Ebibuuzo Kuruga Omu Bashomi
Enfumu 24:16 nihagira ngu “ohikiriire agwa emirundi mushanju naimuka.” Eki shi nikimanyisa omuntu orikuguma naakora ekibi kwonka Ruhanga arikumusaasira?
Buzima, ago tigo makuru g’ekyahandiikirwe ekyo. Kureka, nikimanyisa omuntu orikutunga oburemeezi nari obugwe bukurataine kandi akaguma naimuka ekirikumanyisa okuburabamu.
Ka tureebe emishororongo ekyetooroire: ‘Iwe muntu mubi ‘we, otarigwera enju y’ohikiriire, kandi otarikora kubi eka ye. Ahakuba ohikiriire agwa emirundi mushanju naimuka, kwonka ababi bagwisibwa ebihikiirizi. Otarishemerererwa okugwa kw’omuzigu waawe, kandi omutima gwawe guteesiima yaateera entsibo.’—Enf. 24:15-17.
Abamwe nibateekateeka ngu omushororongo gwa 16 nigukwata aha muntu orikukora ekibi akeeteisa akaba gye. Abeebembezi b’ediini babiri ba Buraaya bakahandiika ngu “ababuurizi aba ira n’aba hati nibikira kukoresa ekyahandiikirwe eki” omu muringo ogwo. Abanyadiini abo bakoongyeraho ngu emiteekateekyere nk’egyo neemanyisa ngu “omushaija murungi naabaasa kugwa omu . . . bibi by’amaani, kwonka agume naakunda Ruhanga, kandi agume naimuka arikweteisa.” Emiteekateekyere nk’egyo neebaasa kushemeza omuntu otarikwenda kwezibira kushiisha. Naabaasa kuteekateeka ngu nangwa n’obu yaakuguma naakora ekibi, Ruhanga naija kuguma naamusaasira.
Kwonka ago tigo makuru g’omushororongo gwa 16.
Ekigambo ky’Oruheburaayo “okugwa” ekiri omu mushororongo gwa 16 na 17, nikibaasa kukoresibwa omu miringo mingi. Nikibaasa kukoresibwa kumanyisa ente kugwa aha muhanda, omuntu kuhanantuka aha mutwe gw’enju akagwa, nari eibaare okuragara ahansi. (Bir. 22:4, 8; Amo. 9:9) Ekigambo ekyo nikibaasa n’okukoresibwa omu muringo gw’akamanyiso, nk’oku kirikworekwa aha: ‘Orugyendo rw’omuntu ku rurikuhamibwa [Yehova], yaasiima emihanda ye, n’obu arikugwa, tarikugwera kimwe, ahakuba [Yehova] naamuramira n’omukono gwe.’—Zab. 37:23, 24; Enf. 11:5; 13:17; 17:20.
Kwonka, yetegyereze ebi omunyadiini omwe omuhangu orikwetwa Edward H. Plumptre yaagambire: “Ekigambo ky’Oruheburaayo [“okugwa”] tikirikukoresibwa kumanyisa okugwa omu kibi.” Kandi omucondooza ondiijo naashoboorora omushororongo gwa 16 ati: “Kikaabaire kitaine mugasho kutwariza kubi abaheereza ba Ruhanga, ahakuba nibaija kusingura, kwonka ababi bo tibarikubaasa!”
Eego, Enfumu 24:16 tiharikumanyisa ‘okugwa’ omu kibi, kureka nihamanyisa okuraba omu mbeera zigumire nari oburemeezi, nangwa obundi bukurataine. Omu busingye obu obubi, omuntu orikukora ebihikire naabaasa kugira amagara mabi nari obundi buremeezi. Nangwa na gavumenti neebaasa kumuhiiganisa munonga ahabw’okwikiriza kwe. Kwonka naabaasa kugira obwesigye ngu Ruhanga naija kumushagika kandi amuhwere kugumisiriza n’okusingura. Yebuuze oti: ‘Mbwenu shi tindikukira kureeba abaheereza ba Ruhanga nibasingura oburemeezi?’ Ahabw’enki? Nituhamya ngu Yehova ‘naaramira boona abarikugwa, kandi naimutsya boona abeyinamiriire.’—Zab. 41:1-3; 145:14-19.
Omuntu orikukora ebihikire tarikushemererwa abandi baaba nibahikwaho oburemeezi. Omu mwanya gw’ekyo, nikimuhuumuriza kumanya ngu abarikutiina Ruhanga ‘nibo barikwija kuba gye.’—Mub. 8:11-13; Yob. 31:3-6; Zab. 27:5, 6.