.

 9 Omunthu uveta monkhanda nenkhanya liae.

Upinaununa omphapelo yonomphunda.

10 Uheya omikungu+ monkhanda mukwate omeva.

Omaiho ae amona ovipuka aviho oviwa.

11 Upata onondyivi-ndyivi mbomeva onondongi,

Aeta poluhandya etyi ankho tyaholama.

12 Mahi ounongo — opi upondola okuvahiwa?+

Opi pena ondyivi-ndyivi yokukungunyika ovipuka?+

13 Nawike omunthu unoñgonoka ouwa wao,+

Kauvasiwa mouye.

14 Omeva okwaya kohi ati: ‘Muno kaumo!’

Elunga aliti: ‘Kuno kauko!’+

15 Kaulandwa noolu yakangulwa.

Kaukumanwa nopalata, kaupeyalelwa opalata.+

16 Kaulandwa noolu yo ko Ofili,+

Kaulandwa nomamanya o onikisi no osafila.

17 Kaweelekwa-le noolu, kaweelekwa novitulu.

Kaukumanwa nombiya yoolu yakangulwa.+

18 Okolale* no kilisitale, ovio pahe kavitumbulwa-po-ale,+

Otyipapo tyounongo tyapona vali po tyomamanya omawa.

19 Nemanya lyo topaziu+ yo ko Kuse kalieelekwa nao.

Nii kaukumanwa noolu yakangulwa.

20 Mahi naina ounongo utunda-pi?

Ondyivi-ndyivi yenoñgonoko ili-pi?+

21 Ounongo waholekwa, ovipuka aviho vina omwenyo kaviumono.+

Waholekwa koviila meulu.

22 Ehanyauno nononkhia vipopia okuti:

‘Omakutwi etu ewiiva vala ku vana veupopia.’

23 Wii ondyila yokwenda apa uli o Huku.

Oe vala wii apa ukala.+

24 Mokonda utala umwe, no oku kwaoyela ohi umona-ko,

Weete atyiho tyili mombwelo yeulu.+

25 Pweetyi anaka ononkhono mbomphepo,*+

Aeleka omeva,+

26 Pweetyi anaka otyitumino tyombila,+

Ape ondyila eulu-mbila nomakaka atyo, nomutitimo,+

27 Opo amona ounongo opo, eupotoyola,

Pahe eweeta-ko eutale umwe nawa.

28 Apopila omunthu ati:

‘Tala! Owoma na Siovaa — otyo ounongo.+

Okuhondovoka movivi otyo ekungunyiko.’”+

29 Sombe apopi,* ati:

 2 “Ndyipeleya umwe ñgeno tyitavela okukondoka konohanyi mbalamba-le,

Kononthiki Huku ankho andyunga nawa,

 3 Kononthiki ankho aliaimisila otyimimi tyae komutwe wange,

Etyi ankho ame ndyienda notyimimi tyae menthiki,+

 4 Pononthiki ankho nkhele ndyitalala,

Etyi mekaka liange+ ankho muna oupanga na Huku,

 5 Etyi Omuvili wa Atyiho ankho nkhele ena ame,

Etyi ovana* vange aveho ankho nkhele vandyongelela,

 6 Etyi onomphai mbange ankho mbuliata mongundi,

Etyi ononkhanda ankho mbundyuyulila omulela,+

 7 Etyi ankho ndyienda kombundi yepunda-umbo,+

Andyipumphama kotyipundi tyange popalasa.+

 8 Ovakwendye ankho vamona avanthyila ondyila,*

Novakulu ankho vakatuka avakala lutai.+

 9 Ovanene vatyo ankho vati umwe puti,

Ankho velikwata komulungu.

10 Novalume umwe vokwankhimana ankho kavapopi vali.

Nelaka liavo likakanyena meulu liomulungu.

11 Nomunthu undyiva-ndyiva vala unthyole,

Ava vamona-mona-le aveho ankho onombangi mbange vandyamena.

12 Ame ankho ndyiyovola omuhepi uliyava,+

Ankho ndyiyovola omona wehena he nomapongo.+

13 Omunthu tyina ati pokumana omwenyo ankho umpha elao.+

Ankho ndyihambukiswa omutima womuhepe.+

14 Okulinga oviwa ankho tyalinga omuvalo wange.

Okulinga oviwa ankho tyilinga ngekapote liange,* atyilingi ngombuya yange.

15 Ame nali omaiho omumphoki,

Andyikala ovikalo viotyilema.

16 Ame nali he yovahepi.+

Omphela yomunthu nehei ndyiovola okuinoñgonoka nawa.+

17 Ame ankho ondingavivi ndyiiteya otyiyeli,+

Andyihukulula komayo ayo etyi yakwata.

18 Ame ndyipopia okuti: ‘Mandyinkhila meumbo liange* mwene,+

Ombu ononthiki mbange mambulingi ononyingi-nyingi, ambulifu poluheke.

19 Omii viange mavitandavela avikehika momeva,

Eyombo malikalala konompha mbange otyinthiki atyiho.

20 Omunkhima wange apeho ukala omupe,

Ei onkhondyi peke liange ikalela vala okuyaha.’

21 Aveho ankho vanthehelela nawa,

Ankho vati umwe filuu, avatehela onondunge kwaame.+

22 Ndyiti vala manee okupopia, ngwe avahapopi vali natyike.

Onondaka mbange ankho mbunyingila umwe nawa* momakutwi avo.

23 Vankhevelela umwe ngo ou ukevelela ombila.

Vaikula omilungu viavo ngatyina vanwa omaande ombila yonkhalula.+

24 Tyina ankho vamamono nevehambukilwa, ngwe ankho tyivehuvisa.

Otyimimi tyitunda kotyipala tyange ankho tyivetulisa omutima.*

25 Ame ankho ndyivelulika uti vala ame hongoi yavo,

Ankho uti vala ndyihamba tyina ndyili pokati komafwalali avo,+

Ankho nafwa omukengeleli, ndyikengelela ava valila.+

30 “Pahe hono ame uno vandyola,+

— Ndyiyolwa novalume ovana vali kwaame,

Ngwe ovo he, ovanthu ñgeno nehetavelele

Vakale povimbwa viokuyunga ovipako viange.

 2 Kononkhono mbomavoko avo, pahe ngeetyi napola-ko-tyi?

Ononkhono mbavo mbaya nomphepo.

 3 Vepwila, vati umwe ovo vena epene, ovo vena ondyala.

Etyi vavasa vala mohika yakukuta vakokota,

Ngwe mwene tyahanyauka-le, tyateywa-teywa.

 4 Vakweya omafo omongwa kovinkhondo.

Evi omii viomiti vilula ngavio valia.*

 5 Vataatwa potyilongo.+

Ovanthu veveululila onkhwo ngatyina vamona otyimphulu.

 6 Vakala momaleva momalola,*

No monondyimbo no mononkhanda.

 7 Veliyavelela momankhondo,

Aveliongiyila mokati kovinkhondo.

 8 Vataatwa motyilongo,

Ngatyina ovana vo vokwehena onondunge no vokwehena enyina.

 9 Soka pahe vandinga omukwele no moviimbo viavo.+

Pahe nalinga otyinyaneno tyavo, ame vala vakalela okukwela.*+

10 Vanthoya, vankhalela kokule.+

Vetupu oluhuhu vanthila umwe omate motyipala.+

11 Huku wamphola oviti viange,* wankhundisa,

Pahe soka ovanthu vetupu owoma, veya* umwe ponthele yange.

12 Ndyikati vala ñgaa kokulio kwange veya, vandyumbukila ngoti ovovilwa.

Ndyienda tupu nkholo ovo vanthaata,

Mondyila yange vahondya-mo, vahanda okunyima-ko.

13 Onondyila mbange vembupata,

Vayawisa kononkhumbi ndyina-mbo,+

Mahi soka petupu-vo ou uvetyika.*

14 Vaulula vala ngaava vaulula ongandyo yotyimato ina embololo.

Soka vaviuka umwe apa pateka-le.

15 Ndyikalela vala owoma.

Nalingailwe umwe onthilo mahi pahe tyaya nomphepo,

Etyi tyimphopaila tyapita, tyavomba-ko umwe ngekaka.

16 Pahe nomwenyo* ndyitupu-ale vali, apa napolaile papwa.+

Ononthiki ambuho ndyimona vala ononkhumbi.+

17 Kounthiki momankhipa ange muveta omalukeno.*+

Ndyili umwe nokunkhia, omalukeno kaamphu-ale.+

18 Omivalo viange viatyituka, vianyonwa nononkhono ononene,*

Vili nokunkhama uti vala otyaka tyatona.

19 Huku wandyumba monthata.

Natyitulwa eheke, natyitulwa etwe.

20 Ndyuulula-vo onkhwo mahi ove unthala vala kulingi natyike.+

Ndyiliyava kwoove lutai mahi ove unthala vala.

21 Weya no kwaame, wandinga onya.+

Wanthahela okuvoko kwove, kweya nononkhono ononene.

22 Ove unthyumphula-po onthyindi momphepo.

Pahe mwene uti vala onthwala no oku, onthwala no oku, unthyinda movipepe.*

23 Ame ndyityii umwe okuti ove mondyipaa,

Ove monthwala keumbo aveho vena omwenyo mavekelivasa.

24 Mahi soka omunthu waetesa-le onkhenda ñgeno ha wokulwiswa-le vali,*+

Ulwiswa vali ou uli-ale nokuulula onkhwo, wamona-vo ononkhumbi!

25 Elo ame ava namona-mona vena ononkhumbi tyampha okulila!*

Elo ame ankho okumona omuhepi+ ndyimweetehila-mo onkhenda!*

26 Natile-vo hamwe ndyimona oviwa, mahi vinthumbukila ovivi vala.

Natile-vo hamwe ndyimona otyimimi, mahi kuna kuya vala enthiki.

