Deɛmɔti Yɛyɛ Awulae Nɔsolɛ Aleɛ Ne La
“Bɛyɛ ɛhye bɛva bɛhakye me.”—1 KƆLENTEMA 11:24.
1, 2. Duzu a Gyisɛse yɛle ye Naesan 14, 33 Y.M. nɔsolɛ nu a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)
WƆ Naesan 14, 33 Y.M., mekɛ mɔɔ ɛnee siane ne ɛyɛ kutukpunli wɔ Gyɛlusalɛm la, Gyisɛse nee ye ɛdoavolɛma ne lile Akpabɛnwo ɛvoyia ne mɔɔ manle menli hakyele kɛzi Gyihova liele Yizilayɛma vile Yigyibiti la. Ɛnee ɛvolɛ 1,500 ɛpɛ nu. Gyisɛse nee ye ɛdoavolɛ nɔhavoma 11 ne lile aleɛ titile bie, ɔle aleɛlilɛ mɔɔ ye ɛdoavolɛma kɔsɔɔti bayɛ ye ɛvolɛ biala ahakye ye ewule ne a.—Mateyu 26:1, 2.
2 Gyisɛse yɛle asɔne, ɔvale paano mɔɔ mgbɔvonle ɛnle nu la ɔmanle ye ɛdoavolɛma ne na ɔzele bɛ kɛ: “Bɛlie bɛli.” Akee ɔvale dwora mɔɔ nwanye wɔ nu la, ɔyɛle Nyamenle mo, na ɔzele kɛ: “Bɛ muala bɛnlo.” (Mateyu 26:26, 27) Ɛnee paano ne nee nwanye ne kile debie titile. Gyisɛse ɛdoavolɛ nɔhavoma ne zukoale ninyɛne dɔɔnwo wɔ nɔsolɛ titile zɔhane.
3. Kpuyia boni mɔ a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?
3 Ɛnee Gyisɛse kulo kɛ ye ɛdoavolɛma kakye ye ewule ne ɛvolɛ biala. Nzinlii bɛvɛlɛle ye ‘Awulae Nɔsolɛ Aleɛ,’ anzɛɛ Ngakyelɛlilɛ. (1 Kɔlentema 11:20) Yɛbahola yɛabiza nwolɛ kpuyia bie mɔ. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛkakye Gyisɛse ewule ne a? Paano nee nwanye ne gyi ɛkɛ maa duzu? Anwoziezielɛ boni a yɛyɛ na yɛahɔ Ngakyelɛlilɛ ne a? Nwane mɔ a kola di paano ne na bɛno nwanye ne bie a? Na kɛzi Keleseɛnema kile kɛ bɛ nye sɔ bɛ anyelazo ne ɛ?
DEƐMƆTI YƐKAKYE GYISƐSE EWULE NE LA
4. Duzu a Gyisɛse ewule ne maa yɛnyia a?
4 Adam vale ɛtane nee ewule gyakyile yɛ ɔluakɛ ɔyɛle ɛtane. (Wulomuma 5:12) Dasanli biala ɛnle azɛlɛ ye azo mɔɔ ɔbahola yeakpɔne ɔ nwo anzɛɛ awie mɔ a. (Edwɛndolɛ 49:6-9) Noko Gyisɛse vale ye ngoane ne mɔɔ di munli la manle Nyamenle vale kpɔnenle yɛ. Gyisɛse yɛle ɛhye amaa yɛanyia anyelazo kɛ yɛbadɛnla aze dahuu, mɔɔ ɛtane nee ewule ɛnli yɛ nwo zo bieko a.—Wulomuma 6:23; 1 Kɔlentema 15:21, 22.
Yɛ nye sɔ mɔɔ Gyihova nee Gyisɛse ɛyɛ ɛmaa yɛ la kpalɛ!
5. (a) Kɛzi yɛnwu kɛ Nyamenle nee Gyisɛse kulo yɛ ɛ? (b) Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛkɔ Ngakyelɛlilɛ ne bie a?
