‘Bɛye Gyaa Ayɛlɛ!’—Duzu Ati Ɔ?
‘Bɛye Gyaa ayɛlɛ! Ɔle kpalɛ kɛ yɛkɛye yɛ Nyamenle ne ayɛlɛ.’—EDW. 147:1.
EDWƐNE: 104, 152
1-3. (a) Mekɛ boni a bɛhɛlɛle Edwɛndolɛ 147 a? (b) Duzu a yɛsukoa yɛfi Edwɛndolɛ 147 anu a?
SAA awie yɛ gyima bie kpalɛ anzɛɛ ɔda Kilisiene subane kpalɛ bie ali a ɔfɛta nganvolɛ. Saa menli yɛ ɛhye a, ɛnee ɔfɛta kɛ yɛye Gyihova Nyamenle ayɛlɛ! Ɔwɔ kɛ yɛye ye ayɛlɛ wɔ ye tumi kpole ne mɔɔ da ali wɔ ye abɔdeɛ mɔɔ yɛ azibɛnwo la anu, anzɛɛ ɛlɔlɛ kpole mɔɔ yela ye ali yehile yɛ ɔlua ɔ Ra ne mɔɔ ɔvale ye ɔyɛle ɛkpɔnedeɛ la azo.
2 Debie hanle Edwɛndolɛ 147 kɛlɛvo ne maanle ɔyele Gyihova ayɛlɛ. Eza, ɔmaanle awie mɔ noko anwosesebɛ kɛ bɛ nee ye ɛbɔ nu ɛye Nyamenle ayɛlɛ.—Kenga Edwɛndolɛ 147:1, 7, 12.
3 Yɛnze Edwɛndolɛ ɛhye kɛlɛvo ne, noko ɔbayɛ kɛ ɔdɛnlanle aze wɔ mekɛ mɔɔ Gyihova yele Yizilayɛma vile nlɔnu nu wɔ Babelɔn hɔle Gyɛlusalɛm la. (Edw. 147:2) Nɔhalɛ ɛzonlenlɛ mɔɔ Nyamenle menli bava azie ɛkɛ bieko la hanle edwɛndolɛnli ne maanle ɔyele Gyihova ayɛlɛ. Noko eza ɔhanle debie bieko mɔɔ ɔti ɔwɔ kɛ yɛyɛ zɔ la. Bɛmɛ a le boni mɔ? Duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛtea nu kɛ “Hallelouia” wɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu ɛ?—Yek. 19:1, ɔbdw.
GYIHOVA KYEKYE MƆƆ ARƐLE ƐBƆ LA ARƐLE
4. Mɔɔ Belemgbunli Saelɛse yele Yizilayɛma vile nlɔnu nu la kɛzi bɛdele nganeɛ ɛ, na duzu ati ɔ?
4 Pɛ kɛzi Yizilayɛma mɔɔ hɔle nlɔnu nu wɔ Babelɔn dele nganeɛ la anwo nvoninli nea. Menli mɔɔ hyele bɛ nuokɛ la golole bɛ nwo kɛ: “Bɛdo Zayɔn edwɛne ne mɔ bie bɛhile yɛ.” Mekɛ zɔhane, ɛnee bɛzɛkye Gyɛlusalɛm mɔɔ maa bɛ nye die wɔ Gyihova anu la. (Edw. 137:1-3, 6) Ɛnee Dwuuma ne ɛngulo kɛ bɛbado edwɛne. Ɛnee bɛ rɛle ɛbɔ, na bɛhyia arɛlekyekyelɛ. Noko, Nyamenle luale Pɛhyea belemgbunli Saelɛse anwo zo liele bɛ, maanle ye ngapezo ne rale nu. Ɔlile Babelɔn anwo zo konim na ɔhanle kɛ: ‘Gyihova . . . ɛze me kɛ menzi ɛzonlenlɛ sua memaa ye wɔ Gyɛlusalɛm . . . Nyamenle menli biala mɔɔ wɔ bɛ avinli la, Gyihova ye Nyamenle ne nee ye ɛlua. Bɛmaa ye adenle kɛ ɔhɔ.’ (2 Ek. 36:23) Nea kɛzi edwɛkɛ ɛhye kyekyele Yizilayɛma mɔɔ ɛnee de Babelɔn la arɛle a!
