Watchtower OMBIMBILIYOTEKA
Omutala Womulavi
OMBIMBILIYOTEKA ONLNE
Nyaneka
  • OMBIMBILIYA
  • OMIKANDA
  • OMALIONGIYO
  • w23 Tungonkhe pp. 8-13
  • Vakwendye Novakainthu — Mwahanda Okukakala Ñgeni?

Naike ovindiu iyeemba ku otyo

Tala mukwe pena etyi tyahaendele movindiu

  • Vakwendye Novakainthu — Mwahanda Okukakala Ñgeni?
  • Omutala Womulavi Wivisa Ouhamba Wa Jeova (Wokulilongesua)—2023
  • Onthele-kati
  • Tyelifwa
  • KOYA OMAPANGA EKAHI NAWA
  • TWESUKISA OKULIKONDOLA KOUTUTU
  • TWALAKO OKUKALA EPANGA LYA SIOVAA
  • VAKWENDYE NOVAKAINTHU — ONWE MUPONDOLA UMWE OKULINGA EVI VIKEMUKALESA NAWA
  • Josia Ankho Una Omapanga Omawa
    Longesa Ovana Vove
  • Oityi Tyahandela Okutila Owoma Siovaa?
    Omutala Womulavi Wivisa Ouhamba Wa Jeova (Wokulilongesua)—2023
  • Sosiya Ankho Uhole Ovitumino Vya Huku
    Lilongesila Komahipululo Ombimbiliya
  • Ohamba Ondalawa Yahulililako yo Isilayeli
    Omukanda Womahipululo Ombimbiliya
Tala vali
Omutala Womulavi Wivisa Ouhamba Wa Jeova (Wokulilongesua)—2023
w23 Tungonkhe pp. 8-13

ONTHELE YOKULILONGESWA 38

Vakwendye Novakainthu — Mwahanda Okukakala Ñgeni?

“Ekungunyiko malikuyakulila.” — PRO. 2:11.

OTYIIMBO 135 Jeova Wati: Kala Omuna-ndunge “Mona Wange”

ETYI MATULILONGESAa

1. Ovitateka patyi ovo Seowasi na Usiya na Sosiya vakondyele navio?

INE UKOYWA ulinge ohamba yovanthu va Huku ngwe nkhele umututu vala, ukala-vo ñgeni? Motumina ñgeni vakwenyi? Ombimbiliya yapopia ovanthu ovanyingi vakalele onohamba mo Sundaa pweetyi nkhele ovatutu vala. Umwe o Seowasi wakala ohamba etyi ena omanima 7, na Usiya wakala ohamba etyi ena omanima 16, na Sosiya wakala ohamba etyi ena omanima 8. Mokutala otyilinga otyo tyevepwilise umwe unene! Namphila tyevepwilisile, mahi aveho vetyivilile mokonda vakwatesilweko.

2. Oityi noonthwe tyahandela umwe tusuke neevi vialingaile Seowasi na Usiya na Sosiya?

2 Twahula okuti onthwe katunohamba, mahi tupondola umwe okulilongesila ovipuka vimwe oviwa kovanthu ovo vetatu vapopiwa m’Ombimbiliya. Ngwe vahula okuti valingile ovipuka oviwa, mahi tupu valingile ovipuka vimwe viahaviukile. Pokulilongesa evi valingaile, matutyimono omokonda yatyi tyisukisila okukoya nawa omapanga, nokulikondola koututu, nokusuka nokukala noupanga omuwa na Siovaa.

KOYA OMAPANGA EKAHI NAWA

Omuhikwena uli nokupakaila-mo mukwavo omona vali kwe, ponosaya mbalekeswa apa akoye-po ei ikahi nawa. Ovimbuneka, tyimwe tyavalekwa osaya onthyupi, otyikwavo tyavalekwa osaya onde.

