OKAPITULU 21
Wafinda Owoma Nokuhena Onthumbi
1-3. Oityi Petulu amuene monthiki ina yakolela, iya oñgeni akala motyinthiki muna?
PETULU ukahi nokulinga ononkhono mbokutaha owato otyo atala kuna namphila ankho kuanthikovela. Oityi ankho eluetele kokule tyiliaima? Okuti ankho kukahi nokutya? Omateketela nomaoko ae ekahi nokuihama mokonda yokuataha owato onoola ononyingi. Omphepo ikahi nokunkhindalesa onohuki mbae nokutaha omaande Elunga lio Galileia. Omanyonda omanene elunga ekahi nokutaha-taha owato nokutiapinina Petulu omaande atenda. Atualako nokutaha.
2 Petulu no vomundyila yae vapita, avasipo Jesus aike koluhimba. Monthiki oyo, vamuene Jesus waavela okulia ovanthu ovanyingi kehuviso no nombolo nombisi. Ovanthu avahande Jesus akale ohamba yavo, mahi Jesus kahandele okulipaka mopulitika. Tupu, ankho watokola okukuatesako ovalanduli vae opo vahakale nehando liokutumina. Wasapo ovanthu ovanyingi, apopila ovalongwa vae vavelame mowato avaende konthele onkhuavo yelunga, iya ainduka aike momphunda opo ekelikuambele.—Mar. 6:35-45; tanga João 6:14-17.
3 Ohanyi ikahi meulu, etyi ovalongwa vahimbika okulinga oungendi, pahe ikahi nokunyingila katutu-katutu. Mahi vaendapo vala katutu. Mokonda yomphepo nomaande ekahi nokuviela, kavetyivili vali okutomphola. Mahi tyafuile Petulu ukahi nokusoka unene.
Momanima evali Petulu welilongesila unene ku Jesus, mahi ankho una ovipuka ovikuavo esukisa okulilongesa
4. Ononkhono patyi Petulu alinga mbemukalesa ongeleka ongwa tuesukisa okuhetekela?
4 Ankho una ovipuka ovinyingi asoka! Konyima, Petulu alandula Jesus wo ko Nazare momanima evali akolela unene. Petulu wanoñgonokele ovipuka ovinyingi, mahi nkhele wesukisa okulongeswa. Ehando liae liokufinda owoma nokuhena onthumbi viemukalesa ongeleka ongwa tuesukisa okuhetekela. Tutalei omokonda yatyi.
“Tuavasa Mesiya”!
5, 6. Petulu ankho ulinga ovilinga patyi?
5 Petulu kalimbuilwe onthiki elivasa na Jesus. Ondenge yae Andre oe wemupopila onondaka ombu mbuhambukiswa. Wati: “Tuavasa Mesiya.” Onondaka ombo mbapilulula omuenyo wa Petulu. Kamakala vali ngetyi ankho ekahi.—João 1:41.
6 Petulu ankho ukala ko Kafarnau, epundaumbo likala popepi netala enene liihanwa okuti Elunga lio Galileia. Petulu na Andre ankho vaundapa novana va Zebedeu, Tiago na João okufwa ombisi. Petulu ankho ukala nomukai wae, na inaivi nondenge yae, Andre. Okufwa ombisi opo atekule ombunga oyo ankho tyesukisa okuundapa nombili, nononkhono, nounongo. Tupondola okusoka ovinthiki ovinyingi vakala nokuundapa okuyumba omawanda pokati komawato evali nokukuata ombisi onyingi melunga olio. Onthue tupondola okusoka onoola ononyingi vaundapa monthiki, nokupunga nokulandesa ombisi, nokunyika nokusukula omawanda.
7. Oityi Petulu eiva konthele ya Jesus, iya omokonda yatyi onondaka ombo onongwa?
7 Ombimbiliya ipopia okuti Andre ankho omulongwa wa João Batista. Petulu tyotyili ankho utehelela nesuko enene etyi ondenge yae emupopila onondaka mba João. Onthiki imwe, Andre wamona João wayulika Jesus woko Nazare, ati: “Talei Ondyona ya Huku!” Andre liwa-liwa akala omulanduli wa Jesus nokuhateka okukapopila Petulu okuti: Mesiya weya! (João 1:35-40) Etyi oumphuki wahimbika mo Endene omanima 4.000 otete, Jeova Huku walaele okuti makuya omunthu umwe wakolela makaetela ovanthu ekevelo liotyotyili. (Gên. 3:15) Andre pahe wavasa Omuyovoli oo, Mesiya! Petulu nae ahateka okukatala Jesus.
