Ɛzinzalɛ Arane YINTANƐTE ZO MBULUKUZIELƐLEKA
Ɛzinzalɛ Arane
YINTANƐTE ZO MBULUKUZIELƐLEKA
Nzema
@
  • ɛ
  • ɔ
  • Ɛ
  • Ɔ
  • BAEBOLO
  • MBULUKU
  • DEBIEZUKOALƐ
  • ia tile 10 m. 84-91
  • Ɔgyinlanle Nɔhalɛ Ɛzonlenlɛ Nzi

Vidio biala ɛnle foa ɛhye

Mmafa ɛya vidio ne angola ambuke

  • Ɔgyinlanle Nɔhalɛ Ɛzonlenlɛ Nzi
  • Sukoa Bɛ Diedi
  • Edwɛkɛtile Ngyikyi
  • Edwɛkɛ Mɔɔ Nee Ye Le Ko
  • Ngyegyelɛ Kpole Bie Awieleɛ
  • “Duzu Ati A Bɛ Adwenle Ɛngya” Ɛ?
  • Sɔnea Mɔɔ Manle Debie Biala Abo Pɛle
  • Nɔhalɛ Nyamenle Ne Buale
  • Kamɛle Boka Ne Azo Sɔnea Bie
    Sukoa Debie Fi Baebolo Ne Anu
  • Ɔmanle Ye Nyamenle Ne Kyekyele Ɔ Rɛle
    Sukoa Bɛ Diedi
  • Ɔzinzale Na Ɔhendɛle
    Sukoa Bɛ Diedi
  • Ɛ Nwo Yɛ Wɔ Koonwu Na Ɛzulolɛ Ka Wɔ Ɔ?
    Fa Kilehile Ɛ Mra
Nea Dɔɔnwo
Sukoa Bɛ Diedi
ia tile 10 m. 84-91
Ngapezonli Yilaegya

TILE BULU

Ɔgyinlanle Nɔhalɛ Ɛzonlenlɛ Nzi

1, 2. (a) Adenle boni azo a Yilaegya menli ne nwunle nyane a? (b) Duzu dwazotia a Yilaegya yiale ye wɔ Kamɛle Boka azo a?

YILAEGYA nleanle menli ekpunli ne mɔɔ ɛnee bɛlɛtia bɛtɛbɛtɛ bɛavo Kamɛle Boka la. Ɔwɔ nuhua kɛ ɛnee aleɛ ɛtɛkyenle kpalɛ ɛdeɛ, noko ɛnee ɛkola ɛnwu ye wienyi kɛ ehyia nee ɛhɔne ɛlɛku bɛ kpalɛ. Ɛvolɛ nsa nee foa mɔɔ ezule ne andɔ la manle bɛ nwo hyelele bɛ kpole.

2 Ɛnee Beeyale ngapezoma 450 mɔɔ anwomemaazo ɛyi bɛ tɛkɛɛ na bɛngulo Gyihova ngapezonli Yilaegya edwɛkɛ fee la boka menli ne anwo. Belemgbunli Raalɛ Gyɛzɛbɛle hunle Gyihova azonvolɛ dɔɔnwo, noko nrenya ɛhye dwazole tiale Beeyale ɛzonlenlɛ ɛsesebɛ. Mekɛ tendenle nyɛ a ɔbahola yeayɛ ɛhye a? Bie a ɛsɔfo ɛhye mɔ nyianle adwenle kɛ sonla ko ɛnrɛhola ɛnrɛho ɛnrɛtia bɛ muala. (1 Arl. 18:4, 19, 20) Belemgbunli Ehabe dɛnlanle ye konle ehwili nu rale. Ɛnee ɔdaye noko ɔngulo Yilaegya edwɛkɛ.

3, 4. (a) Duzu ati a ɛzulolɛ hanle Yilaegya wɔ mekɛ mɔɔ kenle titile ne dwule la ɛ? (b)Kpuyia boni mɔ a yɛbazuzu nwo a?

3 Ɛnee kenle zɔhane anu yɛ se tɛla mekɛ biala maa ngapezonli Yilaegya. Yilaegya anye gyi menli ne anwo la, ɛnee ɔze kɛ ɔnrɛhyɛ biala bɛbanwu ahenle mɔɔ lɛ tumi kpole la, saa Nyamenle anzɛɛ menli atisesebɛ ne a. Kenle ne dwule la, kɛzi ɔdele nganeɛ ɛ? Kɛmɔ ɔle “sonla kɛ yɛdayɛ ala la” ati, ɛzulolɛ hanle ye. (Bɛgenga Gyemise 5:17.) Menli mɔɔ bɛnlɛ diedi, bɛ belemgbunli ne mɔɔ ɛkpɔkye, nee ɛsɔfoma atisesebɛ zɔhane mɔ mɔɔ ɛbɔ ye ɛyia la maa yɛte ɛhye abo kpalɛ. Yilaegya dele nganeɛ bɔkɔɔ kɛ yeha ɔ ngome.—1 Arl. 18:22.

