Ɛzinzalɛ Arane YINTANƐTE ZO MBULUKUZIELƐLEKA
Ɛzinzalɛ Arane
YINTANƐTE ZO MBULUKUZIELƐLEKA
Nzema
@
  • ɛ
  • ɔ
  • Ɛ
  • Ɔ
  • BAEBOLO
  • MBULUKU
  • DEBIEZUKOALƐ
  • be m. 272-m. 281 ɛden. 4
  • Edwɛkɛ Mɔɔ Ɔwɔ Kɛ Yɛbɔ Ye Nolo

Vidio biala ɛnle foa ɛhye

Mmafa ɛya vidio ne angola ambuke

  • Edwɛkɛ Mɔɔ Ɔwɔ Kɛ Yɛbɔ Ye Nolo
  • Nyia Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu Ndetelɛ Zo Nvasoɛ
  • Edwɛkɛtile Ngyikyi
  • Edwɛkɛ Mɔɔ Nee Ye Le Ko
  • ‘SULO NƆHALƐ NYAMENLE NE NA DI YE MƐLA ZO’
  • ‘DI GYISƐSE ANWO DASELƐ’
  • ‘EDWƐKPA ƐHYE MƆƆ FANE BELEMGBUNLILILƐ NE ANWO LA’
  • Nyamenle Belemgbunlililɛ ne A Le Duzu?
    Duzu A Baebolo Ne Kilehile Amgba A?
  • Belemgbunlililɛ Mɔɔ ‘Awie Ɛnrɛhola Ɛnrɛzɛkye Ye’
    Sonle Nɔhalɛ Nyamenle Kokye Ne
  • Gyima Mɔɔ Kelaese Di Ye Wɔ Nyamenle Ngyehyɛleɛ Nu La
    Ahyehyɛdeɛ Mɔɔ Yɛ Gyihova Ɛhulolɛdeɛ
Nyia Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu Ndetelɛ Zo Nvasoɛ
be m. 272-m. 281 ɛden. 4

Edwɛkɛ Mɔɔ Ɔwɔ Kɛ Yɛbɔ Ye Nolo

Gyihova ɛmaa yɛ gyima kpole, ɔse: “Bɛle me alasevolɛ  . . medame a mele Nyamenle a.” (Aye. 43:10) Yɛnlie Nyamenle yɛnli ala. Yɛle alasevolɛ mɔɔ yɛdi nɔhalɛ mɔɔ wɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne anu la anwo daselɛ. Edwɛkɛ boni a Gyihova ɛzoa yɛ kɛ yɛbɔ ye nolo ɛnɛ a? Ɔtwe adwenle ɔkɔ Gyihova Nyamenle, Gyisɛse Kelaese yɛɛ Mɛzaya Belemgbunlililɛ ne azo.

‘SULO NƆHALƐ NYAMENLE NE NA DI YE MƐLA ZO’

MEKƐ tendenle kolaa na Keleseɛnema ara la, Gyihova hanle ngyehyɛleɛ mɔɔ bamaa “maanle maanle mɔɔ wɔ ewiade” anyia nyilalɛ la anwo edwɛkɛ hilele diedinli Ebileham. (Mɔl. 22:18) Ɔluale ye sunsum ne azo ɔmanle Sɔlɔmɔn hɛlɛle gyima mɔɔ la alesama kɔsɔɔti anwo zo la anwo edwɛkɛ kɛ: “Bɛzulo Nyamenle, na bɛli ye mɛla ne mɔ azo, ɔboalekɛ sonla gyima mɔɔ la ɔ nwo zo la ala ɛne.” (Nolo. 12:13) Noko kɛ ɔkɛyɛ na menli mɔɔ de maanle kɔsɔɔti anu la azukoa ɛhye mɔ anwo debie ɛ?

Ɔnva nwo kɛ mekɛ biala menli bie mɔ die Nyamenle edwɛkɛ ne di la, Baebolo ne maa ɔda ali kɛ daselɛlilɛ gyima mɔɔ bɛbayɛ ye kpole wɔ ewiade amuala la bahɔ zo wɔ “Awulae kenle ne” anu. Ɛhye bɔle ɔ bo 1914. (Yek. 1:10) Mɔɔ fane mekɛ ɛhye anwo la, Yekile 14:6, 7 hanle kɛ bɛbabɔ edwɛkɛ mɔɔ hyia mɔɔ anwumabɔvolɛma li ɔ nyunlu la nolo bɛahile “menli ngakyile, mbusua ekpunli ekpunli, aneɛ ngakyile, nee maanle maanle kɔsɔɔti.” Bɛbadu bɛ folɛ kɛ: “Bɛzulo Nyamenle, na bɛye ye ayɛlɛ. Ɔluakɛ mekɛ ne ɛdwu mɔɔ ɔbabua aleɛabo amra ndɛne a. Bɛzonle Nyamenle mɔɔ bɔle anwuma, azɛlɛ, nyevile, nee azule muala la.” Nyamenle kulo kɛ bɛbɔ edwɛkɛ ɛhye nolo. Yɛnyia nwolɛ adenle kpole kɛ yɛbayɛ gyima ɛhye bie.

‘Nɔhalɛ Nyamenle Ne.’ Mekɛ mɔɔ Gyihova hanle kɛ, “bɛle me alasevolɛ” la, ɛnee ye Nyamenleyɛlɛ ne anwo ɛra edwɛkɛ. (Aye. 43:10) Tɛ edwɛkɛ ne mɔɔ yɛbɔ ye nolo la a le kɛ ɔwɔ kɛ menli sonle anzɛɛ die nyamenle bie di. Emomu, ɔwɔ kɛ bɛnyia adenle bɛsukoa bɛnwu ye kɛ anwuma nee aze Bɔvolɛ ne a le nɔhalɛ Nyamenle kokye ne a. (Aye. 45:5, 18, 21, 22; Dwɔn 17:3) Nɔhalɛ Nyamenle ne angomekye a kola ka kenlebie edwɛkɛ a. Yɛnyia nwolɛ adenle kɛ yɛbamaa menli anwu ye kɛ Gyihova edwɛkɛ mɔɔ ɛra nu dɛba la maa yɛnyia anwodozo kɛ biala mɔɔ yeha yevane kenlebie anwo la bara nu.​—Dwɔh. 23:14; Aye. 55:10, 11.

Nɔhalɛ nu, menli dɔɔnwo mɔɔ yɛdi bɛ daselɛ la sonle nyamenle gyɛne anzɛɛ bɛka kɛ bɛnzonle nyamenle biala. Amaa bɛadie yɛ la, bie a ɔwɔ kɛ yɛfa edwɛkɛ mɔɔ yɛ nee bɛ muala yɛ nye die nwolɛ la yɛbɔ ɔ bo. Edwɛkɛ mɔɔ wɔ Gyima ne 17:22-31 la bahola aboa yɛ. Yɛ ye nzonlɛ kɛ ɔwɔ nuhua kɛ ɛzoanvolɛ Pɔɔlo vale nwunu lile gyima ɛdeɛ, noko ɔmanle menli ne amuala nwunle kɛ bɛbabu mgbonda bɛahile Nyamenle, anwuma nee aze Bɔvolɛ ne.