27 Omutima watyo kaupumphi-ale.

Ononthiki ombu pahe ndyina vala ononkhumbi.

28 Ndyienda tupu naomwa,+ notyitei tyekumbi hityimono-ale.

Na apa ndyili umwe pokati kovanthu ovanyingi, ndyikatuka andyiuulula onkhwo.

29 Ame pahe nalinga ondenge yovimbandye,

Pahe ndyinyangela peke nomailona ompho.+

30 Nanthikovela onohitu mbunthoka vala.+

Pahe omankhipa ange apia nomutenya.*

31 Otyisandyi tyange tyihikilwa vala ononkhuka,

Ongayeta* yange ihikilwa vala okulila.

31 “Nalinga omphango nomaiho ange.+

Okuti mandyitale omuhikwena wehenende nomukwendye andyimupeleya?+

 2 Ame okulinga ngootyo Huku keulu mamphe-tyi?

Oityi mandyipiñgana Komuvili wa Atyiho keulu?

 3 Mwene ovihuna kumbi kamaviendela ondingavivi,

Ononkhumbi ha mba ava umwe vala valinga ovivi?+

 4 Wati ñgaa onondyila mbange kembumono,+

Wati ononthambo mbange kembuvalula umwe ambuho?

 5 Okuti kumbi nali-ale onkhembi?*

Okuti omphai yange kumbi yahatekelele-ale pomatutu?+

 6 Huku amphake kotyipeyalo tyahakembe,+

Mamono okuti ndyimukwatyili.+

 7 Ine onomphai mbange mbayapuka mondyila,+

Ou omutima wange ulandula vala momaiho ange,+

Aa omavoko ange asila,

 8 Opo etyi ndyikuna tyikaliwe na mukwetu,+

Etyi ndyitwika tyitukulwe-po.*

 9 Ine pena omukai wantheya omutima,+

Pahe andyihimbika okutala-tala+ kombundi yondywo ya mukwetu,

10 Opo omukai wange akunkhile mulume mukwetu,

Opo ovalume vakwetu valale umwe nae.*+

11 Mokonda opo, otyo nalinga tyikundisa,

Otyo onkhali inkhwatesa, no vokuteta onomphela kavanthyupisa-le.+

12 Otyo ñgeno tyalinga ngotupia, otupia tulia, tuhanya,+

Otupia tuyoka* ovikuna viange aviho, avipi-po nomii viatyo.

13 Ine nalingile onya omulingilili wange, omukwendye hamwe omufikwena,

Ine nemulingile onya ngwe twali nonondaka* nae,

14 Opo haa mandyilingi ñgeni kumbi Huku andyendela?

Apa amphula, haa mandyimutiwi?+

15 Wokwamphakele meimo lya mee, hae vala wevetunga?+

Hae vala wetupakaile momaimo ovo mee?+

16 Kumbi namwene-vo omuhepe weile okulipopia, anehemupe natyike?+

Nanumanehile-vo omuhepe,*+ momaiho ae amutoko ononkhuka?

17 Ame nalile-vo okulia kwange andyike

Nalile umwe anahatepulila-ko-vo ononthyiwe?+

18 (Nkhele vala tya pouna, ame ndyitekula vala nawa ononthyiwe,* ndyilinga umwe ngoti ame tate yavo,

Nkhele tya pouna, ame ndyitekula ovahepe.)

19 Namwene-vo omunthu unkhia noutalala,

Hamwe omuhepi wehena apa elihika?+

20 Nemupele-vo ahamphandula*+

Ngwe ankho utokotelwa tupu omainya onongi mbange?

21 Ame kumbi nahongele-vo onthyiwe nokuvoko kwange,+

Nemuhongele-vo pweetyi ali kombundi kepunda-umbo ahanda okukwatesiwa-ko?*+

22 Opo okuvoko kwange kutokele pohi,

Kutunyukile umwe pongolo.*

23 Ame ndyina owoma novihuna Huku ayumba,

Ame komunkhima wae hivete-ko-ale.

24 Ame nayumbile-vo onthumbi moolu?

Napopilile-vo oolu yakangulwa andyiti: ‘Mwoove, omo napamena?’+

25 Ame kumbi nelihapelele-vo okuna-tyo,+

Nelihapelele-vo okwatumba unene?+

26 Kumbi namwene-vo ekumbi,*

Hamwe ohanyi yeenda yatema nawa,+

27 Andyiyondywa nomutima,

Ou omulungu wange auhipi ombesinyu kenkhanya liange, andyihimbika okufenda ovipuka ovio?+

28 Ine ovio nalingaile ovio, opo otyo onkhali inkhwatesa, no vokuteta onomphela kavanthyupisa-le,

Kavanthyupisa-le mokonda opo hetavelele Huku yotyotyili keulu.

29 Okuti mwamwene-ale ndyiyola ondyali yange yatumbukilwa novihuna?+

Mwamwene-ale nahambukilwa ovihuna amona?

30 Omulungu wange kaunemphe nkhali,

Kaunehinge ondyale yange.*+

31 Ava vali mekaka liange, havo ankho vakalela vala okuti:

‘Olie pahe wehenelie kokulia* kwae,+ wehenelie-ko atuuka?’

32 Ame hinelaleke onthunda-vilongo* pondye,+

Ame onongendi ndyimbwiikulila omapito.

33 Mwamwene-ale naholeka ononkhali ndyilinga, andyilingi nga vakwetu?+

Mwamwene-ale napaka onkhali nalinga mondyepelo yotyikutu tyange,

34 Okwatila owoma etyi ovaunyingi mavasoko,

Hamwe okwatila owoma okukundiswa na vakwetu,

Pahe andyiti vala filuu, andyitili owoma no pondye anahalupuka?

35 Nahandele-vo ñgeno pena-vo vala ou unthehelela,+

Ponondaka mbange ñgeno napakapo enyina liange.*

Omuvili wa Atyiho ñgeno unkhumbulula-vo vala!+

Ava vokunthendeleya, ñgeno etyi vapopaile vetyihonekele,

36 Ñgeno natyinda-po etyi vahoneka, ñgeno netyityinda komapepe ange,

Ñgeno netyipaka komutwe wange, atyilingi ngotyuuya.*

37 Ñgeno mwene nekelipopia kwe onondyila ambuho nakwata-kwata,

Ñgeno naviuka umwe kwe tyehena owoma.

38 Kumbi mweivile-ale ohika yange yuulula onkhwo, tyatiwa neilinga onya,

Mweivile-ale omikungu viatyo vilila?

39 Mwamwene-ale napola-mo ovinyango andyili anahafete,+

Ava vahekulu avesala* nokulila?+

40 Ine ovio nalingile ovio, opo mepia liange mumene ohongo, mweheye otiliku,

Mumene ovifo viokunika omapita, mweheye osevata.”

Onondaka mba Sombe, opo mbehulila opo.

32 Pahe, ovalume ovo vetatu Sombe avehemuvili avemuyeke, ankho waanyena umwe mweetyi mwene ei tyaviuka.+ 2 Eliyuu anumana unene, Eliyuu omona wa Mbalakeli, Mbalakeli watukile mu Mbusi,+ Mbusi wavo yoo Laau. Ankho wanumanena Sombe ankho uli nokulipaka kouviuki, ngatyina aviukisa vali* ku Huku.+ 3 Tupu ankho wanumanena omapanga a Sombe etatu ankho ehetyivilile okumukumbulula nawa, avati Huku ondingavivi.+ 4 Eliyuu nkhele wevekevelele umwe vamane okupopia, ngwe na apopie nawa na Sombe, mokonda ankho ovakulu vali kwe.+ 5 Etyi Eliyuu amona okuti ovalume ovo vetatu vetupu-ale etyi mavapopi, alungulula. 6 Eliyuu omona wa Mbalakeli, Mbalakeli watukile mu Mbusi, pahe nae ati:

“Ame ndyimona,*

Onwe mu vakulu.+

Otyo ame nemulingila onthilo, nkhele anahapopi,+

Ankho nati-vo vala nahapopie namphila ndyina etyi ndyii.

 7 Ame natile-vo vala: ‘Mwene eti lipopie,*

Komanima omanyingi kutunde onondunge.’

 8 Mahi omphepo ili movanthu,

Omphepo Yomuvili wa Atyiho, oyo ipa ovanthu ekungunyiko.+

 9 Eti halio lipa* omunthu ounongo,

Ha-vakulu vala vei etyi tyaviuka.+

10 Pahe mandyipopi: ‘Tehela kuno,

Naame ndyikupopile-vo etyi ndyii.’

11 Tala! Ame nakevelela umwe onwe mumane okupopia.

Onondaka mbenyi oku mbahanda okwenda nako nekumona-le,+

Natalela kovipuka mwahanda okupopia.+

12 Ame nemwiiva umwe nawa,

Mahi onwe kamwetyivilile okupopila* Sombe opo etyimone okuti wapengesa,

Nii kamwetyivilile okumupola mo yae.

13 Mwahatiei: ‘Onthwe twavasa ounongo,

Ou o Huku umuvila, kevilwa nomunthu.’

14 Sombe utupu ondaka ayumba kwaame,

Pahe ame mandyipopi tyange, himapitulula mo mbenyi.

15 Pahe vaponwa, neetyi vapopia vetupu-ale vali.

Vetupu vali ondaka.

16 Nakevelela-vo vapopie, avahapopi.

Pahe vetai-tai vala, kavapopi natyike.

17 Naame pahe naina mandyipopi-po.

Naame mandyipopi etyi ndyii,

18 Ndyina ovinyingi mandyipopi.

Nahitakana, ndyipopie-po-vo pahe.

19 Nahitakana uti vala ovinyu yapatelwa monthenda,

Ngononthenda onomphe mbombandwa* mbahanda okututana.+

20 Ndyekei ndyipopie, ndyitule-vo vala omutima!

Mandyiikula omulungu wange ndyipopie.