Tulingei nga Seowasi, tutehelelei komapanga omawa tuna-o (Tala opalangalafu 3, 7)c

3. Oñgeni Omunene-nakwa Seoyanda akwatesileko ohamba Seowasi okulinga ovipuka nonondunge?

3 Linga ovipuka nonondunge nga Seowasi. Ohamba Seowasi pouna walingile ovipuka nonondunge. Ngwe ankho utupu he, mahi watehelele etyi apopilwa Nomune-nakwa Seoyanda ankho ufenda Huku. Seoyanda watekulilie umwe nawa Seowasi ngatyina vala omona wae. Otyo atyitwala umwe Seowasi kokukoya-po okulingila Siovaa, nokukwatesako ovanthu vae. Seowasi atee umwe wehikile kokupindula-po ondywo ya Huku. — 2 Crô. 24:​1, 2, 4, 13, 14.

4. Oviwa patyi tupola-ko tyina tutavela ovitumino vya Siovaa? (Provérbios 2:​1, 10-12)

4 Ine ovo tate yove veli nokukulonga uhumbe Siovaa, ulandule apeho ovitumino viae, otyo otyipuka tyimwe otyiwa veli nokukupa. (Tanga Provérbios 2:​1, 10-12.) Ovo tate yove vapondola okukulongesila movipuka ovinyingi. Tala etyi tyalingile tate yomufikwena umwe Ombangi utiwa o Katya opo emukwateseko alinge ovipuka nonondunge. Ononthiki ambuho tyina tate yae emutwala kosikola, vaenda nokutomphola etyi tyapopia otesitu yonthiki oyo. Katya wati: “Omatompho ana ankho ankhwatesako umwe andyityivili okulwa neevi vinthumbukila monthiki yatyo omo.” Pamwe ovo tate yove vena ovipuka vailika mokwatalela kweetyi tyipopia Ombimbiliya, mahi tyina ove uvitala ngoti viepwilisa vala. Oityi matyikukwatesako utavele etyi vapopia? Umwe utiwa o Anastasia uhinangela etyi ovo tate yae ankho valinga tyokumuhangununina omokanda yatyi vailikila ovipuka vimwe. Wati: “Andyityimono okuti nanyo ovo tate vailika tupu ovipuka vimwe, hakuti omokonda vahanda okundyunga, mahi omokonda venthyole, vahanda okundyakulila.”

5. Evi ulinga mavikalesa ñgeni ovo tate yove na Siovaa? (Provérbios 22:6; 23:​15, 24, 25)

5 Ovo tate yove mavahambukwa unene tyina vekutala uli nokulandula onondunge mbuli m’Ombimbiliya veli nokukulonga. Mahi haunene mohambukiswa Siovaa, apeho amukala omapanga. (Tanga Provérbios 22:6; 23:​15, 24, 25.) Otyo naina tyahandela okuhetekela evi Seowasi alingile pweetyi omututu.

6. Okovanthu patyi pahe Seowasi ahimbika okutehelela, otyo atyimwetela-tyi? (2 Crônicas 24:​17, 18)

6 Londokela kweevi Seowasi alingile viahaviukile. Etyi Seoyanda anyima, Seowasi pahe elipake vala momapanga omavi. (Tanga 2 Crônicas 24:​17, 18.) Akoyo okulandula evi vipopia omanene atyo otyilongo tyo Sundaa, vana ankho veheholele-ale Siovaa. Mokutala noove utyilwete umwe okuti Seowasi ankho kapondola vali okulipaka kumwe novanthu ovo, mokonda valinga vala ovivi. (Pro. 1:10) Mahi soka watehelelele umwe kuvo ngwe evi vapopia kavikahi-ale nawa, etyi Seowasi aviyulwa na tyepwa tyae Sakaliya, emwiipaa. (2 Crô. 24:​20, 21; Mat. 23:35) Otyo pahe owova umwe! Po tete wahimbikile umwe nawa, mahi pahe konyima oku atyituka umwe, nefendelo liotyityili ehelihande vali, aipaa ava vahula kefendelo liotyotyili. Etyi pakala aipawa novaundapi vae mwene. (2 Crô. 24:​22-25) Seowasi ine kayekele-po okutehela ku Siovaa, no kwaava vemuhole, ñgeno ovipuka viemweendele vali nawa! Oityi welilongesila kweetyi tyalingile Seowasi?

