Yɛ Ɛbɛlabɔlɛ Nee Yɛ Ɛzonlenlɛ Nyianu Buluku Ne Anwo Neɛnleanu
JULY 5-11
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 11-12
“Kɛzi Gyihova Kulo Kɛ Yɛsonle Ye La”
it-2 1007 ¶4
Ɛkɛla
Awie Ɛkɛla Muala Anu Mɔɔ Ɔfi Yeazonle La. Kɛ mɔɔ bɛhile la, “ɛkɛla” ne gyi ɛkɛ ne maa ahenle mumua ne. Noko ngɛlɛlera bie mɔ ka kɛ, yɛkpondɛ Nyamenle, yɛhulo ye, na yɛva ‘yɛ ahonle nee yɛ ɛkɛla muala yɛzonle ye’ (Di 4:29; 11:13, 18), Ditilɔnomi 6:5 ka kɛ: “Bɛva bɛ ahonle muala nee bɛ ɛkɛla muala nee bɛ anwosesebɛ muala bɛhulo Gyihova bɛ Nyamenle ne.” Gyisɛse noko hanle kɛ ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ ɛkɛla muala, yɛ anwosesebɛ muala nee “yɛ adwenle muala” yɛsonle. (Mk 12:30; Lu 10:27) Kpuya ne a le kɛ, saa ninyɛne ɛhye mɔ amuala a ka bɔ nu yɛ ɛkɛla ne a, ɛnee duzu ati a bɛha kɛ yɛva ɔ muala yɛboka ɛkɛla ne anwo yɛzonle Gyihova ɛ? Yɛva ndonwo ɛhye yɛhile nu: Awie bahola adɔne ɔ nwo kɛ akɛlɛ na ɔlua zo yeayɛ ɔ menle ne agyapadeɛ. Noko bie a ɔnrɛvi ye ahonle nu ɔnrɛva ye anwosesebɛ nee ye adwenle muala ɔnrɛzonle ɔ menle ne. (Fa toto Ɛf 6:5; Kɔl 3:22 anwo.) Bɛbobɔle ninyɛne ɛhye mɔ aluma amaa yɛahakye ye dahuu kɛ ɔwɔ kɛ yɛfa ɔ muala yɛsonle Nyamenle, yemɔ a yɛle ye ɛdeɛ a, yɛɛ ɔ Ra ne mɔɔ vale ye ngoane yɛle ɛkpɔnedeɛ dɔle yɛ la. Yɛ sonlabaka ne amuala, mɔɔ yɛkola yɛyɛ, nee yɛ atiakunluwɔzo kɔsɔɔti boka “yɛ ɛkɛla muala” anu mɔɔ yɛfi yɛazonle Nyamenle la anwo.—Fa toto Mt 5:28-30; Lu 21:34-36; Ɛf 6:6-9; Fe 3:19; Kɔl 3:23, 24 anwo.
it-1 84 ¶3
Afɔlemokyea
Bɛzele Yizilayɛma kɛ bɛbubu awozonle ɛzonlenlɛ afɔlemokyea ne mɔ na bɛzɛkye ɛzonlenlɛ mpila nee mbaka mɔɔ bɛsisile bɛ wɔ ɛkɛ ne la amuala. (Ɛzɛ 34:13; Di 7:5, 6; 12:1-3) Ɛnee ɔnle kɛ bɛsukoa Keenama ne mɔ na bɛfa bɛ mra bɛbɔ afɔle wɔ senle nu. (Di 12:30, 31; 16:21) Kɛ anrɛɛ Yizilayɛma bayɛ afɔlemokyea dɔɔnwo la, bɛzele bɛ kɛ bɛyɛ kokye ala bɛva bɛzonle nɔhalɛ Nyamenle kokye ne, na bɛyɛle ye wɔ ɛleka mɔɔ Gyihova mumua ne hilele la. (Di 12:2-6, 13, 14, 27; ɛhye le ngakyile fi Babelɔnoma mɔɔ bɛzile afɔlemokyea 180 bɛmaanle bɛ nyamenle raalɛ Yehyeta angomekye la anwo.) Bɛlimoale bɛzele bɛ kɛ saa bɛpɛ Azule Dwɔdan ne a, bɛva awolɛ mɔɔ bɛtɛkpakyele nu la bɛzi afɔlemokyea (Di 27:4-8), na Dwɔhyua yɛle ɛhye wɔ Yibale Boka ne azo. (Dwh 8:30-32) Mɔɔ bɛhyɛle azɛlɛ ne mɔɔ bɛhonle bɛvale la anzi, Wulubɛnema, Gaadema yɛɛ Manasɛ abusua foa ko ne zile afɔlemokyea kpole kɛnlɛma bie wɔ Dwɔdan ne anloa. Ɛhye vale akɛsakɛsa rale bɛ nee mbusua ekpunli mɔɔ ɛha la avinli kɔkpula kɛ bɛnwunle kɛ tɛ atuadelɛ ti a bɛzile afɔlemokyea ne a, emomu ɛnee ɔle daselɛ mɔɔ kile kɛ bɛbali nɔhalɛ bɛamaa Gyihova mɔɔ ɔle nɔhalɛ Nyamenle ne la.—Dwh 22:10-34.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
it-1 925-926
Gɛlaezem, Boka
Kɛ mɔɔ bɛzele Mosisi la, mɔɔ Yizilayɛma lile Eyae anwo zo konim wiele la, Dwɔhyua maanle Yizilayɛ mbusua ekpunli ne rayiale wɔ Gɛlaezem yɛɛ Yibale Awoka ne mɔ azo. Ɛkɛ ne, bɛgengale nyilalɛ mɔɔ saa menli ne tie Gyihova a bɛbanyia ye yɛɛ munzule mɔɔ saa bɛandie ye a ɔbado bɛ la bɛhilele bɛ. Semɛyɔn, Livae, Dwuda, Yesakaa, Dwosefi yɛɛ Bɛngyaman mbusua ekpunli ne gyinlanle Gɛlaezem Boka ne azo. Ɛnee Livaema yɛɛ ngyekyeleɛ ɛlɛka ne gyi awoka nwiɔ ne avinli, yɛɛ mbusua ekpunli nsia ne mɔɔ ɛha la noko gyi Yibale Boka ne azo. (Di 11:29, 30; 27:11-13; Dwh 8:28-35) Ɔbayɛ kɛ mekɛ mɔɔ bɛgengale nyilalɛ ne bɛhilele mbusua ekpunli mɔɔ gyi Gɛlaezem Boka ne azo bɛwiele la, bɛliele zolɛ, yɛɛ bɛgengale munzule ne bɛwiele la, mbusua ekpunli mɔɔ bɛgyigyi Yibale Boka ne azo la noko liele zolɛ. Bie mɔ suzu kɛ, kɛ mɔɔ ɛnee Gɛlaezem Boka ne kye aleɛ na zolɛ le kɛnlɛma tɛla Yibale Boka mɔɔ ɛnee zolɛ le awolɛ ngome na ɔngye aleɛ la ati a bɛgyinlanle ɛkɛ ne bɛgengale nyilalɛ ne a. Noko Baebolo ne ɛnga ɛhye anwo ɛhwee. Bɛgengale Mɛla ne kpole ‘bɛhilele Yizilayɛ menli ne kɔsɔɔti, mraalɛ nee ngakula yɛɛ nyɛvolɛ mɔɔ de bɛ avinli la amuala boka nwo.’ (Dwh 8:35) Menli dɔɔnwo ne dele edwɛkɛ mɔɔ bɛgengale bɛhilele bɛ la ɔnva nwo ɛleka mɔɔ bɛgyi ye wɔ awoka nwiɔ ne azo la. Bie a bɛkpale ɛleka ɛhye ɔluakɛ ɛnee ɔle ɛleka mɔɔ saa bɛgyinla bɛtendɛ a, awie biala te a.