21 Himahulu komunthu nawike.+

Himaselula* omunthu nawike,

22 Okuselula ame hityivili.

Ame otyo hinetyilinge-ale, Wokwanthunga ñgeno wanyima-ko-ale.

33 “Mahi pahe Sombe tehelela-vo onondaka mandyipopi.

Tehelela umwe atyiho mandyipopi.

 2 Tala! Mandyiikula omulungu wange.

Elaka liange malipopi.

 3 Ndyipopia tupu evi viaviuka, ovio umwe vili komutima wange,+

Omulungu wange upopia vala etyi tyili momutima wange.

 4 Omphepo ya Huku mwene oyo yanthunga,+

Ame tyampha omwenyo omphepo Omuvili wa Atyiho afima.+

 5 Mwene ine una etyi wahanda okupopia, popia.

Mphopile-vo etyi wasoka. Popia umwe.

 6 Tala! Ame noove, ku Huku yotyotyili tutyipuka tyike vala.

Naame natungwa umwe vala nonthata.+

 7 Ame hitilisa-le owoma, wahalinge otyiho,

Ndyitupu-ale etyi mandyipopi tyikupola omwenyo.

 8 Etyi wapopia netyiiva,

Onondaka ombu wembupalaika ehimbwe, wati:

 9 ‘Ame nasukuka, halingile onkhali,+

Nasukuka, hapengesile.+

10 Mwene etyi Huku eli nokumonesila ononkhumbi utyii.

Pahe nalinga umwe ondyale yae.+

11 Onomphai mbange umbukutila mepundi,

Uti apa ndyienda napo undyunga vala.’+

12 Mahi ove ankho ñgeno kupopi ngootyo, ame pahe mandyikuti:

Huku omunene kaelekwa-le nomunthu.+

13 Oityi ove upopila-po Huku tyina uliyava?+

Okuti otyetyi ahakumbululile onondaka mbove ambuho?+

14 Huku uti umwe apopi, apaleka-po vali,

Mahi nawike umwiiva.

15 Upopila mondyoi kounthiki,+ memonekelo,

Tyina ovanthu velele umwe nthipa,

Tyina veli komaula avo velele.

16 Huku upatula omakutwi avo,+

Alongela-mo* ondongeso yae,

17 Ulinga ngootyo opo ahondovole omunthu kovivi,+

Emuyakulile, ahalinge womakamo.+

18 Huku uyovola ohande* yomunthu opo yahaye keendo,*+

Ayovola omwenyo womunthu oo opo ahapolwe-ko nomutunga.*

19 Tyimwe tupu tyiviyula omunthu, onongembia eivila poula wae,

Nononkhumbi apanga nambo momankhipa ae,

20 Pahe atyimupe nokulia ehetyihande vali,*

Nokulia umwe kwapepa+ ekwaanye.*

21 Olutu lwae lupwenyunuka,

Aa omankhipa ae pahe aeya poluhandya.*

22 Ohande yae ihungama metoto.*

Omwenyo wae wenda no ku vana vaeta ononkhia.

23 Mahi ine kutumbuka omutumwa-ndaka,*

Hamwe po 1000 apatundu wike umwaamena,

Apopile omunthu oo etyi tyaviuka,

24 Opo Huku memulingi okankhenda, ati:

‘Muyovola, ahakakunkhunuke vali no metoto!*+

Namona-le etyi tyimuhukulula!+

25 Olutu lwae lutalala vali tyipona po lwomukwendye.+

Akale ngeetyi ali poukwendye pweetyi ankho nkhele ena ononkhono.’+

26 Omunthu oo mekelivondela ku Huku,+ ngwe emutavela,

Makamona otyipala Tyae otyo akwiilila.

Omunthu oo, Huku mekemuti vali ondingaviwa.

27 Omunthu oo makapopila* vakwavo ati:

‘Nalinga onkhali,+ napengesa halingile etyi tyaviuka,

Mahi halingilwe etyi ankho ndyihiwa.*

28 Wanthyukulula* haile metoto,*+

Pahe mandyimona-mona otyimimi.’

29 Mwene o Huku ulingila ovanthu ovipuka ovio aviho,

Uti umwe evilingi apaleka vali, apaleka-po lya tatu, mokonda uhole omunthu,

30 Utyilinga apole omunthu* metoto,*

Amimikilwe notyimimi tyomwenyo.+

31 Sombe tehelela! Tehela kuno!

Ove nkhele wahapopie, nkhele hinemane.

32 Mwene ine una etyi wahanda okupopia, popia.

Popia, ame nahanda okutala apa ove waviukisa.

33 Ine utupu-ale etyi wahanda okupopia, opo nkhele tehelela vala kuno.

Ove nkhele wahapopie ndyikupopile onondunge.”

34 Eliyuu atwala-ko nokupopia, ati:

 2 “Tehelelei onondaka mbange onwe vanongo.

Nthehelelei, onwe vokwii ovipuka ovinyingi.

 3 Okutwi kumakela onondaka,

Ngeetyi elaka limakela okulia.

 4 Tutalei nawa ovipuka, tupunge-po evi viaviuka,

Opo tutokole etyi tyikahi nawa.

 5 Soka Sombe wati: ‘Ame naviukisa,+

Mahi Huku wandinga onya.+

 6 Hono ame ndyipondola umwe okukemba anahapopi oñgeni tyaenda omphela yange?

Ndyina otyipute tyimwe tyahaveluka, ame anehena etyi nalinga tyapenga.’+

 7 Olie pahe weelekwa na Sombe?

Unwa omukwele ngatyina omeva?

 8 Ngwe uli vala mondyila yonondingavivi,

Ulipaka kumwe nonondingavivi.+

 9 Soka uti: ‘Okuhambukiswa Huku’+

Omunthu tyitupu-ale etyi tyimupa.

10 Nkhele tehelelei kuno onwe vokukungunyika ovipuka:*

Huku yotyotyili kalingi etyi tyapenga,+

Omuvili wa Atyiho kalingi etyi tyahaviukile!+

11 Mahi ondyambi apa omunthu itei vala mu evi alinga+

Makapa omunthu ondyambi ye evi alinga.

12 Mwene Huku kalingi-ale etyi tyapenga.+

Omuvili wa Atyiho kapondo etyi tyaviuka.+

13 Olie wemupa ohi ikale kolutei lwae?

Olie wemupa ouye auho?*

14 Ine wapakele omutima wae movanthu,*

Aongolola ononkhono mbavo,+ nomphepo vafima,

15 Opo aveho* ñgeno vankhia avapu-ko.

Ovanthu ñgeno vakondoka mombundu yeheke.+

16 Ine utyivila okukungunyika ovipuka, tehelela,

Tehelela umwe nawa etyi mandyipopi.

17 Okuti omunthu uyele ouviuki upondola okukala omutumini?

Ove ñgaa uvela onombei omunthu wokwapama uviukisa?

18 Okuti ove upopila ohamba oti: ‘Ove kusilivila,’

Aa omanene-atyo oeti: ‘Onwe munondingavivi?’+

19 Kuna Ou wehena okapungulula, wahahulu vala kovatumini,

Wahaamena omuhona ayembesila ondaka komuhepi,*+

Mokonda aveho vala ovilinga vyo pomavoko ae.+

20 Ovanthu ovo vapondola okunkhia+ umwe vala motyinthiki tyike,+

Vati umwe vala tekete-tekete apakasika umwe.

Atee umwe vokwapama apa vali vapolwa-po, mahi kavapolwa-po nokuvoko kwomunthu.+

21 Omaiho a Huku atala onondyila mbomunthu,+

Huku umona ononthambo mbae ambuho.

22 Nga kunthikovaila vala, akunthikovela umwe puputu,

Onondingavivi kambuholama ambahamoneka.+

23 Mwene Huku kanakelele omunthu ononthiki,

Opo eye pwe emwongele omphela.

24 Vokwapama uvehanya-ko vala, kapula-pula-le vali,

Apa vali upaka-po ovakwavo.+

25 Mokonda etyi valinga utyii.+

Uveteya-po kounthiki, avamiangaula.+

26 Uvevanga tupu, ovivi valinga,

Uvevangela umwe apa ovanthu aveho veete,+

27 Mokonda vemuyeka-po kavemulandula vali,+

Kavesukile nonondyila mbae.+

28 Soka omuhepe uliyava kwe kombanda yavo,

Pahe wiiva vala ononkhwo mbomapongo.+

29 Huku okuti filuu olie umuvela onombei?

Huku okuholeka otyipala tyae olie umumona?

Tyilinge waholeka otyipala tyae kovanthu aveho votyilongo, tyilinge okomunthu wike vala, tyituka-po tyike vala,

30 Ou ondingavivi* kaipondola okutumina,+

Nii okutela eliva ovanthu.

31 Olie-vo pahe upondola okuviuka ku Huku ati:

‘Ame nahula vala okwavelwa onombei, mahi hapengehile.+

32 Ndekese etyi neheete vali.

Ine nalinga etyi tyapenga himapaleka-po vali?’

33 Tyitavela umwe ekupe ondyambi wahanda, ngwe ove kwahandele apopie pomphela yove?

Mwene ove ukoya, ame hame-ko.

Mphopile etyi ove mwene wii umwe nawa.

34 Ovanthu vakungunyika nawa ovipuka* mavapopi naame,

— Ovanongo aveho vendyiva mavati:

35 ‘Sombe upopia vala utupu etyi ei,+

Onondaka apopia, nekungunyiko utupu-ale.’

36 Sombe atyepe-ko umwe* ovitateka viae nkhele vilole-ko,

Mokonda onondaka apopia uti vala mbatunda monondingavivi!