7. Ovanthu patyi wahanda ñgeno vakala omapanga ove? (Tala olutalatu.)

7 Otyipuka tyimwe tulilongesila kwootyo tyalingile Seowasi, okuti, otyiwa tukoye omapanga maetukwatesako okulinga evi viaviuka — ovanthu vehole Siovaa, vahanda okumuhambukiswa. Mahi pokukoya omapanga tuhakoyei vala ava tulifwe navo. Nkhele soka vala kovo Seowasi na Seoyanda. Seoyanda ankho omukulu-ale unene ku Seowasi. Pahe soka komapanga ove, olipulu ñgaa: ‘Okuti vankhwatesako ndyiyumbe vali unene onthumbi mu Siovaa? Okuti vankhwatesako ndyityivile okweendela movitumino vya Huku? Okuti apa veli vahipulula evi viayemba ku Siovaa no kotyili tyili Mondaka yae? Okuti vena onthilo novitumino vya Huku? Tyina ndyina evi nalinga viahaviukile, okuti vapopia vala evi vinthyambukiswa, ine vambiyula umwe?’ (Pro. 27:​5, 6, 17) Ine omapanga ove kaehole Siovaa, opo kavatele-mo mokukala omapanga ove. Ine omapanga ove vehole Siovaa, weheveyeke kakatela umwe muvo, mokonda ovo, ovo mavekukwatesako. — Pro. 13:20.

8. Ine uhole okunyingila mo Internete okutyi una okusoka?

8 O Internete ikahi nawa mokonda omo tupondola okutompholela nomapanga etu, novetu. Mahi ovanthu ovanyingi vapaka-mo vala ovipuka viokulilekesa, onofoto nonovindiu mbulekesa evi valanda neevi valinga-linga. Ine noove uhole okunyingila mo Internete lipula ñgaa: ‘Okuti ovipuka ndyipaka-mo opala vala okulilekesa ku vakwetu? Okuti evi ndyipaka-mo opala umwe ndyikwateseko vakwetu ine opala vala vanthale? Okuti evi vakwetu vapaka mo Internete vili nokunyona, pahe neevi ndyipopia neevi ndyilinga kavikahi vali nawa?’ Nathan Knorr wali umwe Pononkhalamutwe mbo Nombangi mba Siovaa watile: “Wahati-ale ndyihambukiswe ovanthu, nawike-ale mohambukiswa. Hambukiswa Siovaa utyivile okuhambukiswa aveho vehole Siovaa.”

TWESUKISA OKULIKONDOLA KOUTUTU

9. Siovaa wakwatesileko Usiya okulinga-tyi? (2 Crônicas 26:​1-5)

9 Linga ovipuka nonondunge nga Usiya. Ohamba Usiya pweetyi omututu wali omunthu ulikondola koututu. Welilongele umwe “okutila owoma Huku yotyotyili.” Usiya wanyima pweetyi ena omanima 68, mahi omanima omanyingi akala nomwenyo, Siovaa wemuyambele. (Tanga 2 Crônicas 26:​1-5.) Usiya walwisile ovilongo ovinyingi evitilisa umwe, alingi ovipuka ovinyingi aamene o Selusalei. (2 Crô. 26:​6-15) Tyotyili Usiya wahambukilwe unene okutala ovipuka ovio aviho evilile okulinga mokwakwatesiwako na Siovaa. — Ecl. 3:​12, 13.

10. Usiya oñgeni ovipuka viekemweendaile?

10 Londokela kovipuka viahaviukile Usiya alingile. Ohamba Usiya ankho wetyiliya okutumina vakwavo. Okuti pahe otyo tyemutwaile kokusoka okuti, etyi ahanda mwene ulinga vala kesukisile-ale okupakailwa-mo? Nthiki imwe, Usiya welipele ovipuka anyingila mondywo ya Siovaa, ahande okuyoka oisesu komutala wovilikutila, otyipuka onohamba vahapondola okulinga. (2 Crô. 26:​16-18) Omunene-nakwa Asaliya ahetekela-vo okumuviyula, mahi Usiya anumana unene. Usiya ehetavela umwe ku Siovaa, Siovaa emuyumbu otyilunda. (2 Crô. 26:​19-21) Soka ine Usiya welikondolele vala koututu, ñgeno ovipuka viemweendele nawa!

