OKAPITULU 11
Apa Tulingila Omaliongiyo
SIOVAA uhanda ovanthu vae veliongiye opo valongeswe nokulipameka na vakwavo. (Hemb. 10:23-25) Ova Isilayeli kohale ankho veliongiyila “mekaka liefendelo, ohinge yomaliongiyo.” (Oku. 39:32, 40) Etyi pakala, Salomau omona wa Ndaviti atungu ondywo ya Huku, omu ovanthu ankho vemufendela. (1 Oha. 9:3) Mahi menima 607 P.K.E., ova Sundaa pahe avahimbika okuliongiyila monondywo mbokufendela. Etyi pakala, ondywo ya Huku aipindulwapo, ovanthu haunene oko ankho venda vakafende Huku. Sesusi walongesile ovanthu mondywo ya Huku no monondywo mbokufendela. (Luka 4:16; Swau 18:20) Atee umwe nthiki imwe walingilile eliongiyo komphunda. — Mat. 5:1–7:29.
2 Etyi Sesusi apita keulu, ovalongwa vae pamwe ankho veliongiyila umwe vala momaumbo avo, pamwe ankho oponomphangu ononkhwavo vali opo velilongese Ovihonekwa, nokulipameka na vakwavo. (Ovil. 19:8, 9; Loma 16:3, 5; Kolo. 4:15; File. 2) Pamwe ankho veliongiyila pana paholama opo vahakwatwe na vana vokuveyele. Ovanthu va Huku vokohale ankho vetyihole tyokuliongiya opo ‘valongeswe na Siovaa.’ — Isa. 54:13.
3 Na hono, Onombangi mba Siovaa pamwe veliongiyila umwe vala momaumbo avo, pamwe o ponomphangu ononkhwavo vali. Pamwe tyina valinga eliongiyo liokwenda movilinga viokwivisa velilingila peumbo liomwivisi umwe. Ovanyingi vetyimona okuti tyina pondywo yavo palingilwa omaliongiyo, tyivekwatesako okupameka oupanga wavo na Siovaa.
ONDYWO YOMALIONGIYO
4 Onombangi mba Siovaa valingila omaliongiyo avo Monondywo Mbomaliongiyo. Haunene kulandwa ohika imwe, ngapo patungilwa Ondywo Yomaliongiyo, mahi pamwe palandwa vala ondywo imwe ngayo vaviukisa nawa aikala Ondywo Yomaliongiyo. Opo twahamane unene onombongo, omawaneno omanyingi pamwe alingila omaliongiyo Mondywo ike. Kovilongo vimwe, pamwe vataindya vala ondywo imwe aveifetela, ngamo valingila omaliongiyo. Tyina kwatungwa Ondywo imwe Yomaliongiyo ine hamwe Ondywo Yomaliongiyo ina ovipuka ovinyingi viaviukiswa, kulingwa eliongiyo liokupakula ondywo oyo. Mahi ine Ondywo yatyo Yomaliongiyo una vala oupuka umwe waviukiswa-mo, opo katyisukisa vali okulinga eliongiyo liokwipakula.
5 Ondywo Yomaliongiyo kaipondola okukala ondywo imwe onene, muna vala ovipuka viokalu, tyina ovanthu veitala vahuva. Namphila tyiti motyilongo etyi Ondywo Yomaliongiyo itungwa ñgaa, mweetyi itungwa ñgaa, mahi ina yokukala ondywo ikahi nawa. (Ovil. 17:24) Namphila mbelikalela, mahi mbuna umwe okukala onondywo mbukahi nawa, mbutavela okulingila omaliongiyo.
6 Ovanthu aveho Onombangi mba Siovaa ovo umwe vena otyilinga tyokusukula Ondywo yavo Yomaliongiyo, nokutala ovipuka viateka-teka neevi viesukisa okuviukaiswa. Mondywo Yomaliongiyo kamwiitwa onombongo. Mwene mupakwa vala otyikasa, aveho veya komaliongiyo, vapondola okupaka-mo okambongo. Onombongo ombo opala okulanda ovipuka viokusukula mondywo yomaliongiyo nokwiviukisa nawa. Omunthu katiwa ngaliti pano una okupaka onombongo motyikasa. — 2 Kol. 9:7.
7 Aveho mewaneno tyivehambukiswa unene okwaava etyi vena-tyo pala okusukula nokukomba Ondywo Yomaliongiyo. Omukulu wewaneno ine omukwatesiko wovakulu vewaneno oe uhoneka onalupi Ondywo Yomaliongiyo maisukulwa, ya ovalie maveisukula. Pokusukula Mondywo Yomaliongiyo, ovikundyi vikoywa ngoomo viakalela pokwenda movilinga viokwivisa. Omukulu wotyikundyi aa omunthu wokumukwatesako, oe ukalela komutwe ovilinga ovio monthiki otyikundyi tyavo matyikombo. Ondywo Yomaliongiyo ina yokusukuka no mokati no kondye opo ovanthu vahapopie omapita Siovaa neongano liae.