Nyamenle Duma Mɔɔ Yɛmaa Bɛanwu Ye. Mmamaa ɛ rɛle fi kɛ ɛbamaa bɛanwu nɔhalɛ Nyamenle ne duma. Gyihova kulo ye duma ne. (Ade. 3:15; Aye. 42:8) Ɔkpondɛ kɛ menli nwu zɔhane duma ne. Ɔmanle bɛhɛlɛle ye anyunlunyia duma ne fane mɔɔ bo 7,000 la wɔ Baebolo ne anu. Ɔle yɛ ɛzonlelilɛ kɛ yɛbamaa menli anwu ye.​—Mɛla 4:35.

Saa alesama kɔsɔɔti nwu Gyihova na bɛdua diedi zo bɛfɛlɛ ye a, bɛbanyia ngoane kenlebie. (Dww. 2:32; Mal. 3:16; 2 Tɛs. 1:8) Noko menli dɔɔnwo ɛnze Gyihova. Menli dɔɔnwo mɔɔ bɛkile kɛ bɛsonle Nyamenle ne mɔɔ manle bɛhɛlɛle Baebolo ne la boka nwo. Saa bɛlɛ Baebolo mɔɔ bɛkenga bɔbɔ a, bie a bɛnrɛnwu Nyamenle duma ne ɔluakɛ bɛye bɛvi ɛnɛ Baebolo dɔɔnwo anu. Mekɛ mɔɔ lumua mɔɔ menli fa te duma Gyihova ne la a le mekɛ mɔɔ bɛ ɛzonlenlɛ nu mgbanyima baha ahile bɛ kɛ bɛmmafa bɛdi gyima la.

Kɛ ɔkɛyɛ na yɛamaa menli anwu Nyamenle duma ne ɛ? Saa bɛlɛ bɛ ti anwo Baebolo na ɛmaa bɛnwu duma ne wɔ nu a, ɔboa kpalɛ. Wɔ Baebolo ngilebɛbo bie mɔ anu, duma zɔhane finde nuhua apenle dɔɔnwo. Wɔ bie mɔ anu, bie a ɛbanwu ye wɔ Edwɛndolɛ 83:18 anzɛɛ Adendulɛ 6:3-6, anzɛɛ bie a ɔwɔ Adendulɛ 3:14, 15 anzɛɛ 6:3 abo ɛkɛ edwɛkɛ ne anu. Wɔ Baebolo ngilebɛbo bie mɔ anu, bɛva edwɛkɛ agbɔkɛ le kɛ “Awulae,” “Ɛdɛnkɛma” nee “Nyamenle” bɛwula ɛleka mɔɔ aneɛ mɔɔ bɛlumuale bɛvale bɛhɛlɛle Baebolo ne la vale Nyamenle duma ne lile gyima la na bɛhɛlɛ bɛ ngakyile. Saa bɛye Nyamenle duma ne bɛvi ɛnɛ Baebolo bie mɔ anu bɔkɔɔ a, ɛbahola wɔava Baebolo mɔɔ ɛhyɛ la wɔali gyima na wɔamaa bɛanwu ɛbɛla mɔɔ menli ɛbɔ la. Wɔ maanle bie mɔ anu, ɛbahola wɔaha Nyamenle duma ne mɔɔ wɔ asɔne edwɛne bie mɔ anu anzɛɛ bɛhɛlɛ ye wɔ bane bie anwo la anwo edwɛkɛ.

Ɛbahola wɔagenga Gyɛlɛmaya 10:10-13 wɔ New World Translation ne anu wɔaboa menli mɔɔ sonle nyamenle gyɛne bɔbɔ la kpalɛ. Ɔbɔ Nyamenle duma yɛɛ eza ɔkilehile kɛzi Nyamenle de la anu.

Mmafa amodinli “Nyamenle” nee “Awulae” ɛsie duma Gyihova ne agyakɛ anu kɛmɔ Keleseɛnemaanle ne yɛ la. Ɛhye ɛngile kɛ ɔwɔ kɛ yɛfa duma ne yɛbɔ adawubɔlɛ biala abo. Bie a menli nwo adwenletane ti, menli bie mɔ bapɛ adawubɔlɛ ne azo. Noko saa ahenle anye die adawubɔlɛ ne anwo a, mmamaa ɔyɛ wɔ ɛse kɛ ɛbava Nyamenle duma ne wɔali gyima.

Saa ɛfa fane dodo mɔɔ bɛva amodinli “Nyamenle” nee “Awulae” bɛli gyima la ɛbɔ nu a, ɔndwu fane dodo mɔɔ Baebolo ne fa Nyamenle duma ne di gyima la. Ɔle zɔ ɛdeɛ, noko Baebolo kɛlɛvoma ambɔ mɔdenle kɛ bɛfa Nyamenle duma bɛali gyima wɔ ɛdendɛmunli biala anu. Bɛvale ɛbulɛ bɛhanle ye kɛzi bɛka ye a ɔbayɛ kpalɛ la. Ɔle kilemunli kpalɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛdi ɔ nzi.

Ahenle Mɔɔ Bɛfa Duma Ne Bɛfɛlɛ Ye La. Ɔhyia kɛ awie banwu kɛ Nyamenle lɛ duma, noko yemɔ le mɔlebɛbo ala.

Amaa menli ahulo Gyihova na bɛalua diedi zo bɛavɛlɛ ye la, ɔwɔ kɛ bɛnwu Nyamenle holɛ ko mɔɔ ɔde la. Mekɛ mɔɔ Gyihova lale ye duma ne ali hilele Mosisi wɔ Boka Saenae azo la, Yeambɔ duma “Gyihova” ne ala, ɔhilehilele mɔɔ ɔkile la anu. Ɔhwenle adwenle ɔhɔle Ye subane titile bie mɔ azo. (Ade. 34:6, 7) Ɔle neazo mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛsukoa.

Saa ɛlɛdi menli mɔɔ bɛhile anyelielɛ la daselɛ anzɛɛ ɛlɛmaa ɛdendɛlɛ wɔ asafo ne anu na ɛlɛka Belemgbunlililɛ nyilalɛ ne mɔ anwo edwɛkɛ a, maa bɛnwu mɔɔ ɛhye ka fane Nyamenle ne mɔɔ ɛbɔ ɛwɔkɛ ɛhye mɔ anwo la. Saa ɛlɛka ye mɛla ne mɔ anwo edwɛkɛ a, si nrɛlɛbɛ nee ɛlɔlɛ mɔɔ wɔ nu la azo. Maa ɔla ali kɛ mɔɔ Nyamenle kpondɛ avi yɛ ɛkɛ ne la ɛmmaa yɛ nwo ɛngyele yɛ, emomu bɛboa yɛ. (Aye. 48:17, 18; Maeka 6:8) Kile kɛzi adenle mɔɔ Gyihova dua zo da ye tumi ne ali la maa yɛnwu ye subane, ye ngyinlazo, nee ye bodane la. Twe adwenle kɔ kɛzi Gyihova da ye subane ne mɔ ali pɛpɛɛpɛ la azo. Maa menli ɛnwu kɛzi ɛte nganeɛ wɔ Gyihova anwo la. Ɛlɔlɛ mɔɔ ɛlɛ ɛmaa Gyihova la bahola amaa awie mɔ noko anyia zɔhane ɛlɔlɛ ne bie.