Omalutalatu: 1. Omuhikwena ulikwambela tyina nkhele eheneende kopaluku motyonge tyonthiki ike. 2. Veli nokupulwa nae nomuhikwena omukwavo vali. 3. Omunkhima uutwala noku Siovaa tyina vakwavo vemupandula etyi otyonge tyapwa.

Twehelipakei-ko putyina tuna evi twevila okulinga, mahi movipuka aviho tulinga omunkhima tuutwalei noku Siovaa (Tala opalangalafu 11)d

11. Ovipuka patyi tuna okulinga mavilekesa umwe okuti tulikondola koututu? (Tala olutalatu.)

11 Etyi Usiya pahe ankhimana alimbwa-ko kovipuka oviwa Siovaa emulingilile. Oityi tulilongesila-ko? Apeho twesukisa okuhinangela okuti, ovipuka oviwa tuna-vio, novilinga tulinga, o Siovaa wetwavela-vio. Twehelipakei-ko tyina tuna evi twevila okulinga, mahi movipuka aviho tulinga omunkhima tuutwalei noku Siovaa.b (1 Kol. 4:7) Tuna okulikondola koututu, mokonda tuvakwankhali pamwe matusukisa umwe okuviyulwa. Omukulu umwe Ombangi una omanima 60 wati: “Ame netyimona okuti hatyiwa-ko okunumana tyina vakwetu vamambiyula. Pamwe ndyilinga vala ovipuka viouna vakwetu avambiyula, tyina namaviyulwa ngootyo ndyilikwatesila umwe nahawane-po vali, andyilingi atyiho ndyivila movilinga vya Siovaa.” Tyina tutavela ku Siovaa atutwalako okulikondola koututu, tukala umwe nehambu liotyotyili. — Pro. 22:4.

TWALAKO OKUKALA EPANGA LYA SIOVAA

12. Oityi Sosiya alingile akale noupanga omuwa na Siovaa pweetyi nkhele omututu? (2 Crônicas 34:​1-3)

12 Linga ovipuka nonondunge nga Sosiya. Pomuvo Sosiya ahimbika okusuka nokukala noupanga na Siovaa ankho una vala omanima 16. Wesukile unene nokunoñgonoka Siovaa nokulinga etyi ahanda. Mahi, ovipuka vimwe kaviemupepukilile umwe. Sosiya wesukisile umwe okukola omutima aamene efendelo liotyotyili, mokonda pomuvo pana ovanthu ovanyingi ankho vafenda vala ono huku mbomatutu. Ngwe otyo umwe alingile! Etyi ahimbika okuhanya efendelo liomatutu motyilongo ankho nkhele kenevetese-ale omanima 20. — Tanga 2 Crônicas 34:​1-3.

13. Okulipakula ku Siovaa matyikukalesa ñgeni?

13 Noove namphila hamwe nkhele omututu, upondola umwe okutyivila okuhetekela Sosiya, mokusuka nokukala noupanga omuwa na Siovaa, nokunoñgonoka oñgeni ngwe ekahi. Ine otyo ulinga otyo, matyikutwala umwe kokulipakula kwe. Ine ulipakula kwe matyikukalesa ñgeni? Luka wambatisalwa etyi ena omanima 14, wati: “Okuhimbikila pahetyino ñgaa, ame mandyipake umwe vala ovilinga vya Siovaa komutwe, mandyilikwatesila umwe vala ndyilinge evi vimuhambukiswa.” (Malu. 12:30) Ine noove otyo ulinga otyo, mokamona oviwa ovinene!

