RAIBURARE Y'AHA INTANEETI eya Watchtower
Omunaara gw'Omurinzi
RAIBURARE Y'AHA INTANEETI
Runyankore
  • BAIBULI
  • EBITABO
  • ENTEERANE
  • w23 Novemba rup. 2-7
  • Oku Yehova Arikuhamya ngu Naaza Kuhindura Ensi Paradiso

Vidiyo ei waatoorana teriho.

Haine ekyashoba omu kutaho vidiyo.

  • Oku Yehova Arikuhamya ngu Naaza Kuhindura Ensi Paradiso
  • Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova (OgwʼOkwega)—2023
  • Emitwe Emikye
  • Ebirikushushana
  • YEHOVA ARAGANIISE KI?
  • YEHOVA NAAHAMYA NGU EKIRAGANISO KYE NIKIZA KUHIKIIRIRA
  • “REEBA NIMPINDURA BYONA BISYA”
  • “EBIGAMBO EBI N’EBY’OKWESIGWA KANDI EBY’AMAZIMA. . . . KYAHWA.”
  • “NIINYE ALUFA NA OMEGA”
  • OKU TURIKWONGYERA KWESIGA EKIRAGANISO KYA YEHOVA EKYA PARADISO
  • Ruhanga Ainiire Abantu Kigyendererwa Ki?
    Niki Eki Turikwega omu Baibuli?
  • Ekigyendererwa kya Ruhanga Ahabw’Ensi Niki?
    Niki Eki Baibuli Buzima Erikwegyesa?
  • “Tureebane Omuri Paradiso!”
    Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova (OgwʼOkwega)—2018
  • Ekigyendererwa kya Yehova Nikiija Kuhikiirira!
    Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova (ogwʼOkwega)—2017
Reeba Ebindi
Omunaara gw’Omurinzi Ogurikuranga Obukama Bwa Yehova (OgwʼOkwega)—2023
w23 Novemba rup. 2-7

EKICWEKA EKY’OKWEGA 46

Oku Yehova Arikuhamya ngu Naaza Kuhindura Ensi Paradiso

“Orikweshabira omugisha omu nsi [naija kuguheebwa] Ruhanga ow’amazima.”​—ISA. 65:16.

EKYESHONGORO 3 Amaani Gaitu, Amatsiko Gaitu, Obwesigye Bwaitu

EBIRAAGAMBWEHOa

1. Nabi Isaaya akagambira Abaisraeli bagyenzi be butumwa ki?

NABI Isaaya akagamba ahari Yehova nka “Ruhanga ow’amazima.” Ekigambo ekirikuvunuurwa ‘amazima’ nikibaasa kumanyisa amiina. (Isa. 65:16) Ekigambo “amiina” nikimanyisa “kibe kityo,” nari “eego buzima.” Ekigambo “amiina” nikikoresibwa omu Baibuli kuhamya ngu eki Yehova nari Yesu baagamba n’ekyabuzima. N’ahabw’ekyo, obutumwa obu Isaaya yaagambiire Abaisraeli bagyenzi be bukaba bwine amakuru ngu, ebi Yehova arikuraganisa, butoosha nibyesigwa. Eki akyorekire arikuhikiiriza buri kimwe eki arikuraganisa.

2. Ahabw’enki turikubaasa kwesiga ebi Yehova arikuraganisa aha biro by’omumaisho, kandi nituza kugarukamu bibuuzo ki?

2 Mbwenu shi naitwe nitubaasa kugira obwesigye omu bi Yehova arikuturaganisa omu biro by’omumaisho? Emyaka nka 800, bwanyima y’obwire bwa nabi Isaaya, entumwa Paulo akashoboorora ahabw’enki butoosha ebi Ruhanga arikuraganisa n’eby’okwesigwa. Paulo akagira ngu, ‘Ruhanga tarikubaasa kubeiha.’ (Heb. 6:18) Nk’oku omugyera gutarikubaasa kubamu amaizi amarungi n’agarimu omwonyo, na Yehova obukomooko bw’amazima, tarikubaasa kubeiha. N’ahabw’ekyo, nitubaasa kwesigira kimwe byona ebi Yehova arikugamba, otwariiremu ebiraganiso bye byona ebirikukwata aha biro byaitu by’omumaisho. Omu kicweka, eki nituza kugarukamu ebibuuzo ebi: Yehova naaraganisa kutukorera ki omu biro by’omumaisho? Kandi atuhaire buhame ki oburikworeka ngu ebi arikuturaganisa nibiija kuhikiirira?

