RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • Omunywani Otari wa Buzima
    Awake!—2010 | Mei
    • Omunywani Otari wa Buzima

      Teera akashushani oine “omunywani” ou waakuzire nawe kuruga omu bunyeeto. Akaba naakureetera kwehurira nk’okuzire kandi akaba naakureetera kuhurira gye waaba ori n’ab’orwingano rwawe. Ku waabaire oyerarikirira, akaba akureetera “kwikaikana.” Buzima, akuhweraire omu mbeera nyingi.

      Kwonka bwanyima y’obwire, otandika kureeba ebibi bye. Naayenda ngu obe nawe akaire koona, n’obu emyanya emwe erikukureetera kwehurira kubi. Kandi, n’obu akureeteire kwehurira nk’okuzire, akikozire arikuhitsya akabi aha magara gaawe. Okukira munonga, aibire ekicweka kihango ky’entaatsya yaawe.

      Kandi hati, n’obu orikuteeraho kuhendera omukago gwanyu, tarikukwikiriza kukikora. Ahindukire mukama waawe. Nooyefuuza ahabw’enki waamunywanire.

      OMUKAGO nk’ogwo nigwo abarikureetsa baingi baine na tsigara. Omukazi orikwetwa Earline bwanyima y’okumara emyaka 50 arikureetsa, naagira ati: “Tsigara ekaba neempwera kukira omuntu. Ekaba neekira omunywani ou mmazire nawe obwire buraingwa, obumwe niyo munywani wenka ou naabaire mba nyine.” Nk’oku Earline yaayetegyereize, tsigara nk’omunywani otari owaabuzima kandi ow’akabi munonga. Buzima, ebigambo ebi twatandika nabyo bikaba nibigamba ahariwe. Kwonka, ku yaamanyire ngu okureetsa ni kibi omu maisho ga Ruhanga ahabw’okugira ngu nikishiisha emibiri yaitu, akacwa omuze ogwo.—2 Abakorinso 7:1.

      Omushaija orikwetwa Frank nawe akacwa omuze ogwo kugira ngu ashemeze Ruhanga. Kwonka bwanyima y’eizooba nka rimwe arekyeire aho okureetsa akeeshanga arikwajura ahansi omu nsi ye arikusherura obutsigarira bwa tsigara. Franka naagira ati “ekyo kikandabura. Okushanga ninyajura ndikusherura omuri kasasiro obutsigarira bwa tsigara, n’ekintu ekyabaire nikinugwa ahariinye. N’ahabw’ekyo tindagarukire kureetsa.”

      Ahabw’enki kigumire munonga okucwa okureetsa etaabe? Abacondooza batungire enshonga nyingi: (1) Okukoresa ebirikukorwa omu taabe nikibaasa kuhinduka omuze nk’emibazi y’ekitabura bwongo. (2) Etaabe erimu obwanga oburikubaasa kuhika aha bwongo omu butikitiki mushanju bwonka. (3) Obwire obwingi okureetsa niguhinduka omuze gugumire eicwa aha muntu ahabw’okumanyiira kukikora nk’ebindi bindi bikorwa, nk’okurya, okunywa, okugaaniira, okutuubya aha birikukwerarikiriza, n’ebindi.

      Kwonka, nk’oku kyahikire ahari Earline na Frank, nikibaasika kucwa omuze gw’akabi ogu. Waaba nooreetsa kwonka orikwenda kurekyera aho, okushoma ebicweka ebirikukurataho nikiza kukuhwera kutandika embeera nsya.

  • Hamya Okumariirira Kwawe
    Awake!—2010 | Mei
    • Hamya Okumariirira Kwawe

      “Okumariirira omu kucwa okureetsa n’ekintu kimwe kikuru ekirikuhwera abareetsi kusingura omuze gw’okureetsa.”—ekitabo “Stop Smoking Now!” nikwo kirikugira

      OMU bugufu, waaba nooyenda kucwa okureetsa oshemereire kuba oine okumariirira kw’amaani kukikora. Noobaasa kuhamya ota okumariirira kwawe? Yetegyereze oku orikubaasa kugasirwa waacwa okureetsa.