14. Oityi tyilekesa okuti ovakwendye vamwe veli umwe nokuhetekela ohamba Sosiya?

14 Ovitateka patyi upondola okukondya navio mokufenda Siovaa? Umwe utiwa Johan, wambatisalwa etyi ena omanima 12, wapopia etyi vakwavo kosikola vemuhindilile nae elipake mokusipa. Opo Johan ahatokele mwootyo vakwavo vemuhindilile, ankho usoka kokuti okusipa matyiti vala otyo tyinyona ekongoko liae otyo tyinyona oupanga wae na Siovaa. Omukainthu umwe utiwa o Rachel wambatisalwa etyi ena omanima 14, wapopia etyi tyemukwatesileko movitateka akondyele navio kosikola, wati: “Ovipuka aviho ndyilongeswa kosikola ndyivieleka neetyi ndyii tyili m’Ombimbiliya, pamwe eulo limwe li’Ombimbiliya. Tyina pamwe tulongeswa o história, ame ndyisoka ku tyimwe tyapopiwa m’Ombimbiliya. Tyina pamwe tuli vala opo nokutomphola na mukwetu kosikola andyisoko kotesitu imwe y’Ombimbiliya, ndyimulekesa-yo.” Ovitateka evi ove uli nokukondya navio tyipondola pamwe vielikalela neevi viakondyele nohamba Sosiya. Mahi noove upondola umwe okutyivila okulinga ovipuka nonondunge, nokukakatela mu Siovaa ngeetyi ngwe alingile. Ine ulikwatesila otutumba novitateka uli nokukondya navio pehepano tyina nkhele umututu, matyikukwatesako otyivili okukatutumba novikwavo haa vipondola okukutumbukila komutwe oku.

15. Oityi tyatwaile Sosiya kokulingila Siovaa ehemuyeke-po? (2 Crônicas 34:​14, 18-21)

15 Etyi Ohamba Sosiya pahe ekula ehimbika okuviukisa nawa ondywo ya Huku. Pokuli nokwiviukisa opo, amuvasiwa “omukanda Wovitumino Siovaa apele Mwisesi.” Etyi ohamba yatangelwa omukanda oo, kayasetele-ale vali, ailingi etyi tyapopiwa-mo. (Tanga 2 Crônicas 34:​14, 18-21.) Okuti ove wahetekela-le okutanga Ombimbiliya ononthiki ambuho? Ine wahetekela-le una nokutyivila? Okuti una apa uhoneka onotesitu mbupondola okukukwatesako? Luka twapopia-le konyima oku, una umwe omukanda watyo apa ahoneka onotesitu avasa mbupondola okumukwatesako. Okuti noove upondola okulinga ngeetyi tyilinga Luka opo haa uhinangele onotesitu mbupondola okukukwatesako? Tyina unoñgonoka vali Ombimbiliya oihumbu, mosuku vali nokulingila Siovaa. Ngeetyi Ondaka ya Huku yakwatesileko Ohamba Sosiya alingi evi viaviuka, noove maikukwatesako ulinge evi viaviuka.

16. Oityi tyatwaile Sosiya kokulinga otyipuka tyimwe tyapenga unene, ya tulilongesila-ko-tyi?

16 Londokela kovipuka viahaviukile Sosiya alingile. Pweetyi Sosiya ena omanima ekehika 39, walingile otyipuka tyimwe tyahaviukile akankhila-po umwe. Kaovolele okunoñgonoka etyi Siovaa apopia, mahi wayumbile onthumbi mwe mwene. (2 Crô. 35:​20-25) Otyo tyitulongesa-tyi? Tyilinge tuvakulu-ale tyilinge nkhele tuvana, aa hamwe twahimbika-le okulingila Siovaa kohale twesukisa umwe okutwalako apeho okufwena ku Siovaa. Opo tutyivile otyo, tuna okulikwambela apeho ku Siovaa atumwiiti etululike movipuka tulinga, nokulilongesa Ondaka yae, nokutehelela nawa tyina tupakailwa-mo na vakwetu tufenda navo vapia motyili. Ine otyo ulinga otyo, kumalingi ovipuka ovinene viapenga, ya mokala vali nehambu. — Tia. 1:25.

VAKWENDYE NOVAKAINTHU — ONWE MUPONDOLA UMWE OKULINGA EVI VIKEMUKALESA NAWA

17. Oityi tulilongesila konohamba ombo ononthatu mbomo Sundaa?

17 Onwe ovana mupondola umwe okulinga ovipuka ovinene. Etyi tyalingile o Seowasi na Usiya na Sosiya, tyilekesa umwe okuti mupondola okutyivila okulinga ovipuka nonondunge, amuhambukiswa Siovaa namphila nkhele muvatutu. Otyili, ngeetyi twetyimona ine hono waviukisa, wahatie ngootyo welipwa-ko. Mahi ine uhetekela oviwa viatyo onohamba ombo mbalingile, oliyungu kovivi mbalingile mokala nehambu limwe enene.