Edwɛkɛ mɔɔ hyia wɔ yɛ mekɛ ye azo la si menli adua kɛ bɛzulo Nyamenle. Ɔwɔ kɛ yɛdua mɔɔ yɛka la azo yɛmaa bɛnyia Nyamenle anwo ɛzulolɛ ɛhye. Gyihova mɔɔ yɛfi ahonle nu yɛazulo ye la kile kɛ yɛlɛ ɛbulɛ yɛmaa ye. (Edw. 89:7) Eza ɔwɔ kɛ yɛnwu ye kɛ Gyihova le Ndɛnebuavolɛ bedevinli na saa yɛbanyia ngoane kenlebie a ɔwɔ kɛ yɛ nee ye nyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ. (Luku 12:5; Wulo. 14:12) Ɔwɔ kɛ yɛfa ɛlɔlɛ kpole yɛboka ɛzulolɛ ɛhye anwo, na yɛnyia ɛhulolɛ kpole kɛ yɛbayɛ mɔɔ sɔ ɔ nye la. (Mɛla 10:12, 13) Nyamenle anwo ɛzulolɛ maa yɛkyi ɛtane, yɛdi ye mɛla zo na yɛfa ahonle muala nee adwenle mɔɔ di munli la yɛsonle ye. (Mɛla 5:29; 1 Edk. 28:9; Mrɛ. 8:13) Ɔmmaa yɛmbɔ mɔdenle kɛ yɛsonle Nyamenle na eza yɛahulo ewiade ninyɛne.​—1 Dwɔn 2:15-17.

Nyamenle Duma Ne “Le Aranemgbole.” Saa menli nwu Gyihova kpalɛ a, bɛnyia anwobanebɔlɛ kpole. Tɛ kɛ bɛfa ye duma bɛdi gyima anzɛɛ bɛkola bɛbobɔ ye subane ne mɔ bie la ati ɔ. Emomu bɛlɛ anwodozo wɔ Gyihova anu. Mrɛlɛbulɛ 18:10 ka fane bɛ nwo kɛ: “[Gyihova] duma ne le aranemgbole. Sonla mɔɔ le tenlene la nriandi kɔfea nu a, ɔ nwo kɔlɔnwo.”

Fa nwolɛ adenle mɔɔ ɛbanyia la boa menli maa bɛnyia Gyihova anu anwodozo. (Edw. 37:3; Mrɛ. 3:5, 6) Anwodozo zɛhae kile kɛ ɛlɛ diedi wɔ Gyihova nee ye ɛwɔkɛ ne mɔ anu. (Hib. 11:6) Saa menli ‘bɔ Gyihova duma’ ɔluakɛ bɛnwu ye kɛ ɔdaye a ɔle Anwuma Nee Aze Belemgbunli, bɛkulo ye ndenle ne mɔ na bɛdie bɛdi amgba kɛ ye ɛkɛ ne ala a ngoane vi a, ɛnee kɛmɔ Nyamenle Edwɛkɛ ne maa yɛnwu ye la, bɛbanyia ngoane. (Wulo. 10:13, 14) Ɛlɛkilehile menli a, boa bɛ maa bɛnyia zɔhane diedi ne wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ kɔsɔɔti anu.

Menli dɔɔnwo ɛlɛyia ngyegyelɛ mɔɔ anu yɛ se la. Bie a bɛnnwu mɔɔ bɛyɛ a. Si bɛ adua maa bɛzukoa Gyihova ndenle ne mɔ, bɛnyia ye nu anwodozo na bɛva mɔɔ bɛlɛsukoa la bɛyɛ gyima. (Edw. 25:5) Maa bɛ anwosesebɛ maa bɛvi ahonle nu bɛzɛlɛ Nyamenle moalɛ na bɛyɛ ye mo wɔ ye nyilalɛ ne mɔ anwo. (Fel. 4:6, 7) Saa bɛkenga Gyihova anwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu na eza bɛnwu ye kɛ ye ɛwɔkɛ ne mɔ ɛra nu wɔ bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu a, akee bɛbanyia banebɔlɛ ɔlua mɔɔ Gyihova duma ne gyi ɛkɛ ne maa mɔɔ bɛbade ɔ bo kpalɛ la azo.​—Edw. 34:8; Gyɛ. 17:7, 8.

Fa nwolɛ adenle biala di gyima kpalɛ boa menli maa bɛnwu kɛ nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ bɛbazulo nɔhalɛ Nyamenle Gyihova na bɛbu ye.

‘DI GYISƐSE ANWO DASELƐ’

WƆ Gyisɛse Kelaese ewudwazo ne anzi kolaa na yeahɔ anwuma la, ɔzele ye ɛdoavolɛma ne kɛ: “Bɛbali me nwo daselɛ . . . bɛahɔdwu aleɛabo ɛleka biala.” (Gyi. 1:8) Bɛha ɛnɛ mekɛ ye Nyamenle nɔhalɛ azonvolɛ anwo edwɛkɛ kɛ menli mɔɔ “lɛ gyima kɛ bɛbali Gyisɛse anwo daselɛ la.” (Yek. 12:17, NW) Kɛzi ɛbɔ mɔdenle wɔ daselɛlilɛ zɔhane anu ɛ?

Menli dɔɔnwo mɔɔ ka kɛ bɛdie Gyisɛse bɛdi la ɛnze kɛzi ɛnee ɔde kolaa na bawo ye kɛ dasanli la anwo ɛhwee. Bɛnze ye kɛ amgba ɔdɛnlanle azɛlɛ ye azo kɛ dasanli. Ɛka kɛ ɔle Nyamenle Ara a, bɛnde ɔ bo. Gyima mɔɔ ɔlɛdi yeamaa Nyamenle bodane ne ara nu la anwo debie ekyi bie ala a bɛze a. Bɛnze mɔɔ ɔlɛyɛ ye kɛkala la, yɛɛ bɛnnwu kɛzi ɔbaha bɛ ɛbɛlabɔlɛ kenlebie la. Bie a bɛbazuzu kɛ Gyihova Alasevolɛ ɛnlie Gyisɛse ɛnli. Yɛnyia nwolɛ adenle kɛ yɛbabɔ mɔdenle yɛamaa menli anwu edwɛkɛ ɛhye mɔ anwo nɔhalɛ ne.

Menli bie mɔ noko ɛnlie ɛnli kɛ awie le kɛ Gyisɛse mɔɔ bɛha ɔ nwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu la amgba dɛnlanle aze. Bie mɔ bu Gyisɛse kɛ ɔle sonla kpole bie ala. Menli dɔɔnwo bɔ Nyamenle Ara mɔɔ ɔle la anwo adwenle ne gua. Ɔwɔ kɛ yɛbɔ mɔdenle, yɛnyia abotane na yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ kpalɛ na yɛali “Gyisɛse anwo daselɛ” yɛahile menli ɛhye mɔ.

