Mwe Balumyana—Ngimba Mubaghile Ukuya Bulebule Bakusi Mwambepo?

1. Ngimba unnyambala Unkristu ikulondiwa ukubomba isyafiki ukuti ifindu fimwendeleghe kanunu?

UMWALAFYALE Davidi alimbulile Solomoni ukuti: “Uyeghe nkifu witughaleghe ulwa bunyambala.” (1 Banyaf. 2:​1-3) Amasiku agha, abanyambala bosa aba Bakristu, bikulondiwa ukukonga ubulongosi ubu. Ukuti babombe isi, bikulondiwa ukupilikila indaghilo sya Kyala nukukonga ubulongosi bwa mu Baibolo pabumi bwabo. (Luka 2:52) Nongwa yafiki kwakulondiwa ku bakamu abalumyana ukuya Bakristu bakusi mwambepo?

2-3. Nongwa yafiki unkamu undumyana ikulondiwa ukuya Nkristu unkusi mwambepo?

² Unnyambala Unkristu ali nubudindo ubwakulondiwa fiyo mumbumba na nkipanga. Abakamu abakilumyana bikulonda ukufwanisya ubwighane bwabo ubwakuya bapayiniya nukuya ntuli pamo nkulumba nkipanga. Kangi babaghile ukusala ukwegha nukuya nabana. (Ef. 6:4; 1 Tim. 3:1) Ukuti bafwanisye ubwighane bwabo, bikulondiwa ukuya Bakristu bakusi mwambepo.b

³ Ngimba findu fiki fibaghile ukuntula umundu ukuti aye Nkristu nkusi mwambepo? Ukuya namaluso kwakulondiwa fiyo ukuti tufwanisyeghe ukumanyila nukuya nutuyilo utununu. Ngimba tukulondiwa ukubomba isyafiki ukuti twitendekesye isya nkyeni?

ISI SIKUMPANGISYA UNKRISTU UKUYA NKUSI MWAMBEPO

4. Ngimba mubaghile ukufyagha kughu ififwanikisyo ifinunu ifi mubaghile ukukonga? (Keta kangi ikithuzi.)

⁴ Tusaleghe ukukonga ififwanikisyo ifinunu. Mu Baibolo muli abanyambala abakilumyana aba fifwanikisyo ifinunu ifi tubaghile ukukonga. Abanyambala bakunyuma aba balinganile fiyo Kyala kangi babapasikisyagha ababombi ba Kyala munjila isyakukindanakindana. Mubaghile kangi ukufyagha ififwanikisyo ifinunu ifya Bakristu abakusi mwambepo ukufuma ku bandu ba mumbumba yinu na nkipanga. (Hib. 13:7) Kangi muli nikifwanikisyo ikinunu ikya Yesu Kristu. (1 Pet. 2:21) Bo mukumanyila ifya fifwanikisyo ifi, muketeghe utuyilo utu mubaghile ukumanyilako ukufuma kubanyambala aba. (Hib. 12:​1, 2) Ukufuma apo, muketeghe muno mubaghile ukubakongela.

5. Ngimba mubaghile ukukusya bulebule uluso lwabumanyi kangi nongwa yafiki kwakulondiwa? (Salimo 119:9)

⁵ Mukusyeghe “nukufighilila . . . uluso lwabumanyi.” (Mbu. 3:21) Umundu uyu ali nuluso lwabumanyi atikubopela ukubomba ifindu loli ikwinong’onela tasi bo akali ukusala ikyakubomba. Yonongwa yake mukulondiwa ukwiyipa ukuti muye nuluso lwabumanyi. Nongwa yafiki? Panongwa yakuti amasiku agha abalumyana bingi nkisu iki bikusala ifyakubomba ukufwana namuno bikwipilikila. (Mbu. 7:7; 29:11) Kangi amalo aghakwangalilapo agha pa intaneti ghabaghile ukubasofania muno bikwinong’onela nukubombela ifindu. Loli ngimba mubaghile ukubomba isyafiki ukuti muye nuluso lwabumanyi? Mumanyileghe ifundo sya mu Baibolo nukuketa muno sibaghile ukubatulila. Ukufuma apo, mubombeleghe ifundo isi ukuti sibatule ukusala kanunu ifyakubomba ifi fibaghile ukunhobosya Yehova. (Belenga Salimo 119:9.) Linga mukukusya uluso ulu, sikuya pakubatula ukuya Nkristu nkusi mwambepo. (Mbu. 2:​11, 12; Hib. 5:14) Inong’onela muno ukuya nuluso lwabumanyi kubaghile ukubatulila pa findu fibili: (1) linga mukubomba ifindu na balumbu (2) linga mukusala ifyakubomba pankhani ya myenda namuno mukubonekela.