      Noija kubiika esente. Waaba nooreetsa epaketi ya tsigara buri izooba, nikikutwaraho sente nyingi za doora omu mwaka. “Nkaba ntarikumanya esente nyingi ezi naabaire ninsiisira aha taabe.”—Gyanu, Nepal.

      Okwongyera aha kushemererwa kwawe. “Nkatandika embeera nsya ku naacwire okureetsa, kandi niinguma ninyongyera kuba gye.” (Regina, South Africa) Abantu baacwa okureetsa, nibongyera kuroza gye n’okukaga gye, kandi butoosha nibaba baine amaani maingi, kandi barikureebeka gye.

      Noobaasa kwongyera kugira amagara marungi. “Okucwa okureetsa kwine ebirungi eby’ahonaaho aha bashaija n’abakazi ab’emyaka yoona.”—Ekitongore kya U.S. eky’okuzibira n’okukingira endwara nikwo kirikugira.

      Noija kwongyera kweyikiririzamu. “Nkacwa okureetsa ahakuba nkaba ntarikwenda ngu etaabe ehindukye mukama wangye. Nkaba niinyenda kuba mukama w’omubiri gwangye.”—Henning, Denmark.

      Ab’eka n’abanyabuzaare nibaija kugasirwa. “Okureetsa . . . nikushiisha amagara g’abo abakuri haihi. . . . Okucondooza nikworeka ngu okwitsa omwika gwa tsigara nikwita abantu enkumi n’enkumi buri mwaka ahabw’ekookoro y’ebihaha n’omutima.”—American Cancer Society.

      Noija kushemeza Omuhangi waawe. “Abarikukundwa, tweyozyeho oburofa bwona obw’aha mubiri.” (2 Abakorinso 7:1) ‘Muheyo emibiri yaanyu kuba, erikwera, kandi erikusiimwa Ruhanga.’—Abarooma 12:1.

      “Ku naayetegyereize ngu Ruhanga naayanga ebintu ebirikushiisha omubiri, nkacwamu kucwa okureetsa.”—Sylvia, Spain.

      Kwonka obumwe okumariirira kwonka tikurikumara. Nikibaasa kwetengyesa obuhwezi bw’abandi, otwariiremu ab’amaka gaitu n’abanywani. Nibabaasa kukora ki?

  • Sherura Obuhwezi
    Awake!—2010 | Mei
    • Sherura Obuhwezi

      “Omuntu n’obu yaakusingura omwe, babiri takaababaasa.”—Omubuurizi 4:12.

      TWABA twine obushagiki bw’abandi, nituba twine omugisha gw’amaani ogw’okusingura omuzigu, n’obu yaakuba ari owa muringo ki. N’ahabw’ekyo waaba nooyenda kucwa omuze gw’okureetsa, nooba omunyabwengye waasherura obuhwezi aha b’eka yaawe n’abanywani, nari ondiijo weena orikwija kukushagika kandi akakugumisiriza.

      Teekateeka aha kugaaniira n’abo abaacwire omuze ogu, ahakuba nibabaasa kukuhwera omu muringo gw’embabazi. “Obushagiki bw’abandi bukambeera obw’omuhendo munonga,” Torben Omukristaayo omuri Denmark nikwo arikugira. Abrahamu orikutuura omuri India, naahandiika ati: “Rukundo eyaabuzima ei ab’eka yangye n’Abakristaayo bagyenzi bangye baanyorekire ekampwera kucwa okureetsa.” Kwonka obumwe, obushagiki bw’ab’eka n’abanywani tiburikumara.