JULY 12-18
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 13-15
“Kɛzi Mɛla Ne Lale Ye Ali Kɛ Gyihova Dwenle Ehyianvolɛma Anwo La”
it-2 1110 ¶3
Taete
Ɔbaha kɛ saa ɛye taete mɔɔ ɛnee bɛfa bɛboa Livae ɛsɔfo ne mɔ la ɛsie ahane a, ɛnee bɛlɛ taete bieko mɔɔ bɛfa bɛboa awie mɔ gyɛne nee Livaema ne mɔ a. Ɛnee bɛfa taete ɛhye bɛdi gyima wɔ mekɛ mɔɔ Yizilayɛ mbusua ne amuala kɛbɔ nu kɛyia wɔ maanle ne ɛvoyialilɛ bie abo la. Saa ɔba ye kɛ adenle ne wale somaa ɔti ɛnee Yizilayɛnli bie ɛnrɛhola ɛnrɛzoa ye taete ne ɛnrɛhɔ Gyɛlusalɛm a, ɔbahola yeadɔne ye na yeava ye ezukoa nu yeahɔ, na saa ɔdwu ɛkɛ a yeava yeadɔ debie biala mɔɔ ɔ ti akunlu kɛra zo la na ɔ nee ye sua nu amra ava alie bɛ nye. (Di 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Wɔ ɛvolɛ nsa nee ɛvolɛ nsia biala awieleɛ, kɛ anrɛɛ bɛbava taete ɛhye bɛadua kakɛ mɔɔ bɛbɔ ye wɔ maanle ne ayia nwo la, bɛfa bɛboa Livaema, nyɛvolɛ, ahunlanvolɛ nee nrisa wɔ bɛ azua ne mɔ azo.—Di 14:28, 29; 26:12.
it-2 833
Ɛnwomenlelielɛ Ɛvolɛ
Ɛnee ɛvolɛ nsuu ne le ɛvolɛ mɔɔ ‘bɛfa kakɛ bɛkyɛ a [hash·shemit·tahʹ].’ (Di 15:9; 31:10) Wɔ zɔhane ɛvolɛ ne anu, bɛmaa azɛlɛ ne da ɛkɛ ne mgbane mɔɔ bɛnzo zolɛ ɛya a. (Ɛzɛ 23:11) Eza ɛnee bɛfa awie biala kakɛ bɛkyɛ ye. Ɛnee bɛfa kakɛ bɛkyɛ ‘bɛwula Gyihova anyunlunyia.’ Bie mɔ lɛ adwenle ngakyile wɔ edwɛkɛ ɛhye anwo. Mbɔlɔba bie mɔ suzu kɛ, tɛ kɛ ɛnee bɛpɛ kakɛ ne anu, emomu ɛnee ɔnle kɛ awie mɔɔ bɔ bosea la tinlitinli ɔ gɔnwo Hibulunli anwo zo kɛ ɔdua kakɛ ne ɔluakɛ ɛnee ɛyazovoma ɛnnyia ezukoa biala wɔ ɛvolɛ ne anu. Noko ahenle mɔɔ bɔle bosea ne la bahola atinlitinli ɛyɛvolɛ nwo zo alie ye ezukoa ne. (Di 15:1-3) Dwuuma ɛzonlenlɛ nu kilehilevolɛma bie mɔ lɛ adwenle kɛ bɛkola bɛpɛ bosea mɔɔ bɛfa bɛboa bɛ mediema ehyianvolɛma la anu, noko bosea mɔɔ bɛfa bɛyɛ gyima la ɛdeɛ, asolo nwolɛ edwɛkɛ. Bɛkile kɛ wɔ ɛvoya mɔɔ limoa la anu, Hillel yɛle ngyehyɛleɛ bie mɔɔ kola maa awie mɔɔ bɔ bosea la kɔ kɔɔto kɔka ndane bie mɔ na ɔdua zolɛ ɔdie ye ezukoa mɔɔ yeva yebɔ awie bosea la.—The Pentateuch and Haftorahs, edited by J. Hertz, London, 1972, pp. 811, 812.