5 Nyamenle kulo alesama kpalɛ yemɔti a ɔvale ɛkpɔnedeɛ ne ɔmanle a. (Dwɔn 3:16) Gyisɛse noko wule manle yɛ ɔvale ɔhilele kɛ ɔkulo yɛ. Kolaa na Gyisɛse ara azɛlɛ ye azo la, ɛnee ɔ “nye die menli nwo.” (Mrɛlɛbulɛ 8:30, 31) Yɛ nye sɔ mɔɔ Gyihova nee Gyisɛse ɛyɛ ɛmaa yɛ la kpalɛ! Ɛhye ati a yɛdi Gyisɛse mɛla mɔɔ se “bɛyɛ ye zɔhane bɛva bɛhakye me” la azo na yɛkɔ Ngakyelɛlilɛ ne ɛvolɛ biala a.—1 Kɔlentema 11:23-25.
MƆƆ PAANO NEE NWANYE NE KILE LA
6. Kɛzi yɛte Ngakyelɛlilɛ paano nee nwanye ne abo ɛ?
6 Mɔɔ Gyisɛse nee ye ɛdoavolɛma ne ɛlɛdi aleɛ ne la, yeammaa paano ne angakyi ɔ nwo nane anzɛɛ nwanye ne angakyi ye mogya wɔ nwanwane adenle zo. Ɔhanle ye wɔ paano ne anwo kɛ: “Ɛhye a le me nwonane ne a.” Yɛɛ ɔhanle ye nwanye ne noko anwo kɛ: “Ɛhye a le me mogya ne mɔɔ bɛbahwi bɛamaa menli dɔɔnwo na ɔsɔ Nyamenle ngyekyeleɛ ne anloa la.” (Maake 14:22-24) Ɔda ali wienyi kɛ ɛnee paano ne nee nwanye ne le sɛkɛlɛneɛ ala.
7. Paano ne mɔɔ mgbɔvonle ɛnle nu la gyi ɛkɛ maa duzu?
7 Wɔ nɔsolɛ titile zɔhane, Akpabɛnwo paano ne mɔɔ mgbɔvonle ɛnle nu la bie a Gyisɛse vale lile gyima a. (Adendulɛ 12:8) Wɔ Baebolo ne anu, ɔyɛ a bɛfa mgbɔvonle bɛgyinla ɛkɛ bɛmaa ɛtane. (Mateyu 16:6, 11, 12; Luku 12:1) Paano mɔɔ mgbɔvonle ɛnle nu mɔɔ Gyisɛse vale lile gyima la gyi ɛkɛ maa ɔ nwo nane ne mɔɔ ɛtane biala ɛnle nu la. (Hibuluma 7:26) Ɛhye ati paano mɔɔ mgbɔvonle ɛnle nu la a yɛfa yɛyɛ Ngakyelɛlilɛ ne a.
8. Nwanye ne gyi ɛkɛ maa duzu?
8 Nwanye ne mɔɔ Gyisɛse vale lile gyima la nee mɔɔ yɛfa yɛyɛ Ngakyelɛlilɛ ne ɛnɛ noko la gyi ɛkɛ maa Gyisɛse mogya, anzɛɛ ye ngoane. Gyisɛse wule Gyɛlusalɛm ɛleka bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Gɔlogɔta la, na ɔvale ye ngoane ɔmanle wɔ “menli dɔɔnwo bɛ ɛtane fakyɛ ti.” (Mateyu 26:28; 27:33) Saa yɛ nye sɔ ahyɛlɛdeɛ titile ɛhye a, yɛbaziezie yɛ nwo ɛvolɛ biala yɛamaa ɛvoyia titile ɛhye. Kɛzi yɛbayɛ ye ɛ?
KƐZI YƐSIEZIE YƐ NWO LA
9. (a) Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛdi Ngakyelɛlilɛ Baebolo ɛgengalɛ ngyehyɛleɛ ne azo ɛ? (b) Kɛzi ɛkpɔnedeɛ ne baboa ɛdawɔ mumua ne ɛ?