YEHOVA ARAGANIISE KI?

3. (a) Ni kiraganiso ki eki abaheereza ba Yehova barikutwara nk’eky’omuhendo? (Okushuuruurwa 21:3, 4) (b) Abantu abamwe nibakwatwaho bata twabagambira aha kiraganiso ekyo?

3 Ekiraganiso eki turikuza kugambaho n’eky’omuhendo munonga aha baheereza ba Ruhanga omu nsi yoona. (Shoma Okushuuruurwa 21:​3, 4.) Yehova naaraganisa ngu naija kwihaho okufa, okucura, okurira n’obusaasi. Baingi omuriitwe nitukoresa Ekyahandiikirwe ekyo ekirikuhuumuriza twaba nitugambira abandi ahari Paradiso. Abantu baingi nibakwatwaho bata ku turikubashomera ekiraganiso eki? Nibabaasa kugira bati: “Ekyo ni kirungi kwonka tikirikubaasa kubaho.”

4. (a) Yehova akaba naamanya ngu nihaza kubaho ki omu bunaku bwaitu? (b) Oyihireho okuturaganisa ensi ensya, Yehova akakora ki ekindi?

4 Obu Yehova yaahwera entumwa Yohaana kuhandiika ekiraganiso eki ekirikukwata ahari Paradiso, akaba naamanya ngu omu bunaku obu nitwija kukimanyisa abandi twaba nitubabuurira aha Bukama. Kandi Yehova akaba naamanya ngu n’ekiraganiso ky’okureetaho “ebisya” nakyo nikiija kugumira baingi kukiikiriza. (Isa. 42:9; 60:2; 2 Kor. 4:3, 4) Mbwenu shi nitubaasa kuhamiza tuta abandi, naitwe tukeehamiza ngu emigisha erikugambwaho omu Okushuuruurwa 21:3, 4, neija kuhikiirira? Yehova taratuhaire ekiraganiso ekyo kyonka, kureka akatuha n’enshonga nungi ezirikutuhamiza ngu naija kukihikiiriza. Enshonga ezo ni ziiha?

YEHOVA NAAHAMYA NGU EKIRAGANISO KYE NIKIZA KUHIKIIRIRA

5. Ni nshonga ki ezirikutureetera kwesiga ekiraganiso kya Ruhanga ekya Paradiso, kandi nituzishanga nkahi?

5 Omu mishororongo erikukurataho nituza kureeba enshonga ezirikutuhamiza ngu ekiraganiso kya Yehova ekya Paradiso nikiija kuhikiirira. Nihagira hati: “Ogwo owaabaire ashutami aha kitebe ky’Obukama yaagira ati: Reeba nimpindura byona bisya kandi yaangira ati: Handiika, ahakuba ebigambo ebi n’eby’okwesigwa kandi eby’amazima. Yangira ati: Kyahwa. Niinye Alufa na Omega, obutandikiro n’obugarukiro.”​—Kush. 21:5, 6a.

6. Ahabw’enki ebiri omu Okushuuruurwa 21:5, 6 birikuhamya obwesigye bwaitu omu kiraganiso kya Ruhanga?

6 Ahabw’enki ekyahandiikirwe ekyo kirikuhamya obwesigye bwaitu omu kiraganiso kya Yehova? Ekitabo Revelation Climax nikigamba aha mishororongo egyo kiti: “Yehova ari nk’orikuha abantu obuhame, nari ekyapa ky’eitaka, ngu buzima emigisha egi neija kubaho.”b Eki Ruhanga arikuraganisa kiri omu Okushuuruurwa 21:3, 4. Reero omu mushororongo 5 n’ogwa 6, Yehova ari nk’orikutaho omukono, kuhamya ngu ekiraganiso kye n’ekyabuzima. Ka tuteereho kureeba ebigambo ebi Yehova arikukoresa omu buhame bwe obutarikubangaanisibwaho.