Ɔnva nwo adwenle biala mɔɔ wɔ tievolɛma lɛ la, saa bɛbanyia ngyehyɛleɛ mɔɔ Nyamenle ɛyɛ amaa yɛanyia dahuu ngoane la azo nvasoɛ a, ɔwɔ kɛ bɛsukoa Gyisɛse Kelaese anwo debie. (Dwɔn 17:3) Nyamenle ɛhulolɛdeɛ a le kɛ awie biala mɔɔ de aze la baha ye “baguase kɛ, Gyisɛse Kelaese le Awulae” na yeabɛlɛ ɔ nwo aze wɔ ye tumililɛ bo. (Fel. 2:9-11) Ɛhye ati, saa yɛyia menli mɔɔ bɛlɛ adwenle mɔɔ ɛndenrɛ noko bɛngyakyi nuhua anzɛɛ menli nwo adwenle ɛtane a, ɔnle kɛ yɛgyakyi bɛ. Noko ɔdwu mekɛ ne bie a yɛkola yɛka Gyisɛse Kelaese anwo edwɛkɛ wɔ tɛnlabelɛ bie mɔ anu​—bɔbɔ wɔ mekɛ mɔɔ lumua la​—noko wɔ ɛleka bie mɔ, ɔwɔ kɛ yɛmaa yɛ nye da ɛkɛ wɔ yɛ edwɛkɛ ɛhanlɛ nu na yɛboa menli yɛmaa bɛnyia ɔ nwo adwenle mɔɔ tenrɛ la. Bie a ɔbahyia kɛ yɛdwenle ndenle fofolɛ mɔɔ yɛbalua zo yɛaha Gyisɛse anwo edwɛkɛ bieko wɔ ɛkpɔlalɛ bieko anu la anwo. Noko akee, bie a yɛnrɛhola yɛ nee ahenle ɛnrɛzuzu edwɛkɛ ne amuala anwo kɔkpula kɛ yɛ nee ye bayɛ Baebolo ɛzukoalɛ la.​—1 Tem. 2:3-7.

Gyima Titile Mɔɔ Gyisɛse Di Wɔ Nyamenle Bodane Nu La. Ɔhyia kɛ yɛboa menli yɛmaa bɛte ɔ bo kɛ kɛmɔ Gyisɛse a le “adenle ne” na ‘awie biala ɛngɔ Selɛ ne ɛkɛ kyesɛ ɔdua ɔ nwo zo’ la ati, ɔyɛ se kɛ awie mɔɔ ɔnlɛ Gyisɛse Kelaese anu diedi la nee Nyamenle banyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ. (Dwɔn 14:6) Saa menli annwu gyima titile mɔɔ Gyihova ɛva ɛmaa ye belamunli Ralɛ ne la a, ɔbayɛ se kɛ bɛbade Baebolo ne abo. Duzu ati ɔ? Ɔluakɛ Gyihova ɛlɛdua ralɛ ɛhye anwo zo ali Ye bodane biala anwo gyima. (Kɔl. 1:17-20) Baebolo ngapezo ne mɔ gyi nɔhalɛ edwɛkɛ ɛhye azo. (Yek. 19:10) Gyisɛse Kelaese a bɛlua ɔ nwo zo bɛli Seetan atuadelɛ ne anwo ngyegyelɛ muala nee Adam ɛtane ne anwo gyima a.​—Hib. 2:5-9, 14, 15.

Amaa awie ade gyima mɔɔ Kelaese ɛlɛdi abo la, ɔwɔ kɛ ɔnwu ye kɛ alesama wɔ tɛnlabelɛ mɔɔ yɛ anwunvɔne mɔɔ bɛnrɛhola bɛ nwo die la anu. Bɛwo yɛ muala wɔ ɛtane nu. Ɛhye bahola aha yɛ wɔ ndenle ngakyile zo wɔ yɛ asetɛnla nu. Noko ye biala anu ɔbawie ewule nu. (Wulo. 3:23; 5:12) Ɛ nee menli mɔɔ ɛlɛdi bɛ daselɛ la ɛzuzu edwɛkɛ zɔhane anwo. Akee kile nu kɛ ɔlua Gyisɛse Kelaese ɛkpɔnelɛ afɔlebɔlɛ ne azo, saa yɛnyia diedi wɔ ɛkpɔnelɛ ahyɛlɛdeɛ ne anu a Gyihova kola ye yɛ fi ɛtane nee ewule nu. (Maake 10:45; Hib. 2:9) Ɛhye bamaa bɛali munli na bɛanyia dahuu ngoane. (Dwɔn 3:16, 36) Yɛnrɛhola yɛnrɛlua adenle gyɛne biala azo yɛnrɛnyia ɛhye. (Gyi. 4:12) Kɛ kilehilevolɛ la, saa ɛ nee sonla ko ɛlɛsukoa debie anzɛɛ ɛlɛkilehile wɔ asafo ne anu, kilehile nɔhalɛ edwɛkɛ ɛhye mɔ anu. Dua agɔnwolɛvalɛ nee abotane zo maa wɔ tievolɛma ɛnyia anyezɔlɛ ɛmaa gyima mɔɔ Kelaese ɛlɛdi kɛ Kpɔnevolɛ la. Saa awie anye sɔ ahyɛlɛdeɛ ɛhye a, ɔbahola yeaha ye subane, ye nyɛleɛ nee ye bodane wɔ asetɛnla nu.​—2 Kɔl. 5:14, 15.

Nɔhalɛ nu, Gyisɛse vale ye ngoane bɔle afɔle kokye. (Hib. 9:28) Noko ɔlɛdi gyima kɛ Ɛsɔfo Kpanyinli kɛkala. Boa awie mɔ maa bɛde mɔɔ ɛhye kile la abo. Asoo adwenleadwenle, arɛlebɔlɛ, amaneɛnwunlɛ anzɛɛ ngyegyelɛ ɛdo bɛ ɔlua ninyɛndane mɔɔ menli mɔɔ nee bɛ de yɛ la ati? Mekɛ mɔɔ Gyisɛse le dasanli la, ɔyiale ɛhye mɔ amuala bie. Ɔze kɛzi yɛte nganeɛ la. Ɔlua sinlidɔlɛ ti, asoo yɛte nganeɛ kɛ yɛhyia Nyamenle anwunvɔnezelɛ nwo? Saa yɛsɛlɛ Nyamenle kɛ ɔlua Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne azo ɔva yɛ ɛtane ɔhyɛ yɛ a, Gyisɛse yɛ “kamaavolɛ wɔ Selɛ ne anwo lɔ” fi anwunvɔnezelɛ nu ‘sɛlɛ maa yɛ.’ (1 Dwɔn 2:1, 2; Wulo. 8:34) Ɔlua Gyisɛse afɔlebɔlɛ ne nee gyima mɔɔ ɔdi kɛ Ɛsɔfo Kpanyinli la ati, yɛkola yɛbikye Gyihova “belemgbunli ebia ne mɔɔ ɛlolɛ ɛyi ye tɛkɛɛ” la na yɛnyia moalɛ wɔ mekɛ ne anloa. (Hib. 4:15, 16) Yɛnli munli ɛdeɛ, noko moalɛ mɔɔ Gyisɛse fa maa yɛ kɛ Ɛsɔfo Kpanyinli la maa yɛkola yɛfa adwenle mɔɔ anu te la yɛsonle Nyamenle.​—Hib. 9:13, 14.