9 Debie ko mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ yɛsiezie yɛ nwo yɛmaa Ngakyelɛlilɛ ne la a le kɛ yɛbali Ngakyelɛlilɛ Baebolo ɛgengalɛ ngyehyɛleɛ ne mɔɔ wɔ Neɛnlea Ngɛlɛlera Ne Anu Dahuu buluku ne anu la azo. Baebolo ne mɔɔ yɛbagenga la bamaa yɛadwenledwenle mɔɔ Gyisɛse yɛle kolaa na yeawu la anwo.a Adiema raalɛ ko hanle kɛ: “Yɛ nye la kɛ yɛbahɔ Ngakyelɛlilɛ ne. Ɛvolɛ biala ɛdeɛ le titile. Saa mekakye mekɛ mɔɔ me papa wule . . ., mɔɔ ɛnee me nye gyi ɔ nwo koonwu la a, ɔmaa menyia ɛkpɔnedeɛ ne anwo anyezɔlɛ kpole. . . . Ɛnee mete ngɛlɛlera ne abo mɔɔ mekola mekilehile nu a! Noko mekɛ mɔɔ menwunle kɛzi ewule ati yɛ se la, akee menyianle anyezɔlɛ kpole wɔ mɔɔ ɛkpɔnedeɛ ne bayɛ amaa yɛ la anwo.” Mɔɔ Gyisɛse ɛkpɔnedeɛ ne bayɛ amaa yɛdayɛ mumua ne mɔɔ yɛbadwenledwenle nwo la boka anwoziezielɛ mɔɔ yɛyɛ yɛmaa Ngakyelɛlilɛ ne la anwo.
Yɛdi Ngakyelɛlilɛ Baebolo ɛgengalɛ ngyehyɛleɛ ne azo yɛfa yɛsiezie yɛ nwo (Nea ɛdendɛkpunli 9)
10. Debie bieko mɔɔ yɛyɛ yɛsiezie yɛ nwo yɛmaa Ngakyelɛlilɛ ne la a le boni?
10 Debie bieko mɔɔ yɛyɛ yɛsiezie yɛ nwo la a le kɛ yɛbava mekɛ dɔɔnwo yɛahɔ daselɛlilɛ, yɛavɛlɛ menli dɔɔnwo yɛamaa bɛara Ngakyelɛlilɛ ne. Bie a yɛbahola yɛayɛ adekpakyelɛ boavolɛ. Saa yɛka Nyamenle, ɔ Ra ne, nee dahuu ngoane nwo anyelazo ne anwo edwɛkɛ yɛkile awie mɔ a, yɛnyia ahunlundwolɛ kɛ yɛlɛyɛ mɔɔ Nyamenle kpondɛ kɛ yɛyɛ la.—Edwɛndolɛ 148:12, 13.
11. Kɛmɔti a Pɔɔlo hanle kɛ Kɔlentema bie mɔ anyɛ Ngakyelɛlilɛ ne wɔ adenle mɔɔ fɛta la azo ɛ?
11 Saa ɛlɛsiezie ɛ nwo wɔamaa Ngakyelɛlilɛ ne a, dwenledwenle edwɛkɛ mɔɔ Pɔɔlo hɛlɛle mediema mɔɔ bɛwɔ Kɔlente la anwo. (Kenga 1 Kɔlentema 11:27-34.) Ɔhanle kɛ awie biala mɔɔ kɛli Awulae kpanwo ne anzɛɛ kɛnlo ye dwora ne anu wɔ adenle mɔɔ ɛnfɛta la azo, anzɛɛ ambu ye bie la, bali “Awulae nwonane ne nee ye mogya ne” anwo fɔlɛ. Yemɔti saa awie mɔɔ bɛkpokpa ye la bɔ ɛbɛla ɛtane na ɔdi paano ne na ɔno nwanye ne bie a, “ɔtwehwe ndeanlɛ ɔmaa ɔ nwo.” Ɛnee Kɔlentema dɔɔnwo bɔ ɛbɛla ɛtane wɔ Pɔɔlo mekɛ zo. Bie a ɛnee bie mɔ di aleɛ maa ɔda bɛ nwo zo, anzɛɛ no nza dɔɔnwo na bɛahɔ Ngakyelɛlilɛ ne anzɛɛ wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛyɛ la yemɔti ɛnee bɛda. Bɛambu ɛvoyia ne, yemɔti saa bɛlile paano na bɛnlonle nwanye ne bie bɔbɔ a, Nyamenle anye anlie nwo.