6. Ngimba ukuya nuluso lwabumanyi kubaghile ukuntula bulebule unkamu undumyana ukunangisya ulughindiko ku balumbu?

⁶ Ukuya nuluso lwabumanyi kubaghile ukubatula ukuti mubanangisyeghe ulughindiko abakikulu. Mwakifwanikisyo, unkamu undumyana abaghile ukulonda ukummanya kanunu umulumbu yumo kangi ukubomba isi kukaya kubibi. Loli unnyambala uyu ikwinong’ona kanunu akabaghila ukuyoba, ukulemba pamo ukubomba kilikyosa iki kibaghile ukunangisya ukuti ikundonda umulumbu uyu. Loli abaghile ukubomba isi pene linga ikulonda naloli ukumwegha. (1 Tim. 5:​1, 2) Linga ali pakibwezi numulumbu, ikulondiwa ukungindika mwakuleka ukuya bene kisita mundu yumo.—1 Kor. 6:18.

7. Ngimba ukuya nuluso ulwabumanyi kukuya pakuntula bulebule unkamu undumyana linga ikusala imyenda namuno ikumetela inywili?

⁷ Injila iyingi iyi undumyana ikunangisya ukuti ali nuluso ulwabumanyi, kokusala kanunu imyenda namuno ikumetela inywili. Utubalilo twingi, amasitayelo ghikupangiwa na bandu aba batikungindika Yehova kangi ghikumpangisya umundu ukuti aye nutuyilo utubibi. Yonongwa yake imyenda iyi bikupanga, yibaghile ukuya yakutina kangi yikupangisya ukuti abanyambala babonekeghe bo bakikulu. Linga ikusala imyenda iyakufwala, undumyana uyu nkusi mwambepo ikwinong’onela tasi ifundo sya mu Baibolo nukukonga ififwanikisyo ifinunu ifya bangi nkipanga. Mubaghile ukwilalusya ukuti: ‘Ngimba ifyakusala fyangu fikunangisya ukuti ngwinong’ona kanunu kangi ngubinong’onela abangi? Ngimba muno ngufwalila sikubapangisya abangi ukumanya ukuti ndimbombi wa Kyala?’ (1 Kor. 10:​31-33; Titi 2:6) Undumyana uyu ali nuluso lwabumanyi, abakamu na balumbu bikuya pakungindika fiyo ukongelelapo na Tata wake wakumwanya.

8. Ngimba unkamu undumyana abaghile ukunangisya bulebule ukuti nsubiliwa?

⁸ Muyeghe basubiliwa. Undumyana uyu nsubiliwa ikwiyipa ukufwanisya ubudindo bwake. (Luka 16:10) Inong’onela ikifwanikisyo ikinunu ikya Yesu. Umwene akali molo. Mmalo mwake, afwanisye ubudindo ubu Yehova alimpele nalinga ukuti kwayagha kukafu. Abaghanile fiyo abandu, fiyofiyo abafundiwa bake. Kangi aliyipile ukubika ubumi bwake ukuti abapoke. (Yoh. 13:1) Mwakunkonga Yesu, nanumwe mwiyipeghe ukufwanisya ubudindo ubu babapele. Linga mukamanya muno mubaghile ukufwanisyila ubudindo bumo, mwiyisyeghe mwakusuma ubutuli ukufuma ku bakamu abakusi mwambepo. Mungabombagha itolo nandi bo muno mukulondela. (Rom. 12:11) Mmalo mwake, mumalisyeghe imbombo iyi babapele, mufwaneghe mukumbombela “Yehova komma abandu.” (Kolos. 3:23) Bwanaloli ukuti mukaya bagholofu, yonongwa yake mukulondiwa ukuya bakwiyisya nukwitikisya linga musobile.—Mbu. 11:2.