5. Duzu a edwɛndolɛnli ne nwunle ye wɔ Gyihova tumi ne anwo ɛ?
5 Gyihova kyekyele Yizilayɛ maanle ne nee awie ko biala arɛle. Ɛnɛ noko, kɛ ɔde la ɛne. Edwɛndolɛnli ne hanle vanenle Nyamenle anwo kɛ: “Ɔkyekye mɔɔ arɛle ɛbɔ la arɛle, na ɔyɛ mɔɔ ɛboda la ayile.” (Edw. 147:3) Nɔhalɛ nu, Gyihova dwenle menli mɔɔ bɛlɛ nwonane nu anzɛɛ nganeɛdelɛ nu ngyegyelɛ la anwo. Ɛnɛ, Gyihova kulo kɛ ɔkyekye yɛ rɛle na ɔboa yɛ ɔmaa yɛgyinla nganeɛdelɛ nu ngyegyelɛ nloa. (Edw. 34:18; Aye. 57:15) Ɔmaa yɛ nrɛlɛbɛ nee anwosesebɛ ɔmaa yɛgyinla biala mɔɔ yɛyia la anloa.—Gye. 1:5.
6. Duzu a yɛsukoa yɛfi edwɛndolɛnli ne edwɛkɛ mɔɔ wɔ Edwɛndolɛ 147:4 la anu a? (Nea mɔlebɛbo nvoninli ne.)
6 Akee Edwɛndolɛnli ne nleanle anwuma, na ɔhanle kɛ: Gyihova ‘ze nwɔlɔra ne mɔ dodo’ yɛɛ “ɔtoto bɛ kɔsɔɔti aluma.” (Edw. 147:4) Duzu ati a ɔhwenle adwenle ɔhɔle anwuma abɔdeɛ zo ɛ? Suzu ɛhye anwo: Ɛnee edwɛndolɛnli ne kola nwu nwɔlɔra ne mɔ, noko ɛnee ɔnze bɛ dodo. Ɛvolɛ dɔɔnwo mɔɔ ɛpɛ nu la, nwɔlɔra dodo mɔɔ yɛkola yɛnwu bɛ la anwo ɛzo kpalɛ. Bie mɔ dwenle kɛ nwɔlɔra mgbe mgbe a wɔ yɛ Nwɔlɔra Ekpunli ne angomekye anu a. Na bie a nwɔlɔra mgbe mgbe mgbe a wɔ anwuma a! Yɛmɛ, yɛnze bɛ dodo! Noko Bɔvolɛ ne maa ko biala duma. Ɛhye kile kɛ ɛwɔlɔra ko biala sonle bolɛ maa Gyihova. (1 Kɔl. 15:41) Na menli mɔɔ yebɔ bɛ wɔ azɛlɛ ye azo la noko ɛ? Nyamenle mɔɔ ze ɛleka mɔɔ ɛwɔlɔra ko biala wɔ wɔ mekɛ biala la noko ze wɔ, ɛleka mɔɔ ɛde, kɛzi ɛte nganeɛ yɛɛ ye titili ne, mɔɔ ɛhyia nwo wɔ mekɛ biala la!
7, 8. (a) Saa Gyihova die ye menli avi sɔnea nu a, duzu a ɔsuzu nwo a? (b) Maa neazo kile kɛzi Gyihova fi anwunvɔnezelɛ nu boa alesama mɔɔ bɛnli munli la.