it-2 978 ¶6
Akɛlɛ
Abusuabɔlɛ mɔɔ wɔ akɛlɛ nee ɔ menle avinli la anwo mɛla. Kɛzi ɛnee bɛ nee Hibulunli akɛlɛ di wɔ Yizilayɛ la le ngakyile fi kɛzi bɛ nee ɛyɛvolɛ anzɛɛ adendulɛnli bie di la anwo. Ɛnee akɛlɛ mɔɔ ɔnle Hibulunli la le ɔ menle agyapadeɛ mɔɔ ɔkola ɔfa ye ɔmaa ɔ mra kɛ agyapadeɛ dahuu a (Lɛ 25:44-46), noko ɛnee ɛvolɛ nsuu ne anzɛɛ Fanwodi ɛvolɛ ne dwu a, ɔwɔ kɛ bɛgyakyi Hibulunli mɔɔ le akɛlɛ la. Mekɛ ɛhye, bɛ nee Hibulunli akɛlɛ di kɛ ɛkpanli wɔ mekɛ mɔɔ ɔbava yeazonle la anu. (Ɛzɛ 21:2; Lɛ 25:10; Di 15:12) Saa Hibulunli bie tɔne ɔ nwo maa kɛ akɛlɛ maa ɛyɛvolɛ, ɛyɛvolɛ ne busuanli bie anzɛɛ adendulɛnli bie a, bɛkola bɛdie ye mekɛ biala, ɔdaye mumua ne anzɛɛ awie mɔɔ ɔlɛ nwolɛ adenle la bahola alie ye. Ɛvolɛ dodo mɔɔ ɛha na Fanwodi ɛvolɛ ne anzɛɛ ɛvolɛ nsuu ne adwu la a bahile ɔ ti bolɛ mɔɔ bɛbadua bɛalie ye la. (Lɛ 25:47-52; Di 15:12) Saa bɛlɛgyakyi Hibulunli akɛlɛ bie bɛamaa yeanyia ye fanwodi a, ɔnle kɛ bɛmaa ɔfa ɔ sa mgbane ɔkɔ, ɔwɔ kɛ ɔ menle maa ye ahyɛlɛdeɛ mɔɔ ɔbamaa yeabɔ ɛbɛla bo kpalɛ la. (Di 15:13-15) Saa akɛlɛ ne ba la ɛnee ɔgya raalɛ a, ɔ ye nee ye bahɔ. Noko akee, saa ɔ menle ne a gyale raalɛ maanle ye a, (bie a ɛnee raalɛ ne le ɛyɛvolɛ mɔɔ bɛngola bɛmmaa ye fanwodi wɔ ɛvolɛ nsuu ne awieleɛ) ɔ ye ne nee ngakula ne mɔ bayɛ ɔ menle ne ɛdeɛ. Wɔ tɛnlabelɛ ɛhye anu, akɛlɛ ne bahola akpa kɛ ɔ nee ɔ menle ne badɛnla. Ɔti ɔ menle ne bava bulalɛ afiti ɔ nzo yeava yeahile kɛ ɔkulo kɛ ɔyɛ ye akɛlɛ wɔ ye ngoane mekɛ kɔsɔɔti anu.—Ɛzɛ 21:2-6; Di 15:16, 17.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
w06 4/1 31
Kpuya Mɔɔ Vi Kengavolɛma Ɛkɛ
Duzu a yɛsukoa yɛfi mɛla mɔɔ wɔ Ɛzɛdɔso 23:19 ne mɔɔ se: “Mmato abɔnkye ralɛ wɔ ɔ nli nyɛfonzule nu” la anu ɛ?
Edwɛkɛ ɛhye mɔɔ finde fane nsa wɔ Mosisi Mɛla ne anu la maa yɛnwu Gyihova adwenle wɔ kɛzi ɔkulo kɛ ninyɛne kɔ zo pɛpɛɛpɛ, ye anwunvɔnezelɛ nee ye ahunlunyele nwo. Eza ɔmaa yɛnwu kɛ Gyihova kyi adalɛ ɛzonlenlɛ bɔkɔɔ.—Ɛzɛdɔso 34:26; Ditilɔnomi 14:21.
Gyihova ambɔ nane nyɛfonzule kɛ bɛva bɛdo nane ne amra ne, ɔti saa awie yɛ zɔhane a ɔngile ɛbulɛ ɔmmaa kɛzi Gyihova bɔle ninyɛne la. Nyɛfonzule ne maa nane ralɛ ne anwosesebɛ ɔmaa ɔnyi. Kɛ mɔɔ abɔlɔba ko hanle la, saa ɛto abɔnkye ralɛ wɔ ɔ nli nyɛfonzule nu a, “ɔkile kɛ wɔangile ɛbulɛ wɔammaa abusuabɔlɛ mɔɔ Nyamenle ɛhyehyɛ ɛdo nane ne nee ɔ ra ne avinli la.”
Bie mɔ noko kile kɛ abɔnkye ralɛ mɔɔ bɛto ye wɔ ɔ nli nyɛfonzule nu la kola yɛ awozonle ɛzonlenlɛ nu nyɛleɛ mɔɔ ɛnee bɛyɛ amaa ezule adɔ a. Saa ɔle zɔ a, ɛnee ɔkile kɛ Mɛla ɛhye le anwobanebɔlɛ maa Yizilayɛma, amaa bɛanva bɛ nwo bɛanwula ɛzonlenlɛ nu atisesebɛ nyɛleɛ mɔɔ ɛnee maanle maanle mɔɔ ɛbɔ bɛ nwo mgbɔlɔka ɛyia la yɛ la anu. Mosisi Mɛla ne duale Yizilayɛma kɛ ɔnle kɛ bɛdi maanle maanle ne mɔ amaamuo nzi.—Lɛvitikɔso 20:23.
Mɔɔ li awieleɛ la, mɛla ɛhye maa yɛnwu Gyihova anwunvɔnezelɛ ne. Nɔhalɛ nu, ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ fale nane mɔɔ bɛyɛ bɛ basabasa la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo wɔ Mɛla ne anu, na ɛhye ɛmmaa yɛnyɛ ninyɛne mɔɔ tia ngyehyɛleɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ wɔ abɔdeɛ nu la. Kɛ neazo la, Mɛla ne duale kɛ kolaa na bɛava nane bɛabɔ afɔle la, ɔwɔ kɛ ɔdi kenle nsuu wɔ ye mame anwo, ɔnle kɛ bɛku nane nee ɔ ra kenle ko ne ala, yɛɛ ɔnle kɛ bɛkye aloma bɛboka ɔ mra anzɛɛ ye aholonvia ne mɔ anwo.—Lɛvitikɔso 22:27, 28; Ditilɔnomi 22:6, 7.
Ɔda ali kɛ tɛ ninyɛne mɔɔ bɛduale ye ɛyɛlɛ la angome anwo edwɛkɛ a wɔ Mɛla ne anu a. Emomu, ngyinlazo edwɛkɛ mɔɔ wɔ nu la maa yɛbɔ ɛbɛla kpalɛ na yɛsukoa Gyihova subane ngɛnlɛma ne mɔ.—Edwɛne 19:7-11.