      “Nkareetsa kumara emyaka 27,” omushaija orikwetwa Bhagwandas nikwo arikugira, “kwonka ahabw’okwega eki Baibuli erikugamba aha mize y’emirofa, nkacwamu kucwa okureetsa. Nkatuubya aha mirundi ei ndikureetsa. Naahindura abu ndikukira kuba ndi nabo. Kandi nkagyenda aha bahabuzi. Ebi byona tibirakozire. Empereruka, ekiro kimwe nkaigurira Yehova Ruhanga omutima gwangye omu kushaba, kandi naamweshengyereza kumpwera kucwa okureetsa. N’ekyarugiremu, nkasingura!”

      Ekindi kintu kikuru n’okwetebeekanisiza amaremesa. Ni maremesa ki aga? Ekicweka ekirikukurataho nikiza kushoboorora.

      [Akabokusi]

      MBWENU SHI OINE KUTUNGA OBUJANJABI?

      Obujanjabi nk’obw’okuhwera omuntu kumwihamu obwanga bw’etaabe buhangire munonga. Kwonka otakacwiremu kwikiriza obujanjabi obu, teekateeka aha bibuuzo ebi:

      Obujanjabi obu bwine migasho ki? Nibagira ngu emibazi emingi neeyongyera aha migisha yaawe y’okucwa tsigara erikukuhwera kutooya okureetsa. Kwonka hakiriho okuhaajaana yaaba neebaasa kuhwera kumara obwire buraingwa.

      Ni kabi ki akarikubaasa kurugamu? Emibazi emwe neereeta oburemeezi obundi, nk’okugira orusheshemi, amaganya, n’ebiteekateeko by’okwenda kweita. Kandi ijuka ngu obujanjabi oburikuza omu mwanya gw’obwanga niburugamu ogundi mubazi, ogurikubaasa kuba ogw’akabi aha magara. N’ahabw’ekyo amazima gari ngu, omuntu orikukoresa obujanjabi obu, nabwo naaba akiine omuze ogumuremeireho.

      Noobaasa kukoresa ki ekindi butari bujanjabi? Omu kucondooza kumwe, ebicweka 88 ahari igana ababaasize kucwa okureetsa, nibagira ngu bakarekyera aho okureetsa kitaraariire batakoreise mibazi.

  • Yetebeekanisize Amaremesa
    Awake!—2010 | Mei
    • Yetebeekanisize Amaremesa

      “Nkacwamu kucwa okureetsa ahabw’amagara g’omwana waitu owaabaire azairwe. Nkahanika akapande omu nju yaitu ngu ‘Tihariho Kureetsa.’ Bwanyima y’eshaaha emwe yonka, okwoya okureetsa kukanyizira nk’eihunga naacumika tsigara.”​—Yoshimitsu, kuruga Japan.

      NK’OKU eky’okureeberaho kya Yoshimitsu kirikworeka, okucwa okureetsa kwine amaremesa gaakwo. Kandi, okucondooza nikworeka ngu haihi ebicweka 90 ahari igana nibagwa bagaruka aha muze gwabo. N’ahabw’ekyo, waaba oriyo nooteeraho kucwa okureetsa, noobaasa kusingura waayetebeekanisiza amaremesa. Ni maremesa ki agarikukira kubaho?

      Okwoya etaabe: Oku nikukira kuba okw’amaani omu biro bishatu reero kutuuba bwanyima ya saabiiti ibiri. Omu bwire obwo “ekyetengo ky’okureetsa nikiija nk’ebingonzi, tikirikugumizamu omurundi gumwe,” owaacwire okureetsa nikwo arikugira. Kwonka na bwanyima y’emyaka, noobaasa kwoya okureetsa kitaraariire. Eki kyabaho, otarahukiiriza kugira eki waakora. Tegyereza kumara edakiika nka itaano nari n’okurengamu, ekyetengo ekyo nikiija kubura.

