Oityi Siovaa Apopia Tyiyumbisa-ko Onthumbi Okuti Ouye Omupe Mauya?

1. Oityi omuuli Isaiya apopilile ova Isilayeli?

OMUULI Isaiya wati Siovaa o “Huku yotyili.” Ondaka “otyili,” melaka liokonthuko okuti, “amem.” (Isa. 65:16, okatoi) Ondaka “amem,” ipopia okuti, “otyo yatyo,” “otyili,” “tyilingwe ngootyo.” Tyina Ombimbiliya ipopia ondaka “amem” pokupopia ovo Siovaa na Sesusi, ngootyo tyilekesa okuti etyi vatola otyili, matyilingwa. Onondaka Isaiya apopilile ova Isilayeli, mbalekesile umwe nawa okuti, etyi Siovaa apopia apeho vala tyiyumbwa onthumbi. Siovaa walinga-linga-le ovipuka ovinyingi vilekesa umwe nawa okuti etyi apanga utyilinga umwe.

2. Oityi tuyumbila onthumbi momilao vya Siovaa? Omapulo patyi matukumbulula?

² Okuti noonthwe tupondola umwe okuyumba onthumbi mweetyi Siovaa apanga okuketulingila komutwe wandyila? Okutuka pononthiki mba Isaiya, palambele omanima ehungi po 800, omu apositolu Paulu apotoyola umwe nawa omokonda yatyi onomphango mba Huku apeho mbuyumbilwa onthumbi. Wapopia okuti: ‘Huku kapondola-le okukemba.’ (Hemb. 6:18) Ngeetyi pondyivi-ndyivi yomaande ekahi nawa, pahapondola okutunda omaande alula, na Siovaa, Ondyivi-ndyivi yotyili, kapondola okukemba. Otyo onthwe tuyumbila-ko onthumbi okuti ovipuka aviho Siovaa apopia, okuti umwe neevi meketulingila komutwe wandyila, oviotyotyili. Monthele ei matukumbulula omapulo aa: Oityi Siovaa ati otyo meketulingila komutwe wandyila? Oityi Siovaa alinga tyituyumbisa-ko umwe onthumbi okuti etyi apopia matyikalinga otyili?

OMPHANGO PATYI SIOVAA ENA-YO?

3. (a) Otyipuka patyi otyiwa Huku makalingila ovanthu vae? (Eholololo 21:3, 4) (b) Oityi vamwe vapopia putyina tuvepopila etyi Huku makalinga?

³ Huku wati makalingila oviwa ovanthu vae aveho, mouye auho. (Tanga Eholololo 21:3, 4.) Siovaa wapopia okuti makukeya omuvo umwe, “kakukankhiwa vali, kakukalilwa vali, kakukaululwa vali onkhwo, nii onongembia kambukakala-ko vali.” Ovanyingi pwoonthwe tyina tuli movilinga viokwivisa, tuhole okutangela ovanthu onondaka ombo mb’Ombimbiliya mbupameka omutima, mbupopia ouye omupe. Tyina ovanthu tuvepopila onondaka ombo, vakala ñgeni? Tyipondola vamwe vati: “Otyipuka otyo otyiwa unene mokutala hatyili-ko-ale.”

4. (a) Oityi Siovaa ankho ei-ale okuti otyo matyikamoneka? (b) Oityi Siovaa alinga akwateseko ovanthu vayumbe-ko onthumbi kweetyi apopia?

⁴ Etyi Siovaa atuma omu apositolu Swau ahoneke onondaka ombo mbupopia ouye omupe, ankho utyii-ale okuti onthwe hono matumbupopila vakwetu. Tupu Siovaa ankho utyii-ale okuti ovanthu ovanyingi matyikevepwiya okutavela “ovipuka ovipe” makalinga. (Isa. 42:9; 60:2; 2 Kol. 4:3, 4) Pahe oñgeni matukwatesako vakwetu, noonthwe mwene, okukala nonthumbi yokuti ovipuka ovio oviwa viapopiwa m’Eholololo 21:3, 4, matukevimona umwe? Siovaa ketupopilile vala ovipuka ovio oviwa vikalesa nawa omutima, mahi tupu una evi alinga vituyumbisa-ko umwe onthumbi okuti etyi apopia otyotyili. Ovityi alinga?