JULY 19-25
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 16-18
“Ngyinlazo Mɔɔ Bɛfa Bɛbua Ndɛne Pɛlepɛle Nu La”
it-2 511 ¶7
Nɔma
Nwiɔ. Bɛta bɛfa nɔma nwiɔ bɛdi gyima wɔ edwɛkɛ ɛlilɛ nu. Bɛkola bɛgyinla alasevolɛ nwiɔ anloa anu edwɛkɛ zo bɛdi edwɛkɛ bie. Ɛnee ɔhyia alasevolɛ nwiɔ anzɛɛ nsa na bɛava edwɛkɛ bie bɛado ndɛnebuavolɛma anyunlu. Ɛnɛ bɛfa ngyinlazo ko ne ala bɛdi gyima wɔ Kilisiene asafo ne anu. (Di 17:6; 19:15; Mt 18:16; 2Kɔ 13:1; 1Ti 5:19; Hi 10:28) Nyamenle vale ngyinlazo ko ne ala lile gyima wɔ mekɛ mɔɔ ɔfa ɔ Ra ne yeamaa alesama kɛ bɛ Ngoanedievolɛ la. Gyisɛse hanle kɛ: “Bɛhɛlɛ ye wɔ bɛ Mɛla ne anu kɛ: ‘Menli nwiɔ daselɛlilɛ le nɔhalɛ.’ Medi me nwo daselɛ, yɛɛ Selɛ ne mɔɔ zoanle me la noko di me nwo daselɛ.”—Dwn 8:17, 18.
it-2 685 ¶6
Ɛsɔfo
Ɛnee ɛsɔfo ne mɔ a lɛ nwolɛ adenle titili kilehile Nyamenle mɛla ne anu a, yɛɛ ɛnee bɛdi gyima titili wɔ Yizilayɛ ndɛnebualɛ nu. Ɛnee bɛboa ndɛnebuavolɛma ne wɔ azuamgbole ne mɔ azo, yɛɛ ɛnee saa edwɛkɛ bie anu yɛ se a, bɛ nee ndɛnebuavolɛma ne bɔ nu di. (Di 17:8, 9) Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛ nee mgbanyima mɔɔ wɔ sua ne azo la bɔ nu di edwɛkɛ biala mɔɔ fale awie mɔɔ bɛkɛhu ye noko bɛannwu ahenle mɔɔ hunle ye la anwo la. Bɛyɛ zɔ bɛnea kɛ bɛbali adehilelɛ biala azo amaa suakpole ne anli mogya nwo fɔlɛ. (Di 21:1, 2, 5) Saa nrenyia bie twe ɔ ye ati nungule kɛ yezɛkye agyalɛ a, ɔwɔ kɛ ɔfa ye ɔba ɛleka nwuanzanwuanza ne, amaa ɛsɔfo kpanyinli ne ayɛ ninyɛne mɔɔ bamaa Gyihova mumua ne abua raalɛ ne ndɛne kɛ ye ɛzonledolɛ ne le nɔhalɛ anzɛɛ ɔnle nɔhalɛ. (Nɔ 5:11-31) Ɛnee ɔwɔ kɛ bɛku awie biala mɔɔ ɔ nye fuu ɔbabu ɔ nye yeagua zo anzɛɛ yeangile ɛbulɛ yeammaa bɛ ndɛnebualɛ ne la.—Nɔ 15:30; Di 17:10-13.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
it-1 787
Ɛdulɛ
Wɔ Mɛla ne abo, saa bɛbahu awie a, ɔwɔ kɛ ɔgyinla alasevolɛ nwiɔ anloa anu edwɛkɛ zo. (Di 19:15) Ɔwɔ kɛ alasevolɛ ne mɔ a dimoa si ɛtanevolɛ ne awolɛ a. (Di 17:7) Ɛhye ɛyɛlɛ bahile kɛ alasevolɛ ne mɔ lɛ ɛbulɛ maa Nyamenle Mɛla ne yɛɛ bɛkulo kɛ Yizilayɛ maanle ne anwo te. Eza ɛnee ɔnrɛmaa menli ɛnrɛpele bɛ nwo ɛnrɛbɔ adalɛ anzɛɛ ɛnrɛli daselɛ adalɛ.
JULY 26–AUGUST 1
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 19-21
“Sonla Ngoane Sonle Bolɛ Maa Gyihova”
it-1 344
Mogya
Nyamenle maanle alesama ngoane amaa yɛ nye alie, ɔti awie biala mɔɔ bazɛkye ngoane la baye ɔ nloa wɔ Nyamenle anyunlu. Yɛnwu ɛhye wɔ edwɛkɛ mɔɔ Nyamenle hanle hilele Keen la anu, ɔhanle kɛ: “Ɛ diema ne mogya ne ɛlɛsu avɛlɛ me wɔ azɛlɛ ne anwo.” (Gyn 4:10) Saa awie kpɔ ɔ diema, ɔ kunlu a anrɛɛ yewu, anzɛɛ ɔsɛkye ye duma, ɔdi daselɛ adalɛ ɔtia ye na ɔfa ye ngoane ɔto esiane nu a, ɔbali ɔ diema ne mogya nwo fɔlɛ.—Lɛ 19:16; Di 19:18-21; 1Dw 3:15.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
it-1 518 ¶1
Kɔɔto, Edwɛkɛlilɛ
Ɛnee ɛleka mɔɔ bɛdi edwɛkɛ la wɔ sua ne anlenkɛ kpole ne anloa. (Di 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Wut 4:1) “Anlenkɛ ne anloa” kile ɛleka wienyi ne mɔɔ saa ɛwolo suakpole ne azo a ɔla ɛkɛ la. Ɛkɛ ne a ɛnee bɛkenga Mɛla ne bɛkile menli ne a yɛɛ ɛnee bɛka ngyehyɛleɛ ngakyile noko anwo edwɛkɛ bɛkile bɛ wɔ ɛkɛ. (Ni 8:1-3) Ɛnee ɔnyɛ se kɛ ɛbanyia menli wɔamaa bɛali edwɛkɛ bie le kɛ agyapadeɛ ɛdɔnenlɛ nee ninyɛne gyɛne nwo daselɛ wɔ anlenkɛ ne anloa ɔluakɛ ɛnee menli dɔɔnwo di akɔneaba wɔ ɛkɛ. Kɛ mɔɔ menli dɔɔnwo wɔ ɛkɛ ne la ati, ɔmaa ndɛnebuavolɛma ne nea boɛ na bɛdi pɛlepɛle wɔ bɛ edwɛkɛlilɛ nee bɛ kpɔkɛzilɛ nu. Ɛnee ndɛnebuavolɛma ne lɛ ɛleka kpalɛ mɔɔ bɛtɛnla wɔ anlenkɛ kpole ne anloa a. (Dwb 29:7) Samoɛle dule adenle hɔle Bɛtɛle, Gelegale yɛɛ Mezepa maanzinli ne anu, akee ɔhɔle Releema ɛleka mɔɔ ɛnee ye sua wɔ la na ɔbuale ndɛne wɔ ɛleka ɛhye mɔ amuala.—1Sa 7:16, 17.