Bieko, Nyamenle ɛmaa Gyisɛse ɛlɛdi tumi kpole kɛ Keleseɛne asafo ne Ati. (Mat. 28:18; Ɛfɛ. 1:22, 23) Ɛhye ati, ɔfa adehilelɛ mɔɔ nee Nyamenle ɛhulolɛdeɛ yia la ɔmaa. Saa ɛlɛkilehile awie mɔ a, boa bɛ maa bɛde ɔ bo kɛ tɛ awie biala, emomu Gyisɛse Kelaese a le asafo ne Ati a. (Mat. 23:10) Kenle mɔɔ lumua mɔɔ ɛ nee anyelielɛma kɛyia la, ka kile bɛ kɛ bɛrɛla ayia mɔɔ asafo yɛ la abo, ɛleka mɔɔ yɛdua mbuluku mɔɔ ‘akɛlɛ nɔhavo nee nrɛlɛbɛvolɛ’ ne ɛyɛ la azo yɛsukoa Baebolo ne la. Kilehile nu kile bɛ maa bɛnwu ‘akɛlɛ’ ne na eza bɛnwu Menlenlɛ ne amaa bɛade Gyisɛse tileyɛlɛ ne abo. (Mat. 24:45-47) Fa bɛ kile mgbanyima ne mɔ, na kilehile Ngɛlɛlera ne anu ngyinlazo mɔɔ bɛnea zo bɛkpa bɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛdwu nwolɛ la anu kile bɛ. (1 Tem. 3:1-7; Tae. 1:5-9) Kile nu kile bɛ kɛ asafo ne ɛnle mgbanyima ne mɔ ɛdeɛ emomu bɛboa yɛ bɛmaa yɛfa Gyisɛse Kelaese agyakɛ. (Gyi. 20:28; Ɛfɛ. 4:16; 1 Pita 5:2, 3) Boa anyelielɛma ɛhye mɔ maa bɛnwu ye kɛ ahyehyɛdeɛ bie wɔ ɛkɛ wɔ ewiade amuala mɔɔ ɔlɛdi gyima wɔ Kelaese tileyɛlɛ bo a.

Yɛnwu ye wɔ Edwɛkpa ne anu kɛ, ɔka ekyi na Gyisɛse awu na ɔhɔle Gyɛlusalɛm la, ye ɛdoavolɛma ne yeyɛle ye kɛ “mɔɔ lua Awulae duma nu ɛlɛba” la ɛne! (Luku 19:38) Saa menli sukoa Baebolo ne kpalɛ a, bɛnwu ye kɛ kɛkala Gyihova ɛmaa Gyisɛse ebialilɛ tumi mɔɔ ɔfa ɔdi maanle biala anu amra anwo zo la. (Dan. 7:13, 14) Saa ɛlɛmaa ɛdendɛlɛ wɔ asafo ne anu anzɛɛ ɛlɛyɛ debiezukoalɛ a, boa menli maa bɛde ɔ bo na bɛhile anyezɔlɛ bɛmaa kɛzi ɔwɔ kɛ Gyisɛse tumililɛ ne ka yɛ muala la.

Si zo kɛ kɛzi yɛyɛ yɛ ninyɛne la a kile kɛ amgba yɛdie yɛdi kɛ Gyisɛse Kelaese le Belemgbunli yɛɛ yɛfi yɛ ɛhulolɛ nu yɛbɛlɛ yɛ nwo aze yɛmaa ye tumililɛ a. Ka gyima mɔɔ bɛkpokpale Gyisɛse kɛ Belemgbunli bɛwiele la ɔhanle kɛ ye ɛdoavolɛma ɛyɛ la anwo edwɛkɛ. (Mat. 24:14; 28:18-20) Ka debie mɔɔ Gyisɛse, Nwanwane Folɛtuvolɛ ne hanle kɛ yɛbu ye kɛ nwolɛ hyia wɔ asetɛnla nu la anwo edwɛkɛ. (Aye. 9:6, 7; Mat. 6:19-34) Twe adwenle kɔ subane mɔɔ Anzondwolɛ Belemgbunli ne hanle kɛ ye ɛdoavolɛma bɛala ye ali la azo. (Mat. 20:25-27; Dwɔn 13:35) Nea boɛ na wɔambua awie mɔ ndɛne wɔ gyima dodo mɔɔ bɛlɛyɛ la anwo, emomu si bɛ adua maa bɛzuzu mɔɔ bɛ nyɛleɛ ka fane kɛzi bɛbɛlɛ bɛ nwo aze bɛmaa Kelaese tumililɛ ne la anwo. Mekɛ mɔɔ ɛlɛka ɛhye mɔ anwo edwɛkɛ la, nea kɛ ɛdawɔ noko ɛbayɛ ye zɔhane ala.

Fa Kelaese Yɛ Adiabo. Baebolo ne fa Keleseɛne ɛdoavolɛyɛlɛ gyima ne to sua mɔɔ bɛsi ye wɔ Gyisɛse Kelaese anwo zo kɛ adiabo la anwo. (1 Kɔl. 3:10-15) Amaa wɔahola wɔayɛ ɛhye la, boa menli maa bɛnwu Gyisɛse kɛmɔ bɛha ɔ nwo edwɛkɛ wɔ Baebolo ne anu la. Nea boɛ na bɛambu wɔ kɛ ɛdawɔ a bɛli ɛ nzi a. (1 Kɔl. 3:4-7) Twe bɛ adwenle kɔ Gyisɛse Kelaese anwo zo.

Saa ɛto adiabo ne kpalɛ a, sukoavoma ne bade ɔ bo kɛ Kelaese yɛle ndonwo manle yɛ ‘amaa yɛava ɔ gyakɛ.’ (1 Pita 2:21) Amaa wɔadoa zo la, si sukoavoma ne adua kɛ bɛgenga Edwɛkpa ne kɛ neazo mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛdi zo na tɛ kɛ tetedwɛkɛ mɔɔ le nɔhalɛ ala. Boa bɛ maa bɛhakye na bɛzukoa subane nee nyɛleɛ mɔɔ maa bɛnwu Gyisɛse la. Si bɛ adua kɛ bɛzukoa kɛzi ɛnee Gyisɛse dwenle ɔ Ze anwo, kɛzi ɔlile ɛkpɔlɛ nee sɔnea nwo gyima, kɛzi ɔbɛlɛle ɔ nwo aze ɔmanle Nyamenle nee kɛzi ɔ nee alesama lile wɔ tɛnlabelɛ ngakyile nu la. Si gyima mɔɔ Gyisɛse vale ye asetɛnla ne yɛle la azo. Saa sukoavo ne yia sɔnea na ɔwɔ kɛ ɔsi kpɔkɛ bie mɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu a, ɔbabiza ɔ nwo kɛ: ‘Duzu a anrɛɛ Gyisɛse bayɛ wɔ tɛnlabelɛ ɛhye anu a? Asoo me nyɛleɛ bahile kɛ mebu mɔɔ yeyɛ yemaa me la?’

Saa ɛlɛtendɛ wɔahile asafo ne a, mmadwenle kɛ ɛ mediema ne mɔ die Gyisɛse di dɛba la ati, ɔngyia kɛ ɛbahwe adwenle wɔahɔ ɔ nwo zo. Saa ɛmaa bɛ diedi nu mia wɔ adenle ɛhye azo a, mɔɔ ɛbaha la baboa kpalɛ. Saa ɛlɛka ayia ne mɔ anwo edwɛkɛ a, maa ɔvane gyima mɔɔ Gyisɛse di kɛ asafo ne Ati la anwo. Saa ɛlɛka daselɛlilɛ gyima nwo edwɛkɛ a, twe adwenle kɔ subane mɔɔ Gyisɛse yɛ ye ɛzonlenlɛ gyima ne la ɔlale ye ali la azo, na ka ɛzonlenlɛ gyima ne anwo ninyɛne mɔɔ Belemgbunli Gyisɛse ɛlɛyɛ aboɔboa menli nloa ahɔ ewiade fofolɛ ne anu la.