7 Gyihova dwenle ɛ nwo, ɔlɛ tumi yɛɛ ɔse anwunvɔne, na ɔbaboa wɔ yeamaa wɔali wɔ ngyegyelɛ nwo gyima. (Kenga Edwɛndolɛ 147:5.) Bie a ɛbade nganeɛ kɛ wɔ tɛnlabelɛ ne anu yɛ se kpalɛ anzɛɛ wɔ adesoa ne yɛ ɛnlomboɛ somaa. Nyamenle te wɔ sinlidɔlɛ bo, “ɔkakye kɛ [ɛle] ndɛtɛlɛ ala.” (Edw. 103:14) Kɛmɔ yɛnli munli la ati, ɔyɛ a yɛyɛ nvonleɛ ko ne ala dahuu. Oo, nea kɛzi yɛdi nyane wɔ edwɛkɛ bie mɔɔ yɛhanle, atiakunluwɔzo ɛtane mɔɔ ɔyɛ a yɛnyia nee awie mɔ mɔɔ yɛ nye bolo bɛ la anwo a! Gyihova ɛnlɛ sinlidɔlɛ ɛhye mɔ bie; noko kɛzi ɔte yɛ edwɛkɛ bo la bo yɛ ndelebɛbo zo!—Aye. 40:28.
8 Bie a wɔnwu kɛzi Gyihova boale wɔ mekɛ bie ɔmaanle ɛvile sɔnea bie anu la. (Aye. 41:10, 13) Maa yɛva Kyoko, adiema raalɛ adekpakyelɛnli bie mɔɔ hɔle gyimalilɛ fofolɛ bie ɛyɛlɛ na ɔ sa nu dole la kɛ neazo. Kɛzi Gyihova hilele kɛ ɔte ye ngyegyelɛ ne abo ɛ? Kyoko nwunle kɛ mediema mɔɔ wɔ ye asafo fofolɛ ne anu la te ye edwɛkɛ bo. Ɔdele nganeɛ kɛ Gyihova ɛlɛka ahile ye kɛ: “Mekulo wɔ, tɛ kɛ ɛle adekpakyelɛnli, emomu kɛ ɛle me ra raalɛ mɔɔ wɔyila ɛ nwo zo wɔmaa me la ati ɔ. Mekulo kɛ ɛ nye die kɛ me Alasevolɛ ne mɔ anu ko!” Kɛzi Tumivolɛ Bedevinli ne ɛhile kɛ “ye ndelebɛbo, bɛnzuzu” wɔ wɔ afoa nu ɛ?
GYIHOVA MAA YƐ SA KA MƆƆ YƐHYIA LA
9, 10. Saa Gyihova ɛlɛboa yɛ a, duzu a ɔdimoa ɔyɛ a? Maa neazo.
9 Ɔdwu mekɛ ne bie a nwonane afoa nu ninyɛne a ɛhyia a. Kɛ neazo la, bie a ɔbagyegye wɔ kɛ ɛnrɛnyia aleɛ mɔɔ ɔbaza wɔ di la. Noko, Gyihova a bɔle azɛlɛ ne mɔɔ ɔmaa yɛnyia aleɛ dɔɔnwo na bɔbɔ ɔmaa ahɔhɔsɛlɛ mralɛ mɔɔ su la aleɛ a! (Kenga Edwɛndolɛ 147:8, 9.) Saa Gyihova nea ahɔhɔsɛlɛ dahuu a, ɛnee nyia anwodozo kɛ ɔbava wɔ nwonane afoa nu ngyianlɛ noko yeamaa wɔ.—Edw. 37:25.