7. N’oha owaagambire ebiri omu mushororongo 5, kandi ahabw’enki ekyo ni kikuru?

7 Omushororongo 5 nigutandika gurikugira guti: “Ogwo owaabaire ashutami aha kitebe ky’obukama yaagira ati.” (Kush. 21:5a) Ogu n’omurundi gw’okubanza aha mirundi eshatu obu Yehova yaagamba butunu omu kworekwa omu kitabo ky’Okushuuruurwa. N’ahabw’ekyo, orikutuhamiza ti maraika, nari Yesu owaabaire azookire, kureka ni Yehova. Okumanya ekyo nikituhwera kwesiga ebigambo ebirikukurataho. Ahabw’enki? Ahakuba Yehova ‘tarikubaasa kubeiha.’ (Tit. 1:2) Ebigambo ebyo nibireetera ebi turikushoma omu Okushuuruurwa 21:5, 6 kuba ebirikwesigwa.

“REEBA NIMPINDURA BYONA BISYA”

8. Yehova naatuhamiza ata ngu naaza kuhikiiriza ekiraganiso kye? (Isaaya 46:10)

8 Hati, ka twetegyereze gye ekigambo “Reeba.” (Kush. 21:5) Ekigambo ky’Orugriika ekirikuvunuurwa “reeba” nikikoresibwa emirundi mingi omu kitabo ky’Okushuuruurwa. Ekigambo eki kyakoresibwa nikireetera omushomi kuta omutima aha kirikukurataho. Niki ekirikukurataho? Ruhanga naagira ati: “Nimpindura byona bisya.” N’amazima, akaba naagamba aha mpinduka eziraabeho omu biro by’omumaisho, kwonka ahabw’okugira ngu akaba naahamya ngu niziija kubaho, akazigambaho nk’eziriyo nizibaho.​—Shoma Isaaya 46:10.

9. (a) Ebigambo “reeba nimpindura byona bisya” nibyoreka bintu ki bibiri ebi Yehova araakore? (b) Niki ekiraahikye aha “iguru n’ensi” ebiriho hati?

9 Ka tushwijume ebigambo ebindi ebiri omu Okushuuruurwa 21:5: “Nimpindura byona bisya.” Omu shuura egyo, ebigambo ebyo nibyoreka ebintu bibiri ebi Yehova araakore, okuhindura n’okugarura busya. Eky’okubanza, naaza kuhindura ki? Okushuuruurwa 21:1, nihagira hati: “Eiguru ery’okubanza n’ensi ey’okubanza bikaba bihwaireho.” “Eiguru ery’okubanza” ni gavumenti z’eby’obutegyeki ezirikwebemberwa Sitaane na baadaimoni be. (Mat. 4:8, 9; 1 Yoh. 5:19) Kandi, ekigambo “ensi” ekirikukoresibwa aha nikibaasa kumanyisa abantu abarikutuura omu nsi. (Kut. 11:1; Zab. 96:1) N’ahabw’ekyo, “ensi eya ira” neemanyisa abantu ababi ab’obunaku obu. Yehova taraaboneze nari kuhunduuza “iguru n’ensi” ebiriho hati, kureka naija kubihindura. Naija kwihaho iguru n’ensi ebiriho hati, ateho “iguru erisya n’ensi ensya,” niyo gavumenti ensya n’abantu abahikiriire.

10. Ni bintu ki ebi Yehova araahindure bisya?

10 Okushuuruurwa 21:5, nihooreka ekindi eki Yehova arikugamba aha bintu ebi araahindure bisya. Yetegyereze ngu Yehova taragizire ati: “Ninkora byona bisya.” Kureka akagira ati: “Nimpindura byona bisya.” Yehova naija kuhindura busya ensi n’abantu bibe ebihikiriire. Nk’oku nabi Isaaya yaagambire, ensi yoona neija kuba omusiri murungi nka Edeni. Kandi buri omwe ahariitwe, naija kuhindurwa nari kugarurwa busya. Abamugire, empumi n’abafiire amatu boona nibaija kukizibwa, nangwa n’abafu nibaija kugaruka babe abahuriire.​—Isa. 25:8; 35:1-7.

“EBIGAMBO EBI N’EBY’OKWESIGWA KANDI EBY’AMAZIMA. . . . KYAHWA.”

