Watchtower OMBIMBILIYOTEKA
Omutala Womulavi
OMBIMBILIYOTEKA ONLNE
Nyaneka
  • OMBIMBILIYA
  • OMIKANDA
  • OMALIONGIYO
  • lv p. 215-p. 218 palag. 1
  • Okuhakulwa Nononthele Mbohonde Nokutandwa

Naike ovindiu iyeemba ku otyo

Tala mukwe pena etyi tyahaendele movindiu

  • Okuhakulwa Nononthele Mbohonde Nokutandwa
  • ‘Tualako Okukala Mohole ya Huku’
  • Tyelifwa
  • Ku Huku Ohonde Ikola
    Kalako Nomwenyo Apeho! — Omukanda Maukukuatesako Okunongonoka Ombimbiliya
  • Omapulo Ovatangi
    Omutala Womulavi Wivisa Ouhamba Wa Jeova—2004
  • Outoi Konthyulilo Yomukanda
    Oñgeni Motualako Okukala Mohole ya Huku?
  • Okuti Ove Upanda Omuenyo Nga Huku?
    ‘Tualako Okukala Mohole ya Huku’
Tala vali
‘Tualako Okukala Mohole ya Huku’
lv p. 215-p. 218 palag. 1

APENDISE

Okuhakulwa Nononthele Mbohonde Nokutandwa

Ononthele Mbohonde. Ohonde yayapulwa mononthele ononkhuana—ono globulu ononkhuhu, ono globulu onongonga, ono palaketa, no plasma. Mongeleka, ono globulu ononkhuhu mbuna ono proteina mbutiwa hemoglobina. Ohonde yovanthu ine yovinyama, ina o hemoglobina yuundapeswa pala okuhakula ovanthu vehena ohonde ine vamomesa ohonde onyingi.

Plasma—onthele imwe ina omeva omanyingi—muvasiwa ono hormonio ononyingi, nono enzima novipuka vipamesa olutu, nosuka. Tupu ityinda ovipuka vipunga ohonde, nono proteína, ngo albumina, novipuka viamena olutu komauvela. Inkha omunthu ukala pokati kovanthu vena ouvela umwe, onondotolo hamwe vapondola okumutoma no gamaglobulina yapolwa mohonde yovanthu uhakuatua vali nouvela oo, opo nae ahakuatwe. Ono globulu onongonga mbuna ono interferons nono interleucinas vihakula omauvela aetua nounyama oututu no câncer.

Okuti Ovakristau vapondola okutavela okupakwa ononthele mbohonde? Ombimbiliya kaipopi atyiho, moluotyo kese Omukristau una okulinga etokolo liae ku Huku ngetyi omutima wae walongesua. Vamwe vatokola okuanya ononthele ambuho, avasoko okuti Otyitumino Huku apele Moisesi ankho tyipopia okuti ohonde yotyinyama ina ‘okunengulilwa pohi.’ (Deuteronômio 12:22-24) Vakuavo, namphila vaanya okupakwa ohonde ine ononthele ononkhuana mbohonde, hamwe vetavela okuhakulwa nononthele ononkhuavo mbohonde. Hamwe vasoka okuti ononthele mbapolwa mohonde kambulekesa vali ohonde yomunthu ine yotyinyama omu yapolua.

Pokulinga omatokolo konthele yohonde, lipula: ‘Ndyiimbuka okuti tyina ndyianya ononthele ambuho mbohonde ndyikahi nokuanya ovihemba vina ohonde pala okuhakula ouvela ine pala okuvatela okusukula ohonde nokutyilika okuhamomesa ohonde onyingi? Ndyityivila okuhangununina ondotolo omokonda yatyi ndyianyena ine ndyitavelela okupakwa ononthele mbumwe mbohonde?’

Okutandwa. Okutandwa muakutikinya o hemodiluição, nokukuata nawa ono selula putyina omunthu ekahi nokutandwa. Mo hemodiluição, ohonde ipolwa molutu, aikala monomakina ha eikondolelwa vali. Okukuata nawa ono selula putyina omunthu ekahi nokutandwa, muakutikinya okupaka nawa ohonde yomunthu konyima avemupakeyo vali. Ohonde ipolwa momunthu iya aitalwa nawa ine okunyindwa iya aikondolelwa omuvei. Mokonda onkhalelo yokulinga ngotyo tyitei ku kese ondotolo, Omukristau wesukisa okunoñgonoka etyi ondotolo yae isoka.

Tyina ulinga omatokolo konthele yokuhakulwa lipula okuti: ‘Inkha ohonde ipolwa molutu luange iya pokutandwa onomakina ambutalama, okuti omutima wange mautavela okutala ohande oyo ngatyina nkhele ilinga onthele yolutu luange, ayahasukisa “okunengulwa pohi”? (Deuteronômio 12:23, 24) Okuti omutima wange walongesua Nombimbiliya mautavela inkha pokutandwa ohonde yange ipolwa molutu, aipilululwa iya aipakwa vali molutu luange? Ndyityii okuti okuanya ononkhalelo ombo muakutikinya ohonde yange muene tupu ndyikahi nokuanya okutalwa ouvela mohonde, okuhakulwa no hemodialise ine omakina ikuatesako omutima nomapunga okuundapa nawa?’

Chart on page 216

Omukristau oe muene wesukisa okutokola oñgeni ohonde yae mailingwa tyina ekahi nokutandwa. Tupu otyo muakutikinya tyina aya kondotolo okutalwa ouvela mohonde, alo umwe tyina tupolwa ohonde molutu aipilululwa, iya atuipakwa vali molutu.

OMAPULO TUPONDOLA OKULINGA KONDOTOLO

Inkha motandwa ine okuhakulwa nononthele mbapolwa mohonde, uhalimbueko okutyinda omikanda viesukisa, vikuamena opo uhapakwe ohonde. Tupu, upondola okupula ondotolo okuti:

  • Onondotolo ambuho mambunthande mbutyii okuti mokonda Ndyimbangi ya Jeova natokola okuhapakwa ohonde tyilinge (ono globulu ononkhuhu, ono globulu onongonga, ono plaketa ine oplasma)?

  • Okuti ovihemba mandyihakulwa navio vina ononthele mbohonde? Mandyihakulwa ñgeni novihemba ovio?

  • Inkha omutima wange utavela okuhakulwa nononthele ombo mbohonde, ovitateka patyi mandyikala navio? Kutupu vali ovihemba ovikuavo ndyipondola okuhakulwa navio?

Tyina nkhele uhenelinge etokolo konthele oyo, likuambela ku Jeova. Walaa okuavela ounongo aveho ‘vatualako okuita’ nekolelo.—Tiago 1:5, 6.

    Nyaneka Publications (1998-2026)
    Lupukamo
    Nyingila
    • Nyaneka
    • Tuma
    • Likoyela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Etyi Tyilingwa Pokunyingilamo
    • Etyi Munyingilwa
    • Etyi Tyilingwa Pokunyingilamo
    • JW.ORG
    • Nyingila
    Okutuma