O Ndaviti una nokufuka emanya nonthwala avete Ngoliya.

Ndaviti wakalele noupanga ukahi nawa na Siovaa pweetyi nkhele omututu. Wayambelwe na Siovaa ovipuka avimweende umwe nawa (Tala opalangalafu 18)

18. Oityi Ombimbiliya yapopia tyilekesa okuti upondola umwe okutyivila okulinga ovipuka vikekukalesa nehambu? (Tala olutalatu.)

18 M’ombimbiliya mwapopiwa ovanthu ovakwavo vahimbikile umwe okukala noupanga omuwa na Siovaa pweetyi nkhele ovana vala, Siovaa eveyambe avakala nehambu limwe enene. Umwe pwoovo yatyo o Ndaviti. Ndaviti wakoyele okulingila Siovaa pweetyi nkhele omututu vala, neetyi ekula alingi ohamba ikakatela mu Siovaa. Otyili, Ndaviti una umwe ovipuka vimwe alingaile viahaviukile, mahi wali omunthu umwe Siovaa ehole. (1 Reis 3:6; 9:​4, 5; 14:8) Ine ulilongesa etyi tyalingaile Ndaviti, novilinga alingilile Huku, matyikupe umwe ononkhono noove ngatyo ulinga. Tupu upondola okulilongesa etyi tyalingaile ovo Maluku na Timotiu. Vahimbikile okufenda Siovaa pweetyi nkhele ovatutu atee umwe vekekula avehemuyeke-po, otyo atyivekalesa nehambu limwe enene.

19. Wahanda ukakale ñgeni putyina wamekulu?

19 Evi mokalinga komutwe wandyila tyina pahe wamekulu vitei unene kweevi uli nokulinga pahetyino. Ine uyumba onthumbi mu Siovaa oheliyumbu onthumbi ove mwene, ngwe mekululika olingi ovipuka nonondunge. (Pro. 20:24) Mokala nehambu omono ovipuka oviwa. Wahalimbweko okuti Siovaa uhambukwa unene tyina atala evi ulinga movilinga viae. Okuti kuna umwe vali etyi upondola okulinga tyikahi vali nawa, tyipona okulingila Tate yetu wolwembia Siovaa?

OITYI ULILONGESILA . . .

  • Kohamba Seowasi?

  • Kohamba Usiya?

  • Kohamba Sosiya?

OTYIIMBO 144 Soka Koviwa Matukamona!

a Siovaa utyii okuti onwe vana pamwe matyimulemena umwe okukala apeho noupanga nae. Mahi oityi matyikukwatesako olingi evi vihambukiswa Tate yetu wo keulu? Matulilongesa etyi tyaendele ovakwendye vamwe vetatu vali onohamba mo Sundaa. Tyina tulilongesa-vo otyo utala oityi ove ulilongesila kweevi valingaile.

b Tala okakasa kati: “Cuidado Com a ‘Falsa Modéstia’” monthele yati: “Ser Popular Nas Redes Sociais é Tão Importante Assim?” mo jw.org.

c ONONDAKA MBOKUHANGUNUNA OLUTALATU: Omuhikwena uli nokupakaila-mo mukwavo omona vali kwe.

d ONONDAKA MBOKUHANGUNUNA OLUTALATU: Omuhikwena walinga onthele motyonge wayumba vala onthumbi mu Siovaa, pahe omunkhima uli nokuutwala noku Siovaa.

    Nyaneka Publications (1998-2025)
    Lupukamo
    Nyingila
    • Nyaneka
    • Tuma
    • Likoyela
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Etyi Tyilingwa Pokunyingilamo
    • Etyi Munyingilwa
    • Etyi Tyilingwa Pokunyingilamo
    • JW.ORG
    • Nyingila
    Okutuma