Kɛ Ewiade Ɛhye Ɛlɛsi Ahɔ Ye Ɛ?
Ngyegyelɛ mɔɔ anu yɛ se yɛɛ edwɛkɛ mɔɔ yɛ azibɛnwo mɔɔ sisi la ɛbu zolɛ wɔ ewiade ye anu! Ɔ muala kile duzu?
ANWOBANEBƆLƐ: Bɛto bɔmbo wɔ gua nu. Bɛto kilehilevolɛma nee sukulu ngakula etu wɔ sukulu. Bɛwua ngakula mɔɔ bɛ awovolɛma anye kɛvi bɛ nwo zo wɔ mekɛ ekyi bie anu la. Bɛkolo mraalɛ nee mrenya mgbanyima nwo zo ewiazo henlema na bɛwua bɛ.
NYAMENLEZONLENLƐ NU: Asɔne ngakyile si menli mɔɔ ko la adua. Bɛbɔ ɛsɔfoma somolɛ wɔ menli ɛhuhulɛ nwo. Ɛsɔfoma mɔɔ nee ngakula da; asɔnema keda zo. Asɔne mɔɔ menli ɛngɔ; ɔlua zo bɛdɔne asɔne azua.
ABƆDEƐ MƆƆ BƐNGA YƐ YIA: Bɛso kpɔkɛ bɛfa ɔ bo zo ne bɛyɛ gyima. Ehyiavolɛma so kpɔkɛ fa yɛ ɛyɛne anzɛɛ emulike. Bɛyɛ azudenle evinli, mɔɔ bɛno a ɔnyɛ boɛ a. Gyima mgbole nu ewula mɔɔ bɛto bɛgua nyevile nu nee adwuliso ndenle mɔɔ bɛdua zo bɛkye fɛlɛ la ɛzɛkye fɛlɛhyelɛ. Anwoma mɔɔ bɛzɛkye ye.
EZUKOA GYINLABELƐ: Ezukoa mɔɔ Abibile maanle nu amra ko biala nyia ye wɔ ɛvolɛ ko anu la le ekyi bie. Gyimayɛlɛ nu anyebolo sɛkye gyima, na ɔmaa menli apenle apenle gyima bɔ bɛ. Adalɛbɔlɛ maa menli mɔɔ fa ezukoa wula gyima bo la ezukoa bɔ bɛ.
ƐHƆNE: Ewiade amuala menli kɛyɛ 800,000,000 ɛnnyia aleɛ ɛnli.
KONLE: Menli mɔɔ bo 100,000,000 la ngoane vile bɛ sa wɔ ɛvoya ne mɔɔ tɔ zo 20 la anu ɔlua konle ti. Nukelea akodeɛ dɔɔnwo wɔ ɛkɛ mɔɔ kola sɛkye alesama amuala fane dɔɔnwo a. Maanle konle. Amumuyɛyɛlɛ tɛlɛ ka ewiade amuala.
EWULE YƐƐ ANWODOLƐ NGAKYILE: Ɔvi 1918 mɔɔ ba la, influenza hunle menli 21,000,000. Ɛnɛ, AIDS ɛrayɛ “ewulenzane mɔɔ ku menli kpalɛ wɔ alesama tetedwɛkɛ nu a.” Anahɛlɛ yɛɛ ahonle ewule maa menli di alɔbɔlɛ wɔ ewiade amuala.
Mmafa wɔ adwenle ɛkɔ edwɛkɛ kokye ala azo. Asoo ɔle edwɛkɛ mɔɔ ɛlɛsisi ɛleka bie ala la ɔ? Anzɛɛ ɔboka ewiade amuala ɛdeɛ mɔɔ ɛlɛsisi mɔɔ ɔti ɔmaa nwolɛ kyia kpalɛ la anwo ɔ?
[Ɛlɛka/Nvoninli wɔ mukelɛ 5]
Asoo Nyamenle Dwenle Yɛ Nwo Amgba?
Menli mɔɔ ninyɛne mɔɔ ɛlɛsisi mɔɔ yɛ azibɛnwo anzɛɛ ninyɛne mɔɔ fi bɛ sa la gyegye bɛ la, anu dɔɔnwo ɛnnwu deɛ mɔɔ ɔti Nyamenle ɛnva ɔ nwo ɛnlie edwɛkɛ nu ɛmmaa ninyɛne ɛhye mɔ ɛnvi ɛkɛ ne la.
Nyamenle dwenle yɛ nwo amgba. Ɔmaa yɛnyia adehilelɛ kpalɛ yɛɛ nɔhalɛ anwodɔlɛ ɛnɛ. (Mateyu 11:28-30; 2 Temɔte 3:16, 17) Yeyɛ ngyehyɛlɛ mɔɔ ɔbalua zolɛ yeava basabasayɛlɛ, anwodolɛ yɛɛ ewule yeara awieleɛ bɔkɔɔ a. Ye ngyehyɛlɛ ne kile kɛ tɛ maanle ko bie anu amra ala a ɔdwenle bɛ nwo a na emomu ɔdwenle menli kɔsɔɔti anwo.—Gyima ne 10:34, 35.
Kɛzi yɛdwenle Nyamenle nwo kpalɛ ɛ? Asoo ɛze anwuma nee aze Bɔvolɛ ne? Kɛ bɛfɛlɛ ye ɛ? Ye atiakunlukpɔkɛ a le boni? Ɔye edwɛkɛ ɛhye mɔ anloa wɔ Baebolo ne anu. Saa yɛnea nuhua a yɛnwu mɔɔ ɔlɛyɛ yeava basabasayɛlɛ, anwodolɛ yɛɛ ewule yeara awieleɛ la. Duzu a ɔwɔ kɛ yɛyɛ na yɛanyia nuhua nvasoɛ ɛ? Ɔhyia kɛ yɛsukoa ɔ nwo yɛɛ ye atiakunlukpɔkɛ nwo debie. Saa yɛannyia ye nuhua diedi a, asoo yɛkɛnyia ye ngyehyɛlɛ ne mɔ azo nvasoɛ? (Dwɔn 3:16; Hibuluma 11:6) Eza nwolɛ hyia kɛ yɛdi ye mɛla ne mɔ azo. (1 Dwɔn 5:3) Asoo ɛ nye die nwo kpalɛ kɛ ɛkɛyɛ zɔ ɔ?
Amaa yɛade deɛ mɔɔ ɔti Nyamenle ɛmaa gyinlabelɛ ne mɔ mɔɔ wɔ ɛkɛ ne anwo adenle la abo la, ɔwɔ kɛ yɛte edwɛkɛ ko mɔɔ anwo hyia la abo. Baebolo ne kilehile edwɛkɛ ne anu. Wɔ buluku ɛhye mukelɛ 15 ne, ɛbanwu edwɛkɛ ɛhye wɔ ɛkɛ.