Ounkhembi wa 4: Huku Wike mu Vetatu
Opi kuatuka ounkhembi oo? ‘Ovanthu vapondola okusoka okuti, okuhulililako elongeso Lioutatu Ukola, liahindwa konthyulilo yotyita tya kuana. Mokutyitala, otyo otyili . . . Ondongeso ya ‘Huku wike Movanthu vetatu,’ etyi otyita otyo tyehenehikepo, ankho kaiiwe nawa, tupu ankho kayayandyanene unene mo Vakristau, no mekolelo liavo.’—New Catholic Encyclopedia (1967), Volume 14, page 299.
“Otyonge tyo Niceia tyalingilwe monthiki 20 ya Kapepo yo 325 [P.K.]. Constantino ankho oe ukahi komutwe wotyonge otyo nokuapopia vali. Iya oe muene apopi. Onkhalelo yakolela kwe yokulekesa oñgeni Kristu na Huku velikahi, melikuambelo ankho vapopia motyonge otyo, okuti, ‘vena olutu luike na He.’ . . . Mokonda yowoma wohamba, onombisipu ambuho, apahupu vala onombali, aveho, avetavela elongeso olio. Ovanyingi puvo, avapilukilapo omalongeso avo.”—Encyclopædia Britannica (1970), Volume 6, pefo 386.
Oityi Ombimbiliya ipopia? “Estevau nokueyula Ospilitu Sandu, watala keulu iya amono ounene wa Huku, na Jesus utai kokulio kua Huku. Iya ati, ‘Talei! Ame ndyiluete eulu liaikuka, no Mona womulume utai kokulio kua Huku.’”—Atos 7:55, 56, The New Jerusalem Bible.
Oityi emonekelo olio lilekesa? Nokueyula ononkhono mba Huku, Estevau wamuene Jesus “utai kokulio kua Huku.” Tyayandyuluka nawa okuti, etyi Jesus akondoka keulu konyima yetutilo liae, kakalele Huku. Anthi, wakala oandyu ine omunthu wopamphepo welikalela. Mehipululo olio, kamuapopilwe okuti ankho pena omunthu watatu ukahi ponthele ya Huku. Namphila ankho aovola okuvasa onotestu mbo Vihonekwa, pala okuamena elongeso Lioutatu Ukola, elombe litiwa Marie-Émile Boismar, liahoneka momukanda wae —À l’aube du christianisme—La naissance des dogmes (O alvoroso do Cristianismo—Nasce Dogmas) okuti: “Na pamwe tutanga onondaka mbokuti kuna ovanthu vetatu mu Huku wike vala . . . mo Testamendu Omphe.”
Elongeso Constantino ahindile, ankho o pala okumanako onondyaya mbo Nongeleya pomuvo opo. Anthi, elongeso olio konyima liakatula onondaka ononkhuavo mbati: Okuti Maliya, omukai wakutulile Jesus, ankho “Oina ya Huku”?
[Ehangununo liolutalatu pefo 7]
Tyieleka no noversikulu ombu mbo Mbimbiliya: Mateus 26:39; João 14:28; 1 Coríntios 15:27, 28; Colossenses 1:15, 16.
[Ehangununo liolutalatu pefo 7]
OTYILI:
[Ehangununo liolutalatu pefo 7]
Elongeso Lioutatu Ukola liahindwa konthyulilo yotyita tya kuana.
[Ehangununo liolutalatu pefo 7]
Museo Bardini, Florence