Opi Movasi Evi Viyumbwa Onthumbi?
SOKA ñgeno una ololoso yove uhole, mahi pahe yateka kaili vali nokuundapa. Tyina uti ndyikeipangiisa, uvasa ovanthu ovanyingi vati vetyivila okuipangiya, mahi tyati umwe ou upopia etyi, ou upopia etyi. Mahi pahe oivi okuti ou wokualinga umwe ololoso yove, nkhele una omwenyo, okutunda kondyuo yenyi okuenda kondyuo yavo opopepi vala. Pahe avekuti, ine wenda-ko umwe pehepano, meipangiya vala otyali. Ove kumahambukwa?
Pahe eleka etyi ove ukahi nololoso oyo. Okuti no ove wateka? Ovanthu ovanyingi tyina vasoka umwe kouye ou otyipuka ukahi, vaponwa umwe, noku vekelipopia vetupu. Kuna ovanthu ovanyingi vati vetyivila okukuatesako vakuavo vakale nawa, vahasoye novitateka viouye ou, mahi omokonda etyi vapopia tyingwangwanesa vala. Opo ha hahe umwe vala tuviuke ku ou wokuetutunga, wokuetupaka umwe olusoke lwokuhanda ovipuka viviuke? Ombimbiliya ipopia okuti Huku (1) ‘kekahi-ko kokule na kese umwe pu onthue,’ (2) wahanda okutukuatesako. — Ovilinga 17:27; 1 Petulu 5:7.
Oityi Tyitiwa Okukevelela Oviwa Komutwe Wandyila?
Ondaka oyo okukevelela oviwa, ava vokuatanga vehole okuipopia unene, mahi kaveinoñgonoka nawa-nawa. Mo Mbimbiliya, ondaka oyo okukevelela oviwa, melaka lyo konthuko, ipopia okukevelela nehambu otyipuka tyimwe. Mondaka oyo muna ovipuka vivali: Tyo tete, okuhanda unene otyipuka tyimwe. Tya vali, okuyumba-ko onthumbi yokuti etyi tukevelela, etyi tuahanda, matyiya. Oviwa viapopiwa mo Mbimbiliya okuti ovio matukamona komutwe wandyila, viyumbwa onthumbi.
Okukevelela tyimwe otyiwa, tyeendela kokulike nokuyumba onthumbi, mahi onthumbi umwe yokuti etyi tukevelela matyiya. (Ova Hebeleu 11:1) Pamwe tupondola okusoka okuti ovipuka ovio vivali, otyipuka tyike vala. Mahi Ombimbiliya ipopia umwe nawa okuti vielikalela. — 1 Ova Kolindu 13:13.
Opo utyinoñgonoke soka ku etyi: Ove pamwe tyina wiita epanga liove likukuateseko mu tyimwe, ove ukevelela nonthumbi yokuti mekukuatesako umwe. Umuyumba umwe onthumbi mokonda umwii nawa, utyii okuti omunthu umwe uhole ovanthu, una otyali. Ove ukevelela vala okuti mekukuatesako mokonda umuyumba onthumbi. Ovipuka ovio vivali, okukevelela tyimwe, nokuyumba onthumbi yokuti matyiya, viendela kumwe, mahi vielikalela. Mahi oityi molingi uyumbe onthumbi mu etyi Huku apopia?
Oityi Tuyumbila Onthumbi mu Huku?
Omunthu uyumbwa umwe onthumbi tyina apopia tyimwe, o Huku. Kohale ovanthu Siovaa Huku ankho vemuti o “mphamekelo yova Isilayeli.” (Jeremias 14:8) Ova Isilayeli ankho vapamena umwe vala mu Huku. Tyina ankho vamesuku na tyimwe, vakevelela vala ku Huku, ankho vetyii okuti mevekuatesako. Mahi oñgeni vakakala nonthumbi oyo? Omokonda apeho tyina ankho Siovaa apopila otyipuka ova Isilayeli, utyilinga umwe. Ova Isilayeli ankho vetyii okuti Huku kapopi otyipuka ehetyilingi. Nthiki imwe omukulu umwe utiwa o Sosuwe wapopilile ova Isilayeli vakuavo eveti: ‘Onwe mutyii umwe nawa okuti onondaka ambuho Siovaa, Huku yenyi emupopilile, naike yaponya.’ — Josué 23:14.
Na hono Siovaa otyo ekahi ngotyo. Mo Mbimbiliya muapopiwa ovipuka ovinyingi okuti ankho mavimoneka, avimoneka umwe ngo omu viapopililwe. Ovipuka vimwe viapopiwa mo Mbimbiliya okuti maviya, etyi Huku evipopia, wevipopile ngatyina vialingwa-le mokonda ankho utyii okuti kamaviponyo, mevilingi umwe.