12. (a) Pɔɔlo vale Ngakyelɛlilɛ ne dole duzu anwo? Kɔkɔ boni a ɔbɔle menli mɔɔ di bie la ɛ? (b) Awie mɔɔ di aleɛ ne bie la yɛ ɛtane kpole a, duzu a ɔwɔ kɛ ɔyɛ a?
12 Pɔɔlo vale Ngakyelɛlilɛ ne totole aleɛlilɛ nwo, yemɔti ɔbɔle menli mɔɔ di bie la kɔkɔ kɛ: “Ɔnle kɛ bɛno Awulae dwora ne anu na eza bɛanlo mbɔnsam dwora nu; yɛɛ ɔnle kɛ bɛtɛnla Awulae ɛkponle nwo na eza bɛahɔdɛnla mbɔnsam ɛkponle nwo.” (1 Kɔlentema 10:16-21) Saa awie mɔɔ di aleɛ ne bie la ɛyɛ ɛtane kpole a, ɔhɔ mgbanyima ne mɔ ɛkɛ ɔmaa bɛboa ye. (Kenga Gyemise 5:14-16.) Saa ɔnu ɔ nwo nɔhalɛ nu na ɔdi Ngakyelɛlilɛ aleɛ ne bie a, ɛnee ɔngile kɛ ɔmbu Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne.—Luku 3:8.
Yɛnrɛyɛ debie mɔɔ ɛngile ɛbulɛ ɛmmaa Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne la
13. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛfa asɔneyɛlɛ yɛsuzu yɛ anyelazo ne anwo a?
13 Eza yɛbahola yɛaziezie yɛ nwo yɛamaa Ngakyelɛlilɛ ne ɔlua asɔneyɛlɛ mɔɔ yɛbava yɛadwenledwenle anyelazo ne mɔɔ Nyamenle ɛva ɛmaa yɛ anwo la azo. Yɛngulo kɛ yɛyɛ debie mɔɔ ɔngile ɛbulɛ ɔmmaa Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne la. Ɛhye ati, saa yɛngola yɛnnwu ye saa bɛkpokpa yɛ a, ɛnee ɔnle kɛ yɛfa yɛ sa yɛka paano nee nwanye ne. Ɛnee, akee nwane mɔ a kola di bie a?
NWANE MƆ A KOLA DI BIE A?
14. Duzu a menli mɔɔ boka ngyekyeleɛ fofolɛ ne anwo la yɛ ye wɔ Ngakyelɛlilɛ ne abo a?
14 Menli mɔɔ di Ngakyelɛlilɛ aleɛ ne bie la ze ye wienyi kɛ bɛboka ngyekyeleɛ fofolɛ ne anwo. Gyisɛse hanle kɛ: “Dwora ɛhye a le Nyamenle Ngyekyeleɛ Fofolɛ ne mɔɔ bɛva me mogya ne bɛhye ɔ bo la.” (1 Kɔlentema 11:25) Ɛnee Gyihova ɛha kɛ ɔbava ngyekyeleɛ fofolɛ ne yeazie Mɛla ngyekyeleɛ ne mɔɔ ɔ nee Yizilayɛma yɛle la agyakɛ anu. (Kenga Gyɛlɛmaya 31:31-34.) Nyamenle nee menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la a yɛle ngyekyeleɛ fofolɛ ne a. (Galeehyeama 6:15, 16) Gyisɛse ewule ne a manle ngyekyeleɛ ɛhye gyinlanle a. (Luku 22:20) Gyisɛse le ngyekyeleɛ fofolɛ ne Avinligyinlavolɛ. Nɔhavoma mɔɔ bɛkpokpa bɛ mɔɔ bɛboka ngyekyeleɛ fofolɛ ne anwo la nee Gyisɛse badɛnla anwuma.—Hibuluma 8:6; 9:15.