8. Oityi tyihangununa enyina Jesus aluka Petulu, iya omokonda yatyi ovanthu vamwe nkhele velipula konthele yenyina olio?
8 Alo onthiki oyo Petulu ankho wiiwe vala okuti o Simau ine o Simiau. Mahi Jesus wemutala ati: “‘Ove, ove Simau omona wa João; moihenwa okuti Sefa’ (tyihangununa okuti Petulu).” (João 1:42) “Sefa” ondaka imwe ihangununa okuti “emanya” ine “onkhanda.” Onondaka ombo mba Jesus ankho eulo. Wetyimona okuti Petulu makakala ngonkhanda, omunthu umwe wondundo nokuapama nokuayumbwa onthumbi po valanduli va Kristu. Okuti Petulu ankho ongotyo elitala? Au. Alo umwe ovatangi vamwe vono Evandyeliu hono kavamono natyike mu Petulu tyeelekwa nonkhanda. Vamwe ankho vati etyi Ombimbiliya elekesa konthele yae tyilekesa okuti kayumbwa onthumbi, kapamene, nokusamo.
9. Oityi Jeova Nomona wae vaovola muonthue, iya oityi ove usokela okuti tuesukisa okuyumba onthumbi monkhalelo vatala ovipuka?
9 Tyotyili Petulu ankho ulinga oviponyo. Iya Jesus ankho utyii. Mahi Jesus, ngetyi tyilinga Tate yae, Jeova, apeho utala movanthu otyiwa vena. Jesus wamuene ovituwa oviwa ankho Petulu ena iya emukuatesako opo atualeko novituwa oviwa. Hono, Jeova, Nomona wae vaovola ovituwa oviwa ovanthu vena. Pamwe tyipondola tyitupuiya okunoñgonoka okuti tuna ovituwa oviwa veete muonthue. Mahi, tuesukisa okuyumba onthumbi monkhalelo vatala ovipuka nokutavela okulongwa nokuviukiswa navo, ngetyi Petulu alingile.—Tanga 1 João 3:19, 20.
“Uhakale Vali Nowoma”
10. Oityi Petulu amuene, iya oityi akondokela?
10 Tyipondola Petulu walingile oungendi na Jesus mononthiki mbalandulako. Tyafuile wamuene ehuviso liotete lia Jesus etyi atyitula omaande akala ovinyu kotyipito tyotyinepo ko Kanaa. Tyakolela vali, oe watehelele onondaka onongwa mba Jesus mbuava ekevelelo konthele Youhamba wa Huku. Nongotyo, namphila ehetyihandele, asipo Jesus aende kovilinga viae viokufwa. Mahi, onohanyi mbumwe konyima Petulu elivasi vali na Jesus, otyikando otyo Jesus akongo Petulu opo aundape apeho movilinga viokuivisa na Jesus.
11, 12. (a) Otyinthiki patyi Petulu akalele nokuundapa? (b) Etyi Petulu atehelela Jesus ulongesa, omapulo patyi akala nao?
11 Petulu waundapele otyinthiki atyiho ahakuate ombisi. Avayumbu vali omawanda avo melunga otyo vahakuate natyike. Tyotyili Petulu wahetekelele ounongo wae auho okuenda po nomphangu mbelikalaila mbelunga olio, opo avase ombisi pana inyangela. Tyipondola pamwe Petulu na vakuavo, ankho vapeleya okutala mokati komaande ankhindala navamone opi ombisi ikahi ine okuitahela momawanda. Tyotyili omalusoke ngoo anumanesa vala. Ku Petulu okufwa ombisi ankho hatyinyaneno. Ankho una ovanthu atekula vetei vala kwe. Konyima ayauka melunga tyahakuatele natyike. Mahi nongotyo wesukisa okusukula omawanda. Ngotyo, etyi Jesus evevasa ankho vena ovilinga ovinyingi.
Petulu ankho apeho uhanda okutehelela osapi yovilinga via Jesus viokuivisa, Ouhamba wa Huku
12 Ovanthu ovanyingi avaongelela Jesus okutehelela etyi apopia. Mokonda petupu apa atalamena Jesus anyingila mowanto wa Petulu emuiti eufueneke vali koluhimba. Ovanthu ankho vapondola okutehelela ondaka ya Jesus iivalela komaande iya ehimbika okuvelongesa. Petulu atehelela nawa-nawa ngetyi ankho tyikahi nokulinga vana vekahi koluhimba. Ankho kepuila okutehelela Jesus upopia konthele Youhamba wa Huku, osapi yovilinga viae viokuivisa. Olio elao limwe enene okukuatesako Kristu okuivisa onondaka ombo mbekevelelo otyilongo otyiho! Mahi okuti ankho tyaviuka? Oñgeni Petulu matekula ombunga yae? Tyafuile Petulu ankho usoka kotyinthiki tyina vaundapele unene avahakuate ombisi.—Luc. 5:1-3.
