Okuti Nkho Utyii-ale?
Oñgeni omatisolu ovasiwa apa pali o Mbambilonia kohale neetyi ankho alingwa, tyalekesa umwe nawa okuti etyi Ombimbiliya ipopia otyili?
VOKUHEYAULULA apa pakalailwe, apa pali o Mbambilonia vavasa-po omatisolu omanyingi ayokwa, vomepunda-umbo omo ankho vatunga nao. Umwe pwoovo yatyo utiwa o Robert Koldewey wati: “Omatisolu atyo oo, ankho ayokelwa konofolono mbuli kondye yepunda-umbo, kwati umwe oko kuna ema likahi nawa, oko kuna ononkhwii . . . ononyingi.”
Vokuheyaulula apa pakalailwe vavasa ovipuka ovinyingi vilekesa okuti ovatumini vomo Mbambilonia, monofolono mbatyo omo ankho vamonesila-mo emone ovanthu. Omulongesi umwe ulongesa mosikola onene yo ko Toronto wii nawa evi vialingailwe mo Asilia, utiwa o Paul-Alain Beaulieu, wati: “Omu mutyipopila omikanda vimwe vipopia o Mbambilonia . . . ava vehetavela kohamba, hamwe tupu vahalingi onthilo ovipuka ovinene viotyilongo, ohamba ivetuma umwe vayumbwe mofolono ngamo vapila.” Omukanda umwe upopia etyi tyalingilwe pomuvo Wohamba Nambukondonosole wati: “Vehanya-ko, veyoka, venuñgwinisa, . . . veteleka umwe . . . omwihi wavo ukatuke, veyumba motupia uveipae.”
Otyo tyituhinangelesa ovipuka vialingailwe Ombimbiliya yapopia momukanda wa Daniel okapitulu 3. Omu mutyipopila okapitulu oko, Ohamba Nambukondonosole yatungile otyilolo tyimwe otyinene tyoolu moluhandya lwo Ndula, kondye yepunda-umbo lyo Mbambilonia. Etyi ovakwendye vetatu ova Hembeleu, ovo Sandalake na Mesake na Ambendeneku, vaanya okulipetamena kotyilolo, Ohamba Nambukondonosole ainumana unene, aitumu ofolono iyakeswe “aipalaikwa tyikehika pepandu-vali, otyipuka ankho vehenelinge-ale.” Ovakwendye ovo vetatu avayumbwa mofolono yatukota, mahi oandyu imwe ina ononkhono onene aiveyovola umwe avahankhi. — Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Etisolu liayokwa kwahonekwa enyina lya Nambukondonosole
Omatisolu avasiwa apa pali o Mbambilonia, alekesa umwe nawa okuti etyi tyapopia Ombimbiliya otyili. Komatisolu omanyingi kwahonekwa onondaka mbuhilivika ohamba. Kumwe kwahonekwa okuti: “Nambukondonosole, Ohamba yo Mbambilonia . . . Ombala yohamba, eumbo liounene wange ame mwene natunga . . . Ava vakatuka mwaame omo vatumainine omu apeho.” Onondaka ombo mbulii umwe nawa noombu mbapopiwa momukanda wa Daniel 4:30 wapopia Nambukondonosole welipaka-ko ati: “Ei ha Mbambilonia onene, ei ame mwene natunga ilinge eumbo liohamba, ei ame natunga komafa ange, kononkhono mbange imphe omunkhima ame hamba onene?”