15. Nwane mɔ a boka Belemgbunlililɛ ngyekyeleɛ ne anwo a? Saa bɛdi nɔhalɛ a, duzu a bɛbanyia a?
15 Menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la eza ze kɛ bɛboka Belemgbunlililɛ ngyekyeleɛ ne anwo. (Kenga Luku 12:32.) Gyisɛse nee ye ɛdoavolɛ nɔhavoma mɔɔ bɛkpokpa bɛ na ‘bɛ nee ye nwunle amaneɛ la a,’ yɛle ngyekyeleɛ ɛhye a. (Felepaema 3:10) Ɛnɛ noko, nɔhavoma mɔɔ bɛkpokpa bɛ la boka ngyekyeleɛ ɛhye anwo. Bɛ nee Kelaese bɛali tumi wɔ anwuma dahuu. (Yekile 22:5) Ɔfɛta kɛ bɛdi aleɛ ne bie wɔ Awulae Nɔsolɛ Aleɛ ne abo.
16. Kilehile Wulomuma 8:15-17 la anu sikalɛ.
16 Menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la ze kɛ bɛle Nyamenle amra yemɔti bɛkola bɛdi aleɛ ne bie. (Kenga Wulomuma 8:15-17.) Pɔɔlo hanle kɛ bɛfɛlɛ Nyamenle, “Egya!” anzɛɛ “Papa.” Arelam edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo Egya la kile ɛlɔlɛ nee ɛbulɛ mɔɔ awie lɛ maa ye “papa” la. Ɔkile abusuabɔlɛ titile mɔɔ menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la nee Gyihova nyia wɔ mekɛ mɔɔ bɛkɛnyia ye ‘sunsum ne mɔɔ ɔmaa bɛyɛ Nyamenle amra la.’ Nyamenle sunsum ne nee bɛ ɛdeɛ ne “bɔ nu” anzɛɛ di bɛ daselɛ, yemɔti bɛze kɛ bɛle ɔ mra mɔɔ bɛva sunsum ne bɛkpokpa bɛ. Ɛhye ɛngile kɛ bɛ nye ɛnlie nwo kɛ bɛkɛdɛnla azɛlɛ ye azo. Bɛze kɛ saa bɛdi nɔhalɛ bɛkɔ ewule nu a, bɛ nee Gyisɛse babɔ nu ali tumi wɔ anwuma. Eza bɛze kɛ Gyihova, ‘Nwuanzanwuanza Ko ne ɛmaa bɛnyia ye Sunsum ne bie.’ Ɛnɛ, yeha Nyamenle amra 144,000 ɛhye mɔ anu ekyi bie ala wɔ azɛlɛ ye azo. (1 Dwɔn 2:20; Yekile 14:1) Bɛbikye Gyihova kpalɛ yemɔti bɛkola bɛfɛlɛ ye “Egya!” anzɛɛ “Papa.”
MAA Ɛ NYE ƐZƆ WƆ ANYELAZO NE
17. Menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anyelazo a le boni? Kɛzi bɛkola bɛnwu kɛ bɛkpokpa bɛ ɛ?
17 Saa ɛboka Keleseɛnema mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anwo a, ɛta ɛka wɔ anwuma anyelazo ne anwo edwɛkɛ wɔ asɔneyɛlɛ nu. Ɛbanwu kɛ Ngɛlɛlera bie mɔ fane ɛ nwo titile. Kɛ neazo la, saa Baebolo ne ka Gyisɛse nee ye “atɔfolɛ” raalɛ ne agyalɛ nwo edwɛkɛ a, ɛze kɛ ɔfane ɛ nwo na ɛ nye la ye ade. (Dwɔn 3:27-29; 2 Kɔlentema 11:2; Yekile 21:2, 9-14) Anzɛɛ Baebolo ne ka ɛlɔlɛ mɔɔ Nyamenle lɛ maa menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anwo edwɛkɛ a, ɛze kɛ ɔlɛka yeahile wɔ. Yɛɛ saa ɛkenga Baebolo nu adehilelɛ fɔɔnwo bie mɔɔ fane menli mɔɔ bɛkpokpa bɛ la anwo a, sunsum nwuanzanwuanza ne ka wɔ maa ɛdi zo. Nyamenle sunsum ne di ɛ nwo daselɛ kɛ wɔ anyelazo a le kɛ ɛbahɔ anwuma.