11. Yehova akagambira Yohaana kukora ki, kandi akamuha nshonga ki?

11 Niki ekindi eki Yehova arikutuhamiza? Yehova akagambira Yohaana ati: “Handiika, ahakuba ebigambo ebi n’eby’okwesigwa kandi eby’amazima.” (Kush. 21:5) Yehova taramugambiire ‘kuhandiika’ kyonka, kureka akamuha n’enshonga ahabw’enki. Akamugira ati: “Ebigambo ebi n’eby’okwesigwa kandi eby’amazima.” Nikitushemeza ahabw’okugira ngu Yohaana akoorobera Yehova ‘yaahandiika.’ N’ahabw’ekyo, nitubaasa kushoma eki Ruhanga arikuraganisa ahari Paradiso, kandi tuteekateekye aha migisha nyamurungi ei atubiikiire.

12. Ahabw’enki Yehova yaabaire ahikire kugira ati: “Kyahwa.”

12 Ruhanga akakuratsaho ki? Akagira ati: “Kyahwa.” (Kush. 21:6) Akaba ari nk’orikugira ngu byona ebi arikuraganisa ahari Paradiso byaherize kuhikiirira. Kandi ahikire kugamba atyo ahabw’okuba tihariho ekirikubaasa kumuremesa kuhikiiriza ekigyendererwa kye. Hariho ekindi eki Yehova arikugamba ekirikutuhamiza ngu buzima naija kuhikiiriza ekiraganiso kye. Niki?

“NIINYE ALUFA NA OMEGA”

13. Ahabw’enki Yehova yaagizire ati: “Niinye Alufa na Omega”?

13 Nk’oku kyaba kyagambirwe, Yehova akagamba na Yohaana emirundi eshatu omu kworekwa. (Kush. 1:8; 21:5, 6; 22:13) Aha mirundi egyo yoona, Yehova akagamba ebigambo ebi: “Niinye Alufa na Omega.” Alufa n’enyuguta erikutandika omu nyuguta z’Orugriika, omega niyo nyuguta erikuhererukayo. Yehova akakoresa “Alufa na Omega,” kworeka ngu yaatandika ekintu naahamya ngu kyahendera gye.

Ebishushani: Ekigyendererwa kya Yehova kirikuhkiirira. 1. “Alufa.” Adamu na Haawa bari omu musiri Edeni. 2. Ebyarugire omu bugomi, nibyoreka ngu Sitaane ni maraika omubi, Adamu na Haawa bakaikwire, omunaara gwa Babeeli, irimbo, abaserukare, tanka y’amahe, enyonyi endwani, emyika mibi y’omu makorero, n’abarikwesharinga. Ebishushani ebindi bibiri nibyoreka ekigyendererwa kya Ruhanga kirikuhikiirira: Yesu ari aha muti, kirikworeka entebeekanisa y’ekitambo, abaheereza ba Yehova aba ira n’aba hati, kirikworeka baijukuru ba Adamu na Haawa abahikiriire. 3. “Omega.” Abantu nibakora kumwe omu Paradiso kandi bashemereirwe.

Yehova ku arikutandika kukora ekintu, naakihendera (Reeba akacweka 14, 17)

14. (a) Ha eky’okureeberaho obu Yehova yaabaire ari nk’orikugira ngu “Alufa,” n’obu araabe ari nk’orikugira ngu, “Omega.” (b) Ni buhame ki obutarikubangaanisibwaho oburi omu Okutandika 2:1-3?

14 Yehova ku yaaherize kuhanga Adamu na Haawa, akooreka ekigyendererwa kye eky’okubanza eki yaabaire ainiire abantu n’ensi. Baibuli neegira eti: “Ruhanga yaabaha omugisha, kandi yaabagira ati: Muzaare, mukanye, mwijure ensi, [mugireeberere.]” (Kut. 1:28) Obwo, Yehova akaba ari nk’orikugira ngu “Alufa.” Obwire bukaba nibwija kuhika baijukuru ba Adamu na Haawa abahikiriire baijure ensi, kandi bagihindure paradiso. Ekyo ku kiraahikiirire omu biro by’omumaisho, Yehova naija kuba ari nk’orikugira ngu “Omega.” Bwanyima y’okuhanga “eiguru n’ensi n’ebirimu byona,” hariho eki Yehova yaagambire ekirikutuha obuhame. Kiri omu Okutandika 2:​1-3. (Kishome.) Yehova akeeza ekiro kya mushanju. Eki nikimanyisa ki? Yehova akaba naija kuhikiiriza ekigyendererwa eki yaabaire ainiire abantu n’ensi. Kikaba nikiija kuhikiirira aha muheru gw’ekiro kya mushanju ekyo.