Opo tuyumbe-ko umwe onthumbi okuti ovipuka mavikaviuka, tuna okunoñgonoka Ombimbiliya. Ine unoñgonoka umwe nawa Huku evi alingaile, moyumbu-ko onthumbi okuti evi apopia okuti ovio makalingila ovanthu komutwe wandyila, oviotyotyili umwe. Omu apositolu Paulu wahonekele okuti “ovipuka aviho viokuahonekwa kohale, viahonekwa opo vitulongese, na tukale nekevelelo mokonda yokukoleleya kuetu nepameko litunda Movihonekwa.” — Ova Loma 15:4.
Oityi Huku Apopia Okuti Ovio Makalinga Komutwe Wandyila?
Onalupi wesukisa umwe okupamekwa? Hamwe wapopia okuti o putyina wamasiwapo. Petupu otyipuka tyinumanesa vali tyipona ononkhia. Tyina tusiwapo, tuponwa umwe, pamwe no oku tukelipopia katukwi. Ñgaa tuli umwe pano, mahi otyo tutyii okuti nthiki imwe matunkhi. Petupu omunthu utyivila okuenda-nkholo ononkhia. Otyo Ombimbiliya yatila ononkhia “ondyale yahulilila-ko.” — 1 Ova Kolindu 15:26.
Oityi Ombimbiliya ipopia tyipondola okutukuatesako tyina tuasiwapo? Ovelesikulu yatyo oyo yokuati ononkhia ondyale, tupu yati ononkhia mambukanyimuako. Siovaa Huku walinga-le ovipuka vilekesa umwe okuti kwe ononkhia hatyitateka-ko. Walingile-tyi? Ombimbiliya ipopia okuti watutilisile ovanthu vokuankhia. Atee umwe mo Mbimbiliya muapopiwa ovanthu vena etyive vatutilisilwe kononkhono mba Huku.
Nthiki imwe, Sesusi, kononkhono mba Huku watutilisile epanga lya liae utiwa o Lasalu. Mahi ngotyo apa Lasalu anyima ankho pena-le ononthiki ononkhuana. Wemututilisile otyo ovanthu vatala umwe ñgaa. — Suau 11:38-48, 53; 12:9, 10.
Hamwe una nokulipula okuti: ‘Opo oityi ovanthu ovo vatutilisililwe, tyina pahe konyima okuti vakakulupa-le, avanyimi vali?’ Huku wetyilingile, etyipake mo Mbimbiliya opo tukale umwe nonthumbi yokuti komutwe wandyila, vetu vokuanyima mavakondoka. Kahande vala tutie hamwe nthiki imwe tukelimona vali vo vetu vokuanyima, wahanda umwe tuyumbe-ko onthumbi yokuti mavekeya.
Sesusi wati: “Ame, ame etutilo, ame mwenyo.” (Suau 11:25) Sesusi oe Huku apa otyilinga tyokukatutilisa ovanthu komutwe wandyila. Sesusi watile vali: “Makuya oola aveho vana vekahi momalangalo mehinangelo lya Huku, mavekeiva ondaka yae, avatundu-mo.” (Suau 5:28, 29) Vokuanyima apa katutu mavakatutiliswa vakale mouye omupe pano pohi.
Isaiya nae wapopile onondaka mbumwe mbupopia nawa onthiki Huku makatutilisa ovanthu vokuanyima, wati: “Venyi vokuankhia mavakala vali nomwenyo. Ovivimbi vyo vanthu vange, mavipindukapo. Onwe vokukahi pohi, pindukeipo, kwililei tyahambukwa! Mokonda eyombo lienyi, likahi ngeyombo liotyimimi. Ohi maiyeke alo umwe vokuankhia vatundemo.” — Isaías 26:19.
Okuiva onondaka ombo katyekukalesile nawa? Vokuankhia vekahi ngatyina olukembe luli meimo lya ina. Huku uvehinangela vala nawa, ukevelela vala onthiki mekevetutilisa! (Luka 20:37, 38) Mavakatutiliswa mouye umwe ukahi nawa, muna vala ovanthu vekahi nawa, mavevetambula nawa ngetyi ngetyi tutambula nawa olukembe lwatyiwa pahe. Naina na tyina umwe tuamasiwapo, tupondola okukevelela oviwa komutwe wandyila.
Oñgeni Okukevelela Oviwa Huku Apopiwa Matyikukuatesako?
Paulu wapopia okuti okukevelela oviwa Huku apopia okuti ovio matukamona komutwe wandyila, tyikahi ngatyina tuavala okapasete komutwe. (1 Ova Tesalonika 5:8) Ñgeni ngotyo? Kohale, omatolopa tyina ankho enda kovilwa, avala okapasete komutwe. Ine pokulwa, avetwa komutwe, okapesete ankho keveyakulila. Oityi Paulu ankho ahanda okupopia? Ngetyi okapasete ankho kayakulila omatolopa kovilwa, no onthwe okusoka koviwa Huku etupakela komutwe, tyitukuatesako haunene umwe povitateka. Ine tyili tuyumba umwe onthumbi moviwa Huku ati matukevimona komutwe, povitateka kamatuhangayala, kamatusoyo unene, matutulu omutima. Olie pu onthwe wehesukile okapasete ngo oko?