ETYI SIOVAA ALINGA TYITUYUMBISA-KO ONTHUMBI

5. Otesitu patyi itukwatesako okuyumba onthumbi momilao vya Siovaa, ya oityi ipopia?

⁵ Ovipuka vimwe vituyumbisa-ko onthumbi okuti etyi Siovaa apopia meketyilinga, tuvivasa momukanda Eholololo 21:5, 6a, wati: “Ou upumphi kotyipundi tyounene ati: ‘Tala! Ovipuka aviho ndyili nokuvilinga ovipe.’ Ati vali: ‘Honeka, mokonda onondaka ombu mbuyumbwa onthumbi, o mbotyotyili.’ Amphopila ati: ‘Tyapopilwe tyalingwa! Ame Alfa, ame Omenga, onthyimbi, onthyulilo.’”

6. Oityi tutila etyi tyipopia Eholololo 21:5, 6 tyipameka onthumbi yetu yokuti etyi Huku apopia otyili?

⁶ Omokonda yatyi onondaka ombo mbupamekela onthumbi yetu mweetyi Huku makalinga? Omukanda Revelação Seu Grandioso Clímax pokwapopia onovelesikulu ombo wati: “Ongatyina mwene Siovaa yatyo ahoneka omukanda upopia okuti oviwa ovio maviya mavikalinga viovanthu vemutavela, pahe komukanda oko ahoneka-ko enyina liae.”b Huku wapopia etyi makalinga momukanda Eholololo 21:3, 4. Pahe movelesikulu 5 no ya 6, walinga ngatyina uti wapaka-mo enyina liae, opo tuyumbe-ko umwe onthumbi okuti etyi apopia otyili. Tutalei tyimwe tyituyumbisa-ko onthumbi monondaka Siovaa apopia.

7. Olie wahimbika okupopia onondaka mbuli m’Eholololo 21:5, ya omokonda yatyi etyi apopia tyesukisila?

⁷ Ovelesikulu 5 yahimbika ñgaa: “Ou upumphi kotyipundi tyounene ati.” (Ehol. 21:5a) Onondaka ombo mbapopiwa tutatu momukanda Eholololo apa Siovaa apopia-popia. Mahi opo yatyo apopia, wati vala ahatumine onoandyu, ahatumine Sesusi, mwene oe umwe wapopile. Otyo tyilekesa umwe nawa okuti onondaka mbulandula-ko mbuyumbwa onthumbi. Omokonda yatyi? Omokonda Siovaa ‘kakembe.’ (Titu 1:2) Otyo tyituyumbisa-ko umwe onthumbi okuti etyi tyapopia Eholololo 21:5, 6 matyikalinga otyili.

“TALA! OVIPUKA AVIHO NDYILI NOKUVILINGA OVIPE”

8. Oityi Siovaa apopia tyituyumbisa-ko onthumbi okuti maeta-ko umwe ouye omupe? (Isaiya 46:10)

⁸ Pahe matupopi ondaka yokwatiwa “Tala!” (Ehol. 21:5) Ondaka yo Ngeleku yapitiywa okuti, “tala,” yawanwa-wanwa momukanda Eholololo. Omukanda umwe wapopia ondaka oyo wati: Omu ondaka yatyo oyo yapopilwa, “opala umwe tyitie tyina omunthu eitanga atyimupe okutala nawa onondaka mbulandula-ko.” Oityi pahe Huku apopia tyilandula kondaka “tala?” Huku pahe wati: “Ovipuka aviho ndyili nokuvilinga ovipe.” Otyili, Siovaa wati makaviukisa ovipuka komutwe wandyila, mahi mokonda etyi apopia utyii umwe okuti metyilingi, wetyipopia ngatyina eli-ale nokutyilinga. — Tanga Isaiya 46:10.

9. (a) Onondaka mbokwati “ovipuka aviho ndyili nokuvilinga ovipe” mbupopia ovilinga patyi vivali vya Siovaa? (b) Oityi matyikalingwa “eulu” “nohi”?