37 Nkhele utentheka vali konkhali alinga-le,+

Una omutomba, soka upumina umwe peke momaiho etu,

Soka o Huku apopia ovipuka ovinyingi!”+

35 Eliyuu atwala-ko nokupopia, ati:

 2 “Hamwe waviukisa, etyi wati:

‘Ame ndyimuviuki vali ku Huku?’+

 3 Soka ove wati: ‘Ame okuviukisa tyikulinga-tyi?*

Pahe ñgana ndyikahi vali nawa tyipona ine nalingile onkhali?’+

 4 Ame mandyikupopila,

Amuho nomapanga+ ove.

 5 Nkhele yelula vala omaiho otale peulu,

Tala umwe nawa omakaka eli meulu,+ meulu-ulu.

 6 Ove okulinga onkhali Huku matyimulingi-tyi?+

Ononkhali mbove ngambulingi ñgoo ononyingi, tyimulinga-tyi?+

 7 Ove okukala omunthu omuviuki umupa-tyi?

Kwoove mapolo-ko-tyi?+

 8 Ovivi ulinga vinyona vala vakwenyi,

Ove okuviukisa ukwatesako vala vakwenyi.

 9 Ovanthu okulingwa onya vaulula onkhwo,

Vaulula onkhwo vakwatesweko, vayovoke koutumini* wo vokwapama.+

10 Mahi nawike uti: ‘Huku uli-pi, Huku Omutungi Omunene+ wanthunga?

Uli-pi wokutwiimbisa oviimbo kounthiki?’+

11 Huku utulongesa+ atulingi vali tyipona ovinyama vili kombanda yohi,+

Utwaavela ounongo atulambe-po oviila meulu.

12 Ovanthu veliyava kwe, ngwe utehela vala kalingi natyike,+

Mokonda onondingavivi kavetavela.+

13 Tyotyili, Huku katehela omunthu uulula vala onkhwo ehena etyi amona,+

Huku Omuvili wa Atyiho, kesuku nae.

14 Pahe ove wati hamwe mekwiivi, ove wiivala himweete!+

Omphela yove ili-ale kwe, pahe ove ñgeno ankho utala vala kwe.+

15 Una katile-ale ngaliti pano muna okwonga omphela,

Una kesukile-ale nomakamo ove.+

16 Sombe ulipwilisa vala nokwikula omulungu.

Upopia vala unene ehena-le etyi ei.”+

36 Eliyuu atwala-ko nokupopia, ati:

 2 “Nkhele nkhevele-po vali katutu, pwa elundo, ame ndyihangunune,

Nkhele ndyina etyi nahanda okupopia, ndyipopile-ko Huku.

 3 Mandyipotoyola umwe nawa etyi ndyii,

Matyiivala umwe nawa okuti, Una wanthunga oe vala omuviuki.+

 4 Ame, onondaka ndyipopia, hamatutu.

Wokwii atyiho,+ uli pano, muna-e pano.

 5 Tyotyili, Huku omunene,+ mahi kayale nawike.

Ekungunyiko ena-lio kalilifwe pano.*

 6 Onondingavivi kamekevehupisa,+

Ava vokwaetesa onkhenda, mekeveamena.+

 7 Ngwe utala vala konondingaviwa.+

Uvepaka kovipundi, navo avakala peke nonohamba,*+ apeho-apeho.

 8 Mahi ine vakutwa nomalienge,

Ine vakutwa nonongoi mbononkhumbi,

 9 Mevepimphululila evi valinga,

Mevepimphululila ononkhali valinga, ombu valinga okwehetavela kwavo.

10 Upatula momakutwi avo, eveviyule,

Eveti hondovokei kovivi.+

11 Ine vemutavela, avemulingila,

Ononthiki ambuho vena omwenyo mavakaputuka,

Aa omanima avo, maakahambukiswa.+

12 Mahi ine kavetavela, mavakankhia komutunga,*+

Mavakankhia nouhima wavo.

13 Vomutima wehetavela* Huku, mavakakala nonkhongo.

Na tyina evekuta nii kavaulula onkhwo.

14 Kavekulu-ale, vankhia* vala liwa,+

Vanyona* omwenyo wavo, velinyona umwe novalume omakunga omondywo yokufendela.+

15 Mahi vokwamona emone, Huku* uveyovola mononkhumbi vena-mbo.

Upatula momakutwi avo tyina valingwa onya.

16 Huku ukuhukulula mononkhumbi,+

Ekutwala apa pahandyuka, okelihandya,+

Okapola ononkhono kokulia kupepa mokalia-alia.+

17 Okwiiva etyi matyilingwa onondingavivi tyina omphela yavo yamapu, mokahambukwa,+

Mokahambukwa tyina omphela yavo yamapu, pahe akusala vala oviwa.

18 Mahi lunguka, onyengo yehekupe onkhongo,*+

Okulipumwa-po, tyehekuyondye.

19 Okuti onkhwo yove oyo maikuyovola?

Okuti moyovoka mononkhumbi kononkhono mbove?+

20 Wahapeleye otyinthiki,

Oola ovanthu pahe vapita-pita.

21 Lunguka, wahakondoke movivi,

Wahakondoke movivi, hahe ulihule vala kononkhumbi.+

22 Tala! Huku omunene una ononkhono.

Okuti kuna omulongesi aelekwa nae?

23 Olie kumbi waviukisile-ale ondyila ya+ Huku?*

Olie kumbi wemutile-ale: ‘Etyi walinga tyapenga?’+

24 Wahalimbwe evi alinga, vihilivika,+

Hivilika evi ovanthu vehole okutumbula moviimbo viavo.+

25 Ovanthu aveho vevimona,

Ovanthu aveho vevitalela vala kokule.

26 Huku omunene unene, katumuvili-ale okumunoñgonoka.+

Kotyifwe tyomanima ae, oko pahe katupolo-ko-ale vali nii vala katutu.*+

27 Unanena meulu omata omeva.+

Aeliongiya, aaeta ombila,

28 Aa omakaka ngao eyuuyula-mo,+

Ailokela ovanthu aveho.

29 Okuti pena omunthu upondola okunoñgonoka oñgeni omakaka ekahi?

Okuti pena ou upondola okunoñgonoka oñgeni omititimo vitunda mohinge yae?+

30 Nkhele tala vala otyipuka atandaveka omuliakulo wae*+ kombanda yohinge yae.

Tala vala otyipuka ahika elunga, ulihika umwe no kohi.*

31 Movipuka ovio, omo apola okulia apa* ovanthu.

Uvepa okulia okunyingi.+

32 Uholeka omuliakulo nomankhanya ae,

Euviukisa mweetyi apangula-po.+

33 Omutitimo wae, umukalavandya,

Soka novipako vipopia umwe olie uli* nokuya.

37 “Pahe soka omutima wange uveta vala,

Ulumpha-lumpha-mo.

 2 Tehelelei umwe nawa otyinthululu tyondaka yae,

Tehelelei omutitimo utunda momulungu wae.

 3 Uyeka omutitimo, aulauka mombwelo yeulu,

Utuma omiliakulo viae,+ avikehika oku kwaoyela ohi.

 4 Utuma omuliakulo, akulandula omutitimo,

Ukandukila nondaka yomunene,+

Uti umwe otyo apopia otyo oku ataha omiliakulo.

 5 Otyipuka ondaka ya Huku+ ititima tyihuvisa.

Ulinga ovipuka ovinene, ovipuka onthwe twahanoñgonoka-le.+

 6 Upopila ongandyi ati: ‘Tokela kombanda yeheke,’+

Ombila onene eiti: ‘Uyuka-mo umwe.’+

 7 Huku utalameka ovilinga aviho viovanthu,*

Uvitalameka ovanthu aveho vanoñgonoke ovilinga Viae.

 8 Ovinyama viohika vienda pomaluto avio,

Vikala momaleva avio.

 9 Otyipepe tyitunda monondywo mbatyo,+

Ou outalala aweetwa nomphepo yo kombanda.+

10 Omphepo itunda momulungu wa Huku, alinga emanya,+

Omeva omanyingi-nyingi alinga emanya.+

11 Omakaka weetyinda tyatalala.

Uyandyanesa omiliakulo+ viae momakaka.

12 Omakaka eliseta-seta apa eeviukisa.

Alinga atyiho eetuma+ kombanda yohi.*

13 Omakaka wati umwe+ oku ulonga nao ohi, oku upa nao ohi oviwa,

Oku tupu ulinga ohi olwembia.+

14 Sombe, nkhele kevela,

Tehelela, osoko umwe nawa-nawa kovilinga vihuvisa vya Huku.+

15 Ove utyii oñgeni Huku anthika-nthika omakaka?

Utyii oñgeni Huku atemesila omiliakulo momakaka ae?

16 Ove utyii oñgeni omakaka atalama meulu omu?+

Ovio, ovilinga vihuvisa vya Una wokuna enoñgonoko liaoya.+

17 Oityi ovikutu viove vitokotela,

Oityi vitokotela tyina kombanda yohi kwati nawa filuu, tyina kufila omphepo yo kombwelo?+

18 Okuti ove utyivila okumukwatesako muhandule nae eulu,+

Eulu lina liatena ngotyilivandyelo tyotyivela?

19 Etyi tukapopia nae tupopile-tyo,

Onthwe katutyivili okumukumbulula, tuli menthiki.

20 Olie memuti, ame nkhele nahanda okupopia?

Okuti pena ou una etyi apopia, ñgeno tyipopilwa Huku?+

21 Otyimimi* ovanthu kavetyimono-ale,

Kavetyimono-ale na apa tyili meulu tyatwa umwe nawa,

Veketyimona vala tyina omphepo yameya, omakaka ayeetahe-ko.

22 Oku kombanda kutunda ovivala oviwa.

Huku omunene+ unene, utilisa owoma.