      Obundi obumanyiso bw’okucwa okureetsa: Omu kubanza, abantu nibagumirwa okuguma nibareeba nari kuta omutima aha kintu, kandi nibakira n’okugomoka juba. Nibabaasa kugira obuhurizi, okweyagura, okutuutuka, n’okukorora. Kandi n’embeera zaabo nizihinduka babura kugumisiriza, barahuka n’okugira ekiniga, nangwa n’amaganya. Kwonka obumanyiso obwingi nibutuuba omu saabiiti ina kuhika ahari mukaaga.

      Omu bwire bugumire obu, hariho ebimwe ebi orikubaasa kukora kukuhwera. Nk’eky’okureeberaho:

      ● Byama obwire burikumara.

      ● Nywa amaizi maingi nari eshande. Rya eby’okurya birungi.

      ● Yejumbe omu kumanyiiza omubiri gwawe okuringaniire.

      ● Teera ekiruhuuko, kandi oteere akashushani orikwijuza omwoya murungi omu bihaha byawe.

      Ebirikwimutsya ekyetengo: Ebi n’ebikorwa nari enyehurira ezirikwimutsya ekyetengo ky’okwenda kureetsa. Nk’eky’okureeberaho, obundi obaire nookira kureetsa orikunywa amaarwa. Kyaba nikwo kiri, waaba noocwa okureetsa, oteehitsya munonga amaarwa. Bwanyima y’obwire, noija kubaasa kweshemeza n’amaarwa omu muringo murungi.

      Ekyo kigambirwe, noobaasa kuguma oine ebiteekateeko by’okureetsa na bwanyima y’obwire buraingwa omubiri gwawe guhwairemu obwanga bw’etaabe. Torben owaaba yaagambirweho naagira ati: “Bwanyima y’emyaka ikumi na mwenda ncwaire okureetsa, niinyohibwa kureetsa omu bwire bw’okunywa kaawa.” Kwonka, ekiteekateeko ky’okwenda kureetsa waaba nookora ebintu ebimwe, nikituuba bwanyima y’obwire kandi kihwa amaani.

      Embeera neetaana aha bikwatiraine n’amaarwa. Buzima, waaba oriyo noocwa okureetsa, nikibaasa kukwetengyesa kureka amaarwa n’okwetantara emyanya ahu barikugaguriza, ahakuba abantu baingi nibakira kugaruka ahari tsigara baaba nibanywa amaarwa. Ahabw’enki kiri kityo?

      ● Nangwa n’amaarwa makye nigaimutsya okwoya okurikureetwa obwanga bw’etaabe.

      ● Okunywa amaarwa ori n’abandi bantu kwine akakwate kahango n’okureetsa.

      ● Amaarwa nigaremesa omuntu kuteekateeka gye n’okutagira nshoni. Baibuli neegamba butunu eti: ‘Amaarwa gaita omutima.’—Hosea 4:11.

      Bataahi baawe: Yegyendesereze abu orikuba ori nabo. Nk’eky’okureeberaho, yetantare kuba n’abantu abarikureetsa nari abarikukuhiga kureetsa. Kandi yetantare abantu abarikugaya okuteeraho kwawe kucwa okureetsa, obundi barikukurahura.

      Enyehurira: Okucondooza kumwe nikworeka ngu bibiri bya kashatu eby’abantu abarikugwa bakagaruka bakareetsa nibaba baine amaganya nari ekiniga batakareetsize. Ku oraabe oine enyehurira erikukureetera kwenda kureetsa, giteganise obundi orikunywa amaizi, orikugira eki waafutana, nari orikugyendagyenda. Teeraho kuteekateeka aha bintu birungi, obundi orikushaba Ruhanga nari orikushoma omu Baibuli.—Zaaburi 19:14.

      Okwehorereza Oku Oine Kwetantara

      ● Ninza kunyururamu omusa gumwe.