MUKUSYEGHE AMALUSO AGHAKULONDIWA

9. Nongwa yafiki unkamu undumyana ikulondiwa ukukusya amaluso aghakulondiwa?

⁹ Ukuti muye nnyambala nkusi mwambepo, mukulondiwa ukukusya amaluso aghakulondiwa fiyo. Isi sikuya pakubatula ukuti mufwanisyeghe ububombeli nkipanga, ukuyagha imbombo ukuti yibatuleghe ukufyagha ifindu ifi mukulonda nifya mbumba yinu, nukuya pabumanyani ubununu na bangi. Keta ghamo mwamaluso aghakulondiwa fiyo agha.

10-11. Ngimba unkamu undumyana abaghile ukwitula bulebule nukukitula ikipanga panongwa yakumanyila ukubelenga nukulemba kanunu? (Salimo 1:​1-3) (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁰ Mumanyileghe ukubelenga nukulemba kanunu. Ibaibolo likuti unnyambala walusekelo kangi uyu ifindu fikumwendela kanunu yo uyu ikumalila akabalilo akatali pakubelenga Amasyu gha Kyala isiku lililyosa nukwinong’onelapo. (Belenga Salimo 1:​1-3.) Ukubelenga Ibaibolo isiku lililyosa, kukuntula ukuti amanye kanunu isi Yehova ikulonda kangi sikuntula ukuti aghakongeghe kanunu Amalemba. (Mbu. 1:​3, 4) Abanyambala aba bikubomba isi, bakulondiwa fiyo nkipanga. Nongwa yafiki?

¹¹ Abakamu na balumbu bikulondiwa ubutuli ubwakufuma ku banyambala aba bikufwanisya ukumanyisya kanunu nukubika ubulongosi ubwa mu Baibolo. (Titi 1:9) Linga mukubelenga nukumanyisya kanunu, mukuya pakufwanisya ukwitendekesya kanunu inkhani nukukasya ulwitiko lwabangi. Mukuya pakufwanisya kangi ukulemba ifundo isyakutula bo mukumanyila nukupilikisya pangomano isyakipanga, isyadela nisyakighaba. Ifundo isi mulembile sikuya pakubatula ukukasya ulwitiko lwinu nukubakasya abangi.

12. Ngimba findu fiki fibaghile ukubatula ukuti muyobesanieghe kanunu na bininu?

¹² Muyobesanieghe kanunu nabandu. Unkristu ikulondiwa ukuyobesania kanunu na bandu. Isi sikusanusya ukuti ikulondiwa ukupilikisya nukumanya aminong’ono gha binake namuno bikwipilikila. (Mbu. 20:5) Ikulondiwa ukumanya muno abinake bikwipilikila linga bikuyoba, muno bikubonekela kumaso bo bikuyoba, namuno bikubonekela mumbili wabo linga bikuyoba. Mukabaghila ukusimanya isi linga mutikwangala nabandu. Linga utubalilo twingi mukwangala numundu ukwendela pa foni bo ukutumilana amaimelo namameseji, kubaghile ukuya kukafu ukuyobesania nawe maso na maso.—2 Yoh. 12.