AUGUST 2-8
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 22-23
“Mɛla Ne Lale Ye Ali Kɛ Gyihova Dwenle Nyɛmoa Nwo”
it-1 375-376
Adesoa
Wɔ tete ne ɛnee bɛta bɛfa nyɛmoa a bɛsoa bɛ ninyɛne a, na bɛzele Yizilayɛma kɛ saa bɛnwu kɛ adesoa ɛdɔ awie mɔɔ kpɔ bɛ la asoaso bie anwo zo a, ɔnle kɛ bɛbu bɛ nye bɛgua zo, emomu ɔwɔ kɛ ‘bɛboa ye bɛmaa ɔye nane ne.’ (Ɛzɛ 23:5) Bɛfɛlɛ ninyɛne dodo mɔɔ nane bie kola soa la adesoa, le kɛ “mɔɔ mgbɔnwɔndua nwiɔ kola soa la.”—2Ar 5:17.
it-1 621 ¶1
Ditilɔnomi
Bɛlale ye ali wɔ Ditilɔnomi buluku ne anu kɛ bɛdwenle nyɛmoa nwo. Bɛduale Yizilayɛma kɛ bɛmmakye aloma mɔɔ butu ye sane zo la, ɔluakɛ ɛnee ɔlɛbɔ ɔ mra nwo bane la ati a yeandu a. Ɔwɔ kɛ bɛgyakyi ye bɛmaa ɔkɔ, noko ɛnee bɛbahola bɛahye ɔ mra ne mɔ na bɛagyakyi ye mame ne amaa yeahola yeado aholonvia fofolɛ. (Di 22:6, 7) Bɛzele Yizilayɛ ɛyazovoma kɛ bɛmmafa ɛnlankɛ nee asoaso bɛbɔ nu bɛfunduvundu azɛlɛ amaa nane ne mɔɔ anwo ɛnyɛ se la anvɛ. (22:10) Ɛnee ɔnle kɛ bɛkyekye ɛnlankɛ nyinli mɔɔ ɛlɛwoso ma la anloa amaa ɛhɔne angu ye wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛfa anwosesebɛ yeayɛ gyima la.—25:4.
w03 10/15 32 ¶1-2
“Bɛ Nee Menli Mɔɔ Bɛnle Diedima La Mmatu”
SAA afunlumu nee ɛnlankɛ ɛlɛyɛ gyima abɔ nu a bɛ nwo kyele bɛ. Bɛfa gyɛnvayile mɔɔ le baka la bɛgua nane nwiɔ mɔɔ bɛ anwosesebɛ nee bɛ mgbole le ko la akɔme zo. Saa yeamba ye zɔ a ɔbamaa nane nwiɔ ne avɛ. Kɛ mɔɔ Nyamenle dwenle nyɛmoa nwo la ati, ɔzele Yizilayɛma kɛ: ‘Bɛmmafa ɛnlankɛ nee asoaso bɛbɔ nu bɛfunduvundu azɛlɛ.’ (Ditilɔnomi 22:10) Ngyinlazo ko ne ala kɔ maa ɛnlankɛ nee afunlumu.
Ɔnda ɔnzi kɛ ɛyazonlɛnli bava ngyegyelɛ zɛhae ado ye nyɛmoa nwo zo. Noko saa ɔnlɛ nlankɛ nwiɔ a, bie a ɔbava nane ngakyile nwiɔ mɔɔ yemɔ ala a ɔlɛ bɛ la yeali gyima ɛhye. Ɔkɛyɛ kɛ ɛhye a ɛyazonlɛnli bie mɔɔ ɔdɛnlanle aze wɔ ɛvoya 19 ne anu la yɛle a. Saa asolo nane ne mɔ anwosesebɛ nee bɛ mgbole a, mɔɔ anwo ɛnyɛ se la bavɛ wɔ gyimayɛlɛ nu na mɔɔ anwo yɛ se la bayɛ gyima dɔɔnwo.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
it-1 600
Kakɛ, Awie Mɔɔ Biza Bosea
Kakɛ le bosea anzɛɛ ezukoa mɔɔ awie ɛlie na ɔwɔ kɛ ɔtua anzɛɛ ɔfa debie ɔmaa ɔsie ɔ gyakɛ anu la. Wɔ tete Yizilayɛ, ɛnee anwongyelelɛ ti a menli biza bosea a. Ɛnee ɔle ngyegyelɛ kpole kpalɛ kɛ Yizilayɛnli babiza bosea; ɔluakɛ mɔɔ biza bosea la le akɛlɛ maa ahenle mɔɔ bɔ ye bosea ne la. (Mrɛ 22:7) Nyamenle zele ye menli ne kɛ ɔwɔ kɛ bɛbuke bɛ sa nu, ɔnle kɛ bɛyɛ angomedi wɔ mekɛ mɔɔ bɛlɛbɔ bɛ gɔnwo Yizilayɛnli mɔɔ wɔ ngyianlɛ nu bosea la. Ɛnee ɔnle kɛ bɛdua bɛ nwo mɔɔ ɛhyele bɛ la azo bɛkpondɛ nvasoɛ. (Ɛzɛ 22:25; Di 15:7, 8; Ed 37:26; 112:5) Noko ɛnee bɛkola bɛdie nyɛvolɛ mpaefoa. (Di 23:20) Dwuuma mbɔlɔba bie mɔ suzu kɛ edwɛkɛ ɛhye fale ezukoa mɔɔ bɛdie bɛyɛ gyima la anwo na tɛ mɔɔ bɛfa bɛdi bɛ ngyianlɛ nwo gyima la ɔ. Ɛnee nyɛvolɛ ɛhye mɔ ba Yizilayɛ badi gua mekɛ ekyi anu, noko ɛnee ɔfɛta kɛ bɛdie bɛ mpaefoa ɔluakɛ ɛnee bɛdabɛ noko bɛbɔ awie mɔ bosea bɛdie nwolɛ mpaefoa.