      Amazima: Omusa gumwe nigubaasa kuhaazya ebicweka 50 ahari igana eby’ekyetengo ky’obwanga omu bwongo bw’omuntu kumara eshaaha ishatu. Ekirikurugamu n’okugarukira kimwe aha kureetsa.

      ● Okureetsa nikumpwera kusingura amaganya.

      Amazima: Okucondooza nikworeka ngu obwanga nibwongyera aha rurengo rw’amaganya. Oburuhuuko obu orikutunga nibubaasa kuba nibureetwa okwemaraho ekyetengo ky’okureetsa kumara akaanya kakye.

      ● Ndeetsize munonga tinkibaasa kukucwa.

      Amazima: Okwehwa amatsiko nikumaramu okumariirira. Baibuli neegira eti: ‘Waatamwa omu bwire bw’oburemeezi amaani gaawe nigaija kuba makye.’ (Enfumu 24:10) N’ahabw’ekyo yetantare emiteekateekyere y’okwehwa amatsiko. Omuntu weena orikwenda kucwa okureetsa, kandi orikugyendera aha misingye nk’erikugambwa omu magaziini egi, naabaasa kusingura.

      ● Obumanyiso bw’okucwa okureetsa n’obw’amaani ahariinye.

      Amazima: Buzima, obumanyiso bw’okucwa okureetsa n’obw’amaani, kwonka nibwija buhwa amaani omu saabiiti nkye. N’ahabw’ekyo hamira aha nshonga! Waagira ekyetengo ky’okureetsa bwanyima y’ameezi nari emyaka, nakyo nikiija kurugaho nikihingura, obundi omu dakiika nkye, waaba otacumikire tsigara.

      ● Nyine akahugye omu mutwe.

      Amazima: Waaba nooraguriza endwara y’omutwe, nk’okurengwa amaganya, nari obwongo obutatebeekaine gye, sherura obuhwezi bw’omushaho kukuhwera kucwa okureetsa. Naabaasa kuba ayeteekateekire kukuhwera, obundi arikuhindura obujanjabi bwawe kuhikaana n’embeera yaawe y’okucwa okureetsa nari kuhindura emibazi ei orikukoresa.

      ● Naagaruka enyima nkareetsa, biri nimba naaremwa.

      Amazima: Waaremesibwa okareetsa omurundi gumwe nk’oku baingi barikukora baaba nibacwa okureetsa, tikirikumanyisa ngu nooba otaine matsiko. Kureka gumizamu noorwana. Okugaruka enyima okareetsa omurundi gumwe tikirikumanyisa ngu waaremwa. Waagumizamu nooreetsa nibwo orikuba waaremwa. N’ahabw’ekyo gumizamu nooteeraho. Empereruka noija kusingura!

      Teekateeka ahari Romualdo, owaareetsize kumara emyaka 26, kandi owaacwire okureetsa emyaka erengire 30 enyima. Naahandiika ati: “Tindikwijuka emirundi ei naagwire ndikugaruka nkareetsa. Buri murundi nkaba nyehurira kubi, ndikwereeba nk’otakiine kihwera. Kwonka, ku naamaririire kugira omukago murungi na Yehova Ruhanga ndikumushaba emirundi mingi kumpwera, nkarugaho naacwera kimwe okureetsa.”

      Omu kicweka ekirikuhererukayo omu bicweka ebi ebikurataine, nituza kureeba obuhabuzi obundi oburikubaasa kukuhwera kushemererwa ahabw’okucwa okureetsa.

      [Akabokusi/​Ekishushani]

      AKABI OMU MIRINGO YOONA

      Etaabe neebaasa kukoresibwa omu miringo mingi. Ebirikuruga omu taabe ebimwe nibiguzibwa omu maduuka g’eby’okurya n’ag’emibazi. Kwonka, “emiringo yoona ey’etaabe n’ey’akabi,” nikwo ekitongore ky’eby’amagara omu nsi yoona kirikugira. Endwara zoona ezirikureetwa etaabe nizibaasa kwita, nk’ekookoro, n’endwara z’omutima. Abakazi b’enda abarikureetsa nibabaasa kurwaza abaana baabo abari omunda. Etaabe neekira kukoresibwa eta?