13. Ngimba unkamu undumyana abaghile ukumanyila kangi ukubomba isyafiki? (1 Timoti 5:8) (Keta kangi ikithuzi.)

¹³ Mumanyileghe ukwitula mwibene. Unnyambala unkusi mwambepo ikulondiwa ukwitula mwene nukuyitula imbumba yake. (Belenga 1 Timoti 5:8.) Mfisu fimo abakamu abalumyana bikumanyila kubatata babo pamo abakamu babo abangi muno babaghile ukubombela imbombo simo. Mfisu ifingi, abakilumyana bikumanyila muno babaghile ukubombela ibizinesi pamo amaluso linga bali kusukulu isyapamwanya. Kulikosa kuno muli, kwakulondiwa fiyo ukuti mumanyileghe uluso ulu lubaghile ukubatula ukuti musayaghe imbombo. (Imbo. 18:​2, 3; 20:34; Ef. 4:28) Mwiyuleghe kangi mumalisyeghe imbombo iyi mwandile ukubomba. Linga abandu baketile isi mukubomba bikuya pakubandaghisya. Linga mukubomba isi, mwisakuyagha imbombo nukukindilila ukuyibomba. Kwakulondiwa fiyo ukuti Unkristu ayeghe nutuyilo kangi namaluso agha tuyobesenie ukuti asabatuleghe abangi nkyeni. Isagha tuyobesanie simo mwa mbombo isi.

MWITENDEKESYEGHE ISYA NKYENI

14. Ngimba unkamu undumyana abaghile ukwitendekesya bulebule ukuya mbombi wakabalilo kosa?

¹⁴ Umbombi wakabalilo kosa. Abanyambala bamo abakusi mwambepo bikwanda ububombeli bwakabalilo kosa bo bakeke. Ukubomba ubupayiniya kukubatula abakamu abalumyana ukumanya muno babaghile ukubombela kanunu nabandu abakukindanakindana. Kukubatula kangi ukumanya muno babaghile ukubombela kanunu indalama isi bikukaba nukuleka ukubombela nyingi ukukinda isi bali nasyo. (Filip. 4:​11-13) Injila inunu iyakubomba ubupayiniya bwa kabalilo kosa ko kwanda ubupayiniya bwakabalilo. Kwa myesi minandi, bingi bikubomba ubupayiniya bwa kabalilo. Isi sikubatula ukuti bitendekesye ukwanda ubupayiniya bwakabalilo kosa. Ukubomba ubupayiniya, kukutula ukuti baye nulusako lwakubomba ububombeli ubungi ubwakabalilo kosa, bo ububombeli ubwakuyenga pamo ukubomba pa Beteli.

15-16. Ngimba findu fiki fibaghile ukuntula unkamu undumyana ukuti abaghiliwe ukuya ntuli wakipanga pamo nkulumba?

¹⁵ Ukuya nkulumba wakipanga pamo ntuli. Abakamu bosa bikulondiwa ukuya nubwighane ubwakuti babatuleghe abakamu na balumbu pakuya bakulumba bakipanga. Ibaibolo likuyoba ukuti abanyambala aba bikwiyipa ukuti babombeghe ubudindo ubu, “bikunyonywa imbombo inunu.” (1 Tim. 3:1) Bo akali ukwanda ukubomba bo nkulumba, unkamu ikulondiwa ukuya ntuli wakipanga. Abatuli bakipanga bikubatula abakulumba munjila nyingi. Abakulumba na batuli bakipanga bosa bikubatula abakamu na balumbu mwakwiyisya kangi bikwiyipa ukufumusya. Abakamu abalumyana bope babaghile ukuya batuli nkipanga. Untuli wakipanga uyu ikubomba kanunu ifindu uwa fyinja fya mma 20 abaghile ukwimikiwa ukuya nkulumba wakipanga.

¹⁶ Ngimba mubaghile ukwitendekesya bulebule ubudindo ubu? Ibaibolo likuyoba isya tuyilo utu mukulondiwa ukuya nato. Loli mukumbukeghe ukuti linga umundu ali nutuyilo utununu utu tukuyobiwa mu Baibolo, anganile Yehova, imbumba yake kangi nikipanga, abaghile ukwimikiwa ukuya nkulumba. (1 Tim. 3:​1-13; Titi 1:​6-9; 1 Pet. 5:​2, 3) Mughelegheleghe ukufimanya kanunu ifi fikulondiwa ukuti umundu aye nkulumba. Mwiputeghe kwa Yehova ukuti abatule ukufwanisya ifindu ifi fikulondiwa.c

