Oku Entaro n’Obutabanguko Birikutukwataho Twena
“Obutabanguko bweyongyeire munonga kuruga obu Orutaro rw’Ensi Yoona orwa Kabiri rwabaho. Kandi obuhumbi 2 bw’abantu nari shi kimwe kya kana ky’abantu omu nsi yoona nibatuura omu myanya erimu obutabanguko.”
Amina J. Mohammed, Omuhwezi w’Omuhandiiki w’Amahanga Ageeteeraine, Okw’okubanza 26, 2023.
Entaro n’obutabanguko nibibaasa kubaho kitaraariire n’omu myanya erimu obusingye hati. Nangwa n’abo abari hare n’orutaro nibabaasa kubonabona ahabw’okugira ngu amahanga mingi nigakwatanisa omu nshonga zitari zimwe na zimwe. Kandi na bwanyima y’orutaro, oburemeezi obu rurikuba rureetsire nibutuuraho kumara obwire buraingwa. Teekateeka aha by’okureeberaho ebi:
Eibura ry’eby’okurya. Ekitongore ky’Eby’okurya eky’Ensi Yoona nikigira ngu:“ Obutabanguko nibwo bukikizireyo kureetaho enjara. Obucweka 70 ahari 100 obw’abantu abateirwe enjara omu nsi yoona nibatuura omu myanya erimu entaro n’obutabanguko.”
Obumuga n’endwara z’emitwe. Abantu baahurira ngu nihabaasa kubaho orutaro nibagira amaganya n’okwerarikirira. Abarikutuura omu myanya erimu obutabanguko nibabaasa kuhutaara, nari kuteganisibwa endwara z’emitwe. Kandi obwire obwingi, nibaba bataine ahu barikubaasa kwiha obujanjabi.
Okuhunga. Kuza kuhika Okwamwenda 2023, abantu abarikurenga obukaikuru 114 omu nsi yoona nibo bagyemesereziibwe kuhunga omu maka gaabo, kurugiirira aha ripoota y’Ekitongore ky’Amahanga Ageeteeraine ekirikukora aha nshonga z’empungi. Kandi enshonga enkuru erikureeta ekyo kubaho n’entaro hamwe n’obushaarizi.
Oburemeezi omu by’entaatsya. Kaingi abantu nibahikwaho oburemeezi omu by’entaatsya ahabw’entaro, nk’eky’okureeberaho esente nizihwa amaani. Nibabaasa kubonabona ahabwa gavumenti kukoresa sente kushagika orutaro omu mwanya gw’okuzikoresa aha bintu eby’omugasho nk’eby’obwegyese n’eby’obujanjabi. Kandi bwanyima y’orutaro nihaba niheetengyesa sente nyingi kuhunduuza n’okwombeka ebisiisikaire.
Okushiisha eby’obuhangwa. Abantu nibabonabona munonga hagira abaashiisha obuhangwa bw’ensi nkana. Amaizi, omwoya oguturikwitsya n’eitaka byatookozibwa nibibaasa kureetera abantu kurwara endwara ezitarikurahuka kukira. Kandi bomu ezirikusherekwa omu eitaka nizibaasa kuhuutaza abantu.
Hatariho kubangaanisa, orutaro nirucwekyereza ebintu bingi kandi nirutwara esente nyingi.