AUGUST 9-15
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 24-26
“Kɛzi Mɛla Ne Lale Ye Ali Kɛ Gyihova Dwenle Mraalɛ Nwo La”
it-2 1196 ¶4
Raalɛ
Ɛnee ɔwɔ sogyama mɛla ne anu kɛ saa awie gya na ɔtɛnyianle ɛvolɛ ko a ɔnle kɛ ɔkɔ konle. Ɛhye boale agyalɛma ne mɔ amaa bɛahola bɛawo ngakula mɔɔ saa nrenyia ne ɛnle ɛkɛ anzɛɛ ɔwu wɔ konle nloa bɔbɔ a, bɛbakyekye bɛ mame arɛle a.—Di 20:7; 24:5.
it-1 963 ¶2
Ma Bo Zo Ɛsesalɛ
Ɔda ali kɛ ngyehyɛleɛ kɛnlɛma ɛhye mɔɔ bɛyɛle bɛmaanle ehyianvolɛma mɔɔ ɛnee bɛwɔ ɛkɛ la maanle bɛyɛle nyele, bɛvale bɛ nwo bɛdole Gyihova nyilalɛ zo, noko yeammaa bɛanyɛ angomedi yɛɛ mgbovonle. Ɔmaa yɛte Devidi edwɛkɛ mɔɔ ɔhanle kɛ: “Metɛnwunle tenlenenli mɔɔ bɛkpo ye, anzɛɛ ɔ mra kɛ bɛlɛsɛlɛzɛlɛ aleɛ” la abo kpalɛ. (Ed 37:25) Ɛnee saa bɛfa Mɛla ne anu nziezielɛ ɛhye bɛyɛ gyima a, ɛhɔne ɛnrɛhu ehyianvolɛma mɔɔ bayɛ gyima ɛsesebɛ la, yɛɛ bɛ nee bɛ mra ɛnrɛzɛlɛzɛlɛ aleɛ.
Asoo Ɛze?
Wɔ tete Yizilayɛ, ɛnee saa nrenyia anwo ralɛ na ɔwu a, ɔwɔ kɛ ɔ diema nrenyia gya ɔ ye ne na ɔ nee ye wo mralɛ amaa ɔ diema ne mɔɔ yewu la duma amminli. (Gyɛnɛsese 38:8) Nzinlii, bɛvale ngyehyɛleɛ ɛhye bɛbokale Mosisi Mɛla ne anwo, na bɛravɛlɛle ye kɛ, bɛ hu adiema agyalɛ. (Ditilɔnomi 25:5, 6) Bowaze anwo edwɛkɛ mɔɔ wɔ Wulutu buluku ne anu la maa ɔda ali kɛ saa nrenyia ne mɔɔ yewu la adiema biala ɛnde aze a, ye busuanli mɔɔ bikye ye la bahola ayɛ ɛhye.—Wut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Sadusiima edwɛkɛ mɔɔ bɛla ye ali wɔ Maake 12:20-22 la maa yɛnwu ye kɛ ɛnee agyalɛ ngyehyɛleɛ ɛhye kɔ zo wɔ Gyisɛse mekɛ zo. Ɛvoya mɔɔ limoa Dwuunli tetedwɛkɛ kɛlɛvo Flavius Josephus hanle kɛ, ngyehyɛleɛ ɛhye ɛmmaa ahenle mɔɔ yewu la duma ɛmminli, eza ɔbɔ abusua ne agyapadeɛ nwo bane na bɛnyia bie bɛnea kunlavolɛ ne. Wɔ zɔhane mekɛ ne ɛnee kunlavolɛ raalɛ ne ɛnlɛ nwolɛ adenle kɛ ɔdie ɔ hu agyapadeɛ. Noko ɛnee kakula mɔɔ nrenyia ne adiema ne nee kunlavolɛ raalɛ ne bawo ye la lɛ adenle di ahenle mɔɔ yewu la agya.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
it-1 640 ¶5
Ewolebɔlɛ
Ewolebɔlɛ Kɛlata. Ɔnle kɛ yɛnyia adwenle kɛ, kɛ mɔɔ bɛbule bɛ nye bɛguale Mosisi Mɛla mɔɔ fale ewolebɔlɛ nwo la azo nzinlii la ati, mɛla ne maanle ɔyɛle sikalɛ kɛ Yizilayɛnli nrenyia babɔ ɔ ye ewole. Kolaa na Yizilayɛnli ahola abɔ ɔ ye ewole la, ɔwɔ kɛ ɔyɛ ninyɛne titili bie mɔ. Ɔwɔ kɛ nrenyia mɔɔ kulo kɛ ɔbɔ ɔ ye ewole la kɛlɛ “ewolebɔlɛ kɛlata ɔwula ɔ sa nu na ɔmaa ɔfi ye sua nu ɛkɛ.” (Di 24:1) Ɔwɔ nuhua kɛ Ngɛlɛlera ne ɛnga ndenle mɔɔ bɛdua zo bɛyɛ ɛhye la anwo edwɛkɛ dɔɔnwo ɛdeɛ, noko amaa mɛla adenle zo debie zɛhae ayɛ boɛ la, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛdimoa bɛkɔnwu mgbanyima ne mɔ, mɔɔ bɛ gyima mɔɔ limoa la a le kɛ bɛbaboa bɛ bɛamaa bɛaziezie bɛ avinli la. Mekɛ tendenle mɔɔ ɔdie na bahola bɛaziezie ewolebɔlɛ kɛlata ɛhye wɔ mɛla adenle zo la, kola maa nrenyia ne mɔɔ ɔkulo kɛ ɔbɔ ewole la suzu ye kpɔkɛzilɛ ne anwo bieko na ɔkakyi ye adwenle. Amaa bɛahola bɛabɔ ewole la, ɛnee ɔwɔ kɛ bɛnyia debie bɛgyinla zo yɛɛ saa bɛfa nwolɛ adehilelɛ ne bɛyɛ gyima kpalɛ a, ɔmmaa nrenyia ne mɔɔ ɔkulo kɛ ɔbɔ ewole la ɛmpele ɔ nwo wɔ nwolɛ. Ɛhye bɔ raalɛ ne anwo bane. Ngɛlɛlera ne ɛnga edwɛkɛ fɔɔnwo mɔɔ ɛnee ɔwɔ kɛ bɛkɛlɛ ye wɔ “ewolebɔlɛ kɛlata” ne anu la.
AUGUST 16-22
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 27-28
“Bɛbanyia Nyilalɛ Ɛhye Mɔ Amuala Molozo”
w10 12/15 19 ¶18
Dua Belemgbunli Ne Mɔɔ Nyamenle Sunsum Ne Kile Ye Adenle La Anwo Zo Nyia Nyilalɛ!
Ɛnzolɛ mɔɔ yɛyɛ yɛadie edwɛkɛ la kile kɛ yɛdwenledwenle Nyamenle Edwɛkɛ ne nee sunsum nu aleɛ mɔɔ ɔfa ɔmaa yɛ la anwo kpalɛ. (Mat. 24:45) Eza ɔkile kɛ yɛtie Nyamenle nee ɔ Ra ne. Gyisɛse hanle kɛ: “Tɛ awie biala mɔɔ kɛze me kɛ, ‘Awulae, Awulae,’ la a bahɔ anwuma Belemgbunlililɛ ne anu a, emomu mɔɔ ɔyɛ mɔɔ me Ze mɔɔ wɔ anwuma la kulo la angome a bahɔ nu a.” (Mat. 7:21) Bieko, Nyamenle mɔɔ yɛtie ye la kile kɛ yɛfi yɛ ɛhulolɛ nu yɛabɛlɛ yɛ nwo aze na yɛalie ngyehyɛleɛ mɔɔ yeyɛ la yɛado nu. Ngyehyɛleɛ ɛhye a le asafo ne anu mgbanyima, ‘menli mɔɔ yeva bɛ yemaa kɛ ahyɛlɛdeɛ’ la.—Ɛfɛ.4:8.
w01 9/15 10 ¶2
Asoo Gyihova Bayila Wɔ Molozo Ɔ?