17. Ngimba unkamu undumyana abaghile ukwitendekesya bulebule ukuya nnyambala kangi mutu wambumba? (Keta kangi ikithuzi.)

¹⁷ Ukuya nnyambala kangi mutu wambumba. Bo muno Yesu ayobile, abanyambala abakusi mwambepo babaghile ukusala ukuleka ukwegha. (Mat. 19:12) Loli linga musalile ukwegha, mukuya pakongelela ubudindo ubungi ubwakuya nnyambala kangi mutu wambumba. (1 Kor. 11:3) Yehova ikulonda ukuti unnyambala anganeghe fiyo unkasi wake nukumpwelelela mwakumbili, mminong’ono namwambepo. (Ef. 5:​28, 29) Utuyilo namaluso agha tuyobesenie kubwandilo munkhani iyi bo ukukusya uluso lwabumanyi, ukubaghindika abakikulu nukuya basubiliwa, fikuya pakubatula ukuya nnyambala nnunu. Mukuya pakwitendekesya kanunu ukuti musafwanisye ubudindo bwinu pakuya nnyambala kangi mutu wambumba.

18. Ngimba unkamu undumyana abaghile ukwitendekesya bulebule ukuti asaye tata nnunu?

¹⁸ Tata. Linga mweghile, mubaghile ukuya tata. Ngimba mubaghile ukumanyilako isyafiki kwa Yehova pankhani yakuya tata nnunu? Filipo fingi. (Ef. 6:4) Yehova alimbulile umwanake Yesu ukuti anganile fiyo kangi anangisye muno alinganile. (Mat. 3:17) Linga mukuya pakuya tata, muketesyeghe ukuti utubalilo tosa mukubabula abaninu ukuti mubaghanile. Mwakisa mubandaghisyeghe utubalilo tosa pafindu ifinunu ifi babombile. Tata uyu ikukonga ikifwanikisyo kya Yehova ikubatula abanake abanyambala na bakikulu ukuya Bakristu bakusi mwambepo. Mubaghile ukwanda ukwitendekesya lino mwakubaghana nukubatula abamumbumba na nkipanga kyinu mwalughano linga mukubaketa ukuya bakulondiwa fiyo kumyinu. (Yoh. 15:9) Isi sibaghile ukubatula ukuti musaye nnyambala kangi tata nnunu nkyeni. Mwakongelelapo, Yehova ikuya pakubaketa ukuti muli bakulondiwa fiyo kumyake kangi mukuya pakuyitula imbumba yinu nikipanga.

ISI MUKULONDIWA UKUBOMBA LINO

19-20. Ngimba findu fiki fibaghile ukubatula abakamu abalumyana ukuti basaye Bakristu bakusi mwambepo? (Keta ikithuzi kyapakikope.)

¹⁹ Mwe bakamu balumyana, mukulondiwa ukwiyipa ukuti muye bakusi mwambepo bo mukunkonga Yesu. Mukulondiwa ukukonga ififwanikisyo ifinunu, mwinong’oneghe kanunu, muyeghe basubiliwa, mumanyileghe amaluso amanunu kangi mwitendekesyeghe ubudindo ubu mwisakuya nabo nkyeni.

²⁰ Lumo utubalilo tumo, mukuwa amaka linga mukwinong’onela ifindu fyosa ifi mwisakubombagha nkyeni. Loli mubaghile ukufwanisya. Mukumbukeghe ukuti Yehova ikulonda ukubatula umwe. (Yes. 41:​10, 13) Kangi abakamu na balumbu binu nkipanga bope bikuya pakubatula. Linga mufwanisye ukubomba isi Yehova ikulonda, mwisakuya nubumi bwakuhobosya kangi mwisakwikutisiwagha. Tubaghanile fiyo mwe bakamu bitu balumyana. Yehova abasayeghe bo mukwiyipa fiyo ukuti muye banyambala bakusi mwambepo.​—Mbu. 22:4.