18. ‘Mboane gyɛne’ ne anyelazo a le boni? Kɛzi ɛnwu anyelazo ɛhye ɛ?
18 Saa ɛboka “menli pemgbenleamgbe” ne anzɛɛ ‘mboane gyɛne’ ne anwo a, Nyamenle ɛmaa wɔ nwolɛ adenle mɔɔ ɛbahola wɔadɛnla aze wɔ Paladaese dahuu a. (Yekile 7:9; Dwɔn 10:16) Kɛzi ɛnwu wɔ kenlebie anyelazo ɛhye ɛ? Saa ɛdwenledwenle mɔɔ Baebolo ne ka fane kenlebie Paladaese ne anwo a, ɛ nye die. Ɛ nye la kɛ ɛ nee wɔ mbusuafoɔ nee ɛ gɔnwo mɔ badɛnla anzondwolɛ nu dahuu. Ɛkulo kɛ ɛhɔne, ehyia, amaneɛnwunlɛ, anwodolɛ, nee ewule fi ɛkɛ. (Edwɛndolɛ 37:10, 11, 29; 67:6; 72:7, 16; Ayezaya 33:24) Ɛ kunlu bie a anrɛɛ bɛdwazo wɔ alɔvolɛ mɔɔ bɛwu la. (Dwɔn 5:28, 29) Ɛ nye sɔ anyelazo kɛnlɛma ɛhye mɔɔ Gyihova ɛmaa wɔnyia la kpalɛ! Ɔwɔ nuhua kɛ ɛnli Ngakyelɛlilɛ aleɛ ne bie ɛdeɛ, noko ɛkɔ ɔ bo ɔluakɛ ɛ nye sɔ Gyisɛse ɛkpɔnenlɛ afɔlebɔlɛ ne.
ƐBAHƆ BIE Ɔ?
19, 20. (a) Duzu a ɛyɛ a ɛbadɛnla aze dahuu a? (b) Duzu ati a ɛbahɔ Ngakyelɛlilɛ ne bie a?
19 Saa ɛnyia diedi wɔ Gyihova Nyamenle, Gyisɛse Kelaese, nee ɛkpɔnedeɛ ne anu a, ɛbadɛnla aze dahuu wɔ anwuma anzɛɛ azɛlɛ ye azo. Saa ɛkɔ Ngakyelɛlilɛ ne abo a, dwenledwenle wɔ anyelazo ne nee kɛzi Gyisɛse ewule ne hyia la anwo. Wɔ Yalɛ, April 3, 2015, mekɛ mɔɔ sɛnzɛne ne ɛhɔdɔ la, menli dɔɔnwo mɔɔ bɛwɔ ewiade ɛleka ngakyile la bayia Belemgbunlililɛ Asalo nee ɛleka ngakyile ayɛ Ngakyelɛlilɛ ne.
20 Yɛsiezie yɛ nwo na yɛfa adwenle kpalɛ yɛkɔ Ngakyelɛlilɛ ne abo a, yɛbahile Gyisɛse ɛkpɔnenlɛ afɔlebɔlɛ ne anwo anyezɔlɛ kpalɛ. Saa yɛgyele yɛ nzo yɛtie Ngakyelɛlilɛ ɛdendɛlɛ ne kpalɛ a, yɛbanyia menli nwo ɛlɔlɛ na yɛaha Gyihova bodane mɔɔ ɔlɛ ɔmaa yɛ la anwo edwɛkɛ yɛahile bɛ. (Mateyu 22:34-40) Bɔ mɔdenle kɔ bie.