⁹ Pahe matutale vali onondaka ononkhwavo mbuli m’Eholololo 21:5 mbokwati: “Ovipuka aviho ndyili nokuvilinga ovipe.” Okapitulu oko, kapopia ovipuka vivali Siovaa malingi — okupola-ko otyikulu aeta-ko otyipe, nokuviukisa etyi tyili-ko-ale. Tete, oityi Siovaa mapolo-ko? Eholololo 21:1 wati: “Eulu ekulu lialamba-le, nohi onkhulu yalamba-le.” “Eulu ekulu,” ovatumini aveho vouye valulikwa na Satanasi, novilulu viae. (Mat. 4:8, 9; 1 Swau 5:19) Ondaka “ohi,” nondaka “ouye” m’Ombimbiliya pamwe ipopia ovanthu vatyo vakala pano pohi. (Ehim. 11:1; Ovii. 96:1) Naina, “ohi onkhulu,” ovanthu onondingavivi veli-ko hono. “Eulu” ekulu, Siovaa kamekeliviukisa vala eliyekela-ko, melikombo-ko umwe aeta-ko ekwavo. “Nohi” onkhulu otyo mekeilinga ngootyo. Makapola-ko eulu ekulu, nohi onkhulu, apingiya-ko “eulu epe nohi omphe,” otyo okuti, makapaka-ko omutumini omupe, makatumina ovanthu valinga vala evi viaviuka.

10. Oityi Siovaa makalinga otyipe?

¹⁰ Momukanda Eholololo 21:5, mwapopiwa ovipuka Siovaa ati mekevilinga ovipe. Omo Siovaa katile: “Ovipuka aviho, ndyili nokuuka ovipe.” Mahi wati: “Ovipuka aviho ndyili nokuvilinga ovipe.” Naina, Siovaa ohi mekeilinga omphe, ovanthu ekevelinga ngatyina uti ovape, mokukevepola onkhali. Isaiya watile ohi aiho maikalingwa otyitaka tyimwe otyiwa — ngeetyi tyali otyitaka tyo Endene. Noonthwe matukalingwa ovape, munthu na munthu makahakulwa konkhali akalingwa omupe, akakala nekongoko likahi umwe nawa. Ovilema novamphoki, no vokweheivi-ko, Huku mekevehakula, ava vokwanyima ekevetutilisa. — Isa. 25:8; 35:1-7.

“ONONDAKA OMBU MBUYUMBWA ONTHUMBI, O MBOTYOTYILI. . . . TYAPOPILWE TYALINGWA!”

11. Siovaa watumine Swau ahoneke-tyi? Ya omokonda yatyi?

¹¹ Oityi vali Siovaa apopia tyituyumbisa-ko onthumbi? Siovaa wapopila Swau wati: “Honeka, mokonda onondaka ombu mbuyumbwa onthumbi, o mbotyotyili.” (Ehol. 21:5) Siovaa katumine vala Swau ‘ahoneke,’ mahi wemupopilile omokonda yatyi mahonekela, wati: “Mokonda onondaka ombu mbuyumbwa onthumbi, o mbotyotyili,” otyo okuti, etyi tyipopia Huku otyili, tyiyumbwa onthumbi. Tupandula unene Swau wetavelele etyi atiwa “honeka.” Pahe hono tutanga onondaka ombo onongwa mbupopia etyi Huku makalinga, tusokolola kovipuka oviwa matukapewa komutwe oku.

12. Oityi tutila tyaviuka Siovaa okuti: “Tyapopilwe tyalingwa”?

¹² Oityi vali Huku apopia? Wati: “Tyapopilwe tyalingwa!” (Ehol. 21:6) Apa pahe Siovaa wapopia ngatyina uti, ovipuka ati mekevilinga mouye omupe, vialingwa-le. Wapopia umwe nawa, mokonda petupu-ale natyike tyipondola okumutyika ahalingi etyi apanga. Siovaa una vali otyikwavo apopia tyituyumbisa-ko onthumbi okuti etyi apopia matyikalinga otyili. Oityi vali apopia?

“AME ALFA, AME OMENGA”

13. Oityi Siovaa atila: “Ame Alfa, ame Omenga”?

¹³ Ngeetyi twapopia-le, Siovaa yatyo mwene wapopile tutatu na Swau. (Ehol. 1:8; 21:5, 6; 22:13) Apeho vala apa apopia, wapopia vala onondaka mbwike, wati: “Ame Alfa, ame Omenga.” Monoletela mbo Ngeleku, oletela itiwa Alfa, o yokutetekela, oletela itiwa Omenga, o yokuhulilila. Siovaa pokwelipopia okuti “Ame Alfa, ame Omenga,” walekesa okuti etyi amahimbika, utyilinga umwe etyivitula.

14. (a) Onalupi etyi Siovaa apopia tyiti “Alfa,” onalupi matyikati “Omenga”? (b) Etyi Siovaa apopia m’Ehimbikilo 2:1-3, tyihangununa-tyi?

¹⁴ Etyi Siovaa atunga ovo Andau na Eva, evepopila etyi ahandela ovanthu nohi. Ombimbiliya yati: “Huku evepe elao, ati: ‘Lityitei, kalei ovanyingi; yulisei ohi amwiitumina.’” (Ehim. 1:28) Pomuvo opo apopia etyi ahandela ovanthu, ongatyina ati: “Ame Alfa.” Wapopile umwe omphango ena-yo. Siovaa makalinga “Omenga,” tyina ovanthu vokutavela vatuka moo Andau na Eva vamakakala ovanthu vehena vali onkhali, aveyula kombanda yohi aiho, ohi aikala umwe ouye ukahi nawa. Etyi Siovaa avitula “otyilinga tyokutunga omaulu, nohi, novipuka aviho vili-mo,” apopi tyimwe tyilekesa okuti malingi etyi apanga. Tyili m’Ehimbikilo 2:1-3. (Tanga.) Siovaa wakoyele onthiki ya pandu-vali, eilingi onthiki ikola. Oityi alingila ngootyo? Wetyilinga alekese umwe nawa okuti etyi ahandela ovanthu nohi, metyilingi umwe. Meketyilinga pomuvo onthiki oyo ya pandu-vali ipwa.

15. Omokonda yatyi Satanasi mokutala asokelele okuti hamwe metyivili okutyopola etyi Huku ahandela ovanthu?

¹⁵ Etyi ovo Andau na Eva vehetavelele ku Siovaa, avalingi ovakwankhali, pahe avatambulisa ovana vavo onkhali, nononkhia. (Loma 5:12) Pahe ankho tyilinga umwe ngoti Satanasi wetyivila okutyopola omphango ya Huku yokuyulisa ohi ovanthu vekahi nawa, vemutavela. Ongatyina Satanasi etyivila okutyika Siovaa ahalinge vali “Omenga.” Tyipondola Satanasi liasokele okuti Siovaa utupu-ale vali etyi malingi. Tyimwe ankho Siovaa apondola okulinga, okwipaa ovo Andau na Eva, atungu vali omulume omukwavo nomukai watyo vehena onkhali mavetyivili okulinga etyi ahanda. Mahi ine Siovaa walingile ngootyo, ñgeno Eliapu liemuti onkhembi. Omokonda yatyi ñgeno liatila Huku onkhembi? Omokonda ngeetyi tyipopia Ehimbikilo 1:28, Siovaa wapopilile ovo Andau na Eva okuti ava vakatuka muvo ovo maveyulisa ohi.

16. Oityi ankho tyipondola okutwala Satanasi kokusoka okuti Siovaa ketyivilile okulinga etyi apangele?

¹⁶ Otyipuka patyi otyikwavo hamwe Satanasi asokele okuti otyo Huku apondola okulinga? Tyipondola Satanasi wasokele okuti Siovaa mayeke ovo Andau na Eva vakale novana ovakwankhali, mahi nii ovana ovo vetupu onthiki mavakala umwe tyehena onkhali. (Omup. 7:20; Loma 3:23) Noopo ñgoo, ñgeno Eliapu liati Siovaa onkhembi. Omokonda yatyi? Omokonda opo ñgeno etyi Huku ahandelele ovanthu katyalingilwe, tyokuyulisa mouye ovanthu vehena onkhali, vetavela, mahi vatuka moo Andau na Eva.

17. Oityi Siovaa alinga etyi ovo Satanasi na Andau na Eva vehemutavelele? Ya otyo alinga matyikaeta-tyi? (Tala olutalatu.)

¹⁷ Otyipuka Siovaa alinga amane-po otyitateka otyo tyaetwa-po na Satanasi noo Andau na Eva, mokutala Satanasi tyeliola umwe onomona. (Ovii. 92:5) Siovaa wayeka ovo Andau na Eva vakale novana, opo tyimoneke umwe nawa okuti upopia otyili, kakembe. Tyamoneka umwe nawa okuti etyi apopia utyilinga, petupu etyi tyimutyika. Siovaa kayekele-po omphango yae, pahe aeta-ko ou watiwa “ombuto,” opo ayovole aveho vokutavela vatuka moo Andau na Eva. (Ehim. 3:15; 22:18) Satanasi nii vala kalietyisokele-ale tyokuti Siovaa otyo malingi ngootyo ayovole ovanthu. Oityi tupopila ngootyo? Tupopia ngootyo mokonda otyo Siovaa alinga, tyatuka kolwembia lwotyotyili. (Mat. 20:28; Swau 3:16) Ngwe Satanasi utupu olwembia, usoka vala kwe. Mahi pahe, oityi tyatuka kweetyi Siovaa alinga tyokuyovola ovanthu? Tyina omanima 1.000 amapu, aveho vetavela vatuka moo Andau na Eva, mavakakala mouye omupe pano pohi tyehena vali onkhali. Opo pahe, etyi Huku ahandele po tete, matyikalingwa umwe. Pomuvo opo, opo pahe Siovaa makati “Ame Omenga.”

OÑGENI MATUPAMEKA ONTHUMBI MOMPHANGO YA SIOVAA YOUYE OMUPE

18. Ovipuka patyi vitatu vituyumbisa-ko onthumbi yokuti Siovaa malingi etyi apopia? (Tala okakasa kati: “Ovipuka Vitatu Vituyumbisa Onthumbi Mweetyi Siovaa Apopia.”)

¹⁸ Monthele ei twetyimona oityi tuyumbila-ko onthumbi okuti etyi Huku ati maeta ouye omupe matyikalinga umwe otyili. Pahe tupondola okutyipopila vakwetu, navo vayumbe-ko-vo onthumbi. Tyo tete, mwene o Siovaa yatyo wapopia etyi makalinga. Omukanda Eholololo wati: “Ou upumphi kotyipundi tyounene ati: ‘Tala! Ovipuka aviho ndyili nokuvilinga ovipe.’” Huku wati umwe oe omunongo, oe una ononkhono, oe tupu wahanda umwe etyi apopia tyilinge umwe otyili. Tya vali, etyi Siovaa apanga, wetyipopia ngatyina tyalingwa-le mokonda utyii umwe okuti metyilingi. Otyo apopila okuti: “Onondaka ombu mbuyumbwa onthumbi, o mbotyotyili. . . . Tyapopilwe tyalingwa!” Tya tatu, tyina Siovaa amahimbika okulinga otyipuka, utyivitula umwe. Otyo atila: “Ame Alfa, ame Omenga.” Etyi Siovaa makalinga komutwe oku, matyilekesa umwe nawa okuti Satanasi onkhembi, kalityivili okutyika Siovaa ahalingi etyi ahanda.

19. Matulingi ñgeni tyina vamwe vametuti omphango ya Huku youye omupe ha tyili-ko-ale?

¹⁹ Hinangela okuti, apeho tyina wenda movilinga viokwivisa opopila vakwenyi evi Huku alinga vilekesa okuti makalinga etyi apopia, noove moyumbu-ko vali onthumbi. Pahe, onthiki wenda movilinga viokwivisa otangela omunthu etyi tyayemba kouye omupe tyili m’Eholololo 21:4, molingi ñgeni ine ngwe ukuti: “Otyipuka otyo otyiwa unene mokutala hatyili-ko-ale?” Upondola okumutangela ovelesikulu ya 5 no ya 6, omuhangunina etyi mbupopia. Onovelesikulu ombo mbulekesa umwe nawa okuti etyi Siovaa apopia meketyilinga, ongatyina ahoneka omukanda upopia etyi makalinga, apake-po enyina liae. — Isa. 65:16.