Ɔda ali kɛ saa yɛsukoa Gyisɛse anwo nɔhalɛ edwɛkɛ bie mɔ ala a, ɛnee ɔtɛwiele. Ɔwɔ kɛ menli die ye di na bɛkulo ye kpalɛ amaa bɛayɛ nɔhalɛ Keleseɛnema. Ɛhulolɛ zɛhae maa bɛfi ahonle nu bɛyɛ tieyɛ. (Dwɔn 14:15, 21) Ɔboa menli ɔmaa bɛgyinla diedi ne anu kpundii wɔ ngyegyelɛ mekɛ nu, na bɛdi Gyisɛse agyakɛ anzi wɔ mekɛ mɔɔ bɛde aze la, na bɛda ye ali kɛ bɛle Keleseɛnema mɔɔ ɛnyi na bɛgyi ‘kpundii wɔ adiabo’ ne azo a. (Ɛfɛ. 3:17) Ɛbɛlabɔlɛ zɛhae wula Gyihova, Gyisɛse Kelaese Nyamenle nee ɔ Ze ne anyunlunyia.

‘EDWƐKPA ƐHYE MƆƆ FANE BELEMGBUNLILILƐ NE ANWO LA’

MƆƆ Gyisɛse ka debie mɔɔ bazi ahile kɛ ye ɛralɛ ne ɛdwu na ewiade ɛhye ɛlɛba awieleɛ la, ɔhanle kɛ: “Bɛbabɔ Edwɛkpa ɛhye mɔɔ fane Anwuma Belemgbunlililɛ ne anwo la nolo wɔ aleɛabo amuala, amaa yeayɛ daselɛlilɛ yeamaa aleɛabo amra kolaa na awieleɛ ne ara.”​—Mat. 24:14.

Edwɛkɛ ɛhye mɔɔ bɛbabɔ ye nolo wɔ aleɛabo amuala la a le boni? Ɔfane Belemgbunlililɛ ne mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ yɛva nwolɛ nzɛlɛlɛ yɛdo Nyamenle anyunlu kɛ: “Wɔ belemgbunlililɛ ɛrɛla” la anwo. (Mat. 6:10) Yekile 11:15 ka kɛ ɔle “Awulae [Gyihova] nee yɛ Mɛzaya ne ɛdeɛ” ɔluakɛ tumililɛ ne vi Gyihova ɛkɛ yɛɛ yeva yemaa Kelaese, yeyɛ ye Belemgbunli. Noko yɛ ye nzonlɛ kɛ edwɛkɛ ne mɔɔ Gyisɛse hanle kɛ bɛbabɔ ye nolo wɔ yɛ mekɛ ye anu la bahɔ moa adɛla mɔɔ ye ɛdoavolɛma bɔle ye nolo wɔ ɛzoanvolɛ ne mɔ mekɛ zo la. Bɛhanle bɛhilele menli kɛ: “Nyamenle Belemgbunlililɛ ne ɛbikye bɛ.” (Luku 10:9) Ɛnee Gyisɛse mɔɔ bɛkpokpa ye kɛ ɔbayɛ Belemgbunli la wɔ bɛ avinli. Noko kɛmɔ bɛhɛlɛ ye wɔ Mateyu 24:14 la, Gyisɛse hanle debie bieko mɔɔ bahɔ zo wɔ ewiade amuala yeamaa Nyamenle bodane ara nu la anwo edwɛkɛ.

Ngapezonli Daneɛle nyianle deɛ ɛhye anwo ɛnyelɛzodeɛnwunlɛ. Ɔnwunle “debie bie mɔɔ zɔho sonla ra” la, Gyisɛse Kelaese kɛ ɔlɛdie “ebialilɛ tumi, anyunlunyia, yɛɛ enililɛ, amaa aleɛabo maanle maanle mɔɔ ka aneɛ ngakyile la azonle ye” la yeavi “Tetenli ne” Gyihova Nyamenle ɛkɛ. (Dan. 7:13, 14) Zɔhane edwɛkɛ ne mɔɔ ɔhyia ewiade amra amuala la zile wɔ anwuma wɔ 1914. Yemɔ anzi, bɛvuandinle Abɔnsam nee ye sunsum evinli ne mɔ bɛguale azɛlɛ ye azo. (Yek. 12:7-10) Ɛnee ewiade ɛtane ne ɛwolo ye awieleɛ mekɛ ne anu. Noko kolaa na bɛaye ye bɛavi ɛkɛ ne bɔkɔɔ la, bɛlɛbɔ ye nolo wɔ aleɛabo amuala kɛ Gyihova Mɛzaya Belemgbunli ne wɔ anwuma na ɔlɛdi tumi. Bɛlɛmaa menli mɔɔ wɔ ɛleka biala la ade edwɛkɛ ɛhye. Kɛzi bɛyɛ bɛ nyɛleɛ wɔ nwo la maa yɛnwu adwenle mɔɔ bɛlɛ ye wɔ Anwuma Anwumanli ne mɔɔ “sie ewiade” ne anwo la.​—Dan. 4:32.

Nɔhalɛ nu, ninyɛne dɔɔnwo bɔbɔ li yɛ nyunlu ɛlɛba! Yɛtɛyɛ asɔne kɛ, “Wɔ Belemgbunlililɛ ɛrɛla,” noko tɛ yɛ adwenle a le kɛ ɔbahyɛ na bɛava Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bɛazie ɛkɛ. Emomu, yɛ adwenle a le kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne bazi pi na yeali ninyɛne nwo gyima yeamaa ngapezo mɔɔ le kɛ Daneɛle 2:44 yɛɛ Yekile 21:2-4 la ape zo. Ɔbahakyi azɛlɛ ne yeayɛ ye paladaese mɔɔ menli mɔɔ bɛkulo Nyamenle nee bɛ gɔnwo mɔ menli la ala a wɔ zo la. Saa yɛlɛbɔ “edwɛkpa ɛhye mɔɔ fane Belemgbunlililɛ ne anwo la” nolo a, yɛtwe adwenle yɛkɔ kenlebie anyelazo zɔhane mɔ azo. Eza yɛka ye wɔ anwodozo nu yɛmaa menli nwu ye kɛ Gyihova ɛva tumililɛ ne ɛmaa ɔ Ra ne dɛbadɛba. Ɛlɛsi edwɛkɛ ɛhye azo wɔ mekɛ mɔɔ ɛlɛdi Belemgbunlililɛ ne anwo daselɛ la ɔ?

Belemgbunlililɛ Ne Mɔɔ Bɛkilehile Nu. Kɛ ɔkɛyɛ na yɛawie gyima mɔɔ bɛva bɛmaa yɛ kɛ yɛbɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne nolo la ɛ? Yɛbahola yɛava edwɛkɛ ngakyile yɛabɔ adawubɔlɛ bo na yɛamaa bɛ nye alie nwo, noko ɔwɔ kɛ yɛmaa bɛnwu ye ndɛndɛ kɛ yɛ edwɛkɛ ne fane Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo.