15. Ahabw’enki Sitaane arikubaasa kuba yaateekateekire ngu aremeise Yehova kuhikiiriza ekigyendererwa eki ainiire abantu?

15 Adamu na Haawa ku baagomire, bakahunguza baijukuru baabo ekibi n’okufa. (Rom. 5:12) N’ekyarugiremu, okaba nooshusha ngu Sitaane aremeise Ruhanga kuhikiiriza ekigyendererwa kye ky’okwijuza ensi abantu abarikumworobera, kandi abahikiriire. Sitaane akaba ari nk’oremeise Yehova kugira ngu “Omega.” Sitaane naabaasa kuba yaateekateekire ngu Yehova atsigaize emiringo mikye y’okuhikiiriza ekigyendererwa kye. Ogw’okubanza gukaba guri okwita Adamu na Haawa akahanga omushaija n’omukazi abahikiriire kuhikiiriza ekigyendererwa kye. Kwonka Ruhanga kuri yaakozire atyo, Omuregi akaba naija kumweta omubeihi. Ahabw’enki? Ahabw’okuba, nk’oku kirikworekwa omu Okutandika 1:28, Yehova akaba agambiire Adamu na Haawa ngu baijukuru baabo nibaija kwijuza ensi.

16. Ahabw’enki Sitaane yaabaire naateekateeka ngu naabaasa kureetera Yehova kureebeka nk’oremirwe kuhikiiriza ekigyendererwa kye?

16 Niki ekindi eki Sitaane yaabaire naateekateeka ngu Yehova naabaasa kukora? Obundi Sitaane akateekateeka ngu Yehova naija kwikiriza Adamu na Haawa kuzaara abaana abatahikiriire, kandi abatarikubaasa kuba abahikiriire. (Mub. 7:20; Rom. 3:23) Yehova kuri yaakozire ekyo Omuregi akaba naija kumureeba nk’owaaremwa. Ahabw’enki? Ahabw’okuba ekyo kikaba kitarikwija kuhikiiriza ekigyendererwa kya Ruhanga, eky’okwijuza paradiso baijukuru ba Adamu na Haawa abahikiriire, kandi abarikumworobera.

17. Yehova akagonjoora ata obugomi bwa Sitaane n’abantu ab’okubanza, kandi niki ekiraarugyemu? (Reeba n’ekishushani.)

17 Yehova akagonjoora obugomi bwa Sitaane n’abantu b’okubanza omu muringo ogu Sitaane atarateekateekireho. (Zab. 92:5) Yehova omu mwanya gw’okuba omubeihi, akooreka ngu n’ow’amazima arikwikiriza Adamu na Haawa kuzaara abaana. Kandi, Yehova omu mwanya gw’okureebeka nk’oremirwe, akooreka ngu n’omusinguzi. Akataho “oruzaaro” orwabaire nirwija kujuna baijukuru ba Adamu na Haawa abarikumworobera. (Kut. 3:15; 22:18) Entebeekanisa ya Yehova ey’ekitambo eine kuba yaatangaarize Sitaane! Ahabw’enki? Ahakuba entebeekanisa egyo neeyegamira ahari rukundo etarikweyendeza. (Mat. 20:28; Yoh. 3:16) Sitaane taine mutwarize ogu ahabw’okuba naayeyendeza. Mbwenu shi niki ekiraabeho ahabw’entebeekanisa y’ekitambo? Emyaka Rukumi ahu eraaze kuhenderera, baijukuru ba Adamu na Haawa abahikiriire, kandi abarikworobera Yehova nibaija kutuura omu paradiso aha omu nsi, nk’ekigyendererwa kya Yehova oku kyabaire kiri omu kubanza. Omu bwire obwo, Yehova naija kuba ari nk’orikugira ngu, “Omega.”