23 Wokuvila Atyiho onthwe katumunoñgonoka-le, katumuvili.+

Una ononkhono ononene,+

Viokwaviuka ovio vala alinga,+ apeho ulinga vala evi vikahi nawa.+

24 Ñgeno ovanthu vemutila-vo owoma.+

Ava vokuliti ovanongo* kevehole.”+

38 Pahe, Siovaa akumbululila Sombe momphepo imwe onene,+ ati:

 2 “Olie oo uholeka onondongwa mbange?

Olie oo upopia vala wehena-le etyi ei?+

 3 Nkhele lifwiika umwe ngomulume.

Ame mandyikupulu, ove nkhumbulule.

 4 Pweetyi natunga omphapelo yohi,+ ove ankho uli-pi?

Nkhumbulule hamwe mwene utyii.

 5 Ine utyii, olie weyeelaika?

Olie wakwata-le ongoi eyeelaika?

 6 Omphapelo yohi, yatenthama-pi?

Olie wapakele emanya liatyo mwene liokweikwata,*+

 7 Pweetyi ononthungululu mbo kombimba+ mbakwiililila kumwe,

Ovana aveho va Huku*+ avemuhilivika nokukwiilila?

 8 Olie waikile elunga nomapito?+

Olie weliika etyi liatunda meimo?

 9 Olie weliika pweetyi nelivaleka omakaka,

Andyiliwingila menthiki enene,

10 Pweetyi nelinakela apa lihikila,

Andyipake-po omapito, nomakumba atyo,+

11 Andyiti: ‘Ove hikila apa, apa wahalambe-po,

Omanyonda ove okulipaka-ko, ehikile vala apa?’+

12 Okuti ove* watuminine-ale ombimba?

Okuti walongehile-ale okawi-wii apa kena okukala?+

13 Wekelongehile-ale ketyivile okuhika oku kwaoyela ohi,

Kakapukumune onondingavivi mbuli-ko?+

14 Ohi ipiluluka, uti vala onthata ye ema tyina pamaikwa otyilimbo,

Aviho vili-ko avimoneka umwe nawa uti vala omivalo.

15 Mahi, onondingavivi notyimimi vali natyo vetyipolwa,

Okuvoko kwavo vayelula, akuteywa.

16 Ove waile-ale pondyivi-ndyivi yelunga?

Wakatalaile-ale komeva o kohi-kohi?+

17 Okuti ove waholololelwa-le onombundi mbononkhia?+

Okuti wamwene-ale omapito enthiki enene?*+

18 Apa paoyela ohi ove upei?+

Ove utyii? Ine utyii nkhumbulule.

19 Otyimimi tyikala kulipei?+

Eli enthiki, likala-pi?

20 Okuti utyivila okulityinda-po, olitwala kotyilongo tyalio,

Omono onondyila mbokwenda apa likala?

21 Ove otyo utyii, okuti ankho watyitwa-le?

Okuti ove utyii mokonda apa weya-ko pakala-le omanima?*

22 Okuti ove wanyingilile-ale apa patunda ongandyi,+

Wamwene-ale apa patunda ongandavila?+

23 Wamwene-ale apa patunda evi napakela onthiki yononkhumbi,

Onthiki yovilwa, onthiki yovita?+

24 Otyimimi tyitunda* kulipei?

Omphepo yo koutundilo itunda putyi?+

25 Olie waheya omukungu apa pakwata omeva omanyingi-nyingi?

Olie walinga ondyila yekaka liombila onene, ekaka liokutitima?+

26 Olie walinga ovipuka ovio atokesile ombila mekongola,

Moluhandya mwahakala omunthu nawike?+

27 Olie utalaleka onohika mbakukuta,

Amenesa eholi?+

28 Okuti ombila ina he?+

Olie wakutula omata eyombo?+

29 Omeimo lialie mwatunda omeva elikwata emanya?

Olie wakutula ongandyi itunda meulu?+

30 Olie wakutula omeva alinga ngatyina uti afikwa nomamanya,

Omeva okohi, elikwata, aalingi emanya?+

31 Okuti ove utyivila okukuta onongoi mbotyihaa tyononthungululu mbo Kimaa?*

Utyivila okukutulula onongoi mbotyihaa tyo Kesile?*+

32 Okuti ove utyivila okutundisa otyihaa tyimwe tyononthungululu* pomuvo wambo?

Utyivila okuhongolela otyihaa tyo Asi* novana vatyo?

33 Etyi tyitumina eulu ove utyii?+

Etyi tyitumina eulu ove upondola okutyeeta tyitumine ohi?

34 Okuti ove upondola okukaluluka, ondaka yove aihiki komakaka,

Aihiki umwe komakaka, olokwa nombila onene?+

35 Okuti ove upondola okweeta omiliakulo?

Okuti viya, avikuti: ‘Tweya?’

36 Olie wapa omakaka* ounongo?+

Olie wapa ovipuka vihuvisa vyo meulu* ekungunyiko?+

37 Olie omunongo utyivila okuvalula omakaka?

Olie utyivila okuuyula omalufo omeva, omalufo o meulu,+

38 Atalaleke eheke lilinge onthata,

Aa omankhelele aelikwate?

39 Okuti ove utyivila okuyevela-ko onkheyama?

Utyivila okupa okulia omawena onkheyama,+ aali umwe aekuta,

40 Tyina aunda momaleva ao,

Na tyina aholama pomaluto ao?

41 Olie upa ekwaila okulia,+

Tyina omailona alio eliyava ku Huku eekwateseko,

Tyina ehena etyi alia pahe akuva-kuva vala?

39 “Okuti ove utyii onalupi ononkhonkha mbutyita?+

Kumbi wavasile-ale ombambi ityita?+

 2 Nga yalinga onthimba ikala onohanyi onoñgapi neimo?

Utyii onalupi mbutyita?

 3 Pokutyita, mbukendemana,

Omalwihamo ambo o pokutyita, aapu.

 4 Oviketa viambo vikulila mohika, avikolo.

Vienda nohika, aviahakondoka vali koviina.

 5 Olie wayovola otyimbulu tyohika?+

Olie wapola otyimbulu tyohika mononkhuto?

 6 Netyipaka moluhandya, omo omeumbo liatyo,

Netyipaka mohika yomongwa, oyo eumbo liatyo.

 7 Okwiiva onondyaya mbomepunda-umbo tyiyola,

Katyiivi omunthu woombola.

 8 Tyinyangela movipunda, omo tyoovola okulia,

Omo tyoovola ovifo viatalala.

 9 Okuti ongombe onthwei yohika, ipondola okukulingila ovilinga?+

Okuti ipondola okulala motyunda* tyove?

10 Okuti ove upondola okupandeka ongombe onthwei yohika, oipake kosaluwa?

Okuti maikulandula umwe olimi* melola?

11 Okuti moyumbu onthumbi mononkhono mbayo?

Okuti moipake potyilinga tyove tyalema?

12 Okuti moyumbu-ko onthumbi, maikweetela umwe etyi wateya,*

Aikwongiyila-tyo potyipale?

13 Omavava ompho eliveta nehambu,

Mahi okuti omavava ayo nomainya atyo aelekwa no onkhumbi-nkhumbi?+

14 Isa omayiyi ayo pohi,

Ayeeyekela meheke atokotelwe.

15 Nokuti ankho pena etyi tyikwata-po atyiliate-ko atyatyuka, kaityi-ale vali,

Kaityii vali okuti ovinyama viohika vipondola okweeliata-liata.

16 Omailona ayo yeelinga vala onya, ngoti haayo-ale.+

Kaisuku-ale, etyi yalinga tyaavaile tyahaavaile ina kayesukile-ale.

17 Mokonda, Huku keipele* ounongo,

Nii keipele ekungunyiko.

18 Mahi tyina ikatuka aivete omavava,

Okumona onkhambe na una weendela-ko iyola.

19 Okuti ove upa onkhambe ononkhono?+

Ove wiivaleka elenge?

20 Ove utyivila okwilombokesa, aihomboka umwe ngotyimphunia-mphunia?

Ondaka itunda momayulu ayo, itilisa owoma.+

21 Okuliata monthanthalahi ihambukwa unene.+

Kovilwa oko umwe iviuka, yeenda nokuhateka.*+

22 Nowoma vala muyo kautyikila-mo-ale,+ kaitili owoma otyipuka natyike,

Kaitili omutunga, oko umwe iviuka.

23 Otyipapo tyonohevo, tyiiveta-veta.

Eonga lilaima, ombu onohevo haityo ñgoo.

24 Iti umwe oyo yateketa, oyo yahangayala, mahi otyo ihateka,*

Okwiiva onkhwino kaitalama.*

25 Okwiiva onkhwino, ngwe ikoma.

Omuniko wovilwa yuupepulila kokule,

Iiva ononkhwo mbononkhalamutwe mbovita, nonkhwo yovilwa.+

26 Okuti olukoi lunthanana tupu ekungunyiko ove una-lio,

Okuti otyo lutandavekela omavava alo aluviuku kombwelo?

27 Ine ove utuma onkhombe inthanane meulu,+

Aitungu otyiyu tyayo peulu?+

28 Ove wiilaleka konkhanda?

Ove wiilaleka mekolo* omu ikala, omu iholama?

29 Oko itunda oko, aikaovola okulia,+

Omaiho ayo amona umwe neetyi tyili kokule.

30 Omailona ayo, anwa ohonde.

Apa pena etyi tyankhia, nayo opo ivahiwa.”+

40 Siovaa apopila Sombe, ati:

 2 “Okuti wokwehetavela upondola okutañgunisa Omuvili wa Atyiho?+

Ou wahanda okuviyula Huku, akumbulule.”+

3 Sombe akumbulula Siovaa, ati:

 4 “Pahe ame, ame-lie!+

Pahe mankhuti-wi?

Ame pahe nelikwata vala komulungu.+

 5 Napopile-ale like, himawane vali.

Napopile-ale tuvali himapaleka-po vali.”

 6 Siovaa pahe akumbululila Sombe momphepo imwe onene,+ ati:

 7 “Nkhele lifwiika umwe ngomulume.