      Ebishogoto: Ezi ni tsigara nkye ezi barikuzinga n’engaro ezirikukira kukoresibwa omu mahanga g’Asia. Ebishogoto nibireeta obwanga bwingi n’omwoya mubi kukira ahari tsigara eza butoosha.

      Tsigara y’ebikambi: Ezi nizikorwa omu taabe erikuba ezingirwe gye ehami omu ibabi ry’etaabe nari omu rupapura orukozirwe omu taabe. Etaabe egi etarimu butwa bwingi waagigyeragyeranisa na tsigara ez’obutwa, neebaasisa obwanga kutaaha omu muntu kurabira omu kanwa nangwa n’obu yaakuba etatairweho muriro.

      Tsigara ejwangizemu etaabe na cloves: Egi neekira kuba erimu etaabe ebicweka 60 ahari igana n’ebicweka 40 ahari igana ebya cloves. Tsigara egi erimu obwanga bwingi n’omwoya mubi kukira tsigara eza butoosha.

      Enyungu: Okureetsa enyungu tikurikuhita okureetsa tsigara, ahakuba emiringo yombi ey’okureetsa neebaasa kurwaza ekookoro n’endwara ezindi.

      Okukoresa etaabe otarikugireetsa: Eki nikitwariramu okufutana etaabe, okuginuukiriza omu nyindo, n’emiringo endiijo. Obwanga nibuza omu shagama burikurabira omu kanwa. Okukoresa etaabe otarikugireetsa n’okw’akabi nk’enkoresa y’etaabe endiijo yoona.

      Enyungu z’okureetsa ezirimu amaizi (bongs, hookahs, narghiles, shisha): Omu miringo egi, omwika gw’etaabe niguraba omu maizi omuntu atakagunyurwire kuraba omu kanwa. Kwonka, omuringo ogu nigubaasa kutatuubya omuhendo gw’obutwa, otwariiremu oburikurwaza ekookoro, oburikuza omu bihaha.

      [Akabokusi/​Ekishushani]

      OKUHWERA ONDIIJO KUCWA OKUREETSA

      ● Ba endeebera birungi. Okusiima omuntu n’okumwebaza nikikira okuguma noomutongyeza kandi n’omutonganisa. “Ningira ngu ebigambo noobaasa kugyezaho ogundi” biine amaani maingi kukira “oremirwe ogundi!”

      ● Ba omusaasizi. Kora ekirikubaasika kwehuzya ekiniga nari okushoberwa kw’ogwo orikuteeraho kucwa okureetsa. Koresa ebigambo by’embabazi nka, “niimanya ngu eki kigumire, kwonka ninkwesiimisa kureeba ngu oriyo noosingura.” Otarigira eizooba na rimwe ngu, “nkaba niinkukunda munonga obu waabaire nooreetsa!”

      ● Ba omunywani owaabuzima. Baibuli neegira eti: “Munywani w’omuntu amukunda ebiro byona, kandi ow’eishe-emwe azaarirwa okuhwera abantu omu bihikiirizi.” (Enfumu 17:17) Eego, teeraho kuba omugumisiriza kandi owa rukundo “ebiro byona” ahari ogwo orikuteeraho kucwa okureetsa, yaaba ni shaaha ki nari mbeera ki.

  • Noobaasa Kusingura!
    Awake!—2010 | Mei
    • Noobaasa Kusingura!

      OBWIRE bwakuhikira ‘obw’okuba ow’amaani, kandi okakora.’ (1 Obusingye 28:10) Ni bintu ebindi ebi orikubaasa kukora kwongyera aha migisha yaawe y’okusingura?