OKU TURIKWONGYERA KWESIGA EKIRAGANISO KYA YEHOVA EKYA PARADISO

18. Ruhanga naatuha buhame ki bushatu? (Reeba n’akabokusi “Enshonga Ishatu Ezirikutureetera Kwesiga Ekiraganiso kya Yehova.”)

18 Okuhikaana n’ebi twareeba, nitubaasa kuhamiza tuta abarikugira ngu ekiraganiso kya Ruhanga ekya Paradiso tikiraahikiirire? Eky’okubanza, Yehova niwe arikukiraganisa. Ekitabo ky’Okushuuruurwa nikigira kiti: “Ogwo owaabaire ashutami aha kitebe ky’obukama yaagira ati: Reeba nimpindura byona bisya.” Aine obwengye, amaani, n’ekihika ky’okuhikiiriza eki arikuraganisa. Ekya kabiri, eki Yehova arikuraganisa nikiba kiri nk’ekyaherize kubaho. Niyo nshonga ahabw’enki yaagizire ati: “Ebigambo ebi n’eby’okwesigwa kandi eby’amazima. . . . Kyahwa.” Ekya kashatu, Yehova ku arikutandika ekintu, tihaine ekirikubaasa kumuremesa kukihendera, niyo nshonga ahabw’enki yaagizire ati: “Niinye Alufa na Omega.” Yehova naija kworeka butunu ngu Sitaane n’omubeihi otarikubaasa kumuremesa kuhikiiriza ekigyendererwa kye.

Enshonga Ishatu Ezirikutureetera Kwesiga Ekiraganiso kya Yehova

Ekitebe kirikwengyengyeta ekirikujwekyera Yehova.
  • “Ogwo owaabaire ashutami aha kitebe ky’obukama yaagira ati: Reeba nimpindura byona bisya.”​—Kush. 21:5

Entumwa Yohaana arikuhandiika omuzingo.
  • “Kandi yangira ati: Handiika, ahakuba ebigambo ebi n’eby’okwesigwa kandi eby’amazima. . . . Kyahwa.”​—Kush. 21:5, 6

Enyuguta z’Orugriika alufa omega.
  • “Niinye Alufa na Omega.”​—Kush. 21:6

19. Noobaasa kukora ki abamwe baaba nibabangaanisa aha kuhikiirira kw’ekiraganiso kya Ruhanga ekya Paradiso?

19 Ijuka ngu, buri murundi ogu orikugambira abandi aha biraganiso bya Yehova ebitarikubangaanisibwaho, nooyongyera kubyesigira kimwe. N’ahabw’ekyo, ku oraagarukye kushomera omuntu ekyahandiikirwe ekirikuhuumuriza ekirikukwata ahari Paradiso ekiri omu Okushuuruurwa 21:4, kwonka akagira ngu, “ekyo ni kirungi kwonka tikirikubaasa kubaho.” Noobaasa kukora ki? Noobaasa kumushomera omushororongo 5 n’ogwa 6 kandi omushoboororere. Mworekye oku Yehova arikuhamya ngu naaza kuhikiiriza ekiraganiso kye, orikushusha ngu akihamize arikukitaho omukono gwe.​—Isa. 65:16.

NOOBAASA KUGARUKAMU OTA?

  • Ahabw’enki nikikora amakuru Yehova kuba niwe araganiise Paradiso?

  • Yehova akagamba ki kutuhamiza ngu ekiraganiso kye nikiza kuhikiirira?

  • Nitubaasa kwongyera tuta kugira obwesigye omu kiraganiso kya Ruhanga?

EKYESHONGORO 145 Ruhanga Okuraganisa Paradiso

a Omu kicweka eki nituza kureeba oku Yehova arikutuhamiza ngu ekiraganiso kye kya Paradiso nikiza kuhikiirira. Buri kugambira abandi ebirikutuhamiza ngu nikiza kuhikiirira, nitwongyera kwesiga ebi Yehova arikuturaganisa.

b Reeba ekitabo Revelation—Its Grand Climax At Hand! rup. 303-304, kacw. 8-9.

    Ebitabo Ebiri omu Runyankore (1996-2025)
    Shohora
    Taahamu
    • Runyankore
    • Yoherereza ondiijjo
    • Ebi Orikukunda
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ebiine Kukuratirwa
    • Okurinda Ebirikukukwataho
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Taahamu
    Yoherereza ondiijjo