Ame mandyikupulu nkhumbulule.+

 8 Ove wati ame hilingi evi viaviuka?

Pahe ove mombele onombei, mokonda ove uviukisa?+

 9 Okuti noove una okuvoko kwakola ngo kwa Huku yotyotyili?+

Okuti ondaka yove nayo ina otyinthululu ngo yae?+

10 Nkhele lihiwiswa nomunkhima utale, lihiwiswa nounene,

Nkhele vala omunkhima, vala ouwa.

11 Handya-mo onyengo yove.

Tala ko vokulipaka-ko, vekundisa.

12 Tala aveho vokulipaka-ko, vekundisa,

Liata-liata onondingavivi, veliataila apa veli.

13 Aveho veholeka mombuma.

Vekutila* apa pahamoneka.

14 Ine otyo ulinga otyo, opo mandyitavela*

Okulio kwove kukuyovole.

15 Nkhele tala o Mbeemote,* nayo ame neitunga, neitunga vala ngeetyi natunga ove.

Ilia eholi ngongombe onthwei.

16 Tala ononkhono mbuli movitumbo viayo,

Ononkhono ononene mbuli momahipa omeimo liayo!

17 Iteneka omutyila, autene umwe uti vala omusendulu.

Omahipa o movitumbo viayo, elipalakana-palakana.

18 Omankhipa ayo uti elove liotyitasu.

Omankhanya ayo, novikalo viatyo, uti vala otyivela.

19 Oyo otete povipuka Huku atunga.

Una weitunga oe vala upondola okwiifwena nomutunga.

20 Okulia ipola monomphunda,

Omu munyanena ovinyama aviho viohika.

21 Ilangala mombwelo yovifo,*

Mombwelo yomanyenga eli pomeva.

22 Ovifo viifika, aikala mokafi kavio,

Evi omiti viomelola* viipaka pokati.

23 Ondongi okweeta, kaisuku.

Nomeva o Solondau+ okuya nononkhono aaviuku momulungu wayo, kaisuku-ale.

24 Okuti pena omunthu upondola okwiikwata otyo imutala?

Okuti pena ou upondola okwiitiula meyulu nondyolo?*

41 “Okuti ove utyivila okukwata o Leviyataa*+ nondyolo?

Utyivila okukuta elaka liayo nongoi?

 2 Okuti upondola okukwatesa epanda* momayulu ayo?

Okuti upondola okutiula onomphanda mbayo nohako?*

 3 Okuti ipondola okulifefa kwoove?

Okuti ipondola okukupopila nonkhenda?

 4 Okuti ipondola okulinga noove omphango

Ilinge omupika wove ononthiki ambuho ina omwenyo?

 5 Okuti ove upondola okunyana-nyana nayo ngatyina otyiila,

Hamwe okwiikuta nelienge, oyaavela ovana vove ovakainthu?

 6 Okuti vokulinga onondando maveilandesa?

Okuti maveitetaila pokati ovakwa-vitanda?

 7 Okuti ove utyivila okutiula otyikova tyayo nonondyolo?+

Okuti utyivila okutiula omutwe wayo nomaonga okufwa?

 8 Itentheka vala enkhanya na utale,

Mapakala ovilwa wahamalimbwa nii kumetyisoko vali tyokuipaka enkhanya!

 9 No ou wahanda okwiitekula ulipwilisa vala.

Okwiimona vala ñgaa komaiho, uteketa.*

10 Nawike ulipa ovipuka, eileve.

Pahe kwaame, olie upondola okuveta-ko?+

11 Olie watetekela okumpha tyimwe opo naame ndyimupe-vo vali?+

Atyiho tyili mombwelo yeulu otyange.+

12 Nkhele mandyipopi vali ovikalo viayo,

Nononkhono mbayo, nolutu lwayo lwatungwa nawa.

13 Olie kumbi weiyuvile-ale?

Olie manyingila monomphanda mbayo?

14 Olie utyivila okwikula omapito omulungu wayo?*

Omayo ayo aeho atilisa owoma.

15 Komwongo wayo ina omakakava aenda omatete-omatete,*

Elivanda nawa.

16 Elivanda umwe nawa-nawa,

Nii omphepo vala pokati kao kailambe.

17 Omakakava oo, elikakanyena.

Elikakanyena umwe unene nokwekakula vala katyitavela.

18 Tyina ityehila* mutunda onohahe.*

Omaiho ayo uti vala onohanya mbekumbi litunda.

19 Momulungu wayo mutunda omiliakulo.

Muyo mutunda onohahe.

20 Momayulu ayo mutunda omwihi,

Mukatuka omwihi uti vala omofolono mwanthiakanwa nonombungu.

21 Omphepo itunda muyo itokota, iyakesa omakala,

Momulungu wayo mutunda otupia.

22 Ononkhono ina-mbo momunyino kambulifwe pano,

Itilisa unene owoma.

23 Omaonya otyikova tyayo elienda nawa,

Akola nawa uti vala anthililwa-ko, kaapikaita.

24 Omutima wayo watena ngemanya,

Watena unene uti vala onkhunkho.

25 Tyina ikatuka no vokwapama umwe vateketa.

Tyina yieenda* ñgaa, tyitilisa unene owoma.

26 Omutunga muyo kaunyingila,

Nii eonga nii otyitungo nii ohevo.+

27 Otyivela muyo uti vala otyiyaya,

Otyitasu muyo uti vala otyivolela.

28 Kaitili ohevo.

Okwiiyumba emanya nonthwala, o ngatyina yayumbwa vala oviyaya.

29 Otyimuti muyo uti vala otyingenge,

Okwiiva eonga iyola.

30 Eimo liayo uti vala ovimphemu viombiya,

No monthata ikwata-mo vala, uti vala osola yokutyopa.+

31 Tyina yamai kohi yomeva, ahiluka umwe uti vala eli mombiya.

Ipuñgainya elunga uti vala ombiya ihiluka ina omulela.

32 Apa ikwata isa-po omunthinda uliaima,

Utyitala uti omeva ena onohuki onongonga.

33 Kombanda yeheke kutupu etyi yeelekwa natyo,

Otyinyama tyimwe tyehena owoma, otyo tyatungwa ngootyo.

34 Ko vokwehetavela oko umwe iviuka.

Oyo ohamba yovinyama aviho ovinene viomohika.”

42 Sombe akumbulula Siovaa ati:

 2 “Pahe netyimona umwe okuti ovipuka aviho ove uvivila okuvilinga,

Etyi wamasoko utyilinga umwe katyikupono.+

 3 Ove wati: ‘Olie oo uholeka onondongwa mbange, wehena-le etyi ei?’+

Tyotyili ame napopia umwe, mahi ndyitupu-ale etyi ndyii,

Napopia ovipuka vinthyuvisa unene nehei-ale.+

 4 Ove wati: ‘Nkhele nthehelele-vo vala, ame mandyipopi.

Ame mandyikupulu, ove nkhumbulule.’+

 5 Ankho ndyikwiiva-iva vala,

Mahi pahe ndyikweete nomaiho ange mwene.

 6 Otyiponyo, evi napopia wahaye navio,*+

Nelivela otyo napumphamena meheke, napumphama metwe.”+

7 Etyi Siovaa amana okupopia na Sombe, pahe Siovaa apopila Elifasi wokwatuka mu Temaa ati:

“Nanumana unene noove nomapanga+ ove vevali mokonda kamwapopile otyili+ ngetyi tyalinga omuundapi wange Sombe. 8 Pahe polei onongombe epandu-vali ononthwei nonongi epandu-vali ononthwei, amweende komuundapi wange Sombe, amulingi otyilikutila tyokuyokwa mokonda yonkhali yenyi. Omuundapi wange Sombe memulingila-ko elikwambelo.+ Ame mandyitavela etyi maiti,* onwe anehemulingi etyi tyata mouhima wenyi, mokonda kamwapopile otyili ngetyi tyalinga omuundapi wange Sombe.”

9 Atyiti o Elifasi watukile mu Temaa o Mbilindande watukile mu Suwaa, o Sofale omu Naamaa avaende avakalinga etyi Siovaa evetuma. Siovaa etavela elikwambelo lya Sombe.

10 Etyi Sombe alingila-ko elikwambelo omapanga ae,+ Siovaa emupolo mononkhumbi,+ emukondolelela olumono lwae.* Ku etyi ali natyo po tete, Siovaa emuyawisila-ko vali unene.+ 11 Aveho velikwai navo ovakwendye nonomphange mbae, nomapanga ae+ okohale, aveya meumbo liae, apaliwa omakulia. Avemwetehila-mo onkhenda, avemupameka omutima mokonda yononkhumbi ambuho Siovaa ankho emuyekela. Aveho avemwavaila onombongo nonombilingu mboolu.

12 Siovaa ayambe vali unene Sombe tyipona po tete.+ Akala nonongi 14.000, nomakamelu 6.000, nonongombe mbutuuka onokanga 1.000, novimbulu+ 1.000 oviina. 13 Amono vali ovana epandu-vali ovakwendye novakainthu vetatu.+ 14 Omukainthu wo tete emuluku okuti o Semima, wa vali o Kesia, wa tatu o Kelei-Hapuke. 15 Motyilongo atyiho ankho mutupu ovafikwena ovawa vali kovana va Sombe. Sombe eveavela epingo kumwe novana vae ovakwendye.

16 Sombe akala-ko vali omanima 140, wamwene umwe ovana vae novatekula nonomphokole, novana vonomphokole mbae. 17 Sombe anyimi, pokwanyima ankho pahe wakulupa umwe, ankho walia-ko.*

Tyafwile tyihangununa okuti: “Otyipuka Tyiyelwe.”

Ine, “omulume uhavelwa onombei, omuviuki.”

Melaka Liokonthuko: “Onongombe mbonokanga 500.”