10 Mɔɔ hyia kpalɛ la, Gyihova fa yɛ sunsum nu ngyianlɛ maa yɛ, eza ɔmaa yɛnyia “Nyamenle anzodwolɛ ne mɔɔ bo ndelebɛbo muala azo la.” (Fel. 4:6, 7) Kɛ neazo la, suzu Mutsuo nee ɔ ye mɔɔ Gyihova vale ye tumi kpole ne boale bɛ wɔ mekɛ mɔɔ nyevile mɔɔ tu ba sua zo zile wɔ Japan wɔ 2011 anu la anwo. Bɛ sua ne ati zo mɔɔ bɛvole la ati, bɛannwu wɔ esiane ne anu. Asɛɛ debie biala mɔɔ bɛlɛ la vile bɛ sa wɔ kenle zɔhane. Bɛ ɛbolɔnsam ne bubule, na ekpumgbunli bie mɔɔ wɔ anwuma ne la anu a bɛlale wɔ nɔsolɛ ne mɔɔ ɛnee awozinli nee ɛyɛlɛ wɔ nu la a. Aleɛ hyenle la bɛkpondɛle sunsum nu anwosesebɛmaanlɛ. Buluku mɔɔ bɛ nye bɔle zolɛ la a le 2006 Yearbook of Jehovah’s Witnesses ne. Ɛkɛ ne ala, Mutsuo nwunle edwɛkɛtile mɔɔ se, “The Deadliest Tsunamis Ever Recorded.” Ɛnee ɔfale azɛlɛkpusulɛ bie mɔɔ zile Sumatra wɔ 2004 mɔɔ maanle nyevile dule rale sua zo zɛkyele ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ bɛyɛ nwolɛ kɛlɛtokɛ la anwo. Mɔɔ Mutsuo nee ɔ ye ɛlɛkenga anwubielɛ ne la ɛnee bɛlɛsu. Bɛdele nganeɛ kɛ Nyamenle kulo bɛ, na ɔmaanle bɛ sunsum nu anwosesebɛ mɔɔ bɛhyia nwo la. Eza Gyihova vale bɛ nwonane afoa nu ninyɛne noko maanle bɛ. Bɛnyianle moalɛ dɔɔnwo bɛvile bɛ mediema diedima ɛkɛ. Mɔɔ ɔmaanle bɛ anwosesebɛ kpole la a le Nyamenle ahyehyɛdeɛ ne agyakɛ anu gyinlavolɛma mɔɔ rakpɔlale bɛ asafo ne la. Mutsuo ka kɛ: “Mendele nganeɛ kɛ Gyihova bikye yɛ nuhua ko biala yɛɛ ɔlɛboa yɛ. Arɛlekyekyelɛ edwɛkɛ boni ɛne!” Nyamenle dimoa maa yɛ sunsum nu aleɛ na akee yeava yɛ nwonane afoa nu ngyianlɛ yeaboka nwo.
MAA NYAMENLE ƐBOA WƆ
11. Duzu a ɔwɔ kɛ menli mɔɔ bɛkpondɛ kɛ Nyamenle boa bɛ la yɛ a?
11 Gyihova ɛziezie ɔ nwo dahuu kɛ ‘ɔbakpogya mɔɔ le bɛlɛvo la zo.’ (Edw. 147:6a) Noko kɛ ɔkɛyɛ na yɛanyia ye moalɛ ne azo nvasoɛ ɛ? Ɔwɔ kɛ yɛ nee ye nyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ. Amaa yɛayɛ ɛhye la, ɔwɔ kɛ yɛbɛlɛ yɛ nwo aze. (Zɛf. 2:3) Bɛlɛvoma fa bɛ nwo to Nyamenle anwo zo kɛ ɔli bɛ ngyegyelɛ nwo gyima na ɔziezie nzisi biala ɔmaa bɛ. Gyihova nwu menli ɛhye mɔ na ɔdie bɛ ɔto nu.
12, 13. (a) Amaa Nyamenle aboa yɛ la, duzu a ɔwɔ kɛ yɛkoati a? (b) Nwane mɔ a Gyihova anye die bɛ nwo a?
12 Noko, Nyamenle ‘fuandi amumuyɛnli ne to aze.’ (Edw. 147:6b) Edwɛkɛ ɛhye anu yɛ se! Amaa yɛanyia Gyihova ɛhulolɛ kpundii ne azo nvasoɛ na yeanva yɛ nwo ɛya la, ɔwɔ kɛ yɛkyi mɔɔ ɔkyi la. (Edw. 97:10) Kɛ neazo la, ɔwɔ kɛ yɛkyi nla nu ɛbɛlatane. Ɛhye kile kɛ ɔwɔ kɛ yɛtwe yɛ nwo yɛfi debie biala mɔɔ bamaa yɛayɛ ɛtane zɛhae mɔ mɔɔ nlanwonvoninli ɛnleanlɛ boka nwo la anwo. (Edw. 119:37; Mat. 5:28) Ɛhye bahola ayɛ se, noko Gyihova nyilalɛ sonle bolɛ tɛla mɔdenle biala mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛbɔ la.