Gyima ɛhye foa mɔɔ hyia kpalɛ la a le kɛ ɛbagenga anzɛɛ ɛbahwe adwenle wɔahɔ ngɛlɛlera mɔɔ ka Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ la azo. Saa ɛlɛka Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ a, nea kɛ menli mɔɔ ɛlɛka wɔahile bɛ la te mɔɔ ɔkile la abo. Saa ɛka ye sikalɛ kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne le arane ala a, ɛnee ɛtɛwiele. Bie a ɔbayɛ se yeamaa menli bie mɔ kɛ bɛbalie debie mɔɔ bɛnnwu ye la bɛali kɛ ɔle arane. Ɛbahola wɔalua ndenle ngakyile zo ɛ nee bɛ azuzu nwolɛ. Kɛ neazo la, yɛnva yɛ nye yɛnnwu tumi mɔɔ twe ninyɛne ba aze la, noko ɔboa yɛ kpalɛ. Yɛngola yɛnwu Ahenle mɔɔ yɛle tumi ne mɔɔ twe ninyɛne ba aze la, noko ɔda ali wienyi kɛ ɔlɛ tumi kpole. Baebolo ne ka ɔ nwo edwɛkɛ kɛ ‘Damɛnlangoate Belemgbunli.’ (1 Tem. 1:17) Anzɛɛ ɛbahola wɔaha kɛ wɔ maanle kpole nu, menli dɔɔnwo ɛtɛkɔle maanle ne suakpole ne azo ɛlɛ anzɛɛ bɛtɛfale bɛ nye bɛtɛnwunle bɛ maanle kpanyinli ne. Bɛte ɛhye mɔ anwo edwɛkɛ wɔ amaneɛbɔlɛ nu. Zɔhane ala a Baebolo ne mɔɔ bɛyɛ ye wɔ aneɛ mɔɔ bo 2,200 anu la ka Nyamenle Belemgbunlililɛ ne anwo edwɛkɛ kile yɛ a; ɔmaa yɛnwu ahenle mɔɔ bɛva tumi ne bɛmaa ye nee mɔɔ Belemgbunlililɛ ne ɛlɛyɛ la. Ɛzinzalɛ Arane ne mɔɔ bɛyɛ ye wɔ aneɛ dɔɔnwo anu bɛtɛla buluku gyɛne biala la gyima titile a le kɛ “Ɔbɔ Gyihova Belemgbunlililɛ Nolo” kɛmɔ bɛha ye wɔ ɔ nyunlu ɛkɛ la.

Amaa wɔaboa menli wɔamaa bɛade mɔɔ Belemgbunlililɛ ne kile abo la, ɛbahola wɔaha ninyɛne mɔɔ bɛkpondɛ kɛ arane ne mɔ yɛ la bie: ezukoa gyinlabelɛ kpalɛ, anzondwolɛ, basabasayɛlɛ mɔɔ bɛye bɛavi ɛkɛ, menli nu nyeyenu mɔɔ bɛye bɛavi ɛkɛ, nwomazukoalɛ nee ayileyɛlɛ. Maa bɛnwu ye kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne a bali ninyɛne ɛhye mɔ nee gyɛne mɔɔ alesama hyia nwolɛ la anwo gyima bɔkɔɔ a.​—Edw. 145:16.

EBɔ mɔdenle maa menli ɛnyia ɛhulolɛ kɛ bɛbayɛ Belemgbunlililɛ ne mɔɔ Gyisɛse Kelaese di zolɛ tumi la maanlema. Twe adwenle kɔ zo kɛ nwanwane ninyɛne mɔɔ ɔyɛle la le mɔɔ ɔbayɛ kɛ anwuma Belemgbunli la anwo neazo. Anrɛɛ ta ka subane ngɛnlɛma mɔɔ ɔlale ye ali la anwo edwɛkɛ. (Mat. 8:2, 3; 11:28-30) Kilehile nuhua kɛ ɔvale ye ngoane ɔbɔle afɔle ɔmanle yɛ na yemɔ anzi Nyamenle dwazole ye hɔle anwuma mɔɔ ɔnwu ɛlɛ. Ɛkɛ ne a ɔde ɔdi ye tumi ne a.​—Gyi. 2:29-35.

Si zolɛ kɛ kɛkala Nyamenle Belemgbunlililɛ ne wɔ anwuma na ɔlɛdi tumi wɔ azɛlɛ ye azo. Noko kakye kɛ tɛ ninyɛne mɔɔ menli kpondɛ kɛ bɛnwu ye na bɛalie Belemgbunlililɛ ne bɛali la a bɛnwu ye la. Die to nu na biza bɛ kɛ saa bɛze mɔɔ Gyisɛse Kelaese hanle kɛ ɔbayɛ nwolɛ daselɛ la a. Ka ninyɛne mɔɔ bayɛ nwolɛ sɛkɛlɛneɛ ne mɔɔ wɔ Mateyu tile 24, Maake tile 13 anzɛɛ Luku tile 21 la anwo edwɛkɛ. Akee biza deɛmɔti mɔɔ Kelaese mɔɔ bɛzie ye ebia zo la ɛva ninyɛne ɛhye mɔ ɛra azɛlɛ ye azo la. Twe ye adwenle kɔ Yekile 12:7-10, 12 azo.

Saa ɛkpondɛ daselɛ titile mɔɔ kile debie mɔɔ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne ɛlɛyɛ la a, kenga Mateyu 24:14 na kilehile Baebolo ngilehilelɛ mɔɔ ɔlɛkɔ zo wɔ ewiade amuala kɛkala la anu. (Aye. 54:13) Ka sukulu ngakyile mɔɔ boa Gyihova Alasevolɛ mɔɔ ɔ muala gyi Baebolo ne azo na bɛnlie ezukoa la anwo edwɛkɛ kile awie mɔ. Maa bɛnwu ye kɛ saa ɛye yɛ azua nu daselɛlilɛ gyima ne ɛsie ahane a, yɛ nee menli sukoa Baebolo ne wɔ bɛ azua nu wɔ maanle mɔɔ bo 230 la azo. Sonla arane boni a bahola ayɛ ngilehilelɛ nwo ngyehyɛleɛ ɛhye yeamaa ye maanlema nee menli mɔɔ bɛwɔ ewiade amuala la a? To ɛsalɛ fɛlɛ menli maa bɛrɛla Belemgbunlililɛ Asalo na bɛhɔ Gyihova Alasevolɛ nyianu ne mɔ bie na bɛnlea kɛzi nwomazukoalɛ ɛhye ɛlɛkakyi menli ɛbɛlabɔlɛ la.​—Aye. 2:2-4; 32:1, 17; Dwɔn 13:35.

Noko asoo suamenle ne banwu kɛzi edwɛkɛ ne ka ɔdaye mumua ne ye ɛbɛlabɔlɛ la? Ɛbahola wɔalua nrɛlɛbɛ adenle zo wɔamaa yeanwu deɛmɔti wɔra kɛ ɛ nee ye bazuzu nwolɛ adenle mɔɔ ɛbuke ɛmaa menli kɔsɔɔti kɛ bɛbakpa ngoane na bɛayɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne maanlema la. Adenle boni azo? Ɔlua mɔɔ Nyamenle kpondɛ mɔɔ bɛbazukoa na bɛabɔ bɛ ɛbɛla bɛamaa ɔ nee ye ayia kɛkala la azo.​—Mɛla 30:19, 20; Yek. 22:17.