Aveho mewaneno tyivehambukiswa unene okwaava etyi vena-tyo pala okusukula Ondywo Yomaliongiyo
8 Tyina Mondywo imwe Yomaliongiyo muliongiyila omawaneno omanyingi, ovakulu vatyo aveho vomawaneno oo veliongiya, avakoyo vamwe mavatala-tala ovipuka viesukisa okuviukaiswa nawa. Ovakulu vakoywa vatala umwe nawa ine Ondywo Yomaliongiyo ikahi umwe nokukombwa, ine ovipuka viokwateka-teka vili umwe nokuviukiswa, ya ine muna umwe ovipuka aviho viesukisa pala okusukula Mondywo Yomaliongiyo. Ovakulu vewaneno vakoya wike povakulu ovo makalela komutwe ovilinga ovio. Omawaneno aeho okuliongiyila Mondywo omo Yomaliongiyo vena okulikwatesako.
9 Tyina Mondywo imwe Yomaliongiyo muliongiyila omawaneno omanyingi, velipakailamo okuti ohanyi ei ewaneno eli lilinga onthiki ei, ewaneno eli lilinga onthiki ei. Ovakulu vewaneno pokulipakailamo kavapopi vala etyi mwene vesuka natyo, mahi vasoka kweetyi matyikwatesako ovanthu aveho, mokonda vevehole. (Fili. 2:2-4; 1 Pet. 3:8) Petupu ewaneno lipopia etyi ewaneno ekwavo lina okulinga. Tyina ewaneno limwe likahi nokutalelwapo, omawaneno omakwavo pamwe maesukisa okulinga omaliongiyo avo monthiki onkhwavo. Ovakulu vewaneno mavelipakailamo no vomawaneno omakwavo opo valinge omaliongiyo avo mononthiki ononkhwavo vali.
10 Mondywo Yomaliongiyo tupu mupondola okulingilwa elongomona liotyinepo, nelongomona liomutambo. Mahi tyina okwitwa Kovakulu Vovilinga Vewaneno. Ovakulu ovo, mavatale umwe nawa etyi vehole okupopilwa no Mbetele, pahe avapopi ine tyitavela ine katyitavela.
11 Vokwaita ine vetavelwa, vena umwe okulinga ovipuka nonondunge, avahamalingi natyike matyipopisisa omapita ovanthu va Siovaa. Kavapondola okulinga otyipuka matyipundukisa vakwavo, vipopisa omapita enyina lya Siovaa, novanthu vae. (Fili. 2:14, 15) Tupu Mondywo Yomaliongiyo mupondola okulingilwa ovipuka ovikwavo, ngeetyi Osikola Yovaivisi Vouhamba, Nosikola Yovakokoli-ndyila. Mahi o Mbetele oyo ityipopia.
12 Ovanthu mewaneno vena okulinga onthilo ondywo ya Huku. Omuvalo wetu novipuka tulinga vina okulekesa okuti tufenda Siovaa. (Omup. 5:1; 1 Tim. 2:9, 10) Tyina twendela mweetyi Ombimbiliya ipopia tyayemba kokuvala nokulinga ovipuka vihambukiswa Huku, tulekesa okuti omaliongiyo tweehole unene.
13 Momaliongiyo, ovanthu kavapondola okuviela. Otyiwa vokuna ovana apeho vapumphame novana vavo tyina veli meliongiyo. Vokuna ovana ovatutu, otyiwa vapumphame pana vahapondola okutalula vakwavo tyina valupauka okutwala ovana pondye.
14 Ovalume vambatisalwa vapopiwa nawa mewaneno, vakoywa opo valekese ovanthu povipundi. Vena okukwatesako nawa ovanthu, avakala onondyandyi, avahakandukila ovanthu. Otyilinga tyavo, okuliepesa vana veya momaliongiyo, nokwovola apa vana vaseta mavapumphama, nokuvalula ovanthu aveho veya meliongiyo, nokutala ine ovanthu vekahi umwe nawa. Vokuyulika ovanthu povipundi pamwe vahinangelesa vokuna ovana okuti otyiwa vayunge nawa ovana vavo, avahati vala avaende nooku avaende nooku mokweenda kweliongiyo. Tyina ovana vekahi nokuviela ine nokulila, ava vokuyulika ovanthu povipundi vapondola okupopia novohe, mahi okupopia nonthilo, opo vatwale ovana vavo pondye opo vahavielele vakwavo. Vokuyulika ovanthu povipundi vena otyilinga tyimwe otyinene, tyikwatesako ovanthu vapole ouwa keliongiyo. Otyiwa vana vokuyulika ovanthu povipundi vakale ovakulu vewaneno ine ovakwatesiko vovakulu vewaneno.