Melaka Liokonthuko: “Novimbulu oviina.”

Ombu onoandyu melaka liokonthuko mbutiwa ovana va Huku.

Melaka Liokonthuko: “Wapaka omutima wove komuundapi wange Sombe.”

Ine, “omulume wahavelwa onombei.”

Ine, “ove utyii etyi movilingi.”

Melaka Liokonthuko: “Kotyipala tya.”

Ine hamwe, “omuliakulo.”

Ine, “kahungile Huku otyipuka natyike.”

Ongootyo onoandyu mbutumbulwa melaka liokonthuko.

Melaka Liokonthuko: “Wapaka omutima wove komuundapi wange Sombe.”

Ine, “omulume wahavelwa onombei.”

Melaka Liokonthuko: “Ndyimunyine-po.”

Ine, “ohande yae.”

Ine, “ove utyii etyi momulingi.”

Ine, “ohande yae.”

Melaka Liokonthuko: “Kotyipala tya.”

Ine, “ovipute ovinene.”

Melaka Liokonthuko: “Onthiki yae.”

Ine, “enthiki, nepuputu liononkhia vilie-po.”

Tyipondola hamwe enyama eli liapopiwa apa ongandu, okuti hayo opo enyama ekwavo lina unene ononkhono likala momeva.

Ine, “vokuna ohande yaihamenwa.”

Melaka Liokonthuko: “Wepwila.”

Ine, “vapanga.”

Ine, “mbokwelilumba pahe.”

Ine, “movatumwa-ndaka vae.”

Ine, “ononthepa-nthepa.”

Ine, “kononkhono mbomutunga.”

Ine, “mamukalinga omphango nomamanya amulitavela.”

Melaka Liokonthuko: “Ohinge yove ili mombembwa.”

Ine, “napopila tyahasokele.”

Otyifo tyapopiwa apa, otyifo tyimwe tyitunda omaka ahapepe.

Ine, “ohande yange yelityilika.”

Ine, “ndyeende-ko vali ehimbwe.”

Ine, “kwaandyuluka.”

Ine, “ehambu.”

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Ine, “ohande yange yalulilwa.”

Ine, “ohande yange ikoya-po okunkhia.”

Melaka Liokonthuko: “nomankhipa ange.”

Ine, “usuke nae.”

Melaka Liokonthuko: “Weveyumba kokwehetavela kwavo.”

Ine, “wakatuka ekukwatesako.”

Melaka Liokonthuko: “Kamavapolo onondaka momitima viavo?”

Melaka Liokonthuko: “Ombo, ombo onondyila mbomunthu ulimbwa Huku.”

Ine, “watyitukila-po.”

Melaka Liokonthuko: “Ngondywo yeuvi.”

Ine, “woovola ondywo yomamanya.”

Ine, “amanyinwa.”

Ine, “ongootyo tyisenguluka ondyila yae.”

Ine, “vahavelwa onombei.”

Melaka Liokonthuko: “Kamakwate mokuvoko kwonondingavivi.”

Ine, “okumutwala mombonge.”

Ine, “upola-ko.”

Mokutala ononthungululu ombo, ombo mbuna mbutiwa Ursa Maior.

Mokutala, ononthungululu ombo, otyihaa tyononthungululu mbo Órion.

Mokutala, ononthungululu ombo, otyihaa tyononthungululu mbo Plêiades tyili motyihaa tyononthungululu mbo Touro.

Melaka Liokonthuko: “Koluhinyi okutala kombwelo.”

Mokutala, Laambe enyama enene liomelunga.

Ine hamwe, “ou tuna nae ondaka.”

Ine, “ndyitupu etyi nalinga.”

Melaka Liokonthuko: “Makati napenga.”

Ine, “ndyitupu etyi nalinga.”

Ine, “hi ohande yange.”

Ine, “natomba; naanya.”

Ine, “utwalako noukwatyili.”

Melaka Liokonthuko: “Ovipala viovakoyesi.”

Melaka Liokonthuko: “Natiwa ndyindingavivi.”

Ine, “onkhala-kati yetu.”

Melaka Liokonthuko: “Okutentheka enkhanya kombanda yetu.”

Melaka Liokonthuko: “Wapolele olukava lwae kombanda yange.”

Ine, “ohande yange yatoya umwe omwenyo wange.”

Ine, “otyo ohande yange yeihamenwa.”

Ine, “ononkhono; omufimo.”

Melaka Liokonthuko: “Ovipuka ovio weviholeka momutima wove.”

Ine, “ndyihambukwa-po.”

Ine, “kenthiki liononkhia nokokafi kononkhia.”

Ine, “okuti una ulipaka-ko maviukisa?”

Ine, “okuvasa apa pelifwe.”

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Ine, “okunkhia kwohande.”

Melaka Liokonthuko: “Onwe muvanthu.”

Melaka Liokonthuko: “Omutima.”

Ine, “mbukahi nokusesunuka.”

Ine hamwe, “popila.”

Ine, “ohande yovipuka.”

Ine, “nononkhono.”

Melaka Liokonthuko: “Wohitu aiho yomunthu.”

Ine, “vapundwa atyiho.”

Ine, “ovakulu.”

Melaka Liokonthuko: “Utononona epoha lyo vokwapama.”

Melaka Liokonthuko: “Omutima.”

Ine, “mamulingi okapungulula, amuhulu.”

Ine, “mbuhinangelwa.”

Melaka Liokonthuko: “Onosapeu mbenyi mbovivela.”

Melaka Liokonthuko: “Oityi ndyityindila ohitu yange komayo.”

Ine, “ohande yange.”

Ine, “mandyikayakulila onondyila mbange.”

Ine, “watyitukila-po.”

Ine hamwe, “Ine pena ou utyivila, ame himapopi, andyinkhi.”

Melaka Liokonthuko: “Ovipuka vivali vala uhapondola okundinga.”

Mokutala omunthu oo, o Sombe.

Melaka Liokonthuko: “Omunthu watyitwa nomukai una omwenyo.”

Ine, “otyiho.”

Ine hamwe, “atyokwa-po.”

Melaka Liokonthuko: “Naame.”

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Ine, “mokesuka unene novilinga.”

Ine, “ohande yae ilila.”

Ine, “nenoñgonoko likahi ngomphepo.”

Melaka Liokonthuko: “Ombolo.”

Ine, “okutyitukila-po.”

Melaka Liokonthuko: “Onosapeu mbae mbovivela.”

Ondyovo oyo, ilekesa ekevelelo ewa ankho apondola okukala nalio.

Melaka Liokonthuko: “Wae.”

Ine, “vokwatyitukila-po.”

Ine, “mbukahi ngomphepo.”

Ine, “ine ohande yenyi yali pomphangu yohande yange.”

Ine, “aveho ankho tulingiya navo.”

Ine, “kuna okafi kononkhia.”

Ine hamwe, “omaiho ange atala ku Huku tyehena olumphoki.”

Ine, “akalela vala okutala.”

Melaka Liokonthuko: “Wankhalesa omuhe womukwele.”

Ine, “vokwehena owoma na Huku.”

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Ine, “etoto.”

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Ine hamwe, “twasila.”

Ine, “utunyauna ohande yove.”

Ine, “vimuteñginisa.”

Melaka Liokonthuko: “Otyiveli tyononkhia tyinyina-po.”

Ine, “kononkhia mbumwe onombi.”

Melaka Liokonthuko: “Etyi tyehetyae, matyikakala.”

Melaka Liokonthuko: “Kamakakala vali nenyina.”

Ine, “apa nkhele.”

Ine, “okuvielela ohande yange.”

Ine, “mwandeva-le.”

Ine, “ombunga yange yapita.”

Ine, “esi.”

Melaka Liokonthuko: “Ovana vomeimo liange,” meimo liokwankhutula, (meimo lya mee).

Melaka Liokonthuko: “Oityi mwahatuukila ohande yange?”

Melaka Liokonthuko: “kombanda yombundu yeheke.”

Ine, “onoso mbange mbutupu vali ononkhono.”

Melaka Liokonthuko: “Omphepo yekungunyiko liange.”

Ine, “ovanthu; Andau.”

Ine, “vatyitukila-po.”

Ine, “ngonyango.”

Melaka Liokonthuko: “Elaka liombuta, malikemuleka.”

Melaka Liokonthuko: “Kamakanyina olumono lwae.”

Ine, “monyango.”

Melaka Liokonthuko: “Yae.”

Melaka Liokonthuko: “Omphepo yange kayayekele-ko.”

Ine, “nevililo.”

Ine, “olupowi luhika.”

Ine, “vaya liwa,” tyilekesa okuti vankhia liwa, kaveihamenwa.

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Ine, “etyi ondingavivi ipanga okulinga.”

Ine, “tyitipulwa pokati.”

Ine, “okulongesa Huku otyipuka tyimwe.”

Melaka Liokonthuko: “Omusa womomankhipa ae watalala.”

Ine, “tyivepola kouye ohande umwe yalulilwa.”

Ine hamwe, “mwahanda okundinga onya.”

Melaka Liokonthuko: “Ovilekesa viavo.”

Melaka Liokonthuko: “Mekevekokela monyima yae.”

Ine, “tyihambukiswa Omuvili wa Atyiho.”

Melaka Liokonthuko: “Vokuhavalele uvepola omivalo.”

Ine, “ononthyiwe.”

Melaka Liokonthuko: “Koviliva viokutela oviila.”

Ine, “vokwatipulilwa omienyo viavo.”

Melaka Liokonthuko: “Nondongi.”

Ine, “ovimphemu vioolu.”

Ine, “mbo momambota.”

Ine, “ovimphemu vioolu.”

Ine, “una utala pohi.”

Ine, “okuliyava kwange okwoumphuki.”

Ine, “nanakelwa.”

Ine, “ohande yae ihanda.”

Ine, “nanakelwa.”

Oyo, onthiki yekoyeso.