Paulu waeleka okuyumba onthumbi moviwa Huku etupakela notyipuka otyikwavo vali. Wati: “Etyi tukevelela tyipameka omwenyo wetu ngatyina ohako ikuata owato.” (Ova Hebeleu 6:19) Tyina melunga muna epuku-puku, ohako veiyumba melunga aiiki pohi opo ombapolo yahatenge-tenge aikaveta mononkhanda no movipuka ovikwavo. Paulu otyipuka otyo ankho utyii nawa mokonda wapinunukile ehimbwe nombapolo.
No onthwe ine tupamena moviwa Huku etupakela komutwe, matutyivili okukoleleya movitateka. Siovaa Huku wati apa katutu makamanako ovilwa, novifwanga, nononkhia, novipuka ovikwavo vitumonesa emone. (Tanga onondaka mbuli pefo 10.) Okuyumba onthumbi movipuka ovio tyitukuatesako povitateka. Tupu tyitukuatesako okulikuatehila tulinge atyiho Huku apopia tyili mo Mbimbiliya, atuahahetekela vala ovivi vilingwa mouye muno.
Huku ukuhandela omwenyo ukahi nawa, ou ahandelele ovanthu etyi evetunga. Uhanda “ovanthu vatyo aveho vayovolwe.” Oityi una okulinga ukayovolwe? Tete una ‘okukala nenoñgonoko liaviuka liotyili.’ (1 Timotiu 2:4) Ovanthu vokualinga omukanda ou, vahanda unoñgonoke nawa otyili otyo tyili Mondaka ya Huku. Vahanda umwe ulikuatehile, mokonda oviwa Huku etupakela komutwe, vikahi vali nawa tyipona ovipuka vivasiwa mouye ou.
Ine uyumba onthumbi mu evi Huku apopia okuti ovio matukamona komutwe wandyila, mouye kumakala vala ngotyo ngatyina wehena-le ou ukukuatesako. Apeho mohinangela okuti una Huku yove mekukuatesako movipuka aviho oviwa wapanga okulinga. (2 Ova Kolindu 4:7; Ova Filipu 4:13) Otyo umwe otyipuka ankho wovola, ine hatyo? Ine nkhele wali ututumba uvase otyipuka tyiyumbwa onthumbi, tyikupameka, pahe upondola okutula omutima, pahe wetyivasa!
[Okakasa]
Yumba Onthumbi mu Etyi Apopia
Ono velesikulu ombu mbuli pombuelo mambukukuatesako okuyumba onthumbi moviwa Huku apopia:
◼ Huku wati komutwe wandyila matukamona oviwa.
Ondaka yae yati eheke malikala ewa, mamukakala vala ovanthu vekahi nawa, velitekula nawa, vena ehambu. — Salmo 37:11, 29; Isaías 25:8; Eholololo 21:3, 24.
◼ Huku kakembe.
Huku kahande omunthu wokukemba. Huku kalingi etyi tyapenga. Naina nokukemba ketyisoko-ale. — Provérbios 6:16-19; Isaías 6:2, 3; Titu 1:2; Ova Hebeleu 6:18.
◼ Huku utupu natyike tyimupona.
Petupu otyipuka natyike tyityivila okumutyika okulinga etyi ahanda. — Êxodo 15:11; Isaías 40:25, 26.
◼ Huku wahanda ove ukale-ko apeho.
— Suau 3:16; 1 Timotiu 2:3, 4.
◼ Huku wesuka vali noviwa tulinga.
Huku katale unene ku evi tupengesa, usuka vali noviwa viatyo tulinga. (Salmo 103:12-14; 130:3; Ova Hebeleu 6:10) Una onthumbi yokuti matulikuatehila tulinge etyi tyikahi nawa, tyimuhambukiswa. — Provérbios 27:11.
◼ Huku wati metukuatesako okulinga evi tuapanga vielikuata netyi ngwe ahanda.
Huku apeho ukuatesako ovanthu vae nononkhono mbae. Naina katuesukisile okusoya, hamwe atusoko okuti petupu-ale ou wesuka no onthwe. — Ova Filipu 4:13.
◼ Okuyumba onthumbi mu Huku hakulipwilisa vala.
Upondola okupamena mu Huku mokonda ngwe apeho ulinga etyi apopia. — Salmo 25:3.
[Olutalatu]
Okusoka koviwa Huku etupakela komutwe wandyila, tyituyakulila ngetyi okapasete kayakulila omutwe womunthu
[Olutalatu]
Evi tukevelela vitupameka, vitutulisa omutima ngetyi ohako ikwata nawa owato
[Lualandwa]
Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo