Okuti Ankho Utyii-ale?

Onondaka mbahonekwa kohale kemanya, mbupopia ngetyi Ombimbiliya ipopia

MO MUSEU, ondyuo yokupaka ovipuka ovikulu ikala ko Selusalei, muapakwa ovipuka ovikulu viokuapolwa movilongo viapopiwa unene Mombimbiliya, muavasiwa emanya liahonekwa menima 700 atee menima 600 Pu etyi Kilisitu Eheneye. Emanya olio ankho lya polwa meleva limwe ankho elangalo likala popepi no Hebron mo Isilayeli. Kemanya olio ankho kuahonekwa okuti: “Yahweh Sabaot ape oluvinda Hagaf omona wa Hagav.” Oñgeni onondaka ombo mbelikuata netyi Ombimbiliya ipopia? Onondaka ombo mbulekesa okuti enyina lya Huku Siovaa, liahonekwa momikanda viokohale vyo Hebeleu, no noletela YHWH, ovanthu ankho velii nawa, iya ankho velihoneka kovipuka vaundapa navio nthiki na nthiki pomuvo opo. Ovipuka ovio vilekesa okuti ankho vapopia unene enyina lya Huku na apa vahoneka omanyina avo velipaka-po tupu velihoneka movimato.

Omulongesi umwe utiwa Rachel Nabulsi, ukala ko Georgia wapopia okuti: “Onkhalelo tyawanua-wanua enyina YHWH, tyilekesa okuti enyina olio enene unene. . . . Tupu tyilekesa okuti, enyina olio ankho likola ko va Isilayeli no ko va Sundeu.” Otyo tyelikuata umwe nawa netyi enyina lya Huku liahonekwa Mombimbiliya. Movihonekwa vyo Hebeleu enyina YHWH, liahonekwa ponomphangu ononyingi-nyingi, atee umwe ovanthu pomuvo opo ankho veliluka enyina lya Huku.

Onondaka “Yahweh Sabaot” mbahonekwa kemanya lina mbuhangununa okuti, “Siovaa o wonongombo mbovita.” Otyo tyilekesa okuti, pomuvo opo ankho kavatumbula vala enyina lya Huku okuti o Siovaa tyapwa. Mahi tupu, ankho tyakaka unene okuti, “Siovaa o wonongombo mbovita.” Otyo tyelikuata nawa netyi tyahonekwa Mombimbiliya okuti, “Siovaa o wonongombo mbovita”, ponomphangu mbuna 283 melaka lyo Hebeleu. Mahi onondaka ombo mbahonekwa vali unene momukanda wa Isaiya no wa Selemiya no wa Sakaliya.