Ine, “tyononthyiwe.”

Ine hamwe, “okukaka eholi momapia.”

Ine hamwe, “valingila omulela pokati kovimato.”

Ine, “onohande mbokwavangwa mbuliyavela.”

Ine hamwe, “Huku kahungu nawike okuti walinga etyi tyapenga.”

Melaka Liokonthuko: “Vaheyela.”

Melaka Liokonthuko: “Wapepuka kombanda yomeva.”

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Melaka Liokonthuko: “Eimo malikevelimbwa.”

Melaka Liokonthuko: “Ngwe.”

Melaka Liokonthuko: “Ngwe.”

Melaka Liokonthuko: “Eli konondyila mbavo.”

Melaka Liokonthuko: “Keulu liae.”

Ine, “omusukuki.”

Ine, “unene.”

Ine, “ounongo wove.”

Melaka Liokonthuko: “Omphepo yalie yatunda mwoove.”

Tala Onondaka Mbahangununwa.

Melaka Liokonthuko: “Ae.”

Ine, “weete o Ambandon yahikuluka.”

Melaka Liokonthuko: “Okulio kwekumbi wekuyala.”

Melaka Liokonthuko: “Elola.”

Melaka Liokonthuko: “Laambe.”

Ine, “nomphepo yae.”

Ine, “yokwehevilwa.”

Melaka Liokonthuko: “Nomuhe wae.”

Ine, “wokwamonesa emone ohande yange.”

Ine, “himetyihondovola ponthele yange.”

Ine, “ononthiki mbange ambuho.”

Ine, “kamaunkhwele.”

Ine, “watyitukila-po.”

Ine, “ohande.”

Ine hamwe, “nokuvoko.”

Ine, “kotyinthiavele; kolukiti.”

Ine hamwe, “Vemupokelela, vemuhikila ofengwa otyo veli apa vakala.”

Melaka Liokonthuko: “Tyiuyulwa.”

Ukaheya ovivela oviwa, nomamanya omawa.

Mokutala ipopia omatoto okuheywa ovivela, nomamanya.

Kohale omamanya oo ankho ankhimana unene. Tala Onondaka Mbahangununwa.

Melaka Liokonthuko: “Apeyala omphepo.”

Melaka Liokonthuko: “Nomuhe wae.”

Ine, “ovakwatesiko.”

Melaka Liokonthuko: “Avakanthyolama.”

Ine, “otyikutu tyehena omankhanya.”

Melaka Liokonthuko: “Potyiyu (potyiyo) tyange.”

Melaka Liokonthuko: “Mbumomena.”

Ine hamwe, “kavanthikovelesa otyimimi tyotyipala tyange.”

Ovinkhondo vyo momaluhandya.

Ine, “momambota.”

Melaka Liokonthuko: “Okupopilwa omihe; ononthengele-popia.”

Melaka Liokonthuko: “Watipula onkhondyi yange.”

Ine, “vayumbahi ofeleyu yokuya.”

Ine hamwe, “uvekwatesako.”

Ine, “ohande yange.”

Melaka Liokonthuko: “Omankhipa ange atiuulwa.”

Ine hamwe, “omalwihamo ange omanene, anyona.”

Ine hamwe, “unthyengulula nomutitimo.”

Melaka Liokonthuko: “Etyi tyahanywa-le.”

Ine, “veli mononthiki mbepwiya.”

Ine, “ohande yange kayakalele nokankhenda.”

Ine hamwe, “noutalala.”

Ine, “olupowi lwange luhikilwa.”

Ine hamwe, “naendele-ale novanthu vokukemba.”

Ine, “vokwatuka mu ame vatukulwe-po.”

Melaka Liokonthuko: “Vaike onongolo kombanda yae.”

Ine, “atutukula-po.”

Ine, “omphela.”

Melaka Liokonthuko: “Nalingisisile omaiho omuhepe, aahatale nawa.”

Melaka Liokonthuko: “Meimo lya mee.”

Melaka Liokonthuko: “Onomanekelo mbae kambankhanenene nawa.”

Ine hamwe, “namona okuti ndyina ava vankhwatesako.”

Ine, “epepe liange litoke-ko.”

Melaka Liokonthuko: “Otyimimi tyiliaima.”

Ine, “ohande yae.”

Melaka Liokonthuko: “Ohitu yae.”

Ine, “omunthu weheiwe.”

Ine, “enyina liange olieli.”

Ine, “ohala, omulami.”

Ine, “onohande mba vahekulu ambusala.”

Ine, “ohande yae iviukisa vali.”

Melaka Liokonthuko: “Ndyimututu kononthiki.”

Melaka Liokonthuko: “Ononthiki mbupopie.”

Ine, “ononthiki ononyingi, hambo-ko mbumukalesa.”

Ine, “okuvela onombei.”

Ine, “mboseta.”

Ine, “himahilivika.”

Melaka Liokonthuko: “Apake-mo otyilimbo.”

Ine, “omwenyo wae.”

Ine, “metoto.”

Ine, “nomihongo.”

Melaka Liokonthuko: “Omwenyo wae aulovola.”

Ine, “ohande yae ayaanye.”

Ine, “aamoneka.”

Ine, “meendo.”

Ine, “noandyu.”

Ine, “meendo.”

Melaka Liokonthuko: “Makaimbila.”

Ine hamwe, “katyankhwatehileko.”

Ine, “wayovola omwenyo wange.”

Ine, “meendo.”

Ine, “apole ohande yae.”

Ine, “meendo.”

Melaka Liokonthuko: “Omutima.”

Ine, “ohi.”

Ine, “ine wevetalele nawa.”

Melaka Liokonthuko: “Ohitu aiho.”

Ine, “kaamena omanene atyo, ayeke-po vokwehena-tyo.”

Ine, “wokwatyitukila-po.”

Melaka Liokonthuko: “Vomutima.”

Ine hamwe, “Tate, Sombe alolwe.”

Mokutala o Huku apopia.

Melaka Liokonthuko: “Kenkhanya lyo.”

Melaka Liokonthuko: “Una omutima omunene.”

Ine hamwe, “uvialeka onohamba.”

Ine, “kovihongati (komihongo).”

Ine, “watyitukila-po.”

Ine, “onohande mbavo mbunkhia.”

Ine hamwe, “vamana.”

Melaka Liokonthuko: “Ngwe.”

Ine, “wahapume peke.”

Ine hamwe, “wapopile omapita; wemwoongelele omphela mokonda yondyila yae.”

Ine, “katutyivili okutyovolola.”

Melaka Liokonthuko: “Otyimimi tyae.”

Melaka Liokonthuko: “Omii vielunga.”

Ine hamwe, “Ovipuka ovio, ovio ayakulila navio.”

Ine hamwe, “etyi tyili.”

Melaka Liokonthuko: “Upaka otyilimbo peke liovanthu aveho.”

Ine, “yeheke.”

Otyimimi otyo, o tyekumbi.

Melaka Liokonthuko: “Ovanongo komutima.”

Ine, “emanya lyo pevindi; lyo ponthomba.”

Onthengele-popia melaka lyo Hembeleu ipopia ovana va Huku, onoandyu.

Melaka Liokonthuko: “Mononthiki mbove.”

Ine, “okafi kononkhia.”

Melaka Liokonthuko: “Ononthiki mbove ononyingi?”

Ine hamwe, “omuliakulo uliyandyanena.”

Tyafwile ononthungululu ombo, otyihaa tyononthungululu mbo Plêiades tyili motyihaa tyononthungululu mbo Touro.

Tyafwile ononthungululu ombo, otyihaa tyononthungululu mbo Órion.

Melaka Liokonthuko: “Masalote.” Momukanda 2 Wonohamba 23:5, ondaka oyo ipopia ovihaa ovinyingi, ipopia ovihaa vyo zodiaco.

Mokutala, ononthungululu ombo, ombo mbuna mbutiwa Ursa Maior.

Ine hamwe, “mokati komunthu.”

Ine hamwe, “momutwe.”

Ine, “komutemba wove.”

Ine, “uviukise.”

Melaka Liokonthuko: “Ombuto.”

Melaka Liokonthuko: “Weilimbiswa.”

Melaka Liokonthuko: “Yenda ikahonyene novihongati.”

Melaka Liokonthuko: “Inyina eheke (ohi).”

Ine hamwe, “kaitavela konkhwino.”

Melaka Liokonthuko: “Meyo lionkhanda.”

Melaka Liokonthuko: “Kuta ovipala viavo.”

Ine, “mandyikupandula.”

Mokutala ongeve.

Ovifo vimwe vina omakete vitiwa lotus, vikala pomeva.

Ine, “viomelola.” Ondaka yo Hembeleu, ipopia omiti vimwe ankho viakaka unene, vivasiwa komahimba onondongi. Moputu vitiwa Choupos.

Melaka Liokonthuko: “Neliva.”

Tyipondola ongandu.

Melaka Liokonthuko: “Olumbungu.”

Melaka Liokonthuko: “Nekete.”

Ine, “utokela umwe pohi.”

Melaka Liokonthuko: “Otyipala tyayo.”

Ine hamwe, “Ilipaka-ko tupu omokonda yomakakava ayo aenda etete.”

Ine, “itesula.”

Ine, “ononthepa-nthepa.”

Ine, “okuliminya-minya.”

Ine, “Ndyilikondola.”

Melaka Liokonthuko: “Mandyikatula otyipala tyae.”

Melaka Liokonthuko: “Siovaa ataata oupika wa Sombe.”

Ine, “wali nomwenyo omule.”

    Nyaneka Publications (1998-2026)
    Lupukamo
    Nyingila
    • Nyaneka
    • Tuma
    • Likoyela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Etyi Tyilingwa Pokunyingilamo
    • Etyi Munyingilwa
    • Etyi Tyilingwa Pokunyingilamo
    • JW.ORG
    • Nyingila
    Okutuma