13 Ɔwɔ kɛ yɛfa yɛ nwo yɛto Gyihova anwo zo wɔ konle ɛhye anu na tɛ yɛdayɛ mumua ne. Saa yɛkpondɛ “ɛkpɔnwɔ anwosesebɛ” mɔɔ kile ɛleka mɔɔ alesama kpondɛ moalɛ la a, ɔ nye balie yɛ nwo ɔ? Kyɛkyɛ! Zɔhane ala a ɔnle kɛ yɛfa yɛ nwo yɛto “ɛlɔnenli akɛnrasesebɛ nwo” zo, na yɛyɛ yɛ nyɛleɛ kɛ asɛɛ yɛdayɛ anzɛɛ awie gyɛne bie bahola alie yɛ ngoane. (Edw. 147:10) Emomu, ɔwɔ kɛ yɛbikye Gyihova na yɛsɛlɛ ye moalɛ. Ɔnle kɛ alesama folɛtuvoma la, saa yɛsɛlɛ ye fane dɔɔnwo bɔbɔ a ɔnyɛ ye ɛvɛlɛ kɛ ɔbadie yɛ. “[Gyihova] anye die menli mɔɔ bɛsulo ye la anwo, bɛdabɛ mɔɔ bɛ anyelazo wɔ ye ɛhulolɛ kpundii ne anu la.” (Edw. 147:11) Yɛbahola yɛanyia anwodozo kɛ ye ɛhulolɛ kpundii ne ati, ɔbabikye yɛ na yeaboa yɛ yeamaa yɛali yɛ atiakunluwɔzo ɛtane zo konim.
14. Duzu a maanle edwɛndolɛnli ne nyianle anwodozo a?
14 Gyihova maa yɛnyia debie mɔɔ maa yɛdie yɛdi kɛ ɔbaboa ye menli wɔ mekɛ mɔɔ bɛhyia la. Edwɛndolɛnli ne ɛlɛdwenle Gyɛlusalɛm mɔɔ bɛbakyekye ye bieko anwo la, ɔhanle ye wɔ Gyihova anwo kɛ: “Ɔmaa bɛ nlenkɛ mgbole nzi mbulalɛ nu yɛ se; ɔyila bɛ mra mɔɔ bɛ nee bɛ de la. Ɔmaa anzodwolɛ ba bɛ ɛweɛne ne mɔ azo.” (Edw. 147:13, 14) Suakpole ne nlenkɛ mgbole nzi mbulalɛ nu mɔɔ Nyamenle bamaa yeayɛ se la maanle edwɛndolɛnli ne nyianle anwodozo kɛ ɔbabɔ ye azonvolɛ nwo bane!
Saa yɛlɛyia sɔnea a kɛzi Nyamenle Edwɛkɛ ne kola boa yɛ ɛ? (Nea ɛdendɛkpunli 15-17)
15-17. (a) Ɔyɛ a kɛzi yɛte nganeɛ wɔ yɛ sɔnea ne mɔ anwo ɛ, noko kɛzi Gyihova dua ye Edwɛkɛ ne azo boa yɛ ɛ? (b) Maa neazo mɔɔ kile kɛ edwɛkɛ mɔɔ Nyamenle ‘kɛha la yɛ zɔ ndɛndɛ’ la.