OKUTUNGA ONONDYWO MBOMALIONGIYO
15 Potyita tyo tete, ovanthu momawaneno ankho tyati umwe ava vena-tyo, ava vetupu-tyo-ale unene. Otyo Paulu ahonekelele okuti: “Ñgeno tyilinga otyilifwe, otyihupe tyenyi atyikayaka vakwenyi, otyihupe tyavo atyiya-vo okumuyaka, opo tyilinge otyilifwe.” (2 Kol. 8:14) Noonthwe hono tulinga ngeetyi ankho tyilinga vakwetu kohale. Onombongo omawaneno mouye auho aava mbukwatesako okutunga nokuviukisa Onondywo Mbomaliongiyo mbateka. Eongano lya Siovaa lipandula unene etyi ovanthu momawaneno vaava, tupu novanthu vakwateswako nonombongo ombo vapandula unene.
16 O Mbetele oyo ipopia oepi omawaneno maeliongiyila Mondywo imwe Yomaliongiyo. O Mbetele tupu oyo itala opi kuna okutungwa Onondywo Mbomaliongiyo nokuviukisa mbuna mbateka. Tyina potyilongo tyimwe paenda ovihuna, o Mbetele ilinga ononkhono opo Onondywo Mbomaliongiyo mbokwateka mbuviukiswe, nonondywo mbovanthu va Siovaa.
17 O Mbetele oyo ikalela komutwe vana vokulanda onohika mbokutunga Onondywo Mbomaliongiyo, nokupopia novatumini opo veveavele omikanda viokutunga. Mokonda movilongo vimwe tyesukisa okutunga onondywo ononyingi mbomaliongiyo, tyesukisa ovanthu ovanyingi opo vakwateseko ovilinga ovio. Ovaivisi vambatisalwa-le, vapopiwa nawa mewaneno, vahanda okukwatesako ovilinga ovio, vapondola okuhoneka o petisau, aveyaavela ovakulu vewaneno. Novaivisi umwe vehenembatisalwe, vapondola okukwatesako okutunga aa okuviukisa Ondywo Yomaliongiyo yewaneno liavo.
ONONDYWO MBOKULINGILA OVIONGE
18 Ovanthu va Huku kohale pamwe ankho veliongiya vala vehehi. Mahi pamwe ankho veliongiya umwe ‘ovanyingi.’ (Ovil. 11:26) Hono Onombangi mba Siovaa veliongiya valinge ovionge vionthiki ike, notyonge tyononthiki ononthatu. Pamwe valukala umwe onomphangu ononene pala okulingila-po ovionge ovio. Kuna kwehena onomphangu mbokulukala pala okulingila ovionge, pamwe kwovolwa oo kutungwa Ondywo Yokulingila Ovionge.
19 Pamwe valanda ondywo imwe, ondywo oyo aveiviukisa ngayo ikala Ondywo Yokulingila Ovionge. Mahi haunene valanda umwe ohika yatyo, pohika opo ngopo vatungila Ondywo Yokulingila Ovionge. Onondywo Mbokulingila Ovionge pamwe tyiti yokotyilongo etyi ikahi ñgaa yokotyilongo etyi ikahi ñgaa. O Mbetele oyo ipopia opi makutungwa Ondywo Yokulingaila Ovionge, mahi ityipopia vala tyina yamatale ine onombongo mambutuuka umwe, ya tuñgapi menima mondywo omo mamulingailwa ovionge.
20 O Mbetele ikoya ovakulu vewaneno vamwe mavatala-tala nawa ovipuka mavisukisa okuviukiswa Mondywo Yokulingila Ovionge. Omawaneno okulingila-mo ovionge ena okukomba-mo apeho, nokutala ovipuka vimwe viateka-teka viesukisa okuviukiswa. Vana veliava vakalinge ovilinga ovio vahambukwa unene. Omawaneno apeho apopilwa eliave akakwateseko ovilinga ovio. — Ovii. 110:3; Mal. 1:10.
21 Pamwe Monondywo Mbokulingila Ovionge, mulingilwa vali ovipuka ovikwavo, ngeetyi onosikola mbovakulu vewaneno, nosikola yovakokoli-ndyila, nosikola yovatalelipo vomawaneno. Ngeetyi tyilingwa pokutunga Onondywo Mbomaliongiyo, Nonondywo Mbokulingila Ovionge tyina mbamapu mbulingilwa elongomona liokumbupakula ku Siovaa. Tyina twameliongiya Mondywo Yovionge, tuna okuvala nawa opo tulekese okuti tuna onondunge, ngatyina tukala umwe Mondywo Yomaliongiyo.
22 Ovanthu ovanyingi vekahi nokuya meongano lya Siovaa mononthiki mbuno mbonthyulilo. Otyo tyilekesa okuti Siovaa ukahi nokuyamba ovilinga viokwivisa. (Isa. 60:8, 10, 11, 22) Tulingei ononkhono opo tukwateseko ovilinga viokutunga onondywo mbokufendela nokumbusukula, nokuviukisa vina viateka-teka. Tyina tulinga ngootyo, tulekesa okuti tuna onthilo nonondywo ombo, ya tulipameka na vakwetu tyina tutala okuti onthiki ya Huku ili popepi.