Hibulu yɛkpɔkɛ mɔɔ bɛhile ɔ bo “bɛtie” wɔ Ditilɔnomi 28:2 la kile debie mɔɔ bɛkɔ zo bɛyɛ la. Ɔnle kɛ Gyihova menli tie ye kenle ko ala, ɔwɔ kɛ bɛkɔ zo bɛtie ye wɔ bɛ ngoane mekɛ kɔsɔɔti anu. Saa bɛyɛ ɛhye a yɛɛ bɛbanyia Gyihova nyilalɛ molozo a. Bɛta bɛkile Hibulu yɛkpɔkɛ mɔɔ kile molozo la anu kɛ “ɛtoa awie ɛsesebɛ” anzɛɛ “ɛtoa awie too wɔado ye.”
w10 9/15 8 ¶4
Bɔ Mɔdenle Kpondɛ Gyihova Nyilalɛ
Kɛzi ɛnee ɔwɔ kɛ Yizilayɛma tie Nyamenle ɛ? Nyamenle Mɛla ne kile kɛ saa Yizilayɛma anva ‘anyelielɛ nee ahonle nu fɛlɛko’ anzonle Gyihova a, ɔ nye ɛnrɛlie nwolɛ. (Kenga Ditilɔnomi 28:45-47.) Ɛhye ɛyɛlɛ kɔ moa tɛla Gyihova mɛla fɔɔnwo bie mɔ mɔɔ yɛbali zolɛ la, ɔluakɛ nyɛmoa nee sunsum ɛtane ne mɔ bɔbɔ kola yɛ zɔ. (Maake 1:27; Gye. 3:3) Gyihova mɔɔ yɛfi ahonle nu yɛadie ye la kile ɛlɔlɛ. Diedi mɔɔ yɛlɛ ye kɛ Gyihova mɛla ne mɔ ɛmbu yɛ kɔme, “na ɔmaa bɛdabɛ mɔɔ bɛ nye ɛbolo bɛlɛkpondɛ ye la ahatualɛ” la maa yɛfi anyelielɛ nu yɛtie ye.—Hib. 11:6; 1 Dwɔn 5:3.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
it-1 360
Ɛweɛne
Gyihova mɛla ne duale ɛweɛne mɔɔ bɛtu la. (Di 19:14; eza nea Mrɛ 22:28.) Ɔwɔ mɛla ne anu kɛ “munzule ɛha awie mɔɔ kɛdu ɔ gɔnwo ɛweɛne la.” (Di 27:17) Kɛ mɔɔ ɛnee azɛlɛ mɔɔ bɛlɛ ye ala la a ɛnee azɛlɛ menlema didi zo la ati, saa awie tu ɔ gɔnwo ɛweɛne a, ɛnee yemaa ɔ nloa anu aleɛ ɛbɔ ye. Ɛhye le awule ɛbɛla, na kɛ ɛnee bɛbu ye wɔ tete ne la ɛne. (Dwb 24:2) Ɛnee menli bie mɔ mɔɔ bɛnli nɔhalɛ la yɛ nyɛleɛ ɛhye bie, na bɛhanle ye wɔ Dwuda mgbanyima mɔɔ ɛnee wɔ Hozia mekɛ zo la anwo kɛ, bɛle kɛ menli mɔɔ bɛtudu ɛweɛne bɛsie ɛleka fofolɛ la.—Ho 5:10.
AUGUST 23-29
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 29-30
“Ɔnyɛ Se Somaa Kɛ Yɛbazonle Gyihova”
w09 11/1 31 ¶2
Gyihova Maa Yɛkola Yɛkpa Mɔɔ Yɛkulo La
Ɔnyɛ se kɛ yɛbanwu mɔɔ Gyihova kpondɛ avi yɛ ɛkɛ la na yɛayɛ. Mosisi hanle kɛ: “Mɛla ɛhye mɔɔ melɛfa meamaa bɛ ɛnɛ la ɛnyɛ se somaa yɛɛ ɔmbo bɛ nwo zo.” (Ngyɛnu 11) Gyihova ɛmbiza mɔɔ yɛnrɛhola ye yɛ la ɛnvi yɛ ɛkɛ. Mɔɔ ɔkpondɛ yeavi yɛ ɛkɛ la ɛnyɛ se yɛɛ yɛbahola yɛayɛ ɔ muala. Eza bɛ bo ɛdelɛ ɛnyɛ se. Ɔngyia kɛ yɛfo ‘yɛkɔ anwuma’ anzɛɛ yɛpɛ adenle ‘yɛkɔ nyevile ne anzi lɔ’ na yɛanwu mɔɔ Gyihova kpondɛ avi yɛ ɛkɛ la. (Ngyɛnu 12, 13) Baebolo ne ka mɔɔ Gyihova kpondɛ avi yɛ ɛkɛ la kile yɛ wienyi.—Maeka 6:8.
w09 11/1 31 ¶1
Gyihova Maa Yɛkola Yɛkpa Mɔɔ Yɛkulo La
KILISIENENLI raalɛ bie mɔɔ yeannyia anwubielɛ kpalɛ wɔ ye ngakula nu la hanle kɛ: “Ɛnee mesulo kɛ menrɛhola menrɛli nɔhalɛ menrɛmaa Gyihova ɛlɛ.” Asoo ɛhye le nɔhalɛ? Asoo tɛnlabelɛ mɔɔ yɛva nu la kile kɛ yɛnrɛhola yɛnrɛli nɔhalɛ yɛnrɛmaa Gyihova ɔ? Kyɛkyɛ. Gyihova Nyamenle ɛmaa yɛ ahyɛlɛdeɛ mɔɔ ɔmaa yɛkola yɛkpa mɔɔ yɛkulo la, ɔti yɛbahola yɛakpa kɛzi yɛbabɔ yɛ ɛbɛla la. Gyihova kulo kɛ yɛsi kpɔkɛ kpalɛ, na ye Edwɛkɛ Baebolo ne boa yɛ maa yɛnwu kɛzi yɛbayɛ zɔ la. Suzu edwɛkɛ mɔɔ Mosisi hɛlɛle ye wɔ Ditilɔnomi tile 30 la anwo.