13, 14. Ehuviso patyi Jesus alingila Petulu, iya oñgeni Petulu akala?
13 Etyi Jesus amanuhula okupopia, apopila Petulu okuti: “Tahela owoto pana paya kohi, amuyumbu owanda opo mukuate ombisi.” Petulu ankho ketyiyumbile onthumbi. Ati: “Mulongesi, tuaundapa otyinthiki atyiho, katuakuatele natyike, mahi mokonda ove wetutuma, matuyumbu omawanda.” Tyotyili, otyipuka Petulu ahanda, ankho okuyumba vali owanda, mahi pahe ombisi kaikahi vali nokunyanga! Nongotyo Petulu wetavela etyi tyaita Jesus, tyipondola wavivila vana afwa navo opo vevelandule.—Luc. 5:4, 5.
14 Petulu pokunana owanda eivi omulemo ankho ahakevelela. Nokuahuva eunane nononkhono omono ombisi onyingi ikahi nokulwa nowanda! Nokuapinayala, aihana ovalume vekahi kowato onkhuavo opo veye okumukuatesako. Etyi veya avetyimono okuti ombisi ina kamaifu mowato wike, moluotyo aveyulisa omawato evali. Ankho ombisi onyingi unene omawato aihimbika okunyingila momeva. Petulu apaalala unene. Ankho wamueniale epondolo lia Kristu mahi ehuviso eli liemupalalesa vali unene. Ponthele yavo ankho pena omulume utyivila okunyingiya ombisi mowanda! Petulu atili owoma. Aikila konongolo, iya ati: “Hondovoka puame mokonda ndyimulume omukuankhali, Tatekulu.” Oñgeni ankho apondola okuenda na Una utyivila okuundapesa epondolo lia Huku monkhalelo ngoyo?—Tanga Lucas 5:6-9.
“Ame ndyimulume omukuankhali, Tatekulu”
15. Oñgeni Jesus alongesa Petulu okuti owoma nokuhena onthumbi kavisilivila?
15 Jesus nouwa-tima emupopila okuti: “Uhakale vali nowoma. Okutuka apa mokakuata ovanthu nomuenyo.” (Luc. 5:10, 11) Oo ankho hamuvo wokukala tyehena onthumbi ine owoma. Ondima Petulu ankho ena yokutekula ombunga yalamba, owoma konthele yoviponyo viae nevi ehevili tupu ankho kaviesukisile. Jesus ankho una otyilinga otyinene, ovilinga mavipilulula ouye. Ukahi nokuumbila Huku una “wevela unene.” (Isa. 55:7) Jeova ankho matekula Petulu mopahitu no mopamphepo.—Mat. 6:33.
16. Oñgeni Petulu na Tiago na João valinga etyi vakongwa na Jesus, iya omokonda yatyi olio etokolo ewa?
16 Petulu wetavela liwa-liwa ngetyi tyalingele Tiago na João. “Vakondola owato koluhimba, avasipo atyiho avemulandula.” (Luc. 5:11) Petulu wakala nekolelo mu Jesus noku Una wemutuma. Olio etokolo liaviauka ankho ena okulinga. Ovakristau hono vana vayekapo okukala nowoma nokuhena onthumbi avanyingila movilinga via Huku, navo vena ekolelo. Jeova apeho mevetekula inkha vayumba onthumbi mwe.—Sal. 22:4, 5.
“Omokonda Yatyi Wahakalele Nonthumbi?”
17. Ovipuka patyi Petulu ahinangela momanima evali tunde etyi velivasa na Jesus?
17 Ankho palambale omanima evali tunde etyi Petulu anoñgonoka Jesus. Pahe ukahi nokutaha owato Melunga lio Galileia motyinthiki tyina tyepukupuku, ngetyi tyapopiwa konthyimbi yokapitulu aka. Otyili, katupondola okunoñgonoka etyi ankho asoka. Ankho una ovipuka ovinyingi apondola okusoka! Wamuene Jesus wahakula inaivi, nelongomona alingilile Komphunda. Pokulongesa nokulinga omahuviso, walekesa nawa okuti oe o Mesiya, Waholovonwa na Jeova. Mokueenda kuonohanyi, Petulu ayekepo oviponyo viae nokuhena onthumbi nowoma. Jesus alo umwe waholovonene Petulu opo akale umwe pono apostolu mbae 12! Mahi nongotyo, ngetyi metyimono, Petulu ankho wesukisa okufinda owoma nokuhena onthumbi.
18, 19. (a) Popiapo etyi Petulu amuene Melunga lio Galileia. (b) Oñgeni Jesus etavela etyi tyaita Petulu?