Boa Awie Mɔ Maa Bɛva Belemgbunlililɛ Ne Bɛlumua. Saa awie die Belemgbunlililɛ edwɛkɛ ne to nu bɔbɔ a, ɔwɔ kɛ ɔsi kpɔkɛ bie mɔ. Kɛzi ɔbamaa Nyamenle Belemgbunlililɛ ne ahyia ye kpalɛ wɔ ye ɛbɛlabɔlɛ nu ɛ? Gyisɛse zile ye ɛdoavolɛ ne mɔ adua kɛ “bɛlumua bɛkpondɛ Belemgbunlililɛ ne.” (Mat. 6:33, NW) Kɛ ɔkɛyɛ na yɛaboa yɛ mediema Keleseɛnema yɛamaa bɛayɛ ye zɔ ɛ? Ɔlua neazo kpalɛ mɔɔ yɛbayɛ na yɛaha nwolɛ edwɛkɛ wɔ mekɛ biala mɔɔ nwolɛ adenle kɛra la azo. Ɔdwu mekɛ ne bie a yɛbahola yɛabiza awie mɔ saa bɛzuzu ndenle ngakyile nwo a na yɛ nee bɛ abɔ adawu, yɛaha mɔɔ awie mɔ ɛlɛyɛ la anwo edwɛkɛ yɛahile bɛ. Ɔlua Baebolo nu edwɛkɛ mɔɔ yɛ nee awie mɔ bazuzu nwo wɔ adenle ɛhye azo la azo ɔbamaa bɛanyia Gyihova anwo ɛlɔlɛ kpole. Ɔlua Belemgbunlililɛ ne mɔɔ yɛbazi zolɛ kɛ ɔwɔ ɛkɛ la azo. Ɔlua kɛzi Belemgbunlililɛ edwɛkɛhanlɛ ne hyia mɔɔ yɛbazi zolɛ la azo. Fane dɔɔnwo ne ala saa yɛangile bɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ bɛyɛ na emomu, yɛmaa bɛnyia ɛhulolɛ kɛ bɛbayɛ a, ɔboa kpole kpalɛ.

Nɔhalɛ nu, edwɛkɛ mɔɔ hyia mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛ muala yɛbɔ ye nolo la twe adwenle sie Gyihova Nyamenle, Gyisɛse Kelaese nee Belemgbunlililɛ ne azo titile. Ɔwɔ kɛ yɛsi nɔhalɛ edwɛkɛ mɔɔ fane ɛhye mɔ anwo la azo wɔ yɛ daselɛlilɛ, yɛ asafo ne mɔ nee yɛ ɛbɛlabɔlɛ nu. Saa yɛyɛ ye zɔ a, ɛnee yɛlɛda ye ali kɛ amgba yɛlɛnyia Teokelase Ɛzonlenlɛ Sukulu ndetelɛ ne azo nvasoɛ.

ƆWƆ KƐ MENLI KƆSƆƆTI TE . . . 

  • Kɛ Gyihova a le anwuma nee aze Bɔvolɛ a.

  • Kɛ Gyihova a le nɔhalɛ Nyamenle kokye ne a.

  • Kɛ Gyihova le Nyamenle mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ kpole, ye nrɛlɛbɛ tɛla biala, ɔdi pɛlepɛle kpalɛ na ye tumi le kpole kpalɛ.

  • Kɛ yɛbabu debie biala mɔɔ yɛyɛ la anwo mgbonda yɛahile ye

ƆWƆ KƐ ƐZONLENLƐ MƆƆ YƐFA YƐMAA GYIHOVA LA . . .

  • Fi ɛlɔlɛ mɔɔ yɛlɛ yɛmaa ye la anu.

  • Fi ahonle muala anu, tɛ ahonle mɔɔ eza ɔkulo ewiade ninyɛne la.

  • Kile kɛzi agɔnwolɛvalɛ kpalɛ mɔɔ yɛ nee ye banyia la sonle bolɛ maa yɛ la.

BOA MENLI MAA BƐDE Ɔ BO . . .

  • Kɛ saa yɛ nee Nyamenle banyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ a kyesɛ yɛdua Gyisɛse Kelaese anwo zo.

  • Kɛ kyesɛ bɛnyia Gyisɛse Kelaese anu diedi na bɛalie bɛ bɛavi ɛtane nee ewule nu.

  • Kɛ Nyamenle kulo kɛ awie biala nwu Gyisɛse kɛ ɔle Awulae, tɛ kɛ yɛfɛlɛ ye Awulae ala, emomu ɔwɔ kɛ yɛdi ye mɛla ne mɔ zo.

  • Kɛ mɔɔ Baebolo ne ka fane Gyisɛse Kelaese anwo la le nɔhalɛ na dɔɔnwo mɔɔ Keleseɛnemaanle ne kilehile wɔ ɔ nwo la ɛnle nɔhalɛ.

BIZA Ɛ NWO KƐ:

  • Asoo mɔɔ meyɛ la kile kɛ mebu gyima mɔɔ Gyisɛse Kelaese ɛlɛdi kɛ asafo ne Ati la ɔ?

  • Asoo Kelaese afɔlebɔlɛ ne anwo anyezɔlɛ maa meyɛ dɔɔnwo kɛmɔ ɔwɔ kɛ meyɛ la ɔ?

  • Kɛzi mebahola meamaa me nyɛleɛ nee me subane nee neazo mɔɔ Nyamenle Ara ne yɛle la ayɛ ko ɛ?

MAA MENLI ƐDE . . .

  • Kɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne wɔ anwuma na ɔlɛdi tumi. Ɔnrɛhyɛ, ɔbaye alesama tumililɛ kɔsɔɔti yeavi ɛkɛ.

  • Kɛ Belemgbunlililɛ ne bahakyi azɛlɛ ne yeayɛ ye paladaese mɔɔ menli mɔɔ bɛkulo Nyamenle nee bɛ gɔnwo mɔ menli la ala a wɔ zo a.

  • Kɛ Belemgbunlililɛ ne a bali ninyɛne mɔɔ alesama hyia nwolɛ la anwo gyima bɔkɔɔ a.

  • Kɛ yɛdua mɔɔ yɛyɛ ye kɛkala la azo yɛkile kɛ yɛkpondɛ kɛ yɛyɛ Nyamenle Belemgbunlililɛ ne maanlema.

BIZA Ɛ NWO KƐ:

  • Asoo me ɛbɛlabɔlɛ kile kɛ melɛdumua meakpondɛ Belemgbunlililɛ ne ɔ?

  • Nzenzaleɛ bie mɔ wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ meyɛ amaa meahola meayɛ ɛhye kpalɛ ɔ?

  • Duzu a mebahola meayɛ amaa meamaa awie mɔ anyia ɛhulolɛ kɛ bɛdumua bɛakpondɛ Belemgbunlililɛ ne ɛ?

    Nzema Mbuluku Ngakyile (1982-2025)
    Fi Nu
    Kɔ Nu
    • Nzema
    • Fa Nwa Awie
    • Mɔɔ ɛkulo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Nwolɛ Mɛla
    • Fealeranu Edwɛkɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Kɔ Nu
    Fa Nwa Awie