w09 11/1 31 ¶4
Gyihova Maa Yɛkola Yɛkpa Mɔɔ Yɛkulo La
Asoo mɔɔ yɛkpa kɛ yɛbayɛ ye wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu la anwo hyia Gyihova ɔ? Ɛhɛe, ɔhyia ye kpalɛ! Nyamenle sunsum ne hanle Mosisi maanle ɔhanle kɛ: “Bɛva ngoane.” (Ngyɛnu 19) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛava ngoane ɛ? Mosisi hilehilele nu kɛ: “Bɛhulo Gyihova bɛ Nyamenle ne, bɛdie ɔ ne na bɛbeta ye.” (Ngyɛnu 20) Saa yɛkulo Gyihova a, ɔmaa yɛnyia ɛhulolɛ kɛ yɛbadie ye na yɛabeta ɔ nwo kyengye ɔnva nwo mɔɔ bazi biala la. Saa yɛyɛ ɛhye a, ɛnee ɔkile kɛ yɛva ngoane mɔɔ ɔle ɛbɛlabɔlɛ adenle kpalɛ mɔɔ ɔtɛla biala la. Ɔmaa yɛnyia anyelazo kɛ yɛbanyia dahuu ngoane wɔ ewiade fofolɛ ne mɔɔ Nyamenle ɛbɔ nwolɛ ɛwɔkɛ la anu.—2 Pita 3:11-13; 1 Dwɔn 5:3.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
it-1 665 ¶3
Ɛnzolɛ
Gyihova luale ye azonvolɛ nwo zo hanle Yizilayɛma anzosesebɛ nee bɛ atuadelɛ ne anwo edwɛkɛ kɛ bɛle menli mɔɔ “bɛduodua bɛ nzo.” (Gyɛ 6:10; Gyi 7:51) Ɔle kɛ asɛɛ bɛ nzo tokule ne ɛdua mɔɔ bɛnde edwɛkɛ fee a. Ɛnee Gyihova ɛtɛbukɛle bɛ nzo, ɔluakɛ Gyihova maa menli mɔɔ bɛkpondɛ ye la nyia ndelebɛbo na bɛyɛ tieyɛ noko ɔgyakyi atuadelɛma ɔmaa bɛyɛ kɛ menli mɔɔ bɛ nzo ɛdi la. (Di 29:4; Wlo 11:8) Ɛzoanvolɛ Pɔɔlo hanle kɛ mekɛ bie bara mɔɔ Kilisienema bakpo nɔhalɛ diedi ne, bɛnrɛhulo kɛ bɛbadie nɔhalɛ edwɛkɛ ne, emomu bɛbali bɛdabɛ mumua ne bɛ atiakunluwɔzo nzi bɛamaa “bɛahoto bɛ nzo nu” na bɛahɔdie adalɛ kilehilevolɛma. (2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1) Bieko, saa yɛte amaneɛbɔlɛ bie mɔɔ yɛ ɛzulolɛ la wɔ yɛ nzo nu a, ɔmaa yɛ nwo bubu yɛ.—1Sa 3:11; 2Ar 21:12; Gyɛ 19:3.
AUGUST 30–SEPTEMBER 5
NYAMENLE EDWƐKƐ NE AZO NVASOƐ | DITILƆNOMI 31-32
“Sukoa Debie Fi Ndonwo Mɔɔ Wɔ Edwɛne Ne Anu La Anu”
w09 5/1 14 ¶4
Ɛte Ndonwo Ngakyile Mɔɔ Wɔ Baebolo Ne Anu La Abo Ɔ?
Wɔ Baebolo ne anu, bɛfa Gyihova bɛtoto ninyɛne mɔɔ ngoane ɛnle nu la anwo. Bɛka ɔ nwo edwɛkɛ kɛ “Yizilayɛ bodane ne,” yɛɛ “aranemgbole.” (2 Samoɛle 23:3; Edwɛne 18:2; Ditilɔnomi 32:4) Duzu a ndotonwo ɛhye mɔ maa yɛnwu ye a? Kɛ mɔɔ bɛngola bɛndu bodane bo la zɔhane ala a anwobanebɔlɛ mɔɔ Gyihova fa maa la gyi ye kpundii a.
w01 10/1 9 ¶7
Sukoa Gyihova Wɔ Ɛ Mra Ɛtetelɛ Nu
Suzu ɛlɔlɛ mɔɔ Gyihova lale ye ali hilele Yizilayɛma la anwo nea. Mosisi vale edwɛkɛ kɛnlɛma bie hilele kɛzi Gyihova lale ɛlɔlɛ ali hilele maanle fofolɛ Yizilayɛ la. Yɛkenga kɛ: ‘Kɛ mɔɔ kɔleɛ woso ye sane, ɔtu ɔfa ɔ mra nwo zo, ɔtɛlɛdɛlɛ ɔ ndɛba anu ɔfa bɛ, na ɔfia bɛ wɔ ɔ ndɛba azo la, Gyihova angomekye a hilele Gyekɔbo adenle a.’ (Ditilɔnomi 32:9, 11, 12) Amaa kɔleɛ ahile ɔ mra kɛzi bɛtu la, ninli ne ‘woso ye sane ne,’ akee ɔbɔ ɔ ndɛba anu ɔmaa ngakula ne mɔ nwu ye kɛ mekɛ ɛdwu mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛtu a. Saa ɔ mra ne mɔ tu fi sane ne anu a, ninli ne noko tu dua bɛ nwo zo anwuma. Yɛɛ saa ɔnwu kɛ bie kpondɛ adɔ aze a, ndɛndɛ ne ala ɔtu ɔfa bɛ bo amaa yeavia bɛ wɔ ɔ ndɛba azo. Ɛlɔlɛ adenle ɛhye azo a Gyihova luale bɔle Yizilayɛ maanle ne anwo bane a. Ɔvale Mosisi Mɛla ne ɔmaanle bɛ. (Edwɛne 78:5-7) Akee Nyamenle maanle ɔ nye hɔle bɛ nwo na ɔliele bɛ ɔvile ngyegyelɛ biala anu.
Kpondɛ Baebolo Nu Ndelebɛbo
w04 9/15 27 ¶12
Ditilɔnomi Buluku Ne Anu Edwɛkɛ Titili
31:12. Wɔ asafo ne anu, ɔwɔ kɛ ngakula nee mgbanyinli tɛnla wɔ debiezukoalɛ bo na bɛyɛ ɛnzolɛ bɛtie na bɛsukoa debie.