18 Mokueenda kuonoola mbovalavi, okuhimbikila ko 3 oola alo ekumbi litunda, Petulu wayekapo okutaha owato atalama. Kokule, kombanda yomaande, ankho kuna otyipuka tyienda! Okuti etutu liomaande likahi nokuliaima mokonda yotyitei tyohanyi? Au, mahi otyipuka ankho tyelikalela, tyitai. Ankho omunthu! Enga, omunthu, ukahi nokuenda kombanda yomaande! Tyina vafuenako umoneka ngoti mevelambe. Nokuatila owoma ovalongwa avasoko okuti otyilulu. Omunthu oo evepopila okuti: “Pamei omitima, muhatilei owoma, ame yatyo.” Ankho o Jesus!—Mat. 14:25-28.
19 Petulu akumbulula okuti: “Tatekulu, inkha ove, nthume ndyihonyene nove okueenda kombanda yomeva.” Tete walekesa okuti wakola omutima. Nokuahambukwa nehuviso olio Petulu ahande okutala inkha nae una ekolelo. Nae ahande okuendela komaande. Jesus emuihana. Petulu atuluka kowato opo aendele kelunga lina lieyula omanyonda. Soka oñgeni elitehelela etyi aliata komaande kuatena etyivili okukala lutai. Tyotyili, wahuvile unene putyina ankho aenda okuviuka ku Jesus. Pakala vala katutu, ehimbika okulitehelela monkhalelo yelikalela.—Tanga Mateus 14:29.
“Etyi atala komphepo atili owoma”
20. (a) Oñgeni Petulu ayekapo okutala komutwe, iya otyo tyaeta tyi? (b) Elongeso patyi Jesus avela Petulu?
20 Petulu ankho wesukisa okutala ku Jesus. Mokonda Jesus oe wemukuatesako nepondolo lia Jeova okueendela komaande. Jesus walinga ngotyo mokonda yekolelo Petulu ankho ena mwe. Mahi Petulu aovala. Ehipululo liati: “Watala komphepo atili owoma.” Wehimbika okutala komanyonda aveta mowato, nokuhandula olututu nomphepo, apaalala. Tyafuile wasoka okuti manyingila momaande ankhilamo. Tyina owoma wae uliyawisa, ekolelo liae otyo litepuluka. Omulume walukwa okuti Onkhanda mokonda yokuhena owoma nomukuatyili, ehimbika okuenda kohi ngemanya, mokonda yekolelo liae litengatenga ngomanyonda elunga. Petulu ankho utyivila okuyoa, mahi monthiki oyo kayumbile onthumbi mounongo wae. Eliyavela okuti: “Tatekulu, ndyovole!” Jesus emukuate mokuwoko, emuyaulamo. Etyi nkhele vekahi kombanda yomaande Jesus emulongesa otyipuka tyimwe tyakolela, okuti: “Ove wekolelo lihehi, oityi wakalela nondima?”—Mat. 14:30, 31.
21. Omokonda yatyi otyivi okukala nondima, iya oñgeni tuna okulityilikayo?
21 “Wakalela nondima”—onondaka ombu mbaviuka nawa! Ondima inyona unene. Inkha tukala nondima ekolelo lietu katutu-katutu malinyonwa nokunyingila kohi mopamphepo. Tuesukisa okulityilika okukala notyituwa otyo! Ñgeni? Mokutala kovipuka viaviuka. Inkha tutala vali kovipuka vitutilisa owoma, nokusoyesa nokututyilika okutala ku Jeova, Nomona wae, ondima yetu mailiyawisa. Inkha tutala vali ku Jeova, Nomona wae, nokuetyi valingale, netyi vekahi nokulinga, netyi mavalingila vana vevehole, kamatukala nondima inyona ekolelo lietu.
22. Omokonda yatyi otyiwa okuhetekela ekolelo lia Petulu?
22 Omphepo aihimbika okutula putyina Petulu alandula Jesus okukondoka kowato. Nelunga lio Galileia alitulu. Petulu novalongwa vakuavo avemuimbuka, avati: “Tyotyili ove Umona wa Huku.” (Mat. 14:33) Akuhimbika okutya, tyafuile Petulu ankho wahambukwa unene. Welilongesa okuti kapondola okuyeka owoma umutyilike okuyumba onthumbi mu Jeova na Jesus. Tyotyili Petulu ankho nkhele wesukisa okukala omuvo omunyingi opo akale Omukristau ukahi ngonkhanda ngetyi Jesus apopia. Mahi ankho watokola okutualako okukula. Okuti nove ongotyo molingi? Tyotyili motale okuti otyiwa okuhetekela ekolelo lia Petulu.