      Taho ebiro. Ekitongore kya U.S. eky’amagara n’obuheereza bw’abantu nikigira ngu waacwamu kucwa okureetsa, ekiro kyawe ky’okubanza eky’okucwa tsigara kishemereire kuba omu saabiiti ibiri. Waakora otyo obwo okumariirira kwawe nikwija kuguma ahaiguru. Kyebera eizooba ahari karenda yaawe, gambira banywani baawe, kandi hamira aha biro ebi otaireho n’obu embeera zaawe zaakuhinduka.

      Handiika kaada y’okucwa okureetsa. Neebaasa kuba eriho ebigambo ebi ahaifo, n’ebindi ebirikubaasa kuhamya okumariirira kwawe:

      ● Enshonga ezikureetaire kucwa okureetsa

      ● Taho enamba z’esimu ez’abantu abu orikubaasa kuteerera waayohibwa kureetsa

      ● Ebiteekateeko nk’ebiri omu Baibuli omu Abagalatia 5:22, 23, nibiija kukuhwera kuhikiiriza ekigyendererwa kyawe

      Guma noogyenda na kaada yaawe y’okucwa okureetsa, kandi ogishome emirundi mingi omu izooba. Nangwa na bwanyima y’okucwa okureetsa, gumizamu nooshwijuma ebiri aha kaada yaawe buri kuhurira waagira ekyetengo ky’okureetsa.

      Mara amaani ebirikukureetera kureetsa. Ebiro ebi waataireho kucwa okureetsa byaba biri haihi kuhika, tandika kuteganisa emize eine akakwate n’okureetsa. Nk’eky’okureeberaho, ku oraabe nooreetsa ahonaaho waaheza kwimuka omu kasheeshe, renzyamu eshaaha emwe nari n’okurengamu. Ku oraabe nooreetsa omu bwire bw’okurya nari ahonaaho waaheza kurya, cwa omuze ogwo. Yetantare emyanya ei abandi barikureetsezamu. Kandi yemanyiize kugamba butunu ngu, “tindikwenda tsigara, ncwire okureetsa.” Ebikorwa ebi nibiija kukutebeekanisiza eizooba ryawe ry’okucwa okureetsa. Kandi nibiija kukwijutsya ngu eizooba rimwe noija kuba otakireetsa.

      Yetebeekanise. Waaba ori haihi kuhika aha kiro kyawe ky’okucwa okureetsa, biika ebi oraakorese omu mwanya gw’okureetsa nka: karoti, gaamu y’okufutana, ebinyoobwa, n’ebindi. Ijutsya ab’eka yaawe n’abanywani ekiro kyawe ky’okucwa okureetsa, n’oku barikubaasa kukushagika. Izooba eryo ritakahikire, naga obw’okutamu omuyonga, eby’okucumikisa tsigara, na tsigara eziri omu nju, omu motoka yaawe, omu nshaho, nari aha murimo. Amazima gari ngu, kigumire kushaba omunywani kukuha tsigara okukira okugiiha omu nshaho yaawe nari omu kabada! Kandi, guma nooshaba obushagiki bwa Ruhanga, ogumizemu nooshaba n’amaani na munonga waaza kureetsa ogw’aha muheru.—Luka 11:13.

      Abantu nyamwingi babaasize kwecwa ahari munywani waabo ow’ekishobobo niwe tsigara. Naiwe noobaasa kukikora. Waakora otyo noija kugira amagara marungi n’enyehurira z’obusingye.

      [Ekishushani]

      Guma noogyenda na kaada yaawe y’okucwa okureetsa, kandi ogishome emirundi mingi omu izooba.

Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
Shohora
Taahamu
  • Runyankore
  • Yoherereza ondiijjo
  • Ebi Orikukunda
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Ebiine Kukuratirwa
  • Okurinda Ebirikukukwataho
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Taahamu
Yoherereza ondiijjo