15 Bie a ɛbayia ngyegyelɛ mɔɔ bamaa ɛ nye zo ada wɔ la. Gyihova kola maa wɔ nrɛlɛbɛ mɔɔ bamaa wɔagyinla ɔ nloa la. Edwɛndolɛnli ne hanle ye wɔ ye Nyamenle ne anwo kɛ: “Ɔtendɛ ɔkile azɛlɛ ye, mɔɔ ɔkɛha la yɛ zɔ ndɛndɛ.” Akee ɔhanle ye wɔ Gyihova anwo kɛ: ‘Ɔmaa ezukɔtweaba tɔ, ɔbɔ ɛbɔndwoba ɔkponde yɛɛ ɔtɔ ayese ɔgua,’ edwɛndolɛnli ne bizale kɛ: “Nwane a kɛhola ye ɛyɛlɛ ne anloa gyinla a?” Ɔdoale zo kɛ: Gyihova anloa “edwɛkɛ maa bɛ muala bɛkolo.” (Edw. 147:15-18) Yɛ Nyamenle ne mɔɔ ɔze nrɛlɛbɛ na ɔlɛ tumi kpole wɔ ezuawolɛ nee ezukɔtweaba nwo zo la bahola aboa wɔ amaa wɔali ngyegyelɛ biala mɔɔ ɛbayia la anwo gyima.
16 Ɛnɛ, Gyihova dua ye Edwɛkɛ Baebolo ne azo kile yɛ adenle. Na mɔɔ “ɔkɛha la yɛ zɔ ndɛndɛ” kile kɛ ɔmaa yɛ sunsum nu adehilelɛ wɔ ye mekɛ nloa. Dwenle nvasoɛ mɔɔ ɛnyia ɛfi wɔ Baebolo ɛgengalɛ zo, neɛnleanu mɔɔ ɛyɛ wɔ mbuluku mɔɔ “akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ ne” ɛyɛ, JW Broadcasting mɔɔ ɛnea, jw.org azo mɔɔ ɛkɔ, mgbanyima mɔɔ ɛ nee bɛ tendɛ yɛɛ mediema Kilisienema mɔɔ ɛ nee bɛ tu la anwo. (Mat. 24:45) Ɛnnwu ye kɛ Gyihova yɛ ye ndɛ fa adehilelɛ maa wɔ ɔ?
17 Simone ɛnwu kɛzi tumi wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la. Ɔbule ɔ nwo kɛ ɔ nwo ɛngyia, bɔbɔ ɔnyianle adwenle kɛ ɔnle awie mɔɔ Nyamenle anye die ɔ nwo a. Noko, saa ɔ sa nu to a, ɔsɛlɛ Gyihova kɛ ɔboa ye. Eza ɔmaanle ɔ nye bolole ɔzukoale Baebolo ne. Ɔka kɛ: “Mendele nganeɛ kɛ, tɛnlabelɛ biala anu Gyihova maa me anwosesebɛ yɛɛ ɔkile me adenle.” Ɛhye boale ye maanle ɔnyianle adwenle kpalɛ dahuu.
18. Kɛmɔti a ɛte nganeɛ kɛ Nyamenle ɛlo wɔ ɛ, na duzu ati a ɔwɔ kɛ ɛtea nu kɛ ‘Bɛye Gyaa ayɛlɛ!’ ɛ?
18 Ɛnee edwɛndolɛnli ne ze kɛzi Nyamenle lole ye tete azonvolɛ la. Bɛ ngomekye ala a bɛle maanle mɔɔ Nyamenle vale ye “edwɛkɛ,” “ye mɛla nee ye ngyehyɛlɛ” maanle bɛ a. (Kenga Edwɛndolɛ 147:19, 20.) Ɛnɛ, bɛyila yɛ kɛ yɛ ngome a Nyamenle duma la yɛ nwo zo wɔ ewiade a. Gyihova mɔɔ yɛze ye yɛɛ ye Edwɛkɛ ne mɔɔ kile yɛ adenle la ati, yemaa yɛ nee ye ɛnyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ. Kɛ mɔɔ Edwɛndolɛ 147 kɛlɛvo ne yɛle la, asoo ɛnlɛ ninyɛne dɔɔnwo mɔɔ ɛbagyinla zo wɔadea nu kɛ ‘Bɛye Gyaa ayɛlɛ!’ na wɔamaa awie mɔ noko anwosesebɛ kɛ bɛyɛ bie ɔ?