4 Duzu a manle edwɛkɛ ɛhye dole Yizilayɛma a? Na duzu a ɛsukoa ɛfi edwɛkɛ ɛhye anu a? Bɛmaa yɛzuzu Yilaegya diedi nwo neazo ne nee kɛzi ɔbaboa yɛ ɛnɛ la anwo.

Ngyegyelɛ Kpole Bie Awieleɛ

5, 6. (a) Duzu a Yizilayɛma adwenle yɛle bɛ nwiɔ nwiɔ wɔ nwolɛ a? (b) Ɛtane kpole boni a Belemgbunli Ehabe yɛle tiale Gyihova a?

5 Yilaegya vale ɛvolɛ dɔɔnwo nwunle nɔhalɛ ɛzonlenlɛ mɔɔ bɛye bɛzie ahane na bɛbu bɛ nye bɛgua zo la, noko ɛnee ɔngola ɔnyɛ nwolɛ ɛhwee. Ɛnee Yizilayɛma ɛnnwu mɔɔ bɛyɛ a, kɛ bɛbakpa nɔhalɛ ɛzonlenlɛ anzɛɛ adalɛ ɛzonlenlɛ, kɛ bɛbazonle Gyihova Nyamenle anzɛɛ awozonle mɔɔ maanle maanle ne mɔ sonle bɛ la. Wɔ Yilaegya mekɛ zo, ɛnee edwɛkɛ ne ɛzɛkye bɔkɔɔ.

6 Belemgbunli Ehabe yɛle ɛtane kpole tiale Gyihova. Ɔhɔgyale Gyɛzɛbɛle mɔɔ le Saedɛn belemgbunli ne ara raalɛ la. Ɛnee Gyɛzɛbɛle ɛzi kpɔkɛ kɛ ɔmaa Beeyale ɛzonlenlɛ adɛlɛ wɔ Yizilayɛ azɛlɛ zo na yeaye Gyihova ɛzonlenlɛ yeavi ɛkɛ. Gyɛzɛbɛle asa hanle Ehabe ndɛndɛ. Ehabe zile bozonle sua nee afɔlemokyea ɔmanle Beeyale na ɔlile bɛ nyunlu ɔhotole Beeyale ɔzonlenle ye.—1 Arl. 16:30-33.

7. (a) Duzu a manle Beeyale ɛzonlenlɛ yɛle kyibadeɛ kpole a? (b) Duzu ati a yɛkola yɛnwu kɛ Baebolo ne ɛngo ɛntia ɔ nwo wɔ mekɛ tendenle mɔɔ ezule ne andɔ wɔ Yilaegya mekɛ zo la ɛ? (Fa ɛlɛka ne boka nwo.)

7 Duzu a manle Beeyale ɛzonlenlɛ ne yɛle kyibadeɛ kpole a? Ɔmanle Yizilayɛma bie mɔ hwenle bɛ nwo vile nɔhalɛ Nyamenle ne anwo. Eza ɛnee ɔle ɛzonlenlɛ mɔɔ munzudeɛ nee atisesebɛ wɔ nu a. Ɛnee mrenya nee mraalɛ bɔ tuutuu wɔ asɔne sua ne anu, bɛyɛle nla nu ninyɛne mɔɔ ɛnfɛta, na bɛvale ngakula bɔbɔ bɛbɔle afɔle. Gyihova yɛle ɛhye anwo debie na ɔzoanle Yilaegya wɔ Ehabe anwo ɛkɛ kɛ ɔhɔha ɔhile ye kɛ ezule ɛrɛdɔ kɔkpula kɛ Nyamenle ngapezonli ne baha kɛ ezule ɛdɔ la. (1 Arl. 17:1) Ɛvolɛ dɔɔnwo pɛle nu kolaa na Yilaegya azia ahɔ Ehabe ɛkɛ kɛ ɔboɔboa menli ne nee Beeyale ngapezoma ne anloa wɔ Kamɛle Boka azo.a

Wɔ adenle bie azo, bɛyɛ ninyɛne mɔɔ bɛyɛle ye wɔ Beeyale ɛzonlenlɛ nu la bie ɛnɛ

8. Kɛzi Beeyale ɛzonlenlɛ nwo edwɛkɛ ne fane yɛ nwo ɛnɛ ɛ?

8 Noko akee, kɛzi edwɛkɛ ɛhye fane yɛ nwo ɛnɛ ɛ? Wɔannea a bie mɔ adwenle bayɛ bɛ kɛ Beeyale ɛzonlenlɛ nwo edwɛkɛ ɛngyia yɛ ɔluakɛ Beeyale asɔne sua nee ye afɔlemokyea ne mɔ ɛnle ɛkɛ bieko. Noko ɛhye ɛnle tetedwɛkɛ ala. (Wulo. 15:4) Edwɛkɛkpɔkɛ “Beeyale” abo kile “menlenlɛ.” Gyihova hanle hilele ye menli ne kɛ bɛkpa ye kɛ bɛ “beeyale” anzɛɛ bɛ hu. (Aye. 54:5) Ɛnlie ɛndo nu kɛ menli ɛgyakyi Tumivolɛ Bedevinli Nyamenle ne ɛzie ahane na bɛtɛsonle menlelɛma ngakyile ɔ? Saa menli anzonle Gyihova na bɛfa bɛ asetɛnla bɛdi ezukoa, gyima kpalɛ, anyelielɛ, nla, anzɛɛ nyamenle dɔɔnwo ne mɔɔ menli sonle bɛ la biala bie anzi a, ɛnee bɛkpa bɛ menle. (Mat. 6:24; bɛgenga Wulomuma 6:16.) Wɔ adenle bie azo, bɛyɛ ninyɛne mɔɔ bɛyɛle ye wɔ Beeyale ɛzonlenlɛ nu la bie ɛnɛ. Saa yɛdwenledwenle mɔɔ ɔhɔle zo wɔ Gyihova nee Beeyale avinli wɔ tete ne la anwo a, ɔbaboa yɛ amaa yɛazi kpɔkɛ mɔɔ nrɛlɛbɛ wɔ nu na yɛakpa awie mɔɔ yɛbazonle ye la.

“Duzu Ati A Bɛ Adwenle Ɛngya” Ɛ?

9. (a) Duzu ati a Kamɛle Boka ne azo a ɛnee ɔfɛta kɛ bɛkpa Beeyale ɛzonlenlɛ nwo ɛdanlɛ a? (Eza nea ɔ bo ɛkɛ edwɛkɛ ne.) (b) Duzu edwɛkɛ a Yilaegya hanle hilele menli ne a?

9 Saa ɛgyinla Kamɛle Boka azo a, ɛnwu ɛleka dɔɔnwo—ɔvi Kaehyɔn bɔnza ne anu ɔkɔdwu Nyevile Kpole (Mɛdetɛlenia Nyevile) ne mɔɔ ɔbikye ɛkɛ mɔɔ ɔkɔ Lebanɔn awoka mɔɔ wɔ sɔlɔ la azo amuala.b Noko, mekɛ mɔɔ ewia ne vile la, ɛnee ɛkola ɛnwu ye kɛ azɛlɛ ne ɛzɛkye. Akee ɛdua aleɛ wɔ azɛlɛ ne mɔɔ Gyihova vale manle Ebileham abozoamra mɔɔ ɛnee kye aleɛ la azo a ɔnyɛ boɛ. Ewia ne bɔle ɛsesebɛ ɔmanle azɛlɛ ne zɛkyele, Nyamenle menli mumua ne vale bɛ ɛbɛlabɔlɛ zɛkyele ye! Mɔɔ menli ekpunli ne rayiale la, Yilaegya bikyele bɛ na ɔhanle kɛ: “Duzu ati a bɛ adwenle ɛngya na bɛyɛ bɛ adwenle nwiɔ nwiɔ ɛ? Saa [Gyihova] a le Nyamenle a, bɛdoa ye; na saa bɛkɛzonle bozonle Beeyale noko a, ɛnee bɛdoa ye.”—1 Arl. 18:21.

10. Adenle boni azo a ɛnee Yilaegya menli ne “adwenle ɛngya na bɛyɛ bɛ adwenle nwiɔ nwiɔ” ɛ, na nɔhalɛ edwɛkɛ boni a bɛ rɛle vile a?

10 Yilaegya hanle kɛ “bɛ adwenle ɛngya na bɛyɛ bɛ adwenle nwiɔ nwiɔ” la, duzu a ɛnee ɔlɛkile a? Ɛnee menli ne ɛnnwu kɛ ɔwɔ kɛ bɛkpa kɛ bɛbazonle Gyihova anzɛɛ bɛbazonle Beeyale. Bɛ adwenle yɛle bɛ kɛ bɛbahola bɛayɛ ɔ mu nwiɔ—bɛbahola bɛabɔ afɔle bɛazɔ Beeyale anye na mekɛ ko ne ala bɛazɛlɛ Gyihova Nyamenle ɛkɛ ne moalɛ. Bie a bɛ adwenle yɛle bɛ kɛ Beeyale bayila bɛ aleɛ nee bɛ nyɛmoa zo na Gyihova, “ɛlɔnema Nyamenle” ne abɔ bɛ nwo bane wɔ konle nu. (1 Sam. 17:45) Bɛ rɛle vile nɔhalɛ edwɛkɛ titile bie mɔɔ menli dɔɔnwo bɔbɔ ɛtɛtele ɔ bo ɛnɛ la. Gyihova ɛngulo kɛ yɛsonle awie gyɛne yɛboka ɔ nwo. Ɔkulo kɛ yɛsonle ɔ ngomekye ala, na ɔfɛta kɛ yɛyɛ zɔ. Saa yɛsonle debie gyɛne yɛboka ɔ nwo a, ɔnlie ɔndo nu na ɔle kyibadeɛ bɔbɔ!—Bɛgenga Adendulɛ 20:5.

11. Kɛzi edwɛkɛ mɔɔ Yilaegya hanle wɔ Kamɛle Boka ne azo la bamaa yɛanleɛnlea mɔɔ hyia wɔ yɛ asetɛnla nu nee kɛzi yɛsonle Gyihova la anu ɛ?

11 Yemɔti ɛnee Yizilayɛma zɔhane mɔ “adwenle ɛngya” na bɛle kɛ awie mɔɔ kulo kɛ ɔdua adenle nwiɔ azo mekɛ ko ne ala la. Ɛnɛ, menli dɔɔnwo yɛ nvonleɛ ko ne ala bie, bɛmaa “beeyale” bie mɔ ba bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu na bɛsuhu Nyamenle ɛzonlenlɛ bɛsie ahane. Yilaegya modolɛ ɛhye mɔɔ yɛbadie la bahola aboa yɛ amaa yɛanleɛnlea mɔɔ hyia wɔ yɛ asetɛnla nu nee kɛzi yɛsonle Gyihova la anu.

Sɔnea Mɔɔ Manle Debie Biala Abo Pɛle

12, 13. (a) Sɔnea boni a Yilaegya hanle kɛ bɛmaa bɛyɛ a? (b) Adenle boni azo a yɛda ye ali kɛ yɛlɛ anwodozo kɛ Yilaegya ɛdeɛ ne ɛ?

12 Akee Yilaegya hanle kɛ bɛmaa bɛyɛ sɔnea bie. Ɛnee ɔnyɛ se fee. Ɛnee ɔwɔ kɛ Beeyale ɛsɔfo ne mɔ yɛ afɔlemokyea na bɛbɔ afɔle; na bɛfɛlɛ bɛ nyamenle ne bɛmaa ɔfa senle ɔbayela ye. Yilaegya noko bayɛ zɔhane ala. Ɔhanle kɛ “Nyamenle ne mɔɔ kɛrazɔ senle kɛyela nane ne la, yemɔ a le nɔhalɛ Nyamenle a.” Ɛnee Yilaegya ze nɔhalɛ Nyamenle ne. Ɔluakɛ ɛnee ɔlɛ diedi mɔɔ anu yɛ se la ati, ɔmanle Beeyale ngapezoma ne mɔ lumuale yɛle bɛ ɛdeɛ. Yemɔti, bɛvale bɛ ɛnlankɛ ne mɔɔ bɛfa bɛabɔ afɔle ne la na bɛhɔle Beeyale anyunlu.c—1 Arl. 18:24, 25.

13 Bɛnyɛ nwanwane ninyɛne ɛnɛ. Noko akee Gyihova ɛtɛkakyile. Yɛbahola yɛanyia ye nu anwodozo kɛmɔ Yilaegya nyianle ye la. Kɛ neazo la, saa awie mɔ ɛnlie mɔɔ Baebolo ne kilehile la ɛndo nu a, yɛnzulo kɛ yɛbamaa bɛalumua bɛahile bɛ adwenle. Kɛmɔ Yilaegya yɛle la, yɛbahola yɛava yɛ nwo yɛado nɔhalɛ Nyamenle ne anwo zo yɛamaa yeaziezie edwɛkɛ ne. Yɛyɛ ɛhye ɔlua ye Edwɛkɛ ne mɔɔ bɛvale ye sunsum ne bɛhɛlɛle mɔɔ “ɔle kpalɛ ɔmaa nɔhalɛ ne ɛhilehilelɛ” la azo, na yɛnva yɛ nwo yɛndo yɛ nwo zo la azo.—2 Tem. 3:16.

Yilaegya nwunle kɛ Beeyale ɛzonlenlɛ ne le mɛlɛbɛla, na ɛnee ɔkpondɛ kɛ Nyamenle menli ne nwu kɛ ɔle mɛlɛbɛla amgba

14. Adenle boni azo a Yilaegya golole Beeyale ngapezoma ne anwo a, na duzu ati ɔ?

14 Beeyale ngapezoma ne vale bɛ ɛnlankɛ ne dole afɔlemokyea ne azo na bɛzɛlɛle bɛ nyamenle ne. Bɛdeɛdeanle nu bɛzunle bɛhanle kɛ: “O Beeyale, tie yɛ ɛ!” Bɛhɔle zo nwonlomɔ ne dedee ɔhɔkpulale sɛnzɛngyinla. Baebolo ne ka kɛ: “Na bɛande ɛnelɛ biala yɛɛ awie biala anzulo zolɛ.” Ɔdwule sɛnzɛngyinla la, Yilaegya golole bɛ nwo kɛ, ɔkɛyɛ kɛ ɔlɛdwenle anzɛɛ ɔlɛsɔho ɔ gyakɛ, anzɛɛ yedu adenle. Bie a ɛnee nafelɛ a ɛva ye kpole a, yemɔti ɔwɔ kɛ bɛtunwue ye. Yilaegya zele bɛ kɛ: “Bɛdea bɛvɛlɛ ye kpalɛ.” Nɔhalɛ nu, ɔnwunle kɛ Beeyale ɛzonlenlɛ ɛhye le mɛlɛbɛla, na ɛnee ɔkpondɛ kɛ Nyamenle menli ne nwu kɛ ɔle mɛlɛbɛla amgba.—1 Arl. 18:26, 27.

15. Kɛzi Beeyale ɛsɔfo ne mɔ edwɛkɛ ne maa yɛnwu kɛ ɔle ɛtane kpole kɛ yɛbagyakyi Gyihova na yɛakpa menlenlɛ gyɛne ɛ?

15 “Amgba noko [ɛsɔfo] ne mɔ deɛdeanle nuhua kpalɛ; bɛvale dadeɛ nee ɛtweneɛ bɛbodɛbodale bɛ nwo, kɛmɔ bɛ maamɛla ne se la, bɛmanle bɛ nwo amuala yɛle mogya ngome takaa zɛhae.” Noko bɛanwu ɛhwee! “Bɛanyia mualɛ, bɛande nganeɛ yɛɛ awie ampili bɛ.” (1 Arl. 18:28, 29) Nɔhalɛ nu, ɛnee Beeyale biala ɛnle ɛkɛ. Ɛnee ɔle adenle mɔɔ Seetan dua zo bɛlɛbɛla menli na ɔtwe bɛ ɔfi Gyihova anwo. Nɔhalɛ nu, saa yɛye Gyihova yɛsie ahane na yɛkpa menlenlɛ gyɛne a, ɔbamaa yɛ rɛle abɔ na yɛabɔ anyiemgba bɔbɔ.—Bɛgenga Edwɛndolɛ 25:3; 115:4-8.

Nɔhalɛ Nyamenle Ne Buale

16. (a) Duzu a afɔlemokyea ne mɔɔ Yilaegya zieziele ye wɔ Kamɛle Boka ne azo la manle menli ne hakyele a? (b) Kɛzi Yilaegya eza hilele kɛ ɔlɛ Nyamenle anu anwodozo ɛ?

16 Ɔlɛkɔ nɔsolɛ nu la, Yilaegya afɔlɛbɔlɛ ɛdeɛ ne noko dwule zo. Ɔzieziele Gyihova afɔlemokyea ne mɔɔ ye agbɔvolɛ ne mɔ bubule ye la. Ɔvale awolɛ 12 a ɔyɛle a, bie a ɔyɛle ɛhye ɔvale ɔhakyele Yizilayɛ mbusua 10 maanle ne kɛ Mɛla mɔɔ bɛvale bɛmanle mbusua 12 ne amuala la tɛyɛ gyima. Akee ɔvale afɔlebɔdeɛ ne ɔdole zolɛ na ɔmanle bɛsesale nzule bɛguale afɔlemokyea ne azo, ɔbayɛ kɛ bɛsesale nzule ne wɔ Mɛdetɛlenia Nyevile ne mɔɔ bikye bɛ la anu. Ɔmanle bɛvunle kuma wɔ afɔlemokyea ne anwo na bɛsesale nzule bɛguale nuhua. Yeanziezie afɔle mɔɔ ɔbɔ yeamaa Gyihova la kɛ mɔɔ ɔmanle Beeyale ngapezoma ne yɛle bɛ ɛdeɛ ne la, ɛhye kile kɛ ɔvale ɔ nwo ɔdole Nyamenle anwo zo.—1 Arl. 18:30-35.

Yilaegya nzɛlɛlɛ ne lale ye ali kɛ ɔdwenle ye menli ne anwo, na ɔ nye la kɛ Gyihova nee bɛ ‘bɛazia ara sua nu’

17. Kɛzi Yilaegya nzɛlɛlɛ ne maa yɛnwu mɔɔ ɔhyia ye la ɛ, kɛ ɔkɛyɛ na yɛazukoa ye neazo ne wɔ yɛ nzɛlɛlɛ nu ɛ?

17 Yilaegya zieziele ye ninyɛne ne wiele la, ɔyɛle nzɛlɛlɛ. Ye nzɛlɛlɛ sikalɛ ne mɔɔ nuhua la ɛkɛ la maa yɛnwu mɔɔ ɛnee hyia ye kpalɛ la. Mɔɔ lumua la, ɛnee ɔkpondɛ kɛ menli ne nwu kɛ Gyihova a le “Nyamenle wɔ Yizilayɛ” a na tɛ Beeyale ɔ. Mɔɔ tɔ zo nwiɔ, ɛnee ɔkpondɛ kɛ menli ne amuala nwu kɛ ɔle Gyihova sonvolɛ ala; na ɔwɔ kɛ bɛfa anyunlunyia ne kɔsɔɔti bɛmaa Nyamenle. Mɔɔ li awieleɛ la, ɔlale ye ali kɛ ɔdwenle ye menli ne anwo, na ɔ nye la kɛ Gyihova nee bɛ ‘bɛazia ara sua nu.’ (1 Arl. 18:36, 37) Ɔnva nwo kɛ diedi mɔɔ bɛannyia ye la manle bɛyiale ngyegyelɛ dɔɔnwo la, Yilaegya hulole bɛ. Ɔwɔ kɛ yɛda mɛlɛbɛnwoaze ali wɔ yɛ nzɛlɛlɛ nu yɛkile kɛ Nyamenle duma ne anwo hyia yɛ na yɛdwenle menli mɔɔ hyia moalɛ la anwo.

18, 19. (a) Kɛzi Gyihova buale Yilaegya nzɛlɛlɛ ne ɛ? (b) Duzu a Yilaegya zele menli ne kɛ bɛyɛ a, na duzu ati a ɛnee ɔnle kɛ bɛse Beeyale ɛsɔfo ne mɔ anwunvɔne ɛ?

18 Kolaa na Yilaegya ayɛ ye nzɛlɛlɛ ne la, ɛnee menli ne ɛlɛnea kɛ saa Gyihova noko bayɛ adalɛ kɛ Beeyale a. Noko akee, ɔyɛle nzɛlɛlɛ ne ɔwiele la, awie biala adwenle anyɛ ye kesee bieko. Kɛlɛtokɛ ne ka kɛ: “Na ɛkɛ ne ala [Gyihova] manle senle vi anwuma radɔle afɔlebɔdeɛ ne anu yelale nane ne, ɛyɛne ne, awolɛ ne mɔ nee azɛlɛ ne manle nzule ne mɔɔ gyi kuma ne anu la sesanle bɔkɔɔ.” (1 Arl. 18:38) Nea kɛzi mualɛ ne yɛ nwanwane a! Duzu a menli ne yɛle a?

Mɔɔ Beeyale ngapozoma ne anye gyi Yilaegya afɔle ne anwo la senle vi anwuma rayelale afɔle ne

‘Na ɛkɛ ne ala Gyihova manle senle vile anwuma rale’

19 Menli ne amuala nwunle ɛhye na bɛzele kɛ, ‘Gyihova, yemɔ a ɔle Nyamenle a; Gyihova, yemɔ a ɔle Nyamenle a.’ (1 Arl. 18:39) Akee bɛnwunle nɔhalɛ ne. Noko akee, bɛanla diedi ali. Nɔhalɛ nu, Gyihova mɔɔ bɛliele ye bɛdole nu kɛ ɔle nɔhalɛ Nyamenle wɔ mekɛ mɔɔ ɔmanle senle vile anwuma rale la ɛngile kɛ bɛlale diedi ali. Yemɔti, Yilaegya hanle kɛ bɛla bɛ diedi ne ali wɔ adenle fofolɛ zo. Ɔzele bɛ kɛ bɛyɛ debie mɔɔ anrɛɛ ɔwɔ kɛ bɛyɛ ye wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo mɔɔ ɛze ɛhɔ anu la—kɛ bɛbali Gyihova Mɛla ne azo. Nyamenle Mɛla ne se ɔwɔ kɛ bɛku Nyamenle kpɔmavolɛ adalɛma nee awozonle ɛzonlenlɛma. (Mɛla 13:5-9) Ɛnee Beeyale ɛsɔfo ne mɔ le Gyihova Nyamenle ne agbɔvolɛ, na bɛdwazole bɛtiale ye bodane ne mɔ. Asoo ɛnee ɔwɔ kɛ bɛse bɛ anwunvɔne? Saa Beeyale ɛsɔfo ne mɔ zele ngakula mɔɔ bɛnze nwolɛ bie la anwunvɔne a, asoo anrɛɛ bɛbayela bɛ amolɛ nu bɛabɔ afɔle? (Bɛgenga Mrɛlɛbulɛ 21:13; Gyɛ. 19:5) Ɛnee ɔnle kɛ bɛse bɛ anwunvɔne fee! Yemɔti, Yilaegya zele kɛ bɛhu bɛ, na bɛhunle bɛ.—1 Arl. 18:40.

20. Duzu ati a menli mɔɔ tendɛ tia Beeyale ɛsɔfoma ne mɔɔ Yilaegya hunle bɛ la edwɛkɛ ne ɛngyi kpɔkɛ zo ɛ?

20 Bie a adwulesoarma badendɛ atia kɛzi edwɛkɛ mɔɔ zile Kamɛle Boka ne azo hɔwiele la. Wɔannea a ɔbagyegye bie mɔ kɛ nyamenle ɛzonlenlɛma bie mɔ bagyinla ɛhye azo ali ɛtane. Mɔɔ ɔyɛ alɔbɔlɛ la a le kɛ, nyamenlezonlenlɛ nu menli dɔɔnwo mɔɔ bɛ ti yɛ se la wɔ ɛkɛ ɛnɛ. Noko ɛnee Yilaegya ɛnle zɔ. Beeyale ngapezoma ne mɔɔ ɔhunle bɛ la fɛta ɔluakɛ Gyihova a manle ɔyɛle a. Bieko, nɔhalɛ Keleseɛnema ze kɛ bɛnrɛhola bɛnrɛva dadeɛ bɛnrɛhu ɛtanema kɛmɔ Yilaegya yɛle la. Emomu, Gyisɛse ɛdoavolɛma di ngyinlazo mɔɔ se: “Fa wɔ dadeɛ ne wula ye boa ne anu, ɔluakɛ bɛdabɛ mɔɔ bɛtwe dadeɛ la, bɛwu dadeɛ nloa,” mɔɔ wɔ Kelaese edwɛkɛ ne mɔɔ ɔhanle ɔhilele Pita anu la azo. (Mat. 26:52) Kenlebie, Gyihova balua ɔ Ra ne anwo zo yeamaa pɛlepɛlelilɛ ara.

21. Duzu ati a Yilaegya neazo ne le kpalɛ maa nɔhalɛ Keleseɛnema ɛnɛ a?

21 Nɔhalɛ Keleseɛnenli ɛzonlelilɛ a le kɛ ɔbala diedi ali. (Dwɔn 3:16) Adenle ko mɔɔ ɔbalua zo yeayɛ ɛhye la a le kɛ ɔbazukoa nɔhavoma mɔɔ le kɛ Yilaegya la diedi ne. Ɔzonlenle Gyihova angomekye yɛɛ ɔzile awie mɔ noko adua ɔmanle bɛyɛle zɔ. Ɔvale akɛnrasesebɛ ɔkpale ɛzonlenlɛ mɔɔ Seetan dua zo bɛlɛbɛla menli twe bɛ fi Gyihova anwo la anwo ɛdanlɛ. Eza ɔvale ɔ nwo ɔdole Gyihova anwo zo kɛ ɔbali ninyɛne nwo gyima tɛla kɛ ɔbava ɔ nwo yeado ɔdaye mumua ne ɔ nwo zo. Yilaegya gyinlanle nɔhalɛ ɛzonlenlɛ nzi. Ɔrɛla ye kɛ yɛ muala yɛbazukoa ye diedi ne!

Mekɛ Tendenle Nyɛ A Yilaegya Mekɛ Zo Wawaa Ne Lile A?

Gyihova ngapezonli Yilaegya hanle hilele Belemgbunli Ehabe kɛ ɔnrɛhyɛ na wawaa ne apɛ nu. Ɛhye zile wɔ “ɛvolɛ nsa” anzi—bie a ɔvi mekɛ mɔɔ Yilaegya lumuale hanle edwɛkɛ ne hilele Ehabe la. (1 Arl. 18:1) Yilaegya hanle edwɛkɛ ne la yeangyɛ yɛɛ Gyihova manle ezule ne dɔle a. Wɔannea a bie mɔ baha kɛ ezule ne mɔɔ ɛnee ɔndɔ la rale awieleɛ wɔ ɛvolɛ nsa ne anu yemɔti yeandwu ɛvolɛ nsa kpalɛ. Noko akee, Gyisɛse nee Gyemise maa yɛnwu ye kɛ wawaa ne lile “ɛvolɛ nsa siane nsia.” (Luku 4:25; Gye. 5:17) Asoo edwɛkɛ ɛhye mɔ ko tia bɛ nwo?

Ɔnle zɔ fee. Wɔ tete Yizilayɛ, ɛnee wawaa ne wale ekyii, ɔdi kɛyɛ siane nsia. Ɔda ali kɛ mekɛ mɔɔ ɛnee wawaa ne ɛhyɛ na nuhua ɛyɛ se la anu a Yilaegya hɔle Ehabe ɛkɛ hɔhanle ezule ne mɔɔ ɔnrɛdɔ la anwo edwɛkɛ ɔhilele ye a. Yemɔti ɛnee wawaa ne ɛbɔ ɔbo kolaa kɛyɛ siane nsia. Ɛhye ati, ɔvi mekɛ mɔɔ lumua mɔɔ Yilaegya hanle kɛ ezule ne ɛnrɛdɔ kɔdwu mekɛ mɔɔ ɔhanle kɛ ezule ne badɔ wɔ “ɛvolɛ nsa” ne anu la, ɛnee wawaa ne ɛli kɛyɛ ɛvolɛ nsa siane nsia dɛbadɛba. Mekɛ mɔɔ menli ne amuala hɔyiale Kamɛle Boka ne azo kɛ bɛnea mɔɔ ɔbahɔ zo wɔ ɛkɛ la, ɛnee “ɛvolɛ nsa siane nsia” ne ɛpɛ nuhua.

Akee suzu mekɛ mɔɔ Yilaegya lumuale hɔle Ehabe ɛkɛ la anwo. Menli ne liele lile kɛ Beeyale a “lɛ tumi wɔ amungu ne azo” a, ɔbamaa ezule adɔ na wawaa ne apɛ nu. Saa wawaa ne kyɛ a, ɔbamaa menli ne aha kɛ: ‘Beeyale wɔ ni? Kenlenzu a ɔbamaa ezule ne adɔ a?’ Yilaegya hanle kɛ ezule anzɛɛ ɛbɔlɛ ɛnrɛdɔ kɔkpula kɛ ɔbaha kɛ ɔdɔ la, bie a ɛhye gyegyele Beeyale ɛzonlenlɛma ne kpole.—1 Arl. 17:1.

a Nea ɛlɛka “Mekɛ Tendenle Nyɛ A Yilaegya Mekɛ Zo Wawaa Ne Lile A?”

b Fane dɔɔnwo ne ala, Kamɛle Boka ne azo le kɛnlɛma kpalɛ ɔluakɛ ɛnee nyevile anwoma yɔlɔkɔkɔ bɔ ɛkɛ na ɔta ɔmaa ɛbɔlɛ nee ezule tɔ. Kɛmɔ bɛsuzu kɛ Beeyale a maa ezule ne tɔ la ati, ɛnee boka ɛhye azo le ɛleka titile maa Beeyale ɛzonlenlɛ. Yemɔti ɛnee Kamɛle mɔɔ zolɛ ndile ne ɛyela la a le ɛleka mɔɔ ɔfɛta mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛkpa Beeyale ɛzonlenlɛ nwo ɛdanlɛ kɛ ɔle adalɛ a.

c Ɔfɛta kɛ Yilaegya hanle hilele bɛ kɛ: “Bɛmmafa senle” bɛto afɔle ne anu la. Mbɔlɔba bie mɔ kile kɛ, ɔdwu mekɛ ne bie a, awozonle ɛzonlenlɛma ɛhye mɔ pɛ adenle to afɔlemokyea ne abo na bɛfa senle bɛwula nu amaa yeayɛ kɛ asɛɛ nyamenle bie a zɔle senle ne a.

DWENLE ƐHYE ANWO . . .

  • Duzu a yɛsukoa yɛfi Yilaegya ɛkɛ wɔ Gyihova mɔɔ yɛsonle ɔ ngomekye la anu a?

  • Kɛ ɔkɛyɛ na yɛazukoa Yilaegya wɔ mekɛ mɔɔ yɛ nee menli mɔɔ ɛnlie mɔɔ Baebolo ne kilehile ɛnli la ɛlɛdi adwelie la ɛ?

  • Duzu a yɛsukoa yɛfi nzɛlɛlɛ mɔɔ Yilaegya yɛle wɔ Kamɛle Boka ne azo la anu a?

  • Ndenle boni mɔ azo a ɛkulo kɛ ɛsukoa Yilaegya diedi ne a?

    Nzema Mbuluku Ngakyile (1982-2025)
    Fi Nu
    Kɔ Nu
    • Nzema
    • Fa Nwa Awie
    • Mɔɔ ɛkulo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nwolɛ Mɛla
    • Fealeranu Edwɛkɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Kɔ